SKKN Một số kinh nghiệm rèn đọc cho học sinh ở Lớp 5/1 Trường Tiểu học Trần Bình Trọng

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
MỘT SỐ KINH NGHIỆM RÈN ĐỌC 
CHO HỌC SINH Ở LỚP 5/1 TRƯỜNG 
TIỂU HỌC TRẦN BÌNH TRỌNG 
A. PHẦN MỞ ĐẦU 
I. Lý do chọn đề tài: 
Trong cuộc sống hằng ngày, dù ở môi trường nào con người cũng 
cần phải có hoạt động giao tiếp. Trong xã hội hiện đại, hoạt động giao tiếp 
lại càng quan trọng hơn. Để giao tiếp tốt mỗi người cần phải có kĩ năng sử 
dụng Tiếng Việt (đọc, viết, nghe, nói). Muốn có một lớp người trong 
tương lai năng động, linh hoạt trong giao tiếp thì ngay từ bây giờ chúng ta 
phải bồi dưỡng cho mầm non của đất nước, đặc biệt đối với cấp Tiểu học. 
 Dạy đọc có một ý nghĩa rất to lớn ở tiểu học. Đọc trở thành một đòi 
hỏi cơ bản đầu tiên đối với những người đi học. Đầu tiên các em phải học 
đọc, sau đó phải đọc để học. Có đọc tốt thì mới phát triển tốt các kĩ năng 
viết, nghe, nói. Đọc giúp các em chiếm lĩnh được ngôn ngữ để dùng trong 
giao tiếp và học tập. Đọc là công cụ để học tập các môn học khác,đồng 
thời tạo ra hứng thú và động cơ học tập. Nó tạo điều kiện để học sinh có 
khả năng tự học và tinh thần học tập suốt cuộc đời, đó là một khả năng 
không thể thiếu được của con người thời đại văn minh. 
 Đọc một cách có ý thức cũng sẽ tác động tích cực tới trình độ ngôn 
ngữ cũng như tư duy của người đọc. Việc dạy đọc sẽ giúp học sinh hiểu 
biết hơn, bồi dưỡng cho các em lòng yêu cái thiện và cái đẹp, dạy cho các 
em biết suy nghĩ một cách lôgic cũng như biết tư duy có hình ảnh. Như 
vậy, đọc có một ý nghĩa to lớn, nó bao gồm nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo 
dục và phát triển. 
 Những điều ở trên đã khẳng định sự cần thiết của việc hình thành và 
phát triển một cách có hệ thống và có kế hoạch năng lực đọc cho học sinh. 
Tập đọc với tư cách là một phân môn Tiếng Việt ở tiểu học, có nhiệm vụ 
đáp ứng yêu cầu hình thành và phát triển năng lực đọc cho học sinh. 
 Mặc dù hiện nay chương trình sách giáo khoa đã đổi mới, phương 
pháp dạy học nói chung, dạy tập đọc nói riêng đã được cải tiến, nhưng ở 
các trường tiểu học hiện nay việc dạy đọc vẫn còn nhiều hạn chế. Giáo 
viên nặng về truyền đạt, quen sử dụng phương pháp truyền thống, không 
kích thích được hứng thú học tập của học sinh tham gia tìm hiểu, xây 
dựng cách đọc bài. 
 Với ý nghĩa quan trọng của phân môn Tập đọc và thực trạng về kĩ 
năng đọc ở lớp tôi hiện nay, tôi mạnh dạn chọn phân môn này để nghiên 
cứu và thể hiện trong việc đổi mới phương pháp dạy - học tập đọc ở tiểu 
học. Đó cũng là lý do tôi chọn đề tài “Một số kinh nghiệm rèn đọc cho 
học sinh ở lớp 5/1 Trường Tiểu học Trần Bình Trọng”. 
II. Mục đích của đề tài: Tìm ra phương pháp dạy đọc tốt nhất để giúp 
học sinh lớp 5/1 Trường Tiểu học Trần Bình Trọng học tốt phân môn Tập 
đọc. 
B. PHẦN NỘI DUNG 
 I. THỰC TRẠNG 
 Năm học 2009- 2010 tôi được phân công dạy lớp 5/1. Lớp tôi chủ 
nhiệm có 30 học sinh - Nữ 16. Đa số học sinh vào đầu năm đã có đầy đủ 
sách vở, đồ dùng học tập đặc biệt là sách Tiếng Việt. Các bậc phụ huynh 
phần lớn đều quan tâm đến việc học tập của con em mình. Cơ sở vật chất 
đầy đủ. Giáo viên được tham gia các chuyên đề thay sách giáo khoa và 
học tập các phương pháp mới trong dạy học. Nhà trường tổ chức học hai 
buổi trên ngày cho 100% học sinh. 
 Tuy nhiên, đối với học sinh lớp tôi thì trình độ không đồng đều. Có 
nhiều học sinh đọc đúng, nhanh và diễn cảm nhưng cũng không ít học 
sinh đọc còn ngắc ngứ, lý nhí, chưa tốt. Một số em còn mắc lỗi phát âm, 
chủ yếu là lỗi phát âm do từ địa phương. 
