SKKN Ứng dụng bản đồ tư duy trong quản lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường trung học sơ sở

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
ỨNG DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG 
QUẢN LÝ NHẰM NÂNG CAO CHẤT 
LƯỢNG GIÁO DỤC Ở TRƯỜNG TRUNG 
HỌC SƠ SỞ 
MỤC LỤC 
Phần 1: MỞ ĐẦU 
I. Lý do chọn đề tài 
II. Mục đích nghiên cứu 
III. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 
IV. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài 
V. Giả thiết khoa học 
VI. Nhiệm vụ nghiên cứu 
VII. Phương pháp nghiên cứu 
VIII. Thời gian nghiên cứu 
IX.Dự kiến đóng góp mới của đề tài 
Phần hai: NỘI DUNG 
Chương I. CƠ SỞ LÝ LUẬN 
1. Cơ sở lý luận về quản lý 
2. Cơ sở lý luận về chất lượng 
 3. Cơ sở lý luận về Giáo dục 
4. Cơ sở lý luận về Bản đồ tư duy 
Chương II. THỰC TRẠNG 
 1. Khái quát về tình hình phát triển giáo dục huyện Sa Pa 
2. Thực trạng về giáo dục ở các trường Trung học cơ sở 
3. Thực trạng về chất lượng dạy và học ở các trường Trung học cơ 
sở 
4. Kết quả điều tra 
CHƯƠNG III. GIẢI PHÁP 
CHƯƠNG IV. KẾT QUẢ 
Phần ba: KẾT LUẬN 
I. Ý nghĩa đối với công việc thực hiện 
II. Nhận định chung 
III. Khuyến nghị 
Phần 1: MỞ ĐẦU 
I. Lý do chọn đề tài 
Giáo dục có vai trò hết sức quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của 
một dân tộc cũng như toàn thể nhân loại. Giáo dục tác động đến cấu trúc xã hội, 
đến các bộ phận đồng thời giáo dục là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế 
xã hội. Vì thế từ trước đến nay Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến 
công tác giáo dục, coi giáo dục là quốc sách hàng đầu để xây dựng và phát triển 
đất nước. 
Đất nước ta đang bước vào thời kì đổi mới với quyết tâm công nghiệp 
hoá, hiện đại hoá đất nước, thực hiện thắng lợi mục tiêu “Dân giàu nước mạnh, 
xã hội công bằng, dân chủ văn minh”. Đại hội IX đã khẳng định nguồn nhân 
lực là nhân tố quyết định sự phát triển đất nước trong thời kỳ công nghiệp hoá 
hiện đại hóa. Nghị quyết Đại hội X cũng nhấn mạnh “Giáo dục và đào tạo cùng 
với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và động lực thúc 
đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”. Để đáp ứng yêu cầu to lớn, cấp 
bách về việc phát triển nguồn nhân lực, nâng cao nguồn nhân lực con người cần 
tạo chuyển biến cơ bản toàn diện về giáo dục và đào tạo, đặc biệt là nâng cao 
chất lượng dạy và học. 
Những năm gần đây, giáo dục Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc, 
đã thu dần khoảng cách với các nước trong khu vực. Tuy nhiên giáo dục và đào 
tạo của chúng ta vẫn còn bộc lộ một số hạn chế bất cập. Chất lượng dạy và học 
chênh lệch giữa các vùng miền; việc thi cử chưa khách quan, nội dung phương 
pháp còn lạc hậu đang là những vấn đề đòi hỏi cần được khắc phục nhanh 
chóng mới có thể đáp ứng được đòi hỏi của đất nước trong giai đoạn mới. 
Trong hệ thống Giáo dục quốc dân, Trung học cơ sở là bậc học hình 
thành và phát triển toàn diện nhân cách con người, đặt nền móng vững chắc cho 
giáo dục phổ thông, cho toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân, chính vì vậy việc 
nâng cao chất lượng giáo dục ở cấp học này có ý nghĩa vô cùng quan trọng. 
