Báo cáo giải pháp Một số giải pháp giúp nâng cao về công tác chủ nhiệm lớp

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Kinh nghiệm: MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÚP NÂNG CAO VỀ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP
	I. Đặc điểm tình hình:
	a. Thuận lợi:
	- Được sự quan tâm lãnh chỉ đạo sâu sắc của Đảng ủy, Ủy ban nhân dân xã, Phòng Giáo Dục và Đào Tạo huyện Mang Thít và Ban giám hiệu Trường Tiểu học Chánh Hội A.
	- Cơ sở vật chất và trang thiết bị đầy đủ, khang trang đáp ứng nhu cầu trong công tác giảng dạy.
	- Tập thể sư phạm nhà trường đoàn kết, gắn bó cùng yêu thương giúp đỡ lẫn nhau.
	b. Khó khăn:
	- Phần lớn đa số học sinh con em gia đình nghèo gặp khó khăn, vùng sâu nên gặp nhiều khó khăn.
	- Phụ huynh học sinh chưa nhiệt tình cộng tác với giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục học sinh.
	- Một số giáo viên dạy chuyên chưa có biện pháp phối hợp đồng bộ nhiệm trong việc giáo dục học sinh.
	- Đa số học sinh chưa có ý thức trong học tập còn trông chờ, ỉ lại. Một số bản thân học sinh do gia đình nghèo, phải đi làm ăn xa nên thiếu đi sự quan tâm con cái, phó thác việc giáo dục con em cho nhà trường, nên vai trò của GVCN càng nặng nề hơn. 
II. Lí do chọn kinh nghiệm:
Trong sự nghiệp giáo dục, mục tiêu cơ bản là đào tạo con người mới phát triển toàn diện. Vì vậy giáo viên giữ vai trò chủ đạo trong mọi hoạt động giáo dục của nhà trường, người giáo viên không chỉ trang bị cho mình kiến thức vững vàng, chuyên môn giỏi mà đòi hỏi người giáo viên phải có năng lực tổ chức, điều khiển mọi hoạt động của lớp mình chủ nhiệm. Tôi nhận thấy rằng vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp rất cần thiết và quan trọng, bởi vì chỉ có thầy cô giáo chủ nhiệm lớp mới có khả năng rèn luyện và xây dựng cho các em có ý thức học tập và rèn luyện một cách có nề nếp, có hiệu quả. Vì vậy đòi hỏi ở người giáo viên chủ nhiệm phải có phẩm chất của một nhà giáo có tính độ lượng, giàu lòng nhân ái, kiên trì, bền bỉ, sáng tạo bình tĩnh trong mọi công việc, luôn luôn là tấm gương sáng cho học sinh noi theo, là chỗ dựa vững chắc cho các em trong bước đường học tập và phấn đấu trở thành con người phát triển toàn diện.
Từ những lý do trên, tôi nhận thấy rằng: Công tác chủ nhiệm có tính quyết định tới việc nâng cao chất lượng học tập, thu hút học sinh đến trường, duy trì sĩ số, hạn chế việc học sinh bỏ học và rèn luyện đạo đức cho học sinh là vấn đề rất cần thiết trong điều kiện hiện nay. Trong quá trình giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm tôi đã suy nghĩ, tìm tòi và rút ra cho mình những kinh nghiệm, những sáng kiến hay, cho nên tôi lựa chọn kinh nghiệm: “Một số giải pháp giúp nâng cao về công tác chủ nhiệm lớp” được áp dụng, duy trì và thực hiện ở lớp vào quá trình làm công tác chủ nhiệm và đạt hiệu quả cao.
III. Giải pháp thực hiện:
1. Người giáo viên chủ nhiệm phải hiểu và xác định đúng vai trò, vị trí, nhiệm vụ của mình.
 - Công tác chủ nhiệm lớp là một trong những nhiệm vụ cực kỳ khó khăn nếu thực hiện đầy đủ và có trách nhiệm các yêu cầu, nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm, không thể phủ nhận vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong công tác duy trì sĩ số ở trường, nếu như xác định đúng vị trí, nhiệm vụ, biết tổ chức giáo dục.