 Đây là kết quả khảo sát chất lượng đầu năm môn Tiếng Việt lớp 5/1 - 
lớp tôi phụ trách năm học 2009- 2010. 
TSHS 
Giỏi 
Khá 
Trung bình 
Yếu 
30 
SL TL SL TL SL TL SL TL 
3 10 % 16 53,3% 7 23,3% 4 13,3% 
 Như vậy, chất lượng đọc thực tế cho thấy còn thấp(đọc không tốt dẫn 
đến kĩ năng viết chính tả, làm văn thấp). 
 II. MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN ĐỌC CHO HỌC SINH 
 Trong một giờ tập đọc tôi luôn chú ý: Rèn cho học sinh kỹ năng đọc 
ngày càng thành thạo. Đây là yêu cầu có tính đặc trưng của phân môn tập 
đọc. Dạy tập đọc cho học sinh chính là quá trình làm việc của thầy và trò 
để thực hiện hai hình thức: Đọc thành tiếng và đọc thầm. Đây chính là: “ 
Hai biện pháp dạy đọc”. Hai hình thức đọc này gắn bó chặt chẽ với nhau, 
cộng tác cùng thực hiện để đạt một mục đích cuối cùng của đọc: Thông 
hiểu nội dung văn bản. 
 Chất lượng đọc thành tiếng bao gồm 4 mức độ: đọc đúng, đọc lưu loát, 
đọc có ý thức ( thông hiểu nội dung văn bản ) và đọc diễn cảm. 
 Chất lượng của đọc thầm chỉ gồm 3 mức độ đầu, đọc diễn cảm không 
được bàn đến khi nói về đọc thầm. 
1. Chuẩn bị cho việc đọc: 
 Giáo viên luôn chú ý đến tư thế đọc của học sinh. Khi ngồi đọc cần 
ngay ngắn, khoảng cách từ mắt đến sách khoảng 30 - 35 cm, cổ và đầu 
thẳng. Khi cô giáo gọi đọc phải bình tĩnh, tự tin, không hấp tấp đọc ngay. 
Tư thế đứng đọc phải đàng hoàng, thoải mái, sách phải được mở rộng và 
cầm bằng hai tay. 
 Giáo viên luôn cho học sinh hiểu khi đọc thành tiếng: Các em đọc 
không phải chỉ cho mình cô giáo mà để cho tất cả các bạn trong lớp cùng 
nghe, nên cần đọc đủ cho tất cả nghe rõ. Nhưng không có nghĩa là đọc quá 
to hoặc gào lên. Đối với học sinh đọc quá nhỏ “ lý nhí”, giáo viên kiên 
nhẫn luyện và động viên các em đọc to dần. 
2. Luyện đọc đúng: 
 a. Khái niệm: 
 Đọc đúng là sự tái hiện mặt âm thanh của bài đọc một cách chính xác, 
không có lỗi. Đọc đúng là không đọc thừa, không sót từng âm, vần và 
tiếng. Đọc đúng bao gồm đọc đúng các âm thanh ( đúng các âm vị ), nghỉ 
ngắt hơi đúng chỗ (đọc đúng ngữ điệu). 
 b. Biện pháp: 
 Đầu năm tôi đã phân loại để nắm được trình độ đọc của học sinh, từ 
đó có kế hoạch luyện đọc cho từng em. Trước khi lên lớp, tôi dự tính các 
lỗi học sinh lớp tôi dễ mắc, những từ, những câu khó lần trước chưa đọc 
tốt để luyện. 
 Luyện đọc đúng các âm đầu: 
 Đọc đúng các âm khó đối với địa phương ví dụ : quẹo vô, truyền 
thuyết, tháp khoan, mải miết,ngạc nhiên, chất phác,Phần luyện này tôi 
kết hợp trong lúc đọc cá nhân. 
 Ví dụ: Khi dạy bài: “ Kì diệu rừng xanh” 
 Học sinh A đọc đoạn 3. Học sinh B nhận xét: bạn đọc sai “ leng lắt 
mải miếc”, sửa lại là: “ len lách mải miết”, Tôi cho học sinh A đọc lại 
cho đúng. Sau đó gọi 2 đến 3 học sinh khác nhắc lại. 
 Đọc đúng bao gồm đúng cả tiết tấu, ngắt hơi, nghỉ hơi, ngữ điệu câu. 
Việc ngắt nghỉ hơi phải phù hợp với các dấu câu: Nghỉ ít ở dấu phẩy, nghỉ 
lâu hơn ở dấu chấm. Tôi dựa vào nghĩa và quan hệ ngữ pháp để xác định 
cách ngắt nhịp đúng các câu: 
- “ Những con vượn bạc má ôm con gọn ghẽ / chuyền nhanh như tia 
chớp”. 
- “Những con chồn sóc với chùm lông đuôi to/ đẹp / vút qua / không kịp 
đưa mắt nhìn theo”. 
- Sau một hồi len lách mải miết,/ rẽ bụi rậm,/ chúng tôi nhìn thấy một bãi 
cây khộp. 
Đối với những bài thơ ngắt nghỉ cần đúng với nhịp thơ. 