Giáo dục Trung học cơ sở huyện Sa Pa hiện nay đã đạt được một số 
thành tựu bước đầu về chất lượng giáo dục nói chung, chất lượng hoạt động dạy 
học nói riêng, tuy vậy kết quả học tập ở các trường vùng dân tộc thiểu số vẫn 
còn nhiều hạn chế, tỷ lệ học sinh có học lực yếu còn cao. Với những lí do trên 
có thể khẳng định việc nâng cao chất lượng giáo dục trong các nhà truờng nói 
chung và trường Trung học cơ sở nói riêng là vấn đề trọng tâm của hoạt động 
giáo dục trong các nhà trường, do đó chúng tôi chọn nghiên cứu về đề tài “Ứng 
dụng bản đồ tư duy trong quản lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường 
Trung học sơ sở”. Bản đồ tư duy là một trong những phương pháp mới được áp 
dụng trong quản lý và giảng dạy, mục tiêu góp phần nâng cao nhận thức và 
năng lực về công tác quản lý, tổ chức các hoạt động và giảng dạy đáp ứng yêu 
cầu đổi mới của ngành giáo dục. 
II. Mục đích nghiên cứu 
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý của Phòng Giáo dục 
và Đào tạo huyện đối với hoạt động giáo dục ở các trường Trung học cơ sở, đề 
xuất một số biện pháp ứng dụng Bản đồ tư duy trong quản lý nhằm nâng cao 
chất lượng giáo dục ở các trường Trung học cơ sở tại huyện Sa Pa. 
III. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 
1. Khách thể nghiên cứu 
Công tác quản lý của Phòng Giáo dục và Đào tạo đối với hoạt động giáo 
dục ở các trường Trung học cơ sở. 
2. Đối tượng nghiên cứu 
Ứng dụng Bản đồ tư duy trong công tác quản lý nhằm nâng cao chất 
lượng giáo dục ở trường Trung học cơ sở. 
IV. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài 
1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu 
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu việc ứng dụng Bản đồ tư duy trong công 
tác quản lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Trung học cơ sở. 
2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu 
Đề tài được triển khai nghiên cứu trong phạm vi 11 trường Trung học cơ 
sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo trên địa bàn huyện Sa Pa. 
3. Giới hạn khách thể khảo sát 
Tổng số 201 người trong đó có 23 cán bộ quản lý và 178 giáo viên. 
V. Giả thiết khoa học 
Đề xuất và áp dụng được các biện pháp ứng dụng Bản đồ tư duy trong 
quản lý sẽ nâng cao được chất lượng giáo dục ở các trường Trung học cơ sở nói 
riêng và chất lượng giáo dục của huyện Sa Pa nói chung. 
VI. Nhiệm vụ nghiên cứu 
1. Nghiên cứu cơ sở lý luận ứng dụng Bản đồ tư duy trong công tác quản 
lý của Phòng Giáo dục và Đào tạo đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục ở 
trường Trung học cơ sở. 
2. Phân tích thực trạng, biện pháp quản lý của Phòng Giáo dục và Đào 
tạo đối với việc ứng dụng Bản đồ tư duy nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở 
trường Trung học cơ sở. 
3. Đề xuất các biện pháp ứng dụng Bản đồ tư duy trong quản lý nhằm 
nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Trung học cơ sở. 
Khảo sát tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất. 
VII. Phương pháp nghiên cứu 
1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận. 
Phân tích, tổng hợp, khái quát hóa các tài liệu khoa học và các văn bản 
chỉ đạo về ứng dụng Bản đồ tư duy trong công tác quản lý ở các trường 
Trung học cơ sở. 
2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 
2.1. Phương pháp nghiên cứu điều tra bằng các phiếu hỏi. 
Phương pháp điều tra bằng các phiếu hỏi nhằm nghiên cứu thực trạng về 
việc ứng dụng Bản đồ tư duy trong quản lý chất lượng giáo dục ở các trường 
học của Phòng Giáo dục và Đào tạo. 
2.2. Phương pháp phỏng vấn. 
 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: 
Bằng tổng kết kinh nghiệm năm học vừa qua, để đánh giá được thực 
trạng ứng dụng bản đồ tư duy trong công tác quản lý của các trường, đề xuất 
những giải pháp hữu hiệu trong việc ứng dụng Bản đồ tư duy trong quản lý. 
2.3. Nhóm phương pháp xử lý số liệu. 
Sử dụng các công thức toán thống kê để xử lý các số liệu đã thu thập 
được cho đề tài. 
