SKKN Quan tâm giúp đỡ những học sinh có hoàn cảnh đặc biệt tiến bộ

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
QUAN TÂM GIÚP ĐỠ NHỮNG HỌC SINH 
CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT TIẾN BỘ 
Tên đề tài: 
QUAN TÂM GIÚP ĐỠ NHỮNG HỌC SINH CÓ 
HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT TIẾN BỘ 
KÝ HIỆU 
 Loại đề tài: SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 Tác giả : LÊ THỊ MINH TÂM 
 Chức vụ : Giáo viên phụ trách lớp 1/2 
 Đơn vị : Trường Tiểu học Hải Vân - Quận Liên Chiểu - TP Đà Nẵng. 
NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI 
TỔ CHUYÊN MÔN 
Xếploại:  
 Hòa Hiệp Bắc, ngày . / ... / 2009. 
 Tổ trưởng chuyên môn 
 Lê Thị Ánh Tuyết 
HỘI ĐỒNG XÉT CHỌN SKKN TRƯỜNG 
. 
. 
. 
. 
. 
. 
. 
. 
Xếp loại: . 
 Hòa Hiệp Bắc, ngày . / ... / 2009. 
 Hiệu trưởng 
 Nguyễn Thanh Tuấn 
NHẬN XÉT, XẾP LOẠI SKKN CỦA 
PHÒNG GD&ĐT LIÊN CHIỂU 
. 
. 
. 
. 
. 
. 
. 
Xếp loại: . 
 Hòa Hiệp Bắc, ngày . / ... / 2009. 
 Trưởng phòng 
 A. ĐẶT VẤN ĐỀ: 
Trong thời buổi kinh tế thị trường, nhất là trong thời đại bùng nổ thông 
tin, sự tiến bộ của khoa học – kỹ thuật đã làm thay đổi bộ mặt xã hội. Xã hội 
ngày càng đổi mới với những mặt tích cực, đời sống dân trí được nâng cao. Tuy 
nhiên, nó cũng kéo theo biết bao sự tiêu cực, mặt trái của xã hội bị phơi bày. 
Một trong những mặt tiêu cực đó là trong xã hội đã có sự băng hoại về giá trị 
đạo đức của con người, tình cảm gia đình, ông bà, cha mẹ, con cái, anh em 
không còn nề nếp gia phong, nhân cách con người bị xuống cấp. 
 Để góp phần giáo dục con người, chúng ta phải giáo dục trẻ em ngay từ 
trong nhà trường, nhất là những trẻ em chậm tiến mà nguyên nhân phần lớn số 
trẻ em này rơi vào những trường hợp gia đình có hoàn cảnh đặc biệt. Trong 
những gia đình kiểu này, một số không nhỏ trẻ em phát triển nhân cách không 
bình thường, tính tình các em rất thất thường, các em trở thành những trung tâm 
quậy phá, lười học hoặc những “cậu ấm, cô chiêu” làm đau đầu các bậc phụ 
huynh và nhất là những người làm công tác giáo dục và quản lý xã hội, đồng 
thời làm cho trật tự xã hội bị đảo lộn. 
 Trước tình hình đó, tôi suy nghĩ rất nhiều làm thế nào để giáo dục các em 
thành những trẻ em có nhân cách, những con người sau này có ích cho xã hội. 
Bởi vì các em chính là những chủ nhân tương lai của đất nước, sẽ góp phần tạo 
dựng nên một xã hội công bằng, văn minh, thịnh vượng 
Hiện nay, đời sống xã hội đang phát triển nhưng ở khu vực Kim Liên, đa 
số học sinh chưa đủ điều kiện tốt để học tập. Số ít học sinh được cha mẹ quan 
tâm chăm sóc để phát triển toàn diện. Phần lớn học sinh có hoàn cảnh khó khăn 
hoặc đặc biệt gây trở ngại không nhỏ trong việc học tập, hình thành và phát triển 
lên nhân cách của các em. Lứa tuổi Tiểu học là giai đoạn quan trọng trong quá 
trình hình thành nhân cách của học sinh. Hằng ngày tiếp xúc và giáo dục các em, 
 tôi nhận biết có nhiều học sinh do hoàn cảnh gia đình không thuận lợi đã ảnh 
hưởng không tốt đến việc học tập và sinh hoạt của các em. Đề tài này của tôi 
muốn nói đến sự quan tâm giúp đỡ của thầy cô giáo chủ nhiệm đối với những 
học sinh có hoàn cảnh gia đình đặc biệt. Khái niệm “đặc biệt” mà tôi dùng ở đây 
bao gồm học sinh không ở cùng cha mẹ hay mồ côi cha hoặc mẹ, học sinh 
khuyết tật trí tuệ. Gia đình không được sống vui vầy như những gia đình khác. 
