SKKN Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo lớn dân tộc thiểu số qua việc làm quen với tác phẩm Văn học

1 
PHÒNG GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO SÔNG LÔ 
TRƯỜNG MẦM NON QUANG YÊN 
=====***===== 
BÁO CÁO KẾT QUẢ 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
CẤP: TỈNH 
Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 
 Mẫu giáo lớn dân tộc thiểu số qua việc 
làm quen với tác phẩm văn học 
 Môn: Phát triển ngôn ngữ 
 Tổ: 5 – 6 tuổi 
 Mã: 04 
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Thuận 
 Điện thoại: 0963003635; Email: quanganh16051986@gmail.com 
Quang Yên, ngày 25 tháng 05 năm 2013 
2 
MỤC LỤC 
STT Mục lục Số 
trang 
 Phụ lục 2 - 3 
 Phần 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 4 - 6 
1.1 Lý do chọn đề tài 4 - 5 
1.2 Mục đích nghiên cứu: 5 
1.3 Nhiệm vụ nghiên cứu 5 
1.4 Đối tượng nghiên cứu 5 
1.5 Phương pháp nghiên cứu 5 - 6 
1.6 Giới hạn về không gian của phạm vi nghiên cứu 6 
1.7 Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu 6 
 Phần 2: NỘI DUNG 7 - 26 
2.1 Cơ sở lý luận 7 
2.2 Thực trạng phát triển ngôn ngữ cho trẻ mấu giáo lớn làm quen 
với tác phẩm văn học 
7 - 11 
2.2.1 Đối với giáo viên 7 - 8 
2.2.2 Đối với trẻ 8 
2.2.3 Thực trạng phát triển ngôn ngữ cho trẻ mấu giáo lớn dân tộc 
thiểu số làm quen với tác phẩm văn học 
8 -10 
2.2.3 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo lớn 
dân tộc thiểu số làm quen với tác phẩm văn học. 
11 - 23 
2.3.1 Biện pháp1: Bồi dưỡng chuyên môn, nâng cao trình độ nhận 
thức cho bản thân. 
11-12 
2.3.2 Biện pháp 2: Linh hoạt, sáng tạo trong hoạt động có chủ đích 12 - 14 
3 
2.3.3 Biện pháp 3: Khảo sát kỹ năng quan sát, nghe, nói, đọc của 
trẻ. 
14 - 16 
2.3.4 Biện pháp 4: Tạo môi trường ngôn ngữ phong phú, đa dạng 16 - 18 
2.3.5 Biện pháp 5: Tích hợp qua các hoạt động khác 18 - 21 
2.3.6 Biện pháp 6: Giáo dục cá nhân trẻ dân tộc tạo niềm tin cho trẻ 
khi học Tiếng Việt. 
21 - 22 
2.3.7 Biện pháp7: Ứng dụng công nghệ thông tin 22 
2.3.8 Biện pháp 8: Công tác phối hợp, tuyên truyền với phụ huynh 22 - 23 
2.4 Kết quả nghiên cứu 23 - 26 
2.5 Bài học kinh nghiệm 26 
 Phần 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 27 - 28 
3.3 Kết luận 27 
3.2 Một số kiến nghị, đề xuất 27 - 28 
4 
PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ 
1.1. Lý do chọn đề tài 
Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp hữu hiệu nhất giúp con người biểu đạt 
được những mong muốn, sở thích, tình cảm, cảm xúc của mình. Một đứa trẻ 
bắt đầu phát triển ngôn ngữ thậm chí trước khi có trẻ dùng từ ngữ như khóc hay 
khi muốn đòi một gì đó khi còn nhỏ. Việc chậm phát triển kỹ năng ngôn ngữ có 
thể ảnh hưởng không tốt đến trẻ cũng như thiếu hụt khả năng truyền tải thông tin 
sau này. Vì vậy phát triển ngôn ngữ rất quan trọng đối với trẻ nhỏ trong việc trao 
đổi thông tin chính xác với bạn bè, với người khác theo cách có ý nghĩa nhất đặc 
biệt là đối với trẻ dân tộc thiểu số việc phát triển ngôn ngữ sẽ giúp trẻ dễ hòa 
nhập trong giao tiếp và thu nhận thông tin kiến thức. Có nhiều cách biểu đạt 
ngôn ngữ nhưng thông qua tác phẩm văn học thì việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ 
sẽ là con đường ngắn nhất và nhanh nhất bởi lẽ: 
“Tác phẩm văn học - nhựa sống tâm hồn trẻ thơ’’. Văn học là nghệ thuật 
ngôn từ, là hình thức nghệ thuật sử dụng ngôn từ làm chất liệu để chiếm lĩnh tái 
hiện thế giới. Qua những tác phẩm văn học thế giới tràn đầy âm thanh màu sắc, 
hình khối ngôn ngữ đã dần được hiện lên trong trí tưởng tượng về cuộc sống gần 
gũi quen thuộc của trẻ. Ngôn ngữ chính là phương tiện quan trọng để phát triển 
trí tuệ giúp cho việc tiếp thu kiến thức học tập tốt ở tiểu học và các cấp học sau 
này. Đó là nền tảng để hiểu về thế giới văn học và tiếp nhận nhiều tri thức mới. 
