SKKN Một vài kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi góp phần giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh Lớp 3/1 Trường Tiểu học Trần Bình Trọng

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
MỘT VÀI KINH NGHIỆM TRONG VIỆC TỔ 
CHỨC CÁC TRÒ CHƠI GÓP PHẦN GIÁO DỤC 
BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG CHO HỌC SINH LỚP 3/1 
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRẦN BÌNH TRỌNG 
A. PHẦN MỞ ĐẦU 
Ngày nay tình trạng ô nhiễm môi trường đã và đang diễn ra ở qui mô 
rộng gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của cư dân trên Trái đất. 
Mỗi năm thế giới có hơn 2,2 triệu người chết vì các bệnh tật do nguồn nước 
bị ô nhiễm và vệ sinh môi trường kém gây ra. Bảo vệ môi trường là nhiệm vụ 
sống còn, là việc làm cấp bách vì thế hệ hôm nay và các thế hệ mai sau. Đây 
còn là vấn đề khoa học có tính xã hội sâu sắc gắn liền với cuộc đấu tranh xóa 
đói giảm nghèo của từng nước và của cả nhân loại. Vấn đề bảo vệ môi trường 
đang được các quốc gia trên toàn thế giới cùng chung tay thực hiện. 
Trong những giải pháp bảo vệ môi trường của các quốc gia, giáo dục là 
giải pháp hàng đầu, bởi lẽ một trong những nguyên nhân cơ bản góp phần 
gây hủy hoại môi trường là sự thiếu hiểu biết của con người. Chính vì vậy 
việc triển khai giáo dục bảo vệ môi trường cần phải được triển khai cho mọi 
người ngay từ thưở ấu thơ cho đến tuổi trưởng thành nhằm trang bị những 
hiểu biết về môi trường và rèn các kĩ năng, hành vi bảo vệ môi trường. 
Giáo dục bảo vệ môi trường vì mục tiêu phát triển bền vững là một 
trong các nhiệm vụ quan trọng được Đảng và nhà nước ta dành cho mối quan 
tâm đặc biệt. Ngày 15/11/ 2004, Bộ chính trị đã ban hành Nghị quyết số 
41/NQ-TƯ về tăng cường công tác Bảo vệ môi trường trong thời kì đẩy mạnh 
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Ngày 17/10/2001, Thủ tướng chính 
phủ ban hành Quyết định số 1363/QĐ-TTg phê duyệt đề án “ Đưa các nội 
dung giáo dục bảo vệ môi trường vào hệ thống giáo dục quốc dân” và ngày 
2/12/2003 ban hành Quyết định số 256/QĐ- TTg phê duyệt chiến lược bảo vệ 
môi trường quốc gia đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020 tạo cơ sở 
vững chắc cho những nỗ lực và quyết tâm bảo vệ môi trường. 
Thực hiện chủ trương của Đảng và Chính phủ, ngày 31/1/ 2005 Bộ 
trưởng Bộ GD & ĐT đã ra chỉ thị số 02/2005/CT- BGD &ĐT về tăng cường 
công tác giáo dục bảo vệ môi trường xác định nhiệm vụ trọng tâm cho giáo 
dục phổ thông từ nay đến năm 2010 là trang bị cho học sinh kiến thức, kĩ 
năng về môi trường bằng các hình thức phù hợp qua các môn học và hoạt 
động giáo dục ngoài giờ lên lớp, xây dựng nhà trường xanh, sạch, đẹp. 
 Năm học 2009 -2010 là năm học tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 40/2008/ 
CT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và đào tạo về việc phát động phong trào thi 
đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các trường 
phổ thông giai đoạn 2008 – 2013. Đây là một cuộc phát động lớn của ngành 
thông qua cuộc phát động hình thành ở học sinh có thái độ hành vi ứng xử 
phù hợp, thể hiện tình yêu thương thân thiện với mọi người và môi trường 
xung quanh. 
Sau khi được dự lớp tập huấn về giáo dục bảo vệ môi trường (BVMT) 
cho học sinh tiểu học, tôi được biết để thực hiện tốt và có hiệu quả mục tiêu, 
nội dung giáo dục BVMT trong trường Tiểu học trong điều kiện hiện nay, 
con đường tốt nhất là: 
- Tích hợp, lồng ghép nội dung giáo dục môi trường qua các môn học. 
- Đưa giáo dục BVMT trở thành một nội dung của hoạt động NGLL. 
- Quan tâm tới môi trường địa phương, thiết thực cải thiện môi trường 
địa phương, hình thành và phát triển thói quen ứng xử thân thiện với môi 
trường. 
