Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới giảng dạy tiết 2 môn Đạo đức Lớp 3 qua “ Trò chơi sắm vai"

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
Tên đề tài: 
ĐỔI MỚI GIẢNG DẠY TIẾT 2 MÔN 
ĐẠO ĐỨC LỚP 3 QUA “ TRÒ CHƠI SẮM VAI 
Người thực hiện : Trần Hồng Vân. 
Trường: Tiểu học Cát Linh - Đống Đa - Hà Nội 
Hà Nội 2003 - 2004 
Phần A: Đặt vấn đề 
 Đào tạo thế hệ trẻ trở thành chủ nhân tương lai của đất nước là chủ trương lớn 
của Đảng và nhà nước ta trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo. 
 Ngày nay khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển, vì vậy nhu cầu đào tạo con 
người toàn diện về trí lực, thể lực, đạo đứcngày càng cần thiết hơn bao giờ hết . 
 Ở nhà trường, nhiệm vụ dạy trẻ những tri thức khoa học và các phẩm chất đạo 
đức là hai nhiệm vụ song song không thể thiếu được. Một trong những mục tiêu 
quan trọng góp phần đào tạo con người phát triển toàn diện là học sinh phải được 
học đầy đủ chín môn học, trong đó có môn đạo đức. Đối với học sinh tiểu học 
không chỉ được giáo dục đạo đức trong một tiết học, một môn học mà các em được 
giáo dục đạo đức ở tất cả chín môn học. 
 Môn đạo đức ở tiểu học có nhiệm vụ giúp học sinh nắm những điều sơ đẳng 
của phép ứng sử trong cuộc sống hàng ngày, nắm được nội dung và ý nghĩa các 
chuẩn mực hành vi đạo đức trong các hoạt động và các mối quan hệ xã hội, phân 
biệt được thế nào là hành vi tốt - xấu, đúng - sai, thiện - ác.. từ đó bồi dưỡng cho 
học sinh những xúc cảm , tình cảm đạo đức đúng đắn, sâu sắc, ( Biết yêu cái đúng, 
cái tốt, ham muốn làm theo cái đúng cái tốt và ghét cái xấu, cái ác). Xây dựng cho 
học sinh những kỹ năng, hành vi góp phần hình thành ở các em những thói quen , 
hành vi tốt. 
 Môn đạo đức đã góp phần quan trọng vào việc giáo dục cho các em những 
phẩm chất đạo đức như hiếu thảo với Ông bà, Cha mẹ, yêu thương anh chị em 
trong gia đình, kính trọng và biết ơn thầy cô giáo, yêu quí bạn bè, yêu trường mến 
lớpĐể giáo dục cho học sinh những nét phẩm chất đó quan trọng là phải luyện 
tập, rèn luyện các em , giúp các em thể hiện hành vi đạo đức của mình không chỉ ở 
không chỉ ở nhà trường, ở gia đình mà còn ở ngoài xã hội. Việc dạy tiết 2 môn đạo 
đức - tiết thực hành có vai trò quan trọng trong việc luyện tập, rèn luyện. 
 Tuy nhiên, để giúp cho việc thực hành trở nên thiết thực, gần gũi thì người 
giáo viên phải biết lựa chọn phương pháp giảng dạy cho phù hợp đối với học sinh. 
Bản sáng kiến kinh nghiệm này của tôi được viết ra với mục đích là nêu lên một số 
phương pháp để thực hiện tốt tiết thực hành này. 
Phần B: Giải quyết vấn đề 
I - Nhận xét về việc dạy học môn đạo đức 
 Mỗi bài đạo đức được dạy trong 2 tiết 
· Tiết 1: 
 Chủ yếu giáo viên giúp học sinh nắm được nội dung và ý nghĩa của chuẩn 
mực hành vi cần thực hiện (cần làm gì ? làm như thế nào ? vì sao cần làm 
như vậy ? ), tự làm các bài tập nhỏ để bước đầu học sinh nắm được kỹ năng 
hành vi. 
· Tiết 2 : 
 Nhiệm vụ chủ yếu là tổ chức luyện tập cho học sinh có: 
- Kỹ năng nhận xét, đánh giá hành vi, chuẩn mực đạo đức. 
- Kỹ năng lựa chọn cách ứng xử trong một số tình huống cụ 
thể. 
- Kỹ năng thực hiện chuẩn mực đạo đức. 
 Trong tiết 2, nếu chỉ nêu tình huống để học sinh phát biểu phải xử lý tình 
huống đó như thế nào và nhận xét về hành vi đạo đức mà các bạn nêu trong 
cách xử lý đó thì sự thu hút số đông học sinh vào bài học không cao, giờ học 
dễ tẻ nhạt, không gây được ấn tượng sâu sắc về thái độ và hành vi đạo đức 
phải có, cần luyện tập để xử lý tình huống. 
