SKKN Tham luận về đổi mới Phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá môn Ngữ Văn THCS

 - 1 - 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
ĐỀ TÀI: 
THAM LUẬN 
VỀ ĐỔI MỚI PPDH VÀ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ 
MÔN NGỮ VĂN THCS 
Người viết : Lê Xuân Tráng 
Đơn vị : Trường THCS Văn Nho 
 - 2 - 
I/ NHẬN THỨC CHUNG : 
1/ Việc đổi mới PPDH và kiểm tra ở các bộ môn nói chungvà môn ngữ văn 
nói riêng đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai trong toàn ngành nhiều năm 
nay (từ năm 2002 - 2003) đã thực sự tạo ra những chuyển biến khá tích cực và đạt 
được những kết quả đáng ghi nhận trong hoạt động dạy và ở các nhà trường. 
2/ Đổi mới PPDH trong dạy học môn ngữ văn là hết sức cần thiết và cấp 
bách. Nhưng đổi mới PPDH không có nghĩa là người GV phải từ bỏ đi PPDH 
truyền thống, hoặc độc tôn một phương pháp nào đó. Đổi mới PPDH chính là vận 
dụng các PPDH đó một cách phù hợp, đúng lúc, đúng chỗ, nhằm phát huy được 
tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập ngữ văn ở tất cả các 
đối tượng. 
3/ Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh là một khâu quan trọng 
trong quá trình dạy học. Đổi mới chương trình đòi hỏi phải tiến hành đồng bộ các 
khâu trong đó có đổi mới đánh giá. Kiểm tra là hình thức và phương tiện của hoạt 
động đánh giá, bởi vậy trong quá trình đổi mới đánh giá kết quả học tập của học 
sinh trước tiên cần phải đổi mới việc kiểm tra. 
II/ THỰC TẾ THỰC HIỆN ĐỔI MỚI PPDH VÀ KIỂM TRA, ĐÁNH 
GIÁ TRONG GIẢNG DẠY BỘ MÔN NGỮ VĂN Ở NHÀ TRƯỜNG THCS 
VĂN NHO CÁC NĂM GẦN ĐÂY: 
 Nhận thức rõ vai trò, ý nghĩa và đặc biệt là bản chất việc đổi mới PPDH và 
kiểm tra, đánh giá trong giảng dạy bộ môn ngữ văn, BGH nhà trường đã chỉ đạo 
các giáo viên ngữ văn trong quá trình dạy học tập trung vào thực hiện theo các 
định hướng sau: 
A/ VỀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC 
 Nhà trường đã tổ chức chỉ đạo GVBM ngữ văn thực hiện: 
1/ Vận dụng các PPDH theo hướng phát huy các yếu tố tích cực và những 
ưu điểm của các PPDH truyền thống và các PPDH hiện đại nhằm tăng cường tính 
tích cực của học sinh trong học tập, từ đó GV tạo điều kiện tối ưu để học sinh suy 
nghĩ, tìm tòi nhiều hơn, thực hành nhe, nói, đọc, viết nhiều hơn. 
2/ Chú trọng vận dụng triệt để và hiệu quả các PPDH đặc thù của bộ môn 
như: 
- PPDH văn: PP đọc sáng tạo; PP dùng lời có nghệ thuật; PP vấn đáp gợi 
tìm. 
- PPDH tiếng Việt và tập làm văn: PP giao tiếp; PP rèn luyện theo mẫu; PP 
phân tích ngôn ngữ. 
3/ Hướng dẫn học sinh rèn luyện phương pháp tự học và tính tích cực học 
tập môn ngữ văn: giúp HS biết sử dụng SGK, SBT và các tư liệu tham khảo một 
cách có ý thức và hiệu quả 
4/ Vận dụng các hình thức tổ chức học tập kết hợp giữa học tập cá nhân với 
học tập hợp tác; giữa hình thức học cá nhân với hình thức dạy theo nhóm tạo dựng 
không khí học tập thích hợp để HS có thể tranhluận với nhau, với GV và tự đánh 
giá kết quả học tập của bản thân, của bạn. 
 - 3 - 
5/ Tăng cường sử dụng ĐDDH theo phương châm thiết thực nhất như: Bảng 
phụ, tranh ảnh, phiếu học tập.chống trình trạng dạy chay, đọc chép. 
6/ Không áp đặt, gò bó giờ học theo qui trình cứng nhắc. Cho phép GVBM 
chủ động, sáng tạo trong thiết kế giờ dạy học trên cơ sở căn cứ vào mục tiêu cụ thể 
của bài học. Cho phép GVBM chủ động về thời lượng mỗi tiết bài trên cơ sở thời 
lượng của từng tuần miến sao phải đảm bảo mục tiêu bài học. 
7/ Tăng cường cải tiến kiểm tra, đánh giá bằng nhiều hình thức theo chuẩn 
kiến thức, kĩ năng (như trình bày ở phần B), coi đó là một biện pháp để kích thích 
học tập môn ngữ văn. 