Giáo dục BVMT là một nội dung giáo dục trong trường Tiểu học. Do 
đặc thù của nó, chúng ta có thể sử dụng nhiều phương pháp dạy học đa dạng 
như thảo luận nhóm, trò chơi, phương pháp dự án, đóng vai... 
Trong các phương pháp dạy học trên, trò chơi là phương pháp các em 
học sinh thích tham gia nhất. Vì trò chơi là một hoạt động quen thuộc, gần 
gũi với tất cả mọi người từ người lớn đến trẻ em. Cũng như lao động, học tập, 
trò chơi là một loại hình hoạt động sống của con người. Trò chơi có ý nghĩa 
đặc biệt đối với lứa tuổi học sinh tiểu học. Trò chơi tạo tất cả những điều kiện 
để trẻ thể hiện nhu cầu tự nhiên về hoạt động, tạo ra ở trẻ những rung động 
thực tế và quan trọng cho cuộc sống. Trong khi chơi, trẻ em phản ánh hiện 
thực xung quanh, đồng thời thể hiện thái độ nhất định đối với môi trường. 
Đối với trẻ em, chơi có nghĩa là hoạt động, là khơi dậy trong mình những 
cảm giác và ước mơ, là cố gắng để thực hiện những ước mơ đó, là cảm giác, 
tri giác và phản ánh một cách sáng tạo thế giới vào trong tưởng tượng của 
mình. Đúng như A.M. Go- rơ- ki đã nhận xét “ Trò chơi là con đường để trẻ 
em nhận thức thế giới, là nơi chúng đang sống và là cái chúng nhận thấy cần 
phải thay đổi.” 
Tuy nhiên vì đây là năm học đầu tiên thực hiện việc giáo dục BVMT 
cho học sinh tiểu học thông qua các môn học nên việc tổ chức trò chơi cho 
học sinh khi giảng dạy còn nhiều hạn chế. Thực trạng này xuất phát từ những 
nguyên nhân khách quan và chủ quan như: việc lựa chọn trò chơi, thời gian 
chuẩn bị, thời gian tổ chức chơi, ....Điều này làm cho những người giáo viên 
đứng lớp như tôi luôn trăn trở và suy nghĩ. Chính vì những lý do trên, tôi đã 
mạnh dạn chọn đề tài : “Một vài kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi 
góp phần giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh lớp 3/1 trường Tiểu học 
Trần Bình Trọng” 
B. PHẦN NỘI DUNG 
I. THỰC TRẠNG VIỆC TỔ CHỨC CÁC TRÒ CHƠI GÓP PHẦN GIÁO 
DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC TRẦN BÌNH 
TRỌNG: 
Yêu cầu mục đích giáo dục môi trường cho học sinh quá rộng nhưng 
điều kiện thực tế để giáo dục lại còn quá hạn chế, nên việc thực hiện giáo dục 
bảo vệ môi trường cho học sinh ở Trường tiểu học Trần Bình Trọng gặp 
nhiều khó khăn: 
- Kiến thức thức thực tế về môi trường của học sinh còn quá hạn hẹp. 
- Nhận thức về bảo vệ môi trường trong quần chúng ở địa phương chưa 
cao nên dẫn đến ý thức tự giác BVMT của học sinh còn hạn chế 
- Do tâm sinh của lứa tuổi dễ nhớ nhưng chóng quên nên việc thực 
hiện bảo vệ môi trường chưa được thường xuyên. 
- Kế hoạch về bảo vệ môi trường giữa địa phương và nhà trường chưa 
được thống nhất nên kết quá giáo dục chưa cao. 
II. MỘT SỐ KINH NGHIỆM TRONG VIỆC TỔ CHỨC CÁC TRÒ CHƠI 
GÓP PHẦN GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG: 
 1. Giáo viên phải nắm rõ mục đích, vai trò của trò chơi: 
Hoạt động trò chơi thúc đẩy trẻ em: 
- Nhận thức hiện thực môi trường xung quanh 
- Hình thành những nhận thức nhất định về hành vi BVMT. 
- Hình thành năng lực quan sát và đánh giá có phê phán những hành vi, 
cử chỉ của người khác cũng như đặt nền móng cho những hành vi và thói 
quen có lợi cho môi trường. 