 - Người giáo viên chủ nhiệm phải tham gia các hoạt động chính trị xã hội, phải rèn luyện đạo đức, tác phong sư phạm. Đây vừa là trách nhiệm vừa yêu cầu cần thiết trong việc giáo dục học sinh. Vì để làm tốt công tác chủ nhiệm trước hết phải được học sinh tin yêu quý trọng, có vậy thì trong lời nói, cử chỉ, hành động của thầy mới có tính thuyết phục cao đối với học sinh.
 - Khi được phân công làm công tác chủ nhiệm, phải làm sao để học sinh yếu, học sinh ít chịu học tập chăm chỉ cần cù chịu khó chăm chỉ học tập, học sinh có hoàn cảnh khó khăn biết phấn đấu vượt khó, duy trì việc học tập của mìnhĐó là công việc hết sức cần thiết và cũng là một trong những mục tiêu, yêu cầu đầu tiên đối với công tác chủ nhiệm. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm rất quan trọng trong việc quản lý học sinh trên mọi phương diện và cũng là trung tâm thu hút học sinh đến trường đến lớp. Lớp học là một tổ chức nhỏ trong nhà trường, có nhiều lớp tốt sẽ đưa phong trào nhà trường đi lên và đây cũng là một mục tiêu quan trọng trong giáo dục, tạo nên môi trường thân thiện, hình thành nên sự tích cực trong học sinh. Muốn vậy giáo viên chủ nhiệm cần đảm bảo các yêu cầu sau:
 - Lên kế hoạch và hướng phấn đấu của lớp trong năm học như: Bao nhiêu học sinh giỏi, khá, trung bình, phấn đấu hạn chế học sinh yếu kém và học sinh vi phạm nội quy nhà trường
 - Phải nắm được trình độ, năng lực và tính cách của mỗi học sinh để lựa chọn phương pháp giáo dục cho phù hợp.
 - Dựa trên tiêu chí chung của nhà trường, giáo viên chủ nhiệm đánh giá xếp loại học sinh công bằng và khách quan.
 - Thường xuyên thăm hỏi tình hình học tập của lớp trực tiếp từ học sinh và thông các giáo viên bộ môn để phối hợp quản lý học sinh.
 - Tổ chức lớp thành một lực lượng tự quản: Phân công học sinh khá giỏi kèm học sinh yếu kém.
 - Dựa trên năng lực và sở thích để giáo viên chủ nhiệm tư vấn nghề nghiệp cho các em.
 - Phối hợp với gia đình, ban giám hiệu nhà trường có biện pháp nhắc nhở, động viên thông qua các buổi sinh hoạt lớp, chào cờ, các đợt thi đua, các buổi ngoại khóa hay họp phụ huynh. Giáo viên chủ nhiệm phối hợp với các lực lượng xã hội nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục của lớp chủ nhiệm, liên kết các lực lượng xã hội trong giáo dục thế hệ trẻ cũng là một nguyên tắc nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục, để thực hiện tốt chức năng phối hợp các lực lượng xã hội không ai thực hiện tốt hơn là giáo viên chủ nhiệm. Phối hợp các lực lượng xã hội không chỉ dừng ở chỗ nhận thức, mà quan trong hơn cả là xây dựng được chương trình, kế hoạch hoạt động nhằm thống nhất, khép kín quá trình hoạt động, về không gian, thời gian tác động đến học sinh của lớp chủ nhiệm.
Kế hoạch chủ nhiệm phải dựa vào chỉ tiêu, kế hoạch của nhà trường, từ đó giáo viên chủ nhiệm có kế hoạch xây dựng theo những nội dung cụ thể về các mặt giáo dục học sinh như sau:
- Về trí dục: Xây dựng ý thức, nề nếp học tập, nắm kiến thức hiểu bài ngay tại lớp. Tăng tỷ lệ học sinh khá giỏi, giảm tối đa học sinh yếu kém, chuyển lớp 100%.
