Báo cáo biện pháp Một số kinh nghiệm xây dựng hệ thống trò chơi trong giảng dạy phân môn Học vần Lớp 1

ĐẶT VẤN ĐỀ
LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
1/ Cơ sở lý luận:
Khi đất nước bước vào thời kỳ hội nhập để đưa đất nước thoát khỏi tình trạng kém phát triển thì giáo dục và đào tạo phải gánh vác một trách nhiệm vô cùng to lớn đó là phải đào tạo cho đất nước một đội ngũ nhân lực hùng hậu để đáp ứng nhu cầu phát triển và hội nhậpđó là điều mà tất cả những người làm công tác trong ngành giáo dục nói chung và bản thân tôi nói riêng cũng rất trăn trở và suy nghĩ làm thế nào để nâng cao chất lượng học sinh, giúp các em nắm được kiến thức cơ bản ngay từ đầu lớp Một, giúp các em học tốt và thích học nhất là giúp các em có một nền móng vững chắc trong học tập, bởi lớp Một là nền móng cho sự phát triển của các em sau này ở các lớp kế tiếp, mà người ta thường nói “ Cấp một là nền, lớp một là móng” vì thế móng có chắc thì nền mới vững.
Ở bậc tiểu học bộ môn Tiếng Việt giữ vai trò quan trọng trong việc giáo dục toàn diện cho học sinh.Thông qua các bài học Tiếng Việt giúp các em hiểu biết thêm nhiều điều mới lạ về cuộc sống, về xã hội, về con người, về việc tu dưỡng đạo đức và vốn từ...Vì thế theo tôi việc suy nghĩ, tìm tòi để dạy tốt bộ môn Tiếng Việt là việc rất cần thiết nhất là đối với lớp Một lại càng quan trọng hơn vì các em có biết đọc biết viết thì mới có thể tiếp thu và học tốt các bộ môn khác. Lớp Một khi đến trường các em chưa biết mặt chữ, chưa biết viết, mọi hoạt động về học tập đều còn bỡ ngỡ. Điều làm tôi trăn trở là làm thế nào qua mỗi giờ học vần các em có thể nhớ được âm mới, vần mới, hiểu được nghĩa của tiếng, của từ mà các em được học và trên cơ sở đó biết vận dụng tìm thêm được tiếng, từ mới nhằm phát triển tư duy và vốn từ cho các em.
Ở lớp Một các em học sinh bắt đầu làm quen với: Nghe, nói, đọc, viết. Và kỹ năng đọc rất quan trọng, nếu kỹ năng đọc được rèn luyện tốt, hình thành tốt ở các em nó sẽ giúp các em đọc tốt suốt cả cuộc đời, giúp các em phát triển tư duy, cảm
nhận cái hay, cái đẹp trong mỗi bài học, hiểu được nghĩa của tiếng của từ mình vừa đọc. Hiểu được các lệnh, các yêu cầu trong môn học khác. Mặt khác ở lớp Một các em được tập đọc thành thạo, đọc đúng, đọc trôi chảy thì khi lên các lớp trên các em sẽ học vững vàng, học tốt hơn và các em sẽ ham học, tích cực trong học tập hơn nếu kết quả học tập các em đạt loại tốt.
Hiện nay, trên thế giới đang trên đà phát triển kỹ thuật và công nghệ hiện đại, tiên tiến. Để hoà nhập với các nước trên thế giới thì nhiệm vụ giáo dục quan trọng hàng đầu của đất nước ta là: Đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng giáo dục. Đây cũng là nền tảng, là cơ sở ban đầu cho sự hình thành và phát triển nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Song song đối với những môn học khác, môn Tiếng Việt có một vị trí hết sức quan trọng. Nó hình thành và phát triển các kỹ năng: nghe, đọc, nói, viết cho học sinh. Đó là những công cụ rất cần thiết để học sinh học tập những môn học khác. Nếu như ở các môn học khác rèn luyện cho các em kỹ năng tính toán, tư duy, sáng tạo... thì môn Tiếng Việt góp phần hình thành ở học sinh tính cách chăm chỉ, cần cù, cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong cuộc sống. Học sinh hiểu biết sâu rộng nắm quy tắc nói, viết... Làm thế nào để các em nắm kiến thức, phương pháp học tập một cách say mê, hứng thú để kết quả học tập cao hơn thì cần phải có trò chơi với tinh thần: "Học mà chơi - chơi mà học".
Bước vào học lớp 1, cuộc sống của trẻ có nhiều biến đổi to lớn. Thứ nhất, từ đây, trẻ phải làm quen với một môi trường mới, bạn bè mới, thầy cô mới và đặc biệt là những môn học mới đem lại cho các em những hiểu biết về tự nhiên, xã hội. Trong đó, có môn Tiếng Việt với rất nhiều phân môn như Học vần, Tập viết, Chính tả, Tập đọc, . Với nhiệm vụ chiếm lĩnh và làm chủ một công cụ mới sử dụng trong học tập và giao tiếp, phân môn Học vần có vị trí đặc biệt quan trọng.
Nếu như ở mẫu giáo, chơi là hoạt động chủ đạo thì ở tiểu học, hoạt động học lại là hoạt động chủ đạo. Đây chính là biến đổi thứ hai trong đời sống của trẻ. Việc chuyển từ hoạt động chơi sang hoạt động học là một rào cản rất lớn đối với học sinh lớp 1. Các em thường khó tập trung trong một thời gian dài, học theo cảm hứng. Vì
vậy, kết quả học tập của các em chưa cao. Với phân môn Học vần, trẻ có thể nhanh chóng nhớ được mặt chữ nhưng cũng rất nhanh quên. Người giáo viên phải có biện pháp giúp trẻ có hứng thú học tập, học với niềm thích thú, say mê với tất cả các môn học nói chung và phân môn Học vần nói riêng. Để làm được điều đó, người giáo viên phải kết hợp sử dụng nhiều phương pháp dạy học (PPDH) với nhiều hình thức khác nhau để lôi cuốn, hấp dẫn trẻ vào bài học. Trò chơi là một giải pháp có tính hiệu quả cao.
Vì vậy, tổ chức trò chơi Tiếng Việt trong các tiết học cực kỳ quan trọng. Nó tạo một không khí vui tươi, phấn khởi gây hứng thú tích cực, chủ động học tập của học sinh đối với học sinh Tiểu học với hoạt động là học tập. Thực tế trong một tiết học, học sinh lớp một chóng mệt mỏi, chán nản. Bởi vậy chúng ta cần đưa những trò chơi gắn với nội dung bài học để các em học tập đạt kết quả tốt hơn.
2/ Cơ sở thực tiễn
Vui chơi là một hoạt động không thể thiếu được của con người ở mọi lứa tuổi, nhất là ở lứa tuổi tiểu học, bởi lẽ đây là đặc điểm tâm sinh lí của các em. Vui chơi không những giúp cho các em rèn luyện thể lực, rèn luyện các giác quan mà nó còn tạo cơ hội cho các em được giao lưu với nhau, được hợp tác với bạn bè, đồng đội trong nhóm, trong tổ; thông qua đó, các em sẽ dần hoàn thiện những kĩ năng giao tiếp. Đó là kĩ năng được đặt ra hàng đầu trong mục tiêu của môn Tiếng Việt bậc Tiểu học nói chung và của môn Tiếng Việt ở lớp 1 nói riêng. Điều này chứng tỏ: hoạt động vui chơi là hoạt động hỗ trợ có ích cho việc học, nếu kết hợp sử dụng hình thức trò chơi trong học tập môn Tiếng Việt sẽ mang lại hiệu quả cao bởi vì :
Đây là một hình thức hoạt động học tập, tạo ra bầu không khí học tập dễ chịu, thoải mái làm cho học sinh tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên với tâm trạng hồ hởi, vui tươi.
Giúp học sinh rèn luyện, củng cố, tiếp thu kiến thức đồng thời, phát triển vốn kinh nghiệm mà các em đã được tích lũy trong cuộc sống thông qua hoạt động chơi.
Phát triển tư duy nhanh nhạy, óc sáng tạo, xử lí nhanh các tình huống khi tham gia trò chơi.