 2. Giáo viên cần nghiên cứu kĩ mục tiêu, nội dung về giáo dục BVMT 
cho học sinh Tiểu học để sưu tầm, thiết kế các trò chơi cho phù hợp: 
 2.1 Mục tiêu giáo dục BVMT cho học sinh tiểu học: Giáo dục bảo vệ 
môi trường cho học sinh Tiểu học nhằm: 
 + Làm cho học sinh bước đầu biết và hiểu: 
- Các thành phần môi trường: đất, nước, không khí, ánh sáng, động vật, 
thực vật và quan hệ giữa chúng. 
- Mối quan hệ giữa con người và các thành phần môi trường. 
- Ô nhiễm môi trường. 
- Biện pháp BVMT xung quanh ( nhà ở, trường, lớp học, thôn xóm, 
bản làng, phố phường,..) 
 + Làm cho học sinh bước đầu có khả năng: 
- Tham gia các hoạt động BVMT phù hợp với lứa tuổi ( trồng, chăm 
sóc cây; làm cho môi trường xanh - sạch- đẹp) 
- Sống hòa hợp, gần gũi, thân thiện với tự nhiên. 
- Sống tiết kiệm, ngăn nắp, vệ sinh, chia sẻ, hợp tác. 
- Yêu quý thiên nhiên, gia đình, trường, lớp, quê hương, đất nước. 
- Thân thiện với môi trường. 
- Quan tâm đến môi trường xung quanh. 
 2.2 Nội dung giáo dục BVMT cho học sinh tiểu học: 
Nội dung giáo dục BVMT trong trường Tiểu học được lồng ghép, tích 
hợp trong các môn học và đưa vào nội dung hoạt động giáo dục ngoài giờ lên 
lớp với khối lượng kiến thức phù hợp như sau: 
- Môi trường xung quanh học sinh, 
- Khái niệm về ô nhiễm môi trường, 
- Ý thức về BVMT, 
- Kĩ năng về BVMT trong cuộc sống và hoạt động. 
- Hình thành, phát triển và rèn luyện hành vi, thói quen, thái độ trong 
BVMT. 
 2.3 Mục tiêu giáo dục BVMT trong hoạt động ngoài giờ lên lớp: 
Giáo dục BVMT trong hoạt động ngoài giờ lên lớp nhằm: 
- Củng cố, khắc sâu, mở rộng những hiểu biết về các thành phần của 
môi trường và mối quan hệ giữa chúng; mối quan hệ giữa con người và các 
yếu tố môi trường; sự ô nhiễm môi trường và các biện pháp BVMT. 
- Xác định trách nhiệm cá nhân trong việc góp phần BVMT ở nhà 
trường và địa phương. 
- Hình thành và phát triển tình cảm yêu quý, gần gũi, thân thiện với 
thiên nhiên và môi trường xung quanh, quan tâm tới việc bảo vệ môi trường. 
- Biết thực hiện nếp sống ngăn nắp, vệ sinh trên cơ sở phát huy vai trò 
tự quản. 
- Có khả năng tham gia một số hoạt động BVMT phù hợp với lứa tuổi. 
 2.4 Nội dung giáo dục BVMT qua hoạt động ngoài giờ lên lớp: 
Nội dung giáo dục BVMT qua hoạt động ngoài giờ lên lớp gồm những 
vấn đề: 
- Thành phần của môi trường xung quanh như: đất, nước, không khí, 
ánh sáng mặt trời, sinh vật, nhà ở, di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, các 
công trình công cộng, các khu di sản văn hóa và di sản thiên nhiên. 
- Vai trò của môi trường đối với sức khỏe và cuộc sống của con người 
và các vi sinh vật; tác động của con người đối với sự phát triển bền vững của 
môi trường, vấn đề dân số và môi trường. 
- Một số biểu hiện của ô nhiễm môi trường, các nguồn gây ô nhiễm 
môi trường như: nước thải, phân bón, xe cộ,... 
- Những biện pháp BVMT, hạn chế ô nhiễm môi trường; hoạt động 
BVMT và vai trò của học sinh Tiểu học; những quy định của nhà trường và 
địa phương về BVMT. 
 3. Sưu tầm, thiết kế các trò chơi phù hợp với nội dung giáo dục 
BVMT: 
Dựa trên những mục tiêu và nội dung giáo dục BVMT cho học sinh 
Tiểu học trong các hoạt động ngoài giờ lên lớp, tôi đã sưu tầm và tự thiết kế 
ra một số trò chơi góp phần giáo dục học sinh bảo vệ môi trường như sau: 
Trò chơi 1: Thi kể tên các loài động vật, thực vật 
a. Mục đích: Giúp học sinh củng cố, khắc sâu các kiến thức về đa dạng 
sinh học. 
b. Nội dung: Kể tên các loài động thực vậ