- Về mặt đức dục: Luôn rèn luyện phẩm chất, đạo đức của người học sinh, đoàn kết thương yêu nhau, kính trên nhường dưới, thật thà, không nói tục chửi thề, thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên nhi đồng... Cuối năm đạt 100%.
- Các hoạt động khác: Hưởng ứng và tham gia đầy đủ các phong trào thi đua của nhà trường, đội, giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường tham gia tích cực đạt hiệu quả, các phong trào TDTT,văn hoá, văn nghệ của lớp, trường.
2. Có kế hoạch hàng tuần, hàng tháng:
Muốn đạt được chất lượng dạy - học thu được kết quả cao, giáo viên chủ nhiệm phải luôn thực hiện theo kế hoạch nhà trường đề ra. Có kế hoạch cho từng tuần, tháng, phát động thi đua theo chủ đề trong năm học. Theo dõi sự thực hiện kế hoạch, công tác đã đề ra. Kiểm điểm, sơ kết, đánh giá, khen, động viên những mặt còn hạn chế kịp thời. Đặc biệt quan trọng là vấn đề tuyên dương khen ngợi sau các tuần học, các đợt thi đua đã phát động, để từ đó các em rút kinh nghiệm và có hướng phấn đấu ở những kỳ sau:
3. Xây dựng kế hoạch từng mặt cụ thể cho lớp:
a. Về đạo đức: 
Đưa các em vào kỷ cương, nề nếp, rèn luyện theo chủ đề 5 điều Bác Hồ dạy. Biết kính trên nhường dưới, đoàn kết, thương yêu giúp đỡ bạn, kính trọng, vâng lời thầy cô ở trường, về nhà nghe lời cha mẹ, luôn thật thà, không nói tục, chửi bậy, có tinh thần giúp đỡ những bạn khuyết tật, những bạn có hoàn cảnh éo le, đoàn kết, thương yêu, gần gũi chan hoà với hàng xóm láng giềng, biết phân biệt trái phải, biết làm việc thiện...
b. Về học tập:
Yêu cầu mỗi học sinh phải có đủ bộ sách giáo khoa, vở ghi, đồ dùng phục vụ cho học tập. Học bài, làm bài tập trước khi đến lớp. Tự giác, chịu khó trong học tập, có ý thức tự giác trong khi làm bài kiểm tra và trong các kỳ thi cử. Muốn vậy giáo viên phải có biện pháp giáo dục học sinh khéo léo, nhẹ nhàng, động viên khen ngợi những em chăm học, biểu dương là chính. Có biện pháp kiên quyết đối với những em trây lười, có tính ỷ lại, thông tin kịp thời tới gia đình phụ huynh cùng nhắc nhở, uốn nắn các em.
c. Về các hoạt động ngoại khoá, công tác đội:
Có ý thức bảo vệ của cải vật chất, ý thức bảo vệ của công, vệ sinh trường, lớp, trồng, chăm sóc, bảo vệ bồn hoa tham gia nhiệt tình sôi nổi, công tác đội: Thi vẽ tranh, làm báo tường, tham gia các bài viết theo chủ đề, kể chuyện đạo đức, thi kể chuyện tìm hiểu lịch sử Việt Nam, hưởng ứng các phong trào rèn luyện TDTT, thi viết chữ đẹp, vẽ tranh an toàn giao thông, trao đổi hội chợ đồ dùng đồ chơi, giúp đỡ các gia đình thương binh liệt sỹ, ủng hộ đồng bào lũ lụt..., thi đua lập thành tích chào mừng các ngày lễ lớn như: 30/4; 1/5; 19/5.