B/ VỀ ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ 
Nhà trường đã tổ chức chỉ đạo GVBM ngữ văn thực hiện các yêu cầu: 
 1/ Đảm bảo tốt các nguyên tắc đổi mới kiểm tra là: 
- Bám sát mục tiêu môn học. 
- Đảm bảo tính vừa sức và phân hoá học sinh (HS trung bình chăm chỉ phải 
làm được điểm TB trở lên) 
- Đảm bảo tỷ lệ các mức độ kiến thức kỹ năng:ghi nhớ- nhận biết- thông 
hiểu- vân dụng sáng tạo. 
- Coi trọng đánh giá toàn diện về các mặt: kiến thức, kỹ năng, thái độ, tình 
cảm, kết quả vận dụng các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết của học sinh. 
- Đảm bảo nội dung kiểm tra gần gũi, sát với đặc điểm thực tế của địa 
phương. 
2/ GV phải xây dựng được ma trận trước khi xây dựng hệ thống câu hỏi đối 
với đề kiểm tra 45 phút trở lên (trừ đề tập làm văn). 
3/ Thực hiện cụ thể của nhà trường trong kiểm tra môn ngữ văn như sau: 
3.1/ Đối với kiểm tra vấn đáp (kiểm tra miệng): 
- Không nhất thiết chỉ kiểm tra vấn đáp trong 10-15 phút đầu giờ và chỉ 
kiểm tra kiến thức của bài vừa học (nhưta quen gọi là kiểm tra bài cũ). 
- Hình thức kiểm tra vấn đáp, giáo viên có thể sử dụng ở mọi thời điểm 
trong tiết học ngữ văn, cho mọi đối tượng học sinh với nhiều yêu cầu và mục đích 
khác nhau. 
- Trong khi kiểm tra vấn đáp giáo viên có thể hỏi về kiến thức cũ hoặc 
những kiến thức khác có liên quan đến bài mới đang học. 
- Kiểm tra vấn đáp GV phải xác định rõ: nội dung, yêu cầu, mục đích hỏi, 
xác định rõ từng đối tượng nhằm đến của mỗi câu hỏi, có loại yêu cầu thấp (tái 
hiện, nhắc lại kiến thức đã học) cho học sinh yếu, TBình; có loại đòi hỏi yêu cầu 
cao (thông hiểu, giải thích, phân tích, vận dụng) cho học sinh khá, giỏi. 
- Trong việc kiểm tra vấn đáp, không chỉ chú trọng đến kiến thức, mà đòi 
hỏi phải rèn luyện năng lực nói và kỹ năng trình bày lưu loát, diễn cảm cho học 
sinh. Đặc biệt phải chú trọng sửa cho học sinh những lỗi về: chính âm, chính tả, 
cách diễn đạt 
- Cần tận dụng tối câu hỏi trong SGK, SGV và có thể xây dựng thêm các câu 
hỏi khác cho phù hợp. 
3.2/ Kiểm tra viết: 
 - 4 - 
- Phải thông báo trước để học sinh chuẩn bị. Thời gian dành cho kiểm tra 
viết có thể là: 10,15,20 phút hoặc lâu hơn là 45 hoặc 120 phút. Có thể áp dụng các 
kiểu đề kiểm tra sau đây: 
*Kiểu đề là câu hỏiluận đề(tự luận) 
- Nhất thiết GV phải đảm bảo: 
 + Xác định mục đích và nội dung kiến thức kiểm tra.(làm rõ về yêu cầu thể 
loại, kiến thức, kỹ năng, thái độ sẽ kiểm tra) 
+ Xác định hình thức và thời gian kiểm tra. 
+ Xây dựng đề kiểm tra cụ thể . 
+ Lập biểu điểm, hướng dẫn thực hiện và cho điểm. 
*Kiểu đề kiểm tra trắc nghiệm khách quan 
- Nhất thiết GV phải đảm bảo: 
+ Đảm bảo một cách khoa học về số lượng câu hỏi, trên cơ sở thời gian dành 
cho việc kiểm tra. Nhận thức rõ nếu càng nhiều câu hỏi trắc nghiệm thì độ tin cậy 
trong đánh giá kết quả học tập của học sinh càng cao. 
+ Đảm bảo về độ khó vừa phải để học sinh chăm chỉ học tập có thể đạt điểm 
khá trở lên và có câu phân hoá để phân loại được học sinh khá, giỏi. 
+ Khi soạn đề GV phải sử dụng phong phú các hình thức câu hỏi trắc 
nghiệm thông dụng như: Câu TN đúng-sai, Câu TN nhiều lực chọn, Câu TN đối 
chiếu cặp đôi, Câu TN điền khuyết, Câu TN trả lời ngắn Không được đơn thuần 
sử dụng 1 loại duy nhất. 
