Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng CNTT trong dạy Ngữ Văn ở Trường THCS Tuân Đạo

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
ỨNG DỤNG CNTT TRONG DẠY 
NGỮ VĂN Ở TRƯỜNG THCS 
TUÂN ĐẠO 
MỤC LỤC 
TT Nội dungcác mục Trang 
1 Phần thứ nhất: ĐẶT VẤN ĐỀ 2 
2 Phần thứ hai: NỘI DUNG 4 
3 I. Cơ sở lí luận và thực tiễn. 4 
4 1. Cơ sở lĩ luận. 4 
5 2. Cơ sở thực tiễn 6 
6 II. Các bước thực hiện: 8 
7 1. Xây dựng thư viên tư liệu 8 
8 2. Xây dựng bài giảng điện tử 9 
9 
3. Hướng dẫn học sinh ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ 
học tập 17 
10 III. Hiêụ quả đạt được 17 
11 IV. Bài học kinh nghiệm 18 
12 Phần thứ ba: KẾT LUẬN CHUNG VÀ ĐỀ XUẤT 20 
13 1. Kết luận 20 
14 2. Một vài kiến nghị và đề xuất 21 
15 TÀI LIỆU THAM KHẢO 23 
Phần thứ nhất: ĐẶT VẤN ĐỀ 
 Ngữ văn là một môn học có vai trò quan trọng trong việc trau dồi tư 
tưởng, tình cảm cho học sinh. Thông qua bộ môn cùng với sự truyền thụ của 
người thầy, các em sẽ lĩnh hội được nhiều cái hay, cái đẹp ở mỗi tác phẩm văn 
học . 
 Để học sinh cảm nhận được cái hay, cái đẹp ấy thì người giáo viên phải 
lựa chọn cho mình một cách truyền thụ sao cho có hiệu quả nhất . Theo quan 
điểm đổi mới phương pháp dạy và học hiện nay, học sinh là trung tâm, là đối 
tượng chủ yếu của các hoạt động dạy và học, giáo viên là người thiết kế, hướng 
dẫn, gợi mở để các em tự trao đổi, thảo luận để đưa ra những ý kiến trong giờ 
học, tự bày tỏ các cách hiểu, cách cảm về tác phẩm nên trong giờ học việc ghi 
bảng không còn là việc chủ yếu. Giáo viên chỉ còn việc lắng nghe, chốt lại 
những kiến thức quan trọng theo chuẩn kiến thức cần đạt. 
 Trong xu thế dạy học ngày nay, thực hiện dạy học ngữ văn theo phương 
pháp hiện đại, người ta nghĩ ngay đến việc ứng dụng công nghệ dạy học. Hiểu 
một cách tổng quát, công nghệ dạy học là những quy trình kĩ thuật trong dạy 
học. Kĩ thuật hiểu theo nghĩa công nghệ máy móc và thiết bị kĩ thuật, đồng thời 
kĩ thuật cũng được hiểu là những chiến lược dạy học nhằm khởi động tối đa nội 
lực của người học, giúp họ phát triển đạt tới giá trị chân - thiện - mĩ trong cuộc 
sống. Thế kỉ XXI, công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ và đi vào mọi lĩnh 
vực của đời sống. Đặc biệt, trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học ở nhà 
trường phổ thông việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin góp phần rất lớn 
trong việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa quá trình dạy 
học. Có thể nói, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy bộ môn Ngữ 
văn nói riêng và dạy học nói chung đã thu được nhiều kết quả khả quan, tạo nên 
sự chuyển biến trong dạy học, nhất là mặt phương pháp. 
 Song, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Ngữ văn 
chậm và ít hơn các bộ môn khác. Do đó, nói như TS Đỗ Ngọc Thống “Đã đến 
lúc nếu không nói là đã quá muộn, cần nghiên cứu và triển khai việc ứng dụng 
công nghệ thông tin vào dạy học ở bộ môn ngữ văn một cách rộng rãi, đúng 
hướng và có hiệu quả”. 
 Trong những năm gần đây, vấn đề đổi mới phương pháp giảng dạy đã 
được đặt ra một cách cấp thiết cùng với việc đổi mới nội dung chương trình sách 
giáo khoa nhằm phát huy tối đa tiềm năng sáng tạo của các em học sinh. Một 
trong những yếu tố quan trọng để đổi mới phương pháp giảng dạy là phương tiện 
dạy học, trong đó công nghệ thông tin là một trong những phương tiện tiện ích. 