4. Phương pháp tác động cá biệt và giáo dục tập thể học sinh:
  - Người giáo viên chủ nhiệm nắm vững vận dụng mọi phương pháp giáo dục cá biệt, phương pháp giáo dục tập thể và biết kết hợp chúng trong hoàn cảnh cụ thể. Phương pháp giáo dục cá biệt ở đây không nên hiểu là giáo dục học sinh đặc biệt (hư, ngoan) như quan niệm thường thấy ở một số người.
 - Cần hiểu phương pháp giáo dục cá biệt là sự tác động tới từng cá nhân một cách chuyên biệt để đảm bảo tính phù hợp với đối tượng.
  - Bằng uy tín và vị thế của giáo viên chủ nhiệm, phương pháp tác động trực tiếp đem lại hiệu quả giáo dục tức thời.
           * Ví dụ: Học sinh nói chuyện trong giờ học, không làm bài đầy đủ hoặc có nhiều biểu hiện hành vi tốt như làm bài hay, sáng tạo thì giáo viên chủ nhiệm có thể nhắc nhở, tuyên dương, động viên, khen thưởng bằng lời hoặc cho điểm tốt phù hợp
       - Nếu giáo viên chủ nhiệm không đo được mức độ của hành vi, sử dụng không tương ứng, dẫn tới phản tác dụng giáo dục hoặc không đáng khen mà khen quá lời cũng không tốt, những hành vi chỉ đáng nhắc nhở nhưng giáo viên chủ nhiệm vì một lẽ gì khác đã cảnh cáo phê bình không tương xứng với khuyết điểm sẽ dễ làm cho học sinh không đồng tình, hậm hực dẫn tới mất lòng tin, bi quan, dẫn đến bỏ học.
 - Muốn phát huy hiệu qủa của phương pháp giáo dục trong tập thể học sinh, giáo viên chủ nhiệm trước hết phải là người có trình độ lí luận và có năng lực thuyết phục tốt, có uy tính, có trách nhiệm, nắm vững đối tượng, xây dựng được tập thể học sinh thành một tập thể vững mạnh và hội đủ các điều kiện sau:
 + Đảm bảo quyền lợi, nghĩa vụ chung của từng thành viên của lớp.
  + Tổ chức những hoạt động chung để thực hiện mục tiêu, có tính thu hút học sinh.
 + Lớp có đội ngũ bộ máy hội đồng tự quản có uy tín, có trách nhiệm, có năng lực, bản lĩnh, điều hành mọi mặt trong học tập.
  + Có kỉ luật chặt chẽ, có qui định, nội qui phải rõ ràng, được mọi người tôn trọng và tự giác chấp hành,
 + Có dư luận tập thể lành mạnh, dư luận của tập thể là phản ánh sức mạnh, là bản lĩnh của mỗi thành viên.
5. Phương pháp giáo dục cụ thể cho từng đối tượng:
Dựa trên cơ sở nắm được đặc điểm tình hình của lớp, nắm được đặc điểm lứa tuổi, tâm lý của các em, hiểu được cá tính của từng học sinh lớp mình chủ nhiệm, nắm được hai mặt giáo dục (trí dục - đức dục) của từng học sinh ở năm học trước. Cụ thể qua 2, 3 tháng đầu năm học, giáo viên chủ nhiệm có thể lựa chọn, phân loại học sinh trong lớp, từ đó có biện pháp, kế hoạch giáo dục riêng, phù hợp với từng đối tượng học sinh trong lớp.
a. Đối với học sinh giỏi:
Giáo viên thường xuyên quan tâm, động viên khuyến khích các em tăng thêm các dạng bài tập ở các loại toán nâng cao, toán khó có bổ sung thêm một số đề bài tập làm văn để các em tự học, tự làm, tự rèn luyện thêm, cho đôi bạn kèm cặp giúp đỡ nhau cùng tiến, tránh tư tưởng tự kiêu, có tinh thần giúp đỡ các bạn cùng học giỏi, luôn khiêm tốn học hỏi.
