SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng soạn giảng ở Trường Tiểu học Phú Thạnh

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG 
CAO CHẤT LƯỢNG SOẠN 
GIẢNG Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC 
PHÚ THẠNH 
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 
 Trong một vài năm trở lại đây xu hướng đổi mới công tác soạn giảng 
ngày càng trở nên bức xúc và cần thiết. Thiết kế nội dung (Soạn giáo án) và 
cách thức dạy học là một khâu đột phá quan trọng để đổi mới nội dung, phương 
pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy. Để việc dạy học có hiệu 
quả, người giáo viên bao giờ cũng dành một thời gian để thiết kế bài. Khi thiết 
kế bài học cần chú trọng đến nhiều khía cạnh tác động đến quá trình dạy học 
như : Đặc điểm lứa tuổi học sinh, nhu cầu, hứng thú, các phương tiện kỹ thuật 
đồ dùng trực quan, cơ sở vật chất trường lớp... Từ đó có định hướng rõ rệt để 
xác định những tiêu chí cụ thể cần đạt cũng như cách thức (sự lựa chọn phương 
pháp phù hợp) để đạt được mục tiêu bài dạy. Kết quả một giờ dạy không những 
phụ thuộc khá nhiều vào sự chuẩn bị bài dạy mà còn phụ thuộc vào nhiều yếu 
tố khách quan khác nhau cũng như yếu tố chủ quan không thể tránh khỏi. Đó 
chính là phụ thuộc vào năng lực sư phạm, sự tự tin, tính sáng tạo trong sử lý 
các tình huống sư phạm... 
 Một trở ngại không nhỏ cản trở quá trình đổi mới việc soạn giáo án và 
thực thi giờ dạy trên lớp chính là do thói quen ngại đổi mới của một bộ phận 
không nhỏ giáo viên. Thực tế cho thấy nhiều giáo viên muốn giữ nề nếp soạn 
giáo án theo cách truyền thống mà ở đó giáo án chỉ là sự ghi chép lại nội dung 
đã có ở sách giáo khoa nhưng không đưa ra các phương pháp dạy học thích 
ứng với từng giai đoạn học tập của học sinh. Sự lựa chọn phương pháp giảng 
dạy cũng gặp nhiều khó khăn do thói quen dễ dãi trong soạn giảng, trình độ 
giáo viên còn nhiều bất cập. Hiện tượng thầy giảng trò nghe, trò chép vẫn là 
hiện tượng phổ biến, từ đó chất lượng giờ giảng cho hiệu quả thấp, không gây 
được hứng thú cũng như óc sáng tạo, tích cực hoạt động của trò. 
 Từ cơ sở và thực tiễn như vậy đã đặt ra nhiệm vụ tìm ra những giải pháp 
nào để nâng cao chất lượng thiết kế kế hoạch bài học và giờ dạy là vấn đề cấp 
bách phải giải quyết, giúp cho anh chị em giáo viên ở trường đổi mới tư duy 
vào việc làm trong công tác soạn giảng của mình đem lại hiệu quả thiết thực 
phù hợp với trình độ nhận thức của tập thể giáo viên trong đơn vị nhằm từng 
bước nâng cao hiệu quả giáo dục. Chính vì lý do đó tôi chọn đề tài “Một số 
biện pháp nâng cao chất lượng soạn giảng ở trường tiểu học Phú Thạnh” để 
nghiên cứu, áp dụng vào công tác quản lý của đơn vị, mong góp phần nhỏ bé 
vào sự nghiệp giáo dục ở địa phương. 
II. THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA 
ĐỀ TÀI 
1. Thuận lợi 
 Về giờ giấc 100% giáo viên thực hiện lên lớp đúng giờ, đảm bảo thời 
gian các tiết học. Tư cách tác phong đĩnh đạc, trang phục gọn gàng, lịch sự. 
Việc này có tác dụng tới công tác giáo dục đạo đức cho học sinh, tạo cho các 
em có nề nếp tốt. 
 Đủ bài soạn, không nhầm lẫn kiến thức, không cắt xén chương trình, đủ 
các bước lên lớp, trình bày sạch sẽ, có hệ thống câu hỏi gợi mở hướng dẫn học 
sinh. 
2. Khó Khăn 
Song song với những thiết kế tốt vẫn còn nhiều giáo án sơ lược, chưa 
chú ý đúng mức đến phương pháp dạy học đặc thù đối với từng đối tượng học 
sinh, những giáo án này thể hiện trình độ chuyên môn hạn chế của giáo viên, 
thiếu đầu tư suy nghĩ tìm tòi. 