 Đổi mới phương pháp dạy văn bằng cách vận dụng công nghệ thông tin 
vào giảng dạy có nhiều hình thức và tùy theo sự sáng tạo của mỗi giáo viên. Một 
trong những cách làm hiệu quả mà tôi đã và đang thực hiện tại trường THCS 
Tuân Đạo trong năm học vừa qua là thiết kế Bài giảng điện tử bằng phần mềm 
Powerpoint, tích hợp giảng dạy ngữ văn với âm nhạc, phim ảnh, băng hình tư 
liệu ... Trong bài viết này, tôi đã chọn nghiên cứu và đưa ra vấn đề vận dụng 
Công nghệ thông tin trong dạy học môn Ngữ văn. Đây là một trong những biện 
pháp có hiệu quả thiết thực, đáp ứng được phần nào yêu cầu đổi mới phương 
pháp dạy học của chúng tôi và trường THCS Tuân Đạo nói chung. 
Phần thứ hai: NỘI DUNG 
 I. Cơ sở lí luận và thực tiễn. 
 1. Cơ sở lĩ luận. 
 Thế giới ngày nay đang chứng kiến sự phát triển hết sức mạnh mẽ của mọi 
hoạt động Kinh tế - Xã hội nhờ những thành tựu rực rỡ của công nghệ thông tin. 
Công nghệ thông tin đã góp phần quan trọng cho việc tạo ra những nhân tố năng 
động mới cho quá trình hình thành nền kinh tế tri thức và xã hội thông tin. 
 Đảng và nhà nước luôn quan tâm chỉ đạo các ngành, các cấp đẩy mạnh 
phát triển và ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, 
hiện đại hóa đất nước. Chỉ thị số 58-CT/TƯ của Bộ Chính Trị ngày 7 tháng 10 
năm 2001 đã chỉ rõ trọng tâm của ngành giáo dục là đào tạo nguồn nhân lực về 
công nghệ thông tin và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác 
giáo dục và đào tạo. Thủ tướng Chính phủ đã ra quyết định số 81/2001/QĐTTg 
giao cho ngành Giáo dục xây dựng chiến lược phát triển công nghệ thông tin giai 
đoạn 2001 - 2005. Và Chỉ thị số 55/2008/CT-BDG-ĐT ngày 30 tháng 09 năm 
2008 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng 
công nghệ thông tin trong ngành giáo dục giai đoạn 2008-2012. Hiện nay, ngành 
giáo dục đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lí và 
đổi mới phương pháp dạy học bởi chính công nghệ thông tin đã mở ra những 
triển vọng to lớn trong việc đổi mới các phương pháp và hình thức dạy học theo 
cách tiếp cận kiến tạo, phương pháp dạy học theo dự án, dạy học phát hiện và 
giải quyết vấn đề càng có điều kiện để ứng dụng rộng rãi. Các hình thức dạy học 
như dạy học đồng loạt, dạy học theo nhóm, dạy học cá nhân cũng có đổi mới 
trong môi trường công nghệ thông tin và truyền thông. Nếu trước kia người ta 
nhấn mạnh tới phương pháp dạy học sao cho học sinh dễ hiểu, nhớ lâu thì nay 
phải đặt trọng tâm là hình thành và phát triển cho học sinh các phương pháp học 
chủ động. Nếu trước kia người ta thường quan tâm nhiều đến khả năng ghi nhớ 
kiến thức và thực hành kĩ năng vận dụng thì nay chú trọng đặc biệt đến phát triển 
năng lực sáng tạo của học sinh. 
 Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ phần mềm nói chung và phần mềm 
giáo dục nói riêng đã giúp chúng ta có trong tay nhiều công cụ hỗ trợ cho quá 
trình dạy học nói chung và phần mềm dạy học nói riêng. Nhờ có sử dụng các 
phần mềm dạy học mà học sinh trung bình, thậm chí học sinh học yếu cũng có 
thể hoạt động tốt trong môi trường học tập. Nhờ có máy tính điện tử mà việc 
thiết kế giáo án và giảng dạy trên máy vi tính trở nên sinh động hơn, thu hút 
được sự chú ý và tạo được sự hứng thú ở học sinh. Thông qua giáo án điện tử, 
giáo viên cũng có nhiều thời gian đặt các câu hỏi gợi mở tạo điều kiện cho học 
sinh hoạt động nhiều hơn trong giờ học. Những khả năng mới mẻ và ưu việt này 
của công nghệ thông tin đã nhanh chóng làm thay đổi cách sống, cách làm việc 
và tư duy của con người. Mục tiêu cuối cùng của việc ứng dụng công nghệ 
thông tin trong dạy học là nâng cao một bước cơ bản chất lượng học tập của học 
sinh, tạo ra môi trường giáo dục mang tính tương tác cao, học sinh được khuyến 
khích và tạo điều kiện để chủ động tìm kiếm tri thức, sắp xếp hợp lí quá trình tự 
học, tự rèn luyện của bản thân. 