b. Đối với những học sinh lực học yếu:
Giáo viên chủ nhiệm phải động viên, khích lệ, quan tâm tỉ mỉ, sát sao hơn, nhắc nhở, uốn nắn, tìm hiểu và liên lạc với gia đình, tìm ra nguyên nhân học yếu, lười học, để có biện pháp bồi dưỡng, kèm cặp giúp đỡ các em học tiến bộ hơn.
c. Đối với học sinh hư, học sinh cá biệt:
Giáo viên phải theo dõi sát sao, luôn quan tâm, gần gũi, theo dõi, nhắc nhở những hành vi, những khuyết điểm của các em mắc phải, kết hợp với gia đình cùng phối hợp các lực lượng giáo dục trong và ngoài trường để uốn nắn các em. Tìm hiểu nguyên nhân các em hư do hoàn cảnh gia đình hay do cá tính? giáo viên phải thật mềm mỏng, khéo léo, nhẹ nhàng, tránh phê bình một cách cục bộ, tránh xúc phạm đến nhân phẩm của các em.
d. Đối với học sinh khuyết tật:
Giáo viên là người khéo léo, an ủi, động viên các em, coi các em là những học sinh lành lặn, khoẻ mạnh, để các em yên tâm học tập, hoà nhập cộng đồng, xoá đi những mặc cảm của bản thân, động viên cả lớp có tinh thần yêu thương gần gũi giúp đỡ các em trong mọi lĩnh vực, vật chất cũng như tinh thần, không xem thường, trêu chọc, khinh rẽ bạn, mà trái lại phải giúp đỡ bạn ấy tận tình và chu đáo trong học tập cũng như trong cuộc sống. Từ đó các em có xu hướng phấn đấu vươn lên, hoà nhập cộng đồng.
6. Phương pháp tuyên truyền, vận động tạo mối quan hệ thân thiết với phụ huynh học sinh:  
 - Người giáo viên chủ nhiệm phải nắm vững việc xây dựng trường học thân thiện, tích cực một phần không nhỏ xuất phát từ việc xây dựng tổ chức lớp học thân thiện, tích cực. Để làm được việc này giáo viên phải đầu tư nghiên cứu đầy đủ tình hình lớp học về năng lực, thực trạng và những biểu hiện trong học tập và trong hoạt động của
học sinh để đề ra phương pháp phù hợp. Khi học sinh có biểu hiện lơ là trong học tập, chán học có hiện tượng bỏ học giáo viên phải tìm hiểu hoàn cảnh, điều kiện gia đình tạo lập mối quan hệ thường xuyên, gần gũi để động viên, giúp đỡ kịp thời.
 * Ví dụ: Tổ chức nhóm học tập cho đôi bạn kèm cặp giúp đỡ nhau cùng tiến, giáo viên tạo điều kiện động viên, khuyến khích tinh thần học tập hoặc tinh thần tham gia hoạt động tập thể để khích lệ, gây dựng sự nhiệt tình cộng tác, hợp tác trong học tập cũng như trong hoạt động của lớp, của trường, tạo nên sự phấn chấn tinh thần của cá nhân và tập thể. Đây là việc làm thấy có vẻ bình thường, nhưng đó là một trong những biện pháp khá hữu hiệu trong việc xây dựng tổ chức lớp học thân thiện và nó có tác dụng rất lớn trong việc duy trì sĩ số.
  - Người giáo viên chủ nhiệm còn phải có năng lực vận dụng phương pháp vận, động tuyên truyền trong phụ huynh học sinh phù hợp. Tuỳ theo các điều kiện, hoàn cảnh, gia cảnh của mỗi học sinh mà giáo viên chủ nhiệm có phương pháp tuyên truyền, vận động thuyết phục.