II . Sử dụng trò chơi sắm vai trong tiết 2 - Đạo đức 
 2 . 1 . Tác dụng của trò chơi đối với trẻ em 
 Trò chơi là nhu cầu tất yếu của trẻ. Thông qua trò chơi, các em nhỏ nhất là 
ở tiểu học, như được thâm nhập vào một xã hội có niềm vui và có nhu cầu 
sáng tạo, có lề luật (chơi) có sự khen chê trò chơi trực tiếp tạo ra thú vui 
cho trẻ và gián tiếp hình thành cho trẻ năng lực nhận thức các tình huống, đề 
ra phép cư xử, hành động để giải quyết. 
- Qua chơi mà luyện tập và tập luyện những thao tác, những hành vi 
đạo đức, phù hợp với chuẩn mực đã học, một cách tự nhiên, hứng thú. 
- Qua chơi mà phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo trong 
học tập ( như nảy sinh những thao tác, những cách ứng xử ngoài những 
điều giáo viên đã dạy.) 
 2 . 2 . Thế nào là trò chơi sắm vai 
 Trò chơi sắm vai được sử dụng trên cơ sở học sinh đã học bài đạo đức ở 
tiết 1. ở đây trẻ được phân sắm vai các nhân vật trong một tình huống và 
phải vận dụng bài đạo đức đã học để giải quyết tình huống gặp phải trong 
đời sống hàng ngày ở lớp, ở nhà, ở trường, trong xã hội Qua đó được nhận 
xét, bổ sung cho vai diễn. 
 2 . 3 . Vai trò của trò chơi Sắm vai 
 Trò chơi sắm vai được đưa vào quá trình dạy học môn đạo đức vì nó giúp 
các em: 
- Qua chơi mà học những chuẩn mực hành vi đạo đức một cách nhẹ 
nhàng, thoải mái. 
 2 . 4 . Yêu cầu của trò chơi sắm vai 
- Mỗi học sinh đều phải nắm vững tình huống đề ra, tình huống phải 
vừa sức và phổ biến để các em có thể sắm vai được. 
- Cung cấp cho học sinh biết cách diễn đạt, nhất là những lời thoại 
(Giáo viên có thể gợi ý cho học sinh). 
- Hoá trang để gây hứng thú cho học sinh. 
 VD 
 Vai bà: Quàng khăn. 
 Ông: Đeo kính 
 Mẹ: Xách làn, đeo túi 
- Có ít nhất 2 lần học sinh sắm vai để các em được trao đổi, nhiều em 
được chơi. 
- Tránh nhàm chán, giáo viên cụ thể sưu tầm những mẩu chuyện nhỏ 
cho học sinh đóng vai để các bạn nhận xét vai diễn hoặc bổ sung thêm 
cho bài học. 
 VD 
 Qua tiểu phẩm đó cần học tập ai ? Vì sao ? 
 Không học ai ? Vì sao ? 
Từ đó học sinh thêm khắc sâu bài học. 
- Số còn lại của lớp theo dõi, nhận xét từng vai, bổ sung " Nên nói 
hoặc làm (cử chỉ, hành động, thái độ...) như thế nào cho hay hơn đúng 
hơn. 
Từ đó các em rút ra được kinh nghiệm ứng xử trong những tình huống cụ thể. 
 2 . 5 . Quá trình điểu khiển trò chơi sẵm vai 
- Giáo viên phổ biến tình huống. 
- Yêu cầu học sinh nhắc lại tình huống, các vai trong tình huống. 
- Học sinh xung phong sắm vai (thêm trang phục đơn giản). 
- Lớp nhận xét, cô bổ sung thêm. 
- Giáo viên chốt: 
 + Phân tích rút ra bài học gì ? 
 + Mỗi tình huống cần ứng xử như thế nào ? 
 2 . 6 . Ví dụ 
 Bài : Chăm sóc ông bà cha mẹ ( tiết 2 ) 
- Sau khi học sinh làm bài tập trong phiếu học tập (có phiếu mẫu) 
- Giáo viên chốt và nhận xét: 
Qua bài tập, các em đã hiểu và biết cách ứng xử một số tình huống cụ thể về 
chủ đề: Chăm sóc ông bà, cha mẹ. Bây giờ cô sẽ hướng dẫn lớp mình chơi 
trò chơi sắm vai, các em có thích chơi không? 
Các em hãy lắng nghe cô nêu tình huống đó: 
· Tình huống 1 
 Em đi học về thấy ông (bà) bị ốm mệt nằm ở giường, em sẽ ứng xử như thế 
nào ? 
· Giáo viên 
- Ai nhắc lại được tình huống cô vừa nêu ? 
- Trong tình huống cô vừa nêu có mấy nhân vật ? Là những ai 
? 