Phát huy năng lực cá nhân, rèn tính hòa nhập cộng đồng, nâng cao năng lực hợp tác đồng thời giáo dục ý thức tổ chức kỉ luật, có tính đồng đội khi tham gia trò chơi học tập.
Vấn đề đặt ra cho chúng ta ở đây là làm thế nào để dạy học có hiệu quả cao, giúp người học nắm vững tri thức, kỹ năng, kỹ xảo... nhưng lại hứng thú học tập.
Hiện nay dạy môn học vần ở nhà trường Tiểu học nói chung, nhất là các trường Tiểu học miền núi nói riêng thực sự đạt kết quả chưa cao. Vấn đề này có nhiều nguyên nhân nhưng cơ bản là cách thức tổ chức, phối hợp các phương pháp dạy học của người giáo viên còn lúng túng. Phần nhiều dạy Tiếng Việt bằng cách đưa trò chơi vào thay một số dạng bài tập chưa được coi trọng.
Bởi vậy, phần lớn học sinh lớp một học Tiếng Việt một cách bắt buộc, gò ép có cảm giác sợ bộ môn. Việc tiếp thu kiến thức của các em còn máy móc, hay quên. Việc sử dụng Tiếng Việt vào cuộc sống của các em chưa cao. Các kỹ năng: nghe, đọc, nói, viết chưa thành thạo.
Để giúp học sinh biết đọc, biết viết Tiếng Việt và giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt trong cuộc sống hàng ngày cũng như trong văn học, khoa học, chính trị. Mỗi chúng ta có nhiệm vụ phải tích cực cho các thế hệ trẻ nói và viết ngày càng tốt hơn, nói và viết Tiếng Việt theo cách nói của Hồ Chủ Tịch giản dị, trong sáng, gọn gàng, chính xác.
Hiểu thì đơn giản nhưng khi tổ chức để truyền đạt đến học sinh là cả một vấn đề khó. Vấn đề đặt ra ở đây là tổ chức trò chơi trong giảng dạy Tiếng Việt sao cho hiệu quả là một yêu cầu quan trọng đang được các nhà giáo dục quan tâm.
Trên thực tế, hiện nay, GV thường chú trọng tới việc dạy kiến thức, kĩ năng cho HS chứ ít quan tâm đến việc HS có thích học hay không. Đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến các tiết học Học vần rất nhàm chán, đơn điệu, hiệu quả không cao. Ở một vài trường tiểu học, khối lớp 1 được trang bị bảng thông minh sử dụng trong dạy học phân môn Học vần và Toán. Với những tính năng vượt trội, bảng thông minh đã cho phép HS được trực tiếp thao tác trên bảng, tạo sự thích thú cho HS. Tuy nhiên, số lượng trường, số lượng bảng được trang bị không phải nhiều. Vì
vậy, nhiều GV đã nghĩ tới việc xây dựng hệ thống trò chơi và đưa vào các tiết Học vần để gây hứng thú cho HS. Tuy nhiên, các trò chơi này vẫn còn thiếu tính hấp dẫn, hiệu quả mang lại chưa cao.
Chính vì những lý do nêu trên mà tôi đã chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm với đề tài: "Một số kinh nghiệm xây dựng hệ thống trò chơi trong giảng dạy phân môn học vần lớp 1".
MỤC TIÊU VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI :
Trong giáo dục của nhiều nước phát triển và nhiều nước trong khu vực. Việc nghiên cứu, cải tiến phương pháp dạy học đối với việc nâng cao chất lượng và hiệu quả luôn được chú trọng thích đáng. Thông qua nghiên cứu mà thừa kế và phát huy những thành tựu đã được thử thách qua nhiều thế hệ đồng thời tìm ra cách phối hợp một cách hợp lý giữa truyền thống và hiện đại để đáp ứng những yêu cầu mới của kinh tế và xã hội đối với sự nghiệp giáo dục. Quan niệm như vậy thì việc nghiên cứu đề tài có thể là tìm và đưa nhân tố mới vào quá trình dạy học, trên cơ sở phát huy những thành tựu và kinh nghiệm dạy học đã có thể nâng cao dần chất lượng dạy học, nâng cao hiệu quả giáo dục. Hiểu như vậy sẽ không phủ nhận những mặt tích cực của đội ngũ giáo viên, của nội dung và phương pháp dạy học hiện đại. Chúng ta cần khắc phục và khắc phục những tồn tại trong dạy học hiện nay, tiếp cận với xu thế tiến bộ, trong dạy học thời đại ngày nay.