VIII. Thời gian nghiên cứu: Tháng 12 năm 2011. 
IX. Dự kiến đóng góp mới của đề tài 
Đề xuất các giải pháp ứng dụng Bản đồ tư duy trong quản lý phù hợp 
hơn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường Trung học cơ sở. 
Phần hai: NỘI DUNG 
Chương I. CƠ SỞ LÝ LUẬN 
1. Cơ sở lý luận về quản lý 
a. Khái niệm: Quản lý là hoạt động có định hướng, có chủ đích của chủ 
thể quản lý đến đối tượng quản lý trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận 
hành và đạt được mục đích. 
b. Chức năng cơ bản của quản lý: gồm các chức năng kế hoạch hóa, tổ 
chức chỉ đạo, kiểm tra. Các chức năng này có tác động qua lại gây ảnh hưởng 
của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý thông qua việc sử dụng những công 
cụ và phương pháp mang tính đặc thù nhằm đạt mục tiêu chung của hệ thống. 
2. Cơ sở lý luận về chất lượng 
Về bản chất, khái niệm chất lượng là một khái nghiệm mang tính tương 
đối, với mỗi người quan niệm về chất lượng khác nhau và vì thế chúng ta 
thường đặt ra câu hỏi “chất lượng của ai?”. Ở mỗi một vị trí, người ta nhìn nhận 
về chất lượng ở những khía cạnh khác nhau. Các nhà tuyển dung, đội ngũ tham 
gia giảng dạy hoặc không giảng dạy, chính phủ và các cơ quan tài trợcác nhà 
chuyên môn đánh giá đều có định nghĩa riêng của họ cho khái niệm chất lượng. 
Trong thực tế, có rất nhiều cách định nghĩa chất lượng nhưng nó được tập 
hợp thành 5 nhóm quan niệm về chất lượng: chất lượng là sự vượt trội, là sự 
hoàn hảo, là sự phù hợp với mục tiêu, là sự đánh giá về đồng tiền và là giá trị 
chuyển đổi. 
Tóm lại chất lượng là một khái niệm triết học có nhiều cách định nghĩa 
khác nhau và ở mỗi cách nó phản ánh quan niệm cá nhân và xã hội khác nhau, 
không có một định nghĩa nào hoàn hảo đúng về chất lượng. 
 3. Cơ sở lý luận về Giáo dục 
a. Khái niệm 
 Giáo dục là quá trình trang bị và nâng cao kiến thức, hiểu biết về thế 
giới khách quan, khoa học, kĩ thuật, kĩ năng, kĩ xảo trong hoạt động nghề 
nghiệp cũng như hình thành nhân cách của con người. 
Giáo dục diễn ra thường xuyên, liên tục ở nhiều môi trường hoạt động 
của con người ( trong gia đình, nơi làm việc, trong nhà trường, trong quan hệ xã 
hội,...), trong đó môi trường nhà trường có vai trò quyết định. 
b. Vai trò của Giáo dục và Đào tạo 
Hiện nay, cuộc cách mạng khoa học công nghệ phát triển ngày càng 
nhanh. Kinh tế tri thức có vai trò ngày càng nổi bật trong quá trình phát triển 
lực lượng sản xuất. Trong bối cảnh đó, giáo dục đã trở thành nhân tố quyết định 
đối với sự phát triển kinh tế xã hội. Các nước trên thế giới kể cả những nước 
đang phát triển đều coi giáo dục là nhân tố hàng đầu quyết định sự phát triển 
nhanh và bền vững của mỗi quốc gia. 
Giáo dục và Đào tạo là một vấn đề hết sức quan trọng trong đời sống 
chính trị của mỗi nước, là biểu hiện trình độ phát triển của mỗi nước. Vì vậy, 
ngay từ khi giành được chính quyền, Hồ Chí Minh đã chỉ rõ “một dân tộc dốt là 
một dân tộc yếu”. Do đó xác định Giáo dục và Đào tạo là một nhiệm vụ quan 
trọng của cách mạng Việt Nam. 
4. Cơ sở lý luận về Bản đồ tư duy 
a. Khái niệm: 
Bản đồ tư duy là phương pháp được đưa ra như là một phương tiện 
mạnh để tận dụng khả năng ghi nhận hình ảnh của bộ não. Đây là cách để 
ghi nhớ chi tiết, để tổng hợp, hay để phân tích một vấn đề ra thành một dạng 
của lược đồ