B. NỘI DUNG ĐỀ TÀI: 
I. THỰC TRẠNG: 
Năm học 2009 - 2010, tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp1/2. 
Qua tìm hiểu tôi nhận thấy vẫn còn một số tồn tại: 
- Có 1 số em học sinh có hoàn cảnh gia đình rất khó khăn. 
- Còn có một số em gặp rất nhiều khó khăn trong học tập. 
Những em học sinh này thường rất mặc cảm với bạn bè, các em chưa tự 
tin trong học tập, chưa tham gia tốt các hoạt động học tập ở lớp. 
* Như ta biết, gia đình có vai trò rất quan trọng trong việc hình thành và 
phát triển nhân cách của con người. Đa số những học sinh có hoàn cảnh gia đình 
đặc biệt thường có những biểu hiện tâm lý khác thường. Người giáo viên hàng 
ngày tiếp xúc với các em, ngoài công việc giảng dạy những kiến thức trong 
chương trình còn cần biết yêu thương, san sẻ, động viên đúng lúc để các em 
vững vàng hơn về tâm lý, có thể học tốt và thoát khỏi mặc cảm về hoàn cảnh gia 
đình. 
* Phân loại học sinh: Căn cứ vào các yếu tố: 
· Hoàn cảnh kinh tế gia đình (3 mức): Khá, Trung bình, Nghèo. 
· Gia đình thực hiện nếp sống văn minh. 
 - Gia đình hoà thuận. 
 - Gia đình lục đục (do kinh tế nghèo, do bất hoà giữa bố mẹ). 
 - Gia đình có bố mẹ ly hôn hoặc bố (mẹ) mất. 
 - Gia đình đông con, bố mẹ, anh em hay cãi nhau. 
 - Gia đình khá giả nhưng nuông chiều con. 
· Dựa vào học lực và đạo đức học sinh: 
 - Học sinh khá, giỏi - hạnh kiểm tốt. 
 - Học sinh khá - hạnh kiểm khá. 
 - Học sinh yếu, kém - hạnh kiểm khá. 
Từ thực trạng trên, tôi đã đưa ra cách giải quyết như sau: 
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ: 
Để làm tăng vai trò và lương tâm của người giáo viên chủ nhiệm với tất cả 
học sinh nói chung và học sinh thuộc diện khó khăn này nói riêng, ngay từ khi 
nhận nhiệm vụ chủ nhiệm lớp, tôi tiến hành những công việc sau: 
I. Cho học sinh viết tờ khai lý lịch và trình bày nguyện vọng của 
mình: 
Tờ khai lý lịch học sinh viết thông thường có những điều hiểu biết chung 
về học sinh như: Họ tên; ngày, tháng, năm sinh; tên cha, mẹ; nghề nghiệp của 
cha, mẹ; địa chỉ liên lạc. Riêng trong tờ khai lý lịch của học sinh lớp chủ nhiệm 
của mình, tôi thường ghi thêm: Hiện đang ở cùng ai? Nguyện vọng của các em 
là gì? Trong hai tuần đầu của năm học, tôi tự cho mình có bổn phận phải thuộc 
tên, nhớ mặt tất cả học sinh trong lớp. Những học sinh có tờ khai lý lịch đặc biệt 
tôi đánh dấu hoa thị bằng mực đỏ vào mục ghi chú ở sổ chủ nhiệm. Tôi dành 
thời gian tiếp xúc với các em, tìm hiểu kỹ hơn hoàn cảnh của từng em. Tất nhiên 
đối với những học sinh có hoàn cảnh gia đình bình thường tôi cũng rất quan tâm. 
 Nhưng với các em có hoàn cảnh gia đình đặc biệt, tôi dành sự quan tâm nhiều 
hơn. 
II. Tiếp xúc với cha hoặc mẹ của học sinh hay người thân mà học sinh 
sống cùng: 
Trong thực tế, nhiều cặp vợ chồng sau khi ly hôn, con cái được ở với một 
trong hai người, sống với ông bà, hoặc người thân ( cô, dì, chú, bác, ... ). Đời 
sống tâm lý của trẻ có bị xáo trộn hay không phụ thuộc vào sự dàn xếp gia đình 
của họ và phụ thuộc vào tính cách của người mà các em đang sống cùng. Vì thế 
ngoài việc quan tâm giáo dục kiến thức, tâm lý các em, giáo viên còn tiếp xúc 
với gia đình cụ thể là cha, mẹ hoặc người đỡ đầu của các em để tìm hiểu tác 
động của người này đối với các em. Nếu người này chưa quan tâm đúng mức 
đến các em, giáo viên chủ nhiệm tự cho mình có bổn phận giúp phụ huynh hiểu 
được nhữmg tác động của cuộc sống đối với học sinh, yêu cầu họ giúp mình 
kiểm tra việc học ở nhà, động viên các em, tạo tâm thế lấy lại sự cân bằng tâm lý 
để các em vui vẻ hơn trong cuộc sống gia đình và tiếp xúc ngoài xã hội. 