3. Số liệu thống kê 
 - Đánh giá phân loại hồ sơ cuối năm học 2009 - 2010: 
 Tổng số hồ sơ giáo án được xếp loại : 27 hồ sơ. 
 + Loại A: 15 hồ sơ ; đạt 55,6 % 
 + Loại B: 09 hồ sơ ; đạt 33,3 % 
 + Loại C: 03 hồ sơ ; đạt 11,1 % 
 - Đánh giá xếp loại giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên cuối năm 
học 2009 - 2010: 
Tổng số giáo viên được xếp loại: 27 giáo viên 
 + Loại Xuất sắc: 15 giáo viên đạt 55,6% 
 + Loại Khá: 12 giáo viên đạt 44,4%. 
III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI 
1. Cơ sở lý luận 
 Quá trình dạy và học là tập hợp những hành động liên tiếp của 
giáo viên và học sinh, được giáo viên hướng dẫn. Những hành động này nhằm 
làm cho học sinh tự giác nắm vững hệ thống kiến thức, kĩ năng nên soạn bài là 
việc chuẩn bị quan trọng nhất của giáo viên cho giờ lên lớp. Đồng thời với việc 
soạn bài là sự chuẩn bị trước cách dạy, đồ dùng dạy học... Đó là công việc chủ 
yếu trước giờ lên lớp của giáo viên. Nhiệm vụ của hoạt động dạy và học của 
người giáo viên là làm cho học sinh nắm vững tri thức khoa học một cách có 
hệ thống, cơ bản, có những kĩ năng, kĩ xảo cần thiết trong học tập, trong lao 
động và trong cuộc sống. Trong những kĩ năng cần được rèn luyện cho học 
sinh thì quan trọng nhất là làm cho học sinh có được kĩ năng học tập. Hoạt 
động dạy và học trong trường tiểu học hiện nay được thực hiện chủ yếu bằng 
hình thức dạy và học trên lớp. Giờ lên lớp giữ vai trò quyết định chất lượng 
dạy học. Vì vậy dễ hiểu rằng vì sao cả hiệu trưởng và giáo viên đều tập trung 
sự chú ý, mọi cố gắng của mình vào giờ lên lớp với một mục đích là nâng cao 
chất lượng toàn diện giờ lên lớp nhưng mỗi người có vai trò riêng đối với giờ 
lên lớp. Trực tiếp quyết định kết quả giờ lên lớp là người giáo viên. Quản lý thế 
nào để các giờ lên lớp của giáo viên có kết quả tốt là việc làm của Hiệu trưởng. 
 Nhiệm vụ của hoạt động dạy và học ở trường tiểu học của người giáo 
viên là làm cho học sinh nắm vững tri thức khoa học một cách có hệ thống, cơ 
bản, có những kĩ năng, kĩ xảo cần thiết trong học tập, trong lao động và trong 
cuộc sống của trẻ. Trong những kĩ năng cần được rèn luyện cho học sinh thì 
quan trọng nhất là làm cho học sinh có được kĩ năng học tâp để thực hiện 
“Hình thành hoạt động học tập” (hoạt động chủ đạo của các em trong thời kỳ 
 này). Phát triển trí tuệ học sinh trong quá trình nắm tri thức, trước hết là phát 
triển tư duy độc lập sáng tạo, hình thành năng lực nhận thức và hoạt động của 
học sinh. Ở học sinh tiểu học, trí tưởng tượng rất phong phú nhưng trình độ 
chuẩn bị sẵn sàng về mặt trí tuệ (hoạt 
động tư duy) cho học tập chưa phát triển đến mức cần thiết. Cho nên dạy học 
chẳng những phải phát triển trí tưởng tượng của các em mà còn phải rèn luyện 
các thao tác tư duy để phát triển năng lực nhận thức, năng lực hoạt động khoa 
học, sáng tạo. Hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò là hai hoạt 
động trung tâm của một quá trình dạy học và là hai hoạt động mang tính chất 
khác nhau. Song thống nhất với nhau trong mối quan hệ qua lại giữa thầy và 
trò, dạy và học cùng lúc diễn ra trong những điều kiện vật chất - kĩ thuật nhất 
định. 