- Ai xung phong đóng vai ông (bà) bị ốm nằm ở giường ? 
- Ai xung phong đóng vai cháu đi học về? 
 Giáo viên cho học sinh xung phong và trang phục cho các em: Cháu đi học về 
thì đeo cặp đi ngoài cửa vào. Học sinh đóng vai ông (bà) bị ốm nằm ở giường ( Kê 
2 ghế của học sinh ), gối và quàng khăn. 
 Sau khi học sinh lên sắm vai thì học sinh ở dưới có thể nhận xét về cách ứng 
xử của bạn đóng vai cháu còn hành động nào chưa đúng rồi cho một cặp học sinh 
khác lên sắm vai lại. Sau đó giao viên mới chốt lại. 
· Tình huống 2 
 Em đang ngồi đọc chuyện, mẹ đi làm về tay xách lỉnh kỉnh nhiều thứ, em sẽ 
ứng xử như thế nào? 
- Giáo viên lại hướng dẫn cho học sinh giống tình huống 1. 
 Học sinh đóng vai mẹ đi làm về có thể cho một tay xách làn, vai khoác túi 
 Học sinh ở dưới lại theo dõi và nhận xét cách ứng xử của bạn. 
=> Từ những vai đó giáo viên có thể tổng kết cho học sinh hiểu rằng : 
 Quan tâm chăm sóc ông bà, cha mẹ không phải chỉ ở lời nói mà còn thể hiện 
bằng cả hành động cụ thể như ở bên cạnh ông bà, giúp ông bà lấy nước uống 
thuốc, đấm lưng, bóp chân tay cho ông bà đỡ mỏi, hoặc biết giúp mẹ xách đỡ đồ 
đạc khi mẹ đi làm về, biết lấy nước hỏi han và biết quạt cho mẹ (nếu trời nóng). 
 Từ đó có thể liên hệ rộng hơn về sự quan tâm chăm sóc ông bà cha mẹ ở 
những tình huống khác. 
 Bài: Quan tâm giúp đỡ anh chị em trong gia đình ( tiết 2 ) 
· Tình huống 1 
 Em đang ngồi học, nếu em của em chạy vào khóc vì ngã bẩn quần áo thì em 
sẽ hành động như thế nào? 
- Trang phục: Em bé quần áo xộc xệch và hỏi áo khoác ngoài để anh 
chị thay cho em. 
· Tình huống 2 
 Chiều nay đi học về, thấy anh chị mình bị ốm nằm ở giường, em sẽ ứng xử 
như thế nào? 
- Trang phục: 2 ghế cho học sinh nằm, gối, khăn đắp trên trán, cốc 
nước. 
 Giáo viên hướng dẫn học sinh chơi, cho học sinh ở dưới nhận xét, góp ý bổ 
sung cho các bạn, từ đó rút ra những kinh nghiệm cho riêng mình về cách ứng xử 
đối với anh chị em trong gia đình. 
Lưu ý: Ngoài ra giáo viên có thể cho học sinh sưu tầm những mẩu chuyện vè chủ 
đề đã học, sắm vai trong những tiểu phẩm đó để các bạn nhận xét vai diễn. 
III . Phiếu học tập trong tiết đạo đức 
 3 . 1 . Phiếu học tập nói chung và phiếu học tập cá nhân được tồn tại với tư cách 
là phương tiện dạy học. Nó có thể được sử dụng ở phần củng cố tiết 1 và tiết 
2 của môn đạo đức ở tiểu học. Đây là phương tiện dạy học khá quan trọng 
trong việc dạy môn đạo đức. 
 3 . 2 . Tác dụng của phiếu học tập 
- Phiếu học tập là một trong những công cụ cho phép cá thể hoá hoạt 
động học tập, đồng thời là công cụ hữu hiệu trong việc thu thập và xử lý 
thông tin ngược. 
- Phiếu học tập có vai trò quan trọng trong qúa trình dạy nếu được giáo 
viên sử dụng phù hợp vì nó là phương tiện luyện tập kỹ năng hành vi đạo 
đức. Phiếu học tập còn có thể được sử dụng để kiểm tra, đánh gía tri thức, 
thái độ và kỹ năng hay để xác định trình độ đạo đức, khả năng của học 
sinh. 
Qua việc học sinh trả lời phiếu học tập, giáo viên nắm được mức độ lĩnh 
hội chuẩn mức hành vi đạo đức của học sinh (thông tin ngược) để điều 
chỉnh hoạt động nối tiếp của mình cho phù hợp. Bên cạnh đó, phiếu học 
tập cũng có tác dụng đối với việc kích thích hứng thú học tập của học 
sinh: 
Đây là cơ hội để các em thử sức khi trả lời thì có thể tranh luận với bạn 
bè (nếu có ý kiến khá