III. Đối với cá nhân học sinh: 
Thường đối với những học sinh ở trong hoàn cảnh gia đình cha mẹ ly hôn, 
mồ côi, bị bỏ rơi, học sinh khuyết tật,  các em luôn mang sẵn trong lòng 
những vết thương. Mỗi em một hoàn cảnh, giáo viên chủ nhiệm phải là người 
san sẻ, yêu thương và giúp đỡ các em thật nhiều. Thầy cô giáo chủ nhiệm phải là 
người nhìn thấy trước tiên những biểu hiện tâm lý của các em và phải chịu khó 
suy nghĩ, phân tích những biểu hiện ấy để có sự giúp đỡ kịp thời các em. Nhiều 
em cảm thấy chán nản, lười biếng và đâm ra cáu kỉnh với tất cả mọi người. 
Những biến động về tâm lý khiến các em học hành sa sút. Đó là kết quả, nhưng 
chỉ nhìn thấy kết quả mà không giúp đỡ được các em là điều đáng trách của 
người giảng dạy. 
Hằng ngày, tôi tự vạch ra cho mình những việc làm cụ thể trong khâu giao 
tiếp với học sinh: 
1. Dành thời gian tâm sự với học sinh trong lớp 10 phút trong ngày. 
2. Mỗi tuần tranh thủ thời gian tiếp xúc một lần với những em có hoàn 
cảnh gia đình đặc biệt. 
3. Quan tâm hướng dẫn giải bài tập, uốn nắn chữ viết, săn sóc áo quần, 
hình thức bề ngoài cho các em. 
 4. Mỗi tháng, gặp gỡ và trao đổi về học tập và sinh hoạt, những biểu hiện 
tâm lý của học sinh với phụ huynh, có thể bằng nhiều hình thức liên lạc. 
 5. Không tỏ ra nóng nảy, kết luận vội vàng những biểu hiện về hành vi của 
các em. Tự mình hiểu những tác động của hoàn cảnh đối với các em. 
 6. Khen thưởng, động viên những cố gắng của các em trong học tập và 
sinh hoạt. 
 IV. Đối với học sinh toàn lớp: 
Tôi tranh thủ những thời gian thuận lợi trong giờ sinh hoạt tập thể để học 
sinh cả lớp tạo không khí thân mật, sinh hoạt vui vẻ, giáo dục học sinh có lòng 
yêu thương, đùm bọc, giúp đỡ hằng ngày. 
 Tôi dành thời gian đọc những đoạn văn có nội dung ca ngợi sự nổ lực bản 
thân của những em có hoàn cảnh khó khăn, để các em thấy ngoài những điều 
kiện quá khắt khe, con người đều có thể vươn lên tự làm được điều tốt, giáo dục 
các em lòng vị tha, yêu thương mọi người qua các mẫu chuyện trên báo đài. Từ 
những chuyện nhỏ hằng ngày, tôi cố gắng hết sức làm cho các em tin tưởng, yêu 
thương lẫn nhau để bù đắp một phần sự thiếu hụt trong tình cảm gia đình. 
 V. Quan tâm phát hiện và phát triển năng khiếu của học sinh có hoàn 
cảnh dặc biệt: 
 Phát huy phát triển năng khiếu của học sinh nói chung là điều đáng làm 
nhưng phát hiện và phát triển năng khiếu của những học sinh có hoàn cảnh gia 
đình đặc biệt là một điều rất đáng làm và có ý nghĩa lớn giúp các em tự tin, hoà 
đồng hơn với tập thể, giúp các em có niềm vui trong cuộc sống, gạt bỏ được 
những mặc cảm về gia đình, bản thân và phần nào góp phần làm cho các em 
hăng hái hơn trong học tập và sinh hoạt. 
VI. Sắp xếp các em có hoàn cảnh gia đình đặc biệt vào những tổ có 
nhiều họ sinh giỏi, có năng lực hoạt động ngoài giờ và nhân hậu, biết quan 
tâm giúp bạn: 
Trong khâu này tôi phân đều số lượng những em có hoàn cảnh gia đình 
như đã nêu trong bài viết này vào các tổ. Trong biên chế tổ, tôi chú ý chọn 
những em có khả năng hướng dẫn tập thể hoạt động, học giỏi và có tấm lòng 
nhân hậu, biết quan tâm đến bạn, mục đích của việc lựa chọn này là giúp các em 
học sinh trong tổ gắn bó với bạn mình. Em tổ trưởng được giáo