Mục tiêu
- Tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến tình trạng chất lượng học Tiếng Việt chưa
cao.
Đề tài nghiên cứu này nhằm giúp HS nhanh chóng nhận biết mặt chữ, qua đó
nâng cao hiệu quả dạy và học phân môn Học vần.
Đề ra giải pháp rèn kĩ năng học Tiếng Việt thông qua trò chơi học tập để giúp việc học và ghi nhớ bài học của các em đạt kết quả cao hơn.
Phạm vi nghiên cứu
Về n ... bản của bài học và biết vận dụng vào các bài luyện tập, thực hành sau mỗi tiết học. Tiến trình tiết dạy hợp lí, thoải mái, nhẹ nhàng, các hoạt động học tập diễn ra tự nhiên, hứng thú.
KẾT LUẬN
Với sự phát triển không ngừng của khoa học giáo dục trên thế giới, đòi hỏi ngành giáo dục phải có sự thay đổi về nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức học tập phù hợp để góp phần phát triển và hoàn thiện nhân cách của học sinh nói chung và học sinh lớp Một nói riêng. Rất cần thiết phải có sự thay đổi không chỉ ở nội dung, phương pháp giảng dạy mà cần sự thay đổi, kết hợp các hình thức học tập phong phú. Trong đó không thể nói đến vai trò quan trọng của trò chơi Tiếng Việt. Thông qua trò chơi học sinh có thể khám phá, tìm tòi kiến thức tâm lý nó hoàn toàn phù hợp với các em, các em vẫn có cảm giác luôn được chơi, được hoạt động nhưng về cơ bản các em đã và đang nắm bắt tri thức mới, củng cố tri thức cũ dưới hình tức trò chơi.
Trò chơi còn gây hứng thú học tập, yêu thích môn học góp phần phát triển năng khiều bộ môn cho học sinh để giáo viên có thể ôn luyện mũi nhọn cho các em ngay từ lớp đầu cấp. Mặt khác, khi học sinh được tham gia trò chơi các em có cảm giác hoà đồng, có ý thức xây dựng tập thể, tạo niềm tin vào khả năng của mình. Từ đó các em cảm thấy thoải mái khi học tập, tự tin khi phát biểu, tạo động lực để các em học tập đạt kết quả cao.
Việc tổ chức trò chơi dạy Học vần cho HS lớp 1 một cách hiệu quả là một yêu cầu khách quan, ngày càng đòi hỏi bức xúc.
Khi tổ chức trò chơi dạy Học vần cho HS, GV phải nắm được các biện pháp, quy trình tổ chức trò chơi dạy Học vần. Để tổ chức tốt một trò chơi thì người giáo viên cần chuẩn bị đầy đủ phương tiện hỗ trợ, cách thức tổ chức và các tình huống có thể xẩy ra. Trò chơi được lựa chọn sao cho phù hợp với trình độ nhận thức, tâm sinh lý của học sinh để các em "học mà chơi, chơi mà học". Để trò chơi thực sự giúp các em tìm hiểu kiến thức mới, củng cố kiến thức cũ, phát biểu kỹ năng Tiếng việt ngày càng hoàn thiện. Trò chơi phải có nhiệm vụ giúp các em giải trí trong giờ học căng thẳng, làm cho các em yêu thích môn học.
Trên đây là những trò chơi mang tính gợi ý để giáo viên tham khảo trong quá trình dạy học vần ở lớp Một. Dạy học bằng tổ chức các trò chơi sẽ làm cho học sinh tự tin hơn trong học tập, tạo cho các em có cơ hội tự đánh giá lẫn nhau, đem lại cho các em niềm tin về sự thành công trong công việc học chữ để từ đó học có hiệu quả hơn.
Ý KIẾN ĐỀ XUẤT
Các cơ quan giáo dục, các trường tiểu học cần đầu tư cơ sở vật chất cũng như đầu tư các sách tham khảo về tổ chức trò chơi học tập nói chung và trò chơi Học vần nói riêng cho GV.