*Đề kiểu kiểm tra kết hợp cả câu trắc nghiệm và câu tự luận: 
- Nhất thiết GV phải đảm bảo: 
+ Tỷ lệ điểm cho phần trắc nghiệm là 40 - 50% . Tỷ lệ điểm cho phần tự 
luận50 - 60%. 
+ Yêu cầu về các mặt cho hệ thống câu hỏi kiểm tra phải tuân thủ như đã đặt 
ra cho mỗi kiểu đề bài tựluận và trắc nghiệm khách quan đã nêu trên. 
4/ Xác định rõ từng kiểu đề, hình thức ra đề cho từng loại bài kiểm tra: 
- Loại bài kiểm tra 10, 15 phút có thể áp dụng tất cả các kiểu đề, hình thức 
đề: đề tự luận, đề kết hợp cả trắc nghiệm + tự luận; đề vấn đáp, đề viết . Chỉ yêu 
cầu GV lựa chọn sao cho phù hợp với điều kiện của nhà trường, học sinh và yêu 
cầu, mục đích đặt ra trong đánh giá học sinh. 
- Loại bài kiểm tra 45 phút cho phân môn văn, tiếng việt: là hình thức đề viết 
với kiểu đềkết hợp cả trắc nghiệm + tự luận. (Riêng phân môn tập làm văn là đề tự 
luận theo định hướng của chương trình và sách giáo khoa). 
- Loại bài kiểm tra học kỳ: là hình thức đề viết - kiểu đề tự luận với nội dung 
kiểm tra tổng hợp của tất cả các phân môn. 
5/ Khâu chấm, trả bài kiểm tra: 
- Chấm bài GVBM bám sát thang điểm, để hạn chế tối đa yếu tố chủ quan, 
cảm tính. Đặc biệt trong mỗi bài kiểm tra GV phải ghi rõ lời phê (lời nhận xét) về 
ưu điểm, khuyết điểm và thái độ làm bài kiểm tra của mỗi học sinh. 
- Trả bài và sửa bài theo đúng qui định, qui chế. 
- Bài kiểm tra phải được lưu giữ thường xuyên ở cả học sinh lẫn giáo viên 
(giáo viên lưu ở mỗi mức độ 1 bài/ lớp) 
 - 5 - 
III/ NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN TRONG QUÁ TRÌNH 
THỰC HIỆN ĐỔI MỚI PPDH VÀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ TẠI NHÀ 
TRƯỜNG 
1/ Những thuận lợi: 
1.1/ CBGV đã được tập huấn khá kỹ lưỡng về đổi mới PPDH và KTĐG 
trước khi thực hiện. 
1.2/ Các tài liệu hướng dẫn, các tài liệu mẫu được trang bị tương đối đầy đủ. 
1.3/ Chỉ đạo của BGH, chuyên môn nhà trường luôn sát sao và chặt chẽ về 
công tác đổi mới PPDH, thường xuyên tổ chức dự giờ, góp ý, xây dựng giờ dạy 
chuẩn để GV học tập rút kinh nghiệm. Đặc biệt trong KTĐG, đã phân cấp việc 
quản lý đề kiểm tra đến từng cá nhân, bộ phận để đảm bảo đề ra đủ độ chuẩn: đề 
kiểm tra miệng thường xuyên GVBM ra và tự chịu trách nhiệm, đề 10,15, 45 phút 
tổ chuyên môn quản lý và chịu trách nhiệm, đề kiểm tra học kì do chuyên môn ra 
và chịu trách nhiệm. 
1.4/ GVBM nhà trường đa số tiếp cận nhanh nhậy về PPDH, hình thức dạy 
học tích cực, cũng như cách thức mới trong kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của 
HS. 
2/ Những khó khăn, vướng mắc tại nhà trường: 
 2.1/ Về đổi mới PPDH: 
2.1.1/ Cơ sở vật chất (phòng học, bàn nghế) chưa phù hợp cho việc áp 
dụng một số hình thức học tập tích cực như: hoạt động thảo luận nhóm. 
2.1.2/ Học sinh trên địa bàn nhà trường là con em các dân tộc ít người độ 
nhanh nhậy trong học tập chưa cao. Từ học tập thụ động chuyển sang tiếp cận với 
phương pháp và hình thức học tập tích cực, chủ động còn nhiều hạn chế, bỡ ngỡ, 
vướng mắc. Các em không quen hình thức học tập hợp tác, tư duy suy luận, phân 
tích, liên tưởng còn chậm, kỹ năng tự học, tự nghiên cứu yếu. Đó là một tác nhân 
hạn chế sự đổi mới của GV. 
2.1.3/ Một số GV do hạn chế về nănglực nên còn chậm đổi mới, hoặc hiểu 
chưa thật đúng bản chất của PPDH tích cực, nên khi đi vào vận dụng trong dạy học 
còn nhiều lúng túng,máy móc, mang tính hình thức, hiệu quả thấp. Ví như: