Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng dạy học môn Chính tả Lớp 3

SƠ YẾU LÍ LỊCH
* Họ và tên : ĐỖ THỊ THẢO
* Ngày tháng năm sinh : 15/05/1968
* Chức vụ : Giáo viên
* Đơn vị công tác : Trường Tiểu Học Chương Dương
* Ngày vào ngành : 01/03/1989
* Hệ đào tạo : Đại học
* Chuyên ngành : Tiểu học
1
MỤC LỤC
A – ĐẶT VẤN ĐỀ ......................................................................................................4
I. Lý do chọn đề tài ......................................................................................................4
II. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .........................................................................5
III. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................5
IV. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................5
 1. Phương pháp nghiên cứu lý luận .........................................................................5
 2. Phương pháp khảo sát thực tiễn dạy và học chính tả ..........................................5
 3. Phương pháp thống kê, so sánh đối chiếu ...........................................................6
 4. Phương pháp phân tích tổng hợp .........................................................................6
B - Phần nội dung .........................................................................................................6
I. Cơ sở lí luận ..............................................................................................................6
 1. Cơ sở tâm lí giáo dục của việc dạy chính tả ........................................................6
 2. Cơ sở ngôn ngữ học của việc dạy học chính tả ...................................................7
 3. Các nguyên tắc, phương pháp dạy chính tả..........................................................8
 4. Đặc điểm của chữ Tiếng Việt.............................................................................11
 5. Một số quy tắc quy định về chuẩn chính tả Tiếng Việt......................................12
II. THỰC TRẠNG BAN ĐẦU...................................................................................16
 1. Về chương trình.................................................................................................16
 2. Thực tiễn của giáo viên......................................................................................17
 3. Về phía học sinh.................................................................................................17
 4. Nguyên nhân học sinh mắc lỗi...........................................................................22
III. Một số biện pháp khắc phục lỗi chính tả cho học sinh lớp 3 
 1. Phải chú ý dạy chính tả ở tất cả các giờ, các môn học......................................23
 2. Luyện chính tả phối hợp với chính âm..............................................................24
 3. Dạy chính tả kết hợp với dạy nghĩa từ để giúp học sinh phân biệt về nghĩa.
Từ đó học sinh phân biệt được cách viết đúng...........................................................24
 4. Dạy chính tả theo khu vực.................................................................................24
 5. Phối hợp phương pháp có ý thức và phương pháp không có ý thức.................25
IV. Phần thực nghiệm.................................................................................................27
 1. Đối tượng địa bàn thực nghiệm.........................................................................27
 2. Mục đích thực nghiệm.......................................................................................27
2
 3. Nội dung trọng tâm của thực nghiệm................................................................27
V. VẬN DỤNG CÁC BIỆN PHÁP ĐỂ ĐỀ XUẤT...................................................33
VI. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM................................................................................34
C - kết luận và kiến nghị ............................................................................................35
Tài liệu tham khảo.......................................................................................................37
Ý kiến hội đồng khoa học cơ sở .38
3
A – ĐẶT VẤN ĐỀ
I) Lý do chọn đề tài:
Trong nhà trường Tiểu học Việt Nam, Tiếng Việt là một môn học rất quan 
trọng, nó góp phần đắc lực thực hiện mục tiêu đào tạo thế hệ trẻ ở Tiểu học theo 
đặc trưng bộ môn của mình.
Môn Tiếng Việt cung cấp cho học sinh những hiểu biết về cách thức sử 
dụng Tiếng Việt như một công cụ giao tiếp và tư duy; học sinh được rèn luyện 
các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết để sử dụng có hiệu quả Tiếng Việt trong học tập 
và đời sống. Trên cơ sở những mục tiêu cơ bản của môn Tiếng việt, phân môn 
chính tả giải quyết vấn đề dạy cho trẻ em biết chữ để học tiếng, dùng chữ để học 
các môn học khác và để sử dụng trong giao tiếp. Vì vậy, dạy học chính tả ở Tiểu 
học là một trong những vấn đề đang được quan tâm nhằm nâng cao chất lượng 
của môn học Tiếng Việt.
Phân môn chính tả trong nhà trường có nhiệm vụ giúp học sinh nắm vững 
các quy tắc chính tả và hình thành kĩ năng chính tả, nói cách khác giúp học sinh 
hình thành năng lực và thói quen viết đúng chính tả (đúng về phụ âm đầu, vần, 
âm cuối, thanh, độ cao thấp của từng con chữ). Từ đó giúp học sinh viết đẹp, 
viết nhanh, nét chữ đều đặn, mềm mại.
Qua phân môn chính tả còn rèn luyện cho các em một số phẩm chất như: 
Tính kỉ luật, tính cẩn thận, óc thẩm mĩ, đồng thời bồi dưỡng cho học sinh lòng 
yêu quý Tiếng Việt. Cách biểu thị tình cảm đó trong việc viết đúng chính tả.