 Ví dụ: Bài “ Ê- mi-li, con”, 
 Đây là thể thơ tự do khi đọc cần chú ý ngắt nhịp đúng, phù hợp 
với ý nghĩa của câu thơ, đoạn thơ. Cần đọc vắt các dòng thơ sau: 
 Nhân danh ai 
 Bay mang những B.52 
 Những na pan, hơi độc 
 Đến Việt Nam 
 Đêm nay mẹ đến tìm con 
 Con sẽ ôm lấy mẹ mà hôn 
 Cho cha nhé 
Với bài thơ lục bát “ Hành trình của bầy ong ”, nhịp thơ phổ biến 3 / 5 
;3/3 và 4/ 4: 
“ Bầy ong rong ruổi trăm miền 
 Rù rì đôi cánh / nối liền mùa hoa 
Nối rừng hoang / với biển xa 
Đất nơi đâu / cũng tìm ra ngọt ngào 
 Chắt trong vị ngọt / mùi hương 
 Lặng thầm thay / những con đường ong bay 
 Trải qua mưa nắng vơi đầy 
 Men trời đất / đủ làm say đất trời 
 Với thể thơ 5 chữ, nhịp 3/ 2, 2 /3 trong bài “ Trước cổng trời”: 
 Nhìn ra xa / ngút ngát 
Bao sắc màu / cỏ hoa 
Con thác / réo ngân nga 
Đàn dê / soi đáy suối 
. 
Những người Dáy,/ người Dao 
Đi tìm măng,/ hái nấm 
Vạt áo chàm / thấp thoáng 
Nhuộm xanh / cả nắng chiều 
 Đối với một bài thơ, đoạn văn, câu văn học sinh đọc cá nhân thành 
tiếng chưa ngắt nghỉ hơi đúng, tôi cho một học sinh khác đứng tại chỗ 
hoặc lên bảng đánh dấu lại chỗ ngắt, nghỉ hơi và cho vài HS đọc lại. 
 Ví dụ dạy bài: “Kì diệu rừng xanh ”. 
 Tôi cho học sinh nêu: chỗ ngắt và những từ ngữ cần nhấn giọng còn 
giáo viên dùng kí hiệu gạch chéo chỗ ngắt nghỉ, gạch chân chỗ cần nhấn 
giọng ( Vì học sinh đọc cá nhân chưa biết cách ngắt nghỉ). 
 “ Những chiếc chân vàng / giẫm trên thảm lá vàng /và sắc nắng cũng 
rực vàng trên lưng nó./” 
3. Luyện đọc lưu loát: 
 a. Khái niệm: 
 Đọc lưu loát là nói đến mức độ đọc về mặt tốc độ, đọc không ê a, 
ngắc ngứ. Tốc độ đọc nhanh chỉ thực hiện được khi đã đọc đúng. Khi đọc 
phải chú ý xác định tốc độ để cho người nghe hiểu kịp được. 
 Nhưng đọc nhanh không phải là đọc liến thoắng. Tốc độ chấp nhận 
được của đọc nhanh khi đọc thành tiếng trùng với tốc độ của lời nói. ( Tốc 
độ đọc thành tiếng lớp 5 tối thiểu khoảng 120phút ). Khi đọc thầm thì tốc 
độ đọc sẽ nhanh hơn nhiều. 
 b. Biện pháp: 
 Giáo viên hướng dẫn cho học sinh làm chủ tốc độ bằng cách đọc mẫu 
để học sinh đọc thầm theo. Ngoài ra, giáo viên còn dùng biện pháp đọc 
tiếp nối trên lớp , đọc nhẩm có sự kiểm tra của giáo viên, của bạn để điều 
chỉnh tốc độ. 
 Ví dụ: Khi học sinh đọc cá nhân toàn bài hoặc đọc một khổ thơ, một 
đoạn văn giáo viên đều nhắc cả lớp đọc thầm theo. Thầy(cô) cần sử dụng 
những trò chơi cuối giờ gây hứng thú cho học sinh như: Thi đọc tiếp sức, 
đọc thơ truyền điện, thả thơ,..... Kết thúc trò chơi bao giờ giáo viên cũng 
cho học sinh bình chọn và tuyên dương nhóm đọc nhanh nhất, giỏi nhất và 
gợi ý rút kinh nghiệm cho lần chơi sau. 
 Muốn học sinh đọc nhanh, đúng tốc độ cần có sự chuẩn bị bài ở nhà 
tốt, học sinh phải được đọc trước nhiều. Muốn vậy cần phải khơi dậy sự 
thi đua giữa các em. Em nào đọc chậm cô(thầy) phải giúp các em luyện 
thêm ở các giờ tự học, tăng cường. 
4. Luyện đọc có ý thức ( Đọc hiểu) 
 a. Khái niệm: 
 Để giúp học sinh đọc cảm nhận văn bản, hiểu văn bản thì trong việc 
dạy môn tập đọc phải chú ý rèn luyện khả năng đọc hiểu cho học sinh. Đó 
là vấn đề cần thiết, quan trọng đối với học sinh lớp 5. Có hiểu nội dung 
bài văn, bài thơ thì mới có