Vì vậy cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là một trong những nội dung quan 
trọng cho trẻ Mẫu giáo. Đối với trẻ Mẫu giáo khi làm quen với tác phẩm văn học 
(qua sự truyền thụ của giáo viên) giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, ngôn ngữ, 
phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội, rèn luyện được khả năng chú ý, tái tạo và 
đặc biệt phát triển khả năng tưởng tượng sáng tạo. Ngoài ra việc cho trẻ làm 
quen với tác phẩm văn học còn phát triển tư duy trực quan hành động và đặc biệt 
phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ. Khi trẻ làm quen với tác phẩm văn học tạo 
nền tảng để giúp trẻ thể hiện sự tự tin thể hiện tình cảm, cảm xúc của mình trước 
sự vật, hiện tượng xung quanh và diễn đạt rõ ràng, giao tiếp có văn hóa trong 
cuộc sống hằng ngày. Qua đó trẻ phát triển một cách toàn diện hơn cả về tâm lý 
và sinh lý. 
Tiếng Việt với tư cách là ngôn ngữ quốc gia, là ngôn ngữ chính thức dùng 
trong nhà trường, việc chuẩn bị cho trẻ vào học lớp Một ở trường phổ thông là 
một trong những mục tiêu giáo dục toàn diện của giáo dục mầm non. Trong đó 
việc chuẩn bị ngôn ngữ tiếng Việt là vấn đề vô cùng quan trọng, bởi vì ngôn ngữ 
có chức năng làm công cụ tư duy, công cụ biểu đạt tư tưởng, tình cảm và là 
phương tiện giao tiếp của các thành viên trong xã hội. 
 Trong thực tế cho thấy phần lớn trẻ em dân tộc thiểu số trước khi tới 
trường lớp mầm non đều sống trong môi trường tiếng mẹ đẻ, ít có môi trường 
giao tiếp tiếng Việt, đến trường trẻ vẫn thích giao tiếp với nhau bằng tiếng mẹ 
đẻ, thậm trí trong hoạt động vui chơi, học tập hàng ngày, do đó trẻ dân tộc thiểu 
số vẫn còn nhút nhát chưa mạnh dạn tự tin trong khi giao tiếp với bạn bè người 
5 
kinh. Vì vậy tôi gặp rất nhiều khó khăn trong khi tổ chức cho trẻ làm quen với 
tác phẩm văn học. 
Hướng dẫn giáo viên chuẩn bị tiếng việt cho trẻ mẫu giáo vùng dân tộc 
thiểu số đã được sở Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo thực hiện trong nhiều năm qua 
đã chỉ rõ tầm quan trọng của ngôn ngữ tiếng việt cho trẻ. Với đặc điểm ở lớp 
mẫu giáo 5 tuổi việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ tốt nhất là cho trẻ làm quen với 
tác phẩm văn học. Trên cơ sở chỉ đạo, triển khai, quan tâm giúp đỡ của Phòng 
Giáo dục huyện Sông Lô và sự hướng dẫn trực tiếp của Ban giám hiệu nhà 
trường. Qua thực tiễn đặc điểm tình hình lớp 5 tuổi A4 do tôi phụ trách, có 
51,4% là trẻ dân tộc thiểu số khả năng giao tiếp, của trẻ dân tộc còn nhiều bất 
cập.Cùng với sự tìm tòi, học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp, tôi đã tích lũy đúc 
rút được một số kiến thức và đã bắt tay vào nghiên cứu đề tài: “Một số biện 
pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo lớn dân tộc thiểu số qua việc làm 
quen với tác phẩm văn học” làm sáng kiến kinh nghiệm của mình với mục đích 
đem đến cho trẻ dân tộc những giờ làm quen với tác phẩm văn học thật hấp dẫn 
và thú vị, nhằm nâng cao khả năng giao tiếp tốt nhất, có vốn từ, kỹ năng nói, khả 
năng hiểu và diễn đạt, đặc biệt sẽ gây được ấn tượng mạnh, ghi nhớ có chủ đích 
của trẻ để trẻ phát huy được tính tái tạo, tính tưởng tưởng sáng tạo theo logic 
khoa học. Và đây cũng là tiêu chí mà tôi đưa ra cho bản thân để tự khắc phục và 
hướng tới thực hiện có hiệu quả. 