Trong thực tiễn việc dạy và viết chính tả hiện nay của học sinh Tiểu học 
đạt kết quả chưa cao trong khi nói và viết. Cụ thể như học sinh ở T.P Hà Nội nói 
chung và học sinh ở Trường Tiểu học Chương Dương - huyện Thường Tín nói 
riêng. Bài viết của các em còn mắc rất nhiều lỗi chính tả, nhất là trường hợp 
những cặp phụ âm đầu dễ lẫn lộn như: l/n; s/x; ch/tr; r/d/gi,phổ biến nhất là 
hai âm l/n các vần khó như: ưu; iu, ươu; uơ; uê; êu; sai về âm cuối như: i/y; 
ch/nh; về thanh điệu đó là những thanh khó phân biệt như thanh (?); (~), các em 
viết còn sai rất nhiều Bởi vậy việc tìm hiểu, khảo sát các lỗi viết sai chính tả 
của học sinh để từ đó có những biện pháp, phương hướng khắc phục các lỗi sai. 
4
Đó là một việc làm có ý nghĩa đối với việc nâng cao chất lượng dạy học Tiếng 
Việt nói chung và việc dạy học chính tả nói riêng, đặc biệt là luyện viết đúng hai 
phụ âm l/n. Quá trình dạy chính tả cho học sinh không chỉ sử dụng một phương 
pháp mà phải sử dụng phối hợp nhiều phương pháp một cách hợp lí nhằm đạt 
tới hiệu quả dạy học cao.
Xuất phát từ những lí do trên, tôi chọn và nghiên cứu đề tài: “Nâng cao 
chất lượng dạy học môn chính tả lớp 3”.
II. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu:
Đề tài tôi nghiên cứu nhằm thực hiện những nhiệm vụ sau:
1. Khảo sát phân loại lỗi chính tả của học sinh lớp 3B
2. Tìm ra nguyên nhân của các lỗi chính tả mà học sinh thường mắc phải.
3. Rút ra một số biện pháp thích hợp để khắc phục các lỗi chính tả đó.
III. Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là:
+ Việc dạy luyện viết hai phụ âm l/n và học chính tả ở khối 3 .
+ Các bài tập làm văn, chính tả, các loại vở ghi của học sinh khối 3 
Trường Tiểu học Chương Dương.
+ Chương trình, sách giáo khoa dạy và học chính tả, sách tham khảo, sách 
giáo viên chỉ đạo việc dạy chính tả.
IV. Phương pháp nghiên cứu:
Trong quá trình nghiên cứu đề tài “Nâng cao chất lượng dạy học môn 
chính tả lớp 3”. Tôi sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu hỗ trợ nhau. Song 
một số phương pháp đặc trưng được sử dụng nhiều nhất trong suốt quá trình 
nghiên cứu là:
1. Phương pháp nghiên cứu lý luận:
Đọc tài liệu, sách tham khảo, sách giáo khoa có liên quan đến việc dạy 
học chính tả.
2. Phương pháp khảo sát thực tiễn dạy và học chính tả:
5
Qua các giờ dạy và học chính tả, kiểm tra, khảo sát lại các bài viết chính 
tả của học sinh để phát hiện những biến đổi trong bài viết của học sinh về số 
lượng và chất lượng do tác động của phương pháp giảng dạy.
3. Phương pháp thống kê, so sánh đối chiếu:
- Phương pháp này nhằm thống kế các lỗi chính tả của học sinh 
thường mắc phải, so sánh cách dạy thông thường và cách dạy đang nghiên 
cứu và đối chiếu.
4. Phương pháp phân tích tổng hợp:
Phân tích thực tiễn chương trình, sách giáo khoa, tìm ra những điểm tích 
cực và hạn chế của chương trình sách giáo khoa.
B - Phần nội dung
I. Cơ sở lí luận.
1. Cơ sở tâm lí giáo dục của việc dạy chính tả:
Như chúng ta đã biết, mục đích của việc dạy chính tả là hình thành cho 
học sinh năng lực viết thành thạo, thuần thục chữ viết Tiếng Việt theo các chuẩn 
mực chính tả, nghĩa là giúp học sinh hình thành các kĩ xảo chính tả.
Hình thành cho học sinh kĩ xảo chính tả là giúp học sinh viết đúng chính 
tả một cách tự động hoá, không cần phải trực tiếp nhớ tới các quy tắc chính tả.. 
Để đạt được điều này có thể tiến hành theo hai cách:
* Có ý thức và không có ý thức:
- Cách không có ý thức (còn gọi là phương pháp máy móc cơ giới): Chủ 
trương dạy chính tả không cần đến sự tồn tại của các quy tắc chính tả, không cần 
hiểu mối quan hệ giữa ngữ âm và chữ viết, những cơ sở từ vựng và ngữ pháp 
của chính tả mà chỉ đơn thuần là việc viết đúng từng trường hợp, từng từ cụ thể: 
Cách dạy học này tốn nhiều thời gian công sức, không thúc đẩy được sự phát 
triển của tư duy chỉ củng cố trí nhớ máy móc ở một mức độ nhất định.
- Cách có ý thức (còn gọi là phương pháp có ý thức, có tính tự giác): Chủ 
trương cần phải bắt đầu từ việc nhận thức các quy tắc, các mẹo luật chính tả. 
Trên cơ sở đó tiến hành luyện tập và từng bước đạt tới các kĩ xảo chính tả. Việc 
6
hình thành kĩ xảo chính tả bằng con đường có ý thức sẽ tiết kiệm được thời gian 
công sức. Đó là con đường ngắn nhất và có hiệu quả cao.
Đối với học sinh Tiểu học, cần vận dụng cả hai cách có ý thức và không 
có ý thức. Trong đó:
Cách không có ý thức chủ yếu được sử dụng ở các