GV lớp Một nên chú trọng đến việc tổ chức trò chơi dạy Học vần, đầu tư sưu tầm, thiết kế trò chơi Học vần và bồi dưỡng năng lực tổ chức trò chơi của chính mình.
Các trường sư phạm cần chú trọng hơn đến phương pháp dạy học bằng trò chơi để cung cấp cho những GV tương lai một phương pháp dạy học hiệu quả, tích cực, góp phần vào công cuộc đổi mới PPDH.
Trên đây là những suy nghĩ và tổ chức trò chơi trong giảng dạy phân môn học vần lớp Một đạt hiệu quả. Hy vọng rằng tới đây sẽ có nhiều chuyên đề, kinh nghiệm về tổ chức trò chơi dạy học vần nói riêng và dạy các phân môn khác trong môn Tiếng việt nói chung để góp phần nâng cao chất lượng học tập môn Tiếng việt của học sinh tiểu học cũng như góp phần vào việc nâng cao chất lượng học tập các môn học khác ở Tiểu học cũng như các bậc tiếp theo. Chắc chắn đề tài còn nhiều thiếu sót. Kính mong sự góp ý chân thành của Hội đồng khoa học các cấp giúp đỡ tôi để thực hiện tốt hơn, để đề tài được hoàn chỉnh hơn. Xin trân trọng cảm ơn!
Minh Thạnh, ngày 29 tháng 01 năm 2019
Người thực hiện
Nguyễn Thị Thúy Vân
E PHỤ LỤC - TÀI LIỆU THAM KHẢO - MỤC LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Stt
Tài liệu
Tác giả
Nhà xuất bản
1
Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1 tập 1, tập 2
Đặng Thị Lanh
Giáo dục
2
Sách GV Tiếng Việt lớp 1 tập 1, tập 2
Đặng Thị Lanh
Giáo dục
3
Trò chơi thực hành Tiếng Việt
Vũ Khắc Tuân
Giáo dục
MỤC LỤC
MỘT SỐ KINH NGHIỆM XÂY DỰNG HỆ THỐNG TRÒ CHƠI TRONG GIẢNG DẠY PHÂN MÔN HỌC VẦN LỚP 1
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1
1/ Cơ sở lý luận
1
2/ Cơ sở thực tiễn
3
II. MỤC TIÊU VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
5
1/ Mục tiêu
5
2/ Phạm vi nghiên cứu
5
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
6
IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
6
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
6
VI. GIẢ THUYẾT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
6
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
7
I. TỔNG QUAN
7
1/ Lịch sử vấn đề nghiên cứu
7
2/ Cơ sở lý luận
7
II. BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH
9
1/ Cơ sở khoa học
9
2/ Công tác chuẩn bị
10
3/ Tổ chức điều khiển trò chơi
11
4/ Đánh giá trò chơi
12
5/ Một số trò chơi học tập
13
III. NỘI DUNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
13
1/ Thực trạng
13
a)Thuận lợi
13
b) Khó khăn
14
2/ Các nguyên tắc lựa chọn và tổ chức trò chơi dạy học Học vần
15
a. Các nguyên tắc lựa chọn trò chơi
15
b. Các nguyên tắc tổ chức trò chơi
15
3/ Các biện pháp tổ chức trò chơi trong giảng dạy phân môn học
vần
16
4/ Cách xây dựng hệ thống trò chơi
21
5/ Các yêu cầu khi tổ chức trò chơi học âm – vần Tiếng Việt ở lớp
Một
34
6/ Điều kiện sử dụng các biện pháp tổ chức trò chơi dạy học Học vần
35
7/ Quy trình tổ chức trò chơi dạy học Học vần
36
8/ Kết quả nghiên cứu
37
9/ Đóng góp mới về mặt lý luận – thực tiễn
38
IV. KẾT QUẢ
38
C. KẾT LUẬN
39
D. Ý KIẾN ĐỀ XUẤT
40
E. PHỤ LỤC – TÀI LIỆU THAM KHẢO
41
Ý KIẾN CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC TRƯỜNG
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
Ý KIẾN CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC HUYỆN
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
Ý KIẾN CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC TỈNH
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................