1.2. Mục đích nghiên cứu 
Xây dựng một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo lớn dân 
tộc thiểu số qua việc làm quen với tác phẩm văn học nhằm nâng cao chất lượng 
giáo dục Mầm non, hòa nhập trẻ dân tộc. 
1.3. Nhiệm vụ nghiên cứu 
Một số vấn đề khi cho trẻ dân tộc làm quen với tác phẩm văn học trong 
trường Mầm non. 
Thực trạng phát triển ngôn ngữ khi cho trẻ Mẫu giáo lớn, trẻ dân tộc làm 
quen với tác phẩm văn học trong trường Mầm non Quang Yên. 
Nghiên cứu để tìm ra nhiều biện pháp khác nhau phù hợp với từng chủ đề 
để dạy trẻ, giúp trẻ hứng thú trong tiết học nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ 
Mẫu giáo lớn và trẻ dân tộc khi làm quen với tác phẩm văn học. 
Đề xuất những biện pháp chỉ đạo và dạy học môn làm quen với tác phẩm 
văn học cho trẻ Mẫu giáo, trẻ dân tộc thiểu số học tiếng Việt ở trường Mầm non 
Quang Yên. 
1.4. Đối tượng nghiên cứu 
Nghiên cứu 37 trẻ Mẫu giáo lớn lớp 5 tuổi A4 (trong đó có 19 trẻ em là 
dân tộc tiểu số) Trường mầm non Quang Yên- Sông Lô- Vĩnh phúc. 
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo dân tộc thiểu số qua việc làm quen 
với tác phẩm văn học. 
1.5. Phương pháp nghiên cứu 
6 
Để thực hiện đề tài này tôi đã sử dụng các phương pháp sau: 
 Phương pháp nghiên cứu (phân tích, tổng hợp tài liệu Internet, tập san, sách 
báo có liên quan đến đề tài). 
 Phương pháp điều tra giáo dục. 
 Phương pháp quan sát sư phạm. 
 Phương pháp so sánh, phân tích tổng hợp. 
 Phương pháp thực hành, thực nghiệm sư phạm. 
 Phương pháp sử dụng công nghệ thông tin. 
 Phương pháp kiểm tra đánh giá. 
 Phương pháp thực hành nghệ thuật. 
1.6. Giới hạn về không gian của phạm vi nghiên cứu 
Đề tài này chỉ tập trung tìm ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất 
lượng cho trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số tại lớp 5 tuổi A4 trường Mầm non 
Quang Yên - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc. 
1.7. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu 
Từ tháng 8/2012, tôi đã quan sát, trao đổi, theo dõi đánh giá và nắm bắt 
được đặc điểm tình hình tâm, sinh lý của trẻ đặc biệt là về quá trình phát triển 
ngôn ngữ của trẻ dân tộc, tôi đã bắt tay vào công việc nghiên cứu tài liệu, học 
hỏi kiến thức qua đồng nghiệp và các phương tiện thông tin đại chúng, tiếp tục 
theo dõi trẻ và tìm ra một số biện pháp mới để nâng cao chất lượng phát triển 
ngôn ngữ cho trẻ dân tộc thiểu số làm quen với tác phẩm văn học. 
Tháng 9/2013 áp dụng, triển khai các biện pháp nghiên cứu và thực hiện 
tại lớp 5 tuổi A4 trường Mầm non Quang Yên. 
Đến hết tháng 5/2013 ghi chép tổng hợp các số liệu, báo cáo kết quả sáng 
kiến kinh nghiệm. 
7 
PHẦN 2. NỘI DUNG 
2.1. Cơ sở lý luận 
 Trong cuộc sống, chúng ta đều phải sử dụng ngôn ngữ để nhận thức thế 
giới, giao tiếp với mọi người và tư duy. Phát triển ngôn ngữ là phát triển các kỹ 
năng nghe, nói, đọc và viết. Trẻ Mầm non bắt đầu học ngôn ngữ, mà chủ yếu là 
hình thành và phát triển kỹ năng nghe, nói, hiểu. 
 Đối với trẻ Mầm non, ngôn ngữ không phải là một bộ “quy tắc và ngữ 
pháp” mà ngôn ngữ là công cụ để trẻ biểu đạt ý nghĩa tình cảm, cảm xúc và 
mong muốn của mình với người khác và qua đó người khác hiểu được trẻ. Ngôn 
ngữ đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phát triển tư duy, hình thành và 
phát triển nhân cách, là công cụ để trẻ giao tiếp, học tập, vui chơi...Ngôn ngữ có 
vai trò rất quan trọng trong việc phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đứ