Toàn bộ những vấn đề nêu trên đều liên quan chặt chẽ với nhau trong đó 
điều kiện để dạy tốt và học tốt là vấn đề thiết kế kế hoạch bài học một cách 
chuẩn 
xác về kiến thức, tường minh về phương pháp và cách thức dạy học của người 
giáo viên. Đồng thời với công việc đó là thực hiện bài giảng một cách linh 
hoạt, đảm bảo nội dung kiến thức và phát huy tính tích cực, sáng tạo của học 
sinh. Để tổ chức tốt khâu thiết kế và thực hiện tốt bài giảng của người giáo viên 
cần có vai trò của người cán bộ quản lý nhà trường là nắm bắt xu thế, khơi dậy 
tiềm năng và chỉ đạo có hiệu quả công việc giảng dạy của giáo viên. 
2, Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài 
 - Để thực hiện tốt mục tiêu giáo dục các em là phải đảm bảo cho học 
sinh nắm vững kỹ năng đọc, viết, tính toán, có hiều biết cần thiết về thiên 
nhiên, xã hội, con người. Hoạt động dạy và học là nhiệm vụ trung tâm của nhà 
trường. Trong phạm trù giáo dục thì giáo dục trí tuệ là khâu quan trọng nhất. 
Nó bao gồm việc tiếp thu tri thức và hình thành thế giới quan khoa học, phát 
triển các năng lực nhận thức sáng tạo. Trong nhà trường hoạt động dạy và học 
là con đường quan trọng nhất để giáo dục trí tuệ. 
 - Hoạt động dạy và học tô đậm chức năng xã hội của nhà trường đặc 
trưng cho nhiệm vụ của nhà trường và là hoạt động trung tâm, là cơ cở khoa 
học của các hoạt động giáo dục khác. Nhiệm vụ của hoạt động dạy và học là 
làm cho học sinh nắm vững tri thức khoa học một cách cơ bản, có những kỹ 
năng, kỹ xảo trong học tập, lao động, trong cuộc sống. Phát triển trí tuệ học 
sinh trong quá trình nắm tri thức trước hết là phải phát triển tư duy, độc lập 
sáng tạo, hình thành năng lực nhận thức và hành động của học sinh. Thấy được 
tầm quan trọng dạy và học, tôi tự nhận thấy mình cần kết hợp với Hiệu phó phụ 
trách chuyên môn tổ chức quản lý tốt hoạt động dạy và học để giáo viên thực 
hiện đúng , đủ chương trình của từng môn học, ở từng khối lớp. Đảm bảo 
truyền thụ đủ, đúng nội dung kiến thức, kĩ năng cơ bản của từng môn học ở 
từng khối lớp của từng dạng bài. Có hình thức tổ chức dạy học phù hợp cho 
từng môn học của từng khối lớp. Giúp giáo viên nắm vững chương trình của 
từng môn học của từng khối lớp mà mình phụ trách và giáo viên lập kế hoạch 
thực hiện chương trình thông qua tổ nhóm chuyên môn . 
 IV. CÁC BIỆN PHÁP 
1. Quản lý công tác xây dựng kế hoạch giảng dạy hàng tuần : 
 Việc chỉ đạo công tác xây dựng kế hoạch giảng dạy được triển khai trực 
tiếp từ Ban giám hiệu tới tổ trưởng tổ chuyên môn. Trong quản lý chỉ đạo xây 
dựng kế hoạch giảng dạy một mặt phải phát huy vai trò tự chủ sáng tạo của 
tổ đồng thời 
phải chỉ đạo sát sao theo kế hoạch chung của toàn trường. Căn cứ để xây dựng 
kế hoạch giảng dạy là phân phối chương trình và thời khoá biểu hàng ngày 
trong tuần. Từ đó các tổ chuyên môn sẽ bàn bạc và xây dựng kế hoạch lên lớp 
hàng ngày sao cho đúng chương trình và thời khoá biểu, đồng thời vạch kế 
hoạch sử dụng đồ dùng dạy học cho từng tiết. Đó chính là sơ sở pháp lý để 
kiểm tra đánh giá việc thực hiện kế hoạch bài học một cách chính xác, đảm bảo 
tính hệ thống kiến thức, đảm bảo mục tiêu từng bài học, tìm ra những phương 
pháp giảng dạy thích hợp cho từng nội dung bài học, có tính định hướng trước 
cho học sinh chuẩn bị học tập. 
2. Biện pháp quản lý công tác soạn bài để nâng cao chất lượng giảng dạy : 
 a) Nghiên cứu và xác định mục tiêu bài giảng : Tổ chuyên môn được 
giao nhiệm vụ nghiên cứu, vạch kế hoạch bàn bạc thống nhất