  Cùng là học sinh bỏ học do khó khăn về kinh tế, song đâu phải phụ huynh nào giáo viên cũng dùng biện pháp giải thích, động viên khuyến khích bằng lời nói suông là  phụ huynh sẳn sàng nghe theo và động viên cho con em mình trở lại trường để tiếp tục học tập, điều này rất ít xảy ra. Để công tác tuyên truyền, vận động có hiệu quả đòi hỏi giáo viên phải tìm hiểu gia cảnh, hoàn cảnh, các điều kiện phục vụ khác có liên quan như điều kiện kinh tế, vị thế và quan hệ xã hội, quan hệ xóm làng, thân tộcĐiều đó giúp cho giáo viên có sự thấu hiểu sâu hơn về phụ huynh học sinh để giáo viên có đồng cảm, tạo dựng được sự thân thiện, từ đó lời nói của giáo viên sẽ có tính thuyết phục hơn và họ sẽ dễ dàng nghe theo và tạo điều kiện, động viên con em mình trở lại trường. Nếu có phụ huynh thắc mắc hay phụ huynh cần hỏi vấn đề gì thì giáo viên phải giải trình rõ ràng, cụ thể, tránh để mất lòng tin trong nhân dân, trong lớp mình chủ nhiệm.
IV. Kết quả đạt được:
Qua nhiều năm giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm lớp, bản thân tôi đúc kết và áp dụng kinh nghiệm: “Một số giải pháp giúp nâng cao về công tác chủ nhiệm lớp” trong năm học 2013-2014 đã đạt được kết quả như sau:
Năm học
Lớp
TS học sinh
Kết quả
Hạnh kiểm
Học lực
Đạt
Chưa đạt
Môn học và các hoạt động giáo dục
Năng lực
(Đạt)
Phẩm chất
(Đạt)
2015-2016
5
29
29
00
29
25
25
V. Bài học kinh nghiệm:
Để có được những kết quả trên là nhờ bản thân tôi đã trải qua nhiều năm công tác chủ nhiệm tôi tự rút ra một số ý kiến sau:
- Người giáo viên phải tìm hiểu đối tượng học sinh của lớp chủ nhiệm để tìm ra kế hoạch giảng dạy cho phù hợp với từng đối tượng, lên kế hoạch bồi khá, nâng kém.
- Trước hết phải là giáo viên nhiệt tình có lòng yêu nghề, mến trẻ.
- Khéo léo và quyết tâm xây dựng nề nếp, xây dựng lớp thành tập thể đoàn kết, vững mạnh.
- Phải có biện pháp cụ thể trong việc giáo dục học sinh cá biệt để giáo dục đạt hiệu quả cao.
- Không ngừng nâng cao tay nghề, tìm hiểu và đúc rút ra nhiều phương pháp, sáng tạo chủ động trong công tác chủ nhiệm.
- Phải là người công bằng, trung thực.
- Phối hợp chặt chẽ giữa 3 lực lượng giáo dục: gia đình - nhà trường - xã hội.
VI. Kết luận chung:
Trên đây là một số giải pháp giúp nâng cao công tác chủ nhiệm lớp của bản thân tôi. Trong quá trình giảng dạy tôi cũng đã áp dụng cho lớp mình và đạt kết quả tốt. Với mục tiêu giáo dục hiện nay đòi hỏi ở người giáo viên không những giỏi về kiến thức chuyên môn mà còn phải giỏi về công tác chủ nhiệm. Công tác chủ nhiệm tốt là nền tảng là động cơ thúc đẩy cho mọi hoạt động dạy và học đạt được chất lượng cao, có như vậy mới góp phần bồi dưỡng và đào tạo thế hệ trẻ trở thành những người công dân có ích cho xã hội. Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng các giải pháp này vào thực tế từng lớp học, từng đối tượng học sinh cũng không tránh khỏi những sai sót khuyết điểm. Rất mong được sự đóng góp, chia sẻ chân tình của các cấp lãnh đạo và quý đồng nghiệp để giúp tôi hoàn thành tốt trong công tác chủ nhiệm lớp và đạt kết quả cao.
	 Chánh Hội, ngày 12 tháng 11 năm 2017
	 Xác nhận của BGH 	 Người viết
	 Lê Trần Quốc