 Bên cạnh đó, ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Ngữ văn 
bằng việc vận dụng phần mềm Powerpoint để thiết kế giáo án điện tử là hình 
thức ứng dụng công nghệ thông tin dễ tiếp cận, khả thi nhất mang lại hiệu quả 
không nhỏ. “ ... Tích hợp công nghệ thông tin sẽ làm cho chương trình đào 
tạo trở nên hấp dẫn hơn, gần hơn với yêu cầu dạy - học ở trường phổ thông, 
đáp ứng được yêu cầu đổi mới của ngành Giáo dục, tiếp cận được với xu thế 
dạy - học hiện đại của thế kỉ XXI. Nó không chỉ góp phần thúc đẩy sự tích hợp 
nhuần nhuyễn giữa ngữ và văn mà còn tạo ra nhiều cơ hội để môn Ngữ văn 
tích hợp được với các môn học khác trong nhà trường” ( Nguyễn Tiến Mậu – 
Trịnh Thị Lan - Tạp chí Giáo dục số 179 - tháng 12/2007). 
2. Cơ sở thực tiễn 
2.1. Khó khăn 
 a) Chủ quan 
- Về phía thầy giáo : 
 Với suy nghĩ một chiều về tính hiệu quả không cao trong dạy – học ngữ 
văn nhiều giáo viên ngại ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học hoặc chỉ 
sử dụng bất đắc dĩ trong các tiết thao giảng, thực hiện chuyên đề. Hầu hết giáo 
viên không chú trọng vào vấn đề nên vận dụng phần mềm nào, sử dụng như thế 
nào và đến mức độ nào trong quá trình đổi mới phương pháp dạy - học. 
 Không ít giáo viên đã lạm dụng các phần mềm powerpoint trong giờ văn 
tạo cho học sinh sự phân tán các giác quan giữa nghe, nhìn, quan sát các con 
chữ, theo dõi các hiệu ứng. Vì vậy, họ không những không chuyển tải trọn vẹn 
những kiến thức quan trọng mà còn tạo ra sự xơ hóa, khô hóa, vô cảm hóa các 
tình cảm, cảm xúc tự nhiên, làm hạn chế chất văn, chất thơ trong từng bài dạy. 
 Mặt khác, hiện nay, không phải trường nào cũng có phương tiện đèn chiếu 
và bản thân giáo viên trình độ sử dụng vi tính chưa phải là tốt và quan trọng hơn 
việc soạn một giáo án điện tử khá tốn thời gian nên phong trào giảng dạy bằng 
giáo án điện tử chưa phải là thế mạnh. 
 Một số thầy cô giáo chưa thành thạo vi tính, tiếp cận với giáo án điện tử 
còn là vấn đề mới mẻ hoặc chưa thể tiếp xúc được. 
- Về phía học sinh : 
Tình trạng học vẹt, học thụ động, học đối phó với kiểm tra thi cử đang là 
hiện tượng phổ biến nên việc tìm kiếm thông tin trên mạng là hi hữu. Học sinh 
rất sợ học văn, ngại học văn mà thường có xu hướng chạy theo các môn học tự 
nhiên với suy nghĩ sau này dễ tìm việc làm thực dụng hơn. 
Ở lớp, các em có thói quen nghe giảng, ghi bài tất cả chỉ trông chờ vào 
những kiến thức thầy truyền thụ hoặc ghi trên bảng một cách máy móc, ít hoạt 
động hoặc nếu có chủ yếu dựa vào sách giải. Đa số học sinh học văn cầm chừng 
để kiểm tra thi cử, chưa có hứng thú thật sự với văn học. 
 b) Khách quan 
 Bộ môn Ngữ văn là môn học về ngôn từ, rất ít sử dụng đồ dùng dạy học và 
phương tiện dạy học nên việc đầu tư đồ dùng dạy học cho môn này là rất ít. 
 Tiếp đến, tuy máy tính điện tử mang lại rất nhiều tiện ích cho việc dạy học 
nhưng trong một mức đ