SKKN Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Tiếng Việt ở Trường Tiểu học Thị trấn Yên Lạc

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
PHƯƠNG PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH 
GIỎI MÔN TIẾNG VIỆT Ở TRƯỜNG 
TIỂU HỌC THỊ TRẤN YÊN LẠC 
 MỤC LỤC 
 Trang 
Phần I. Đặt vấn đề 
1 Lý do chọn đề tài. 3 
2 Mục đích nghiên cứu: 4 
3 Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4 
4 Phương pháp nghiên cứu 4 
5 Phạm vi, giới hạn nghiên cứu 4 
Phần II. Nội dung 
CHƯƠNG I : CƠ SỞ LÍ LUẬN 
1 Cơ sở tâm lý học: 5 
1.1.. Đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học. 
1.2. Đặc điểm nhân cách của học sinh tiểu học 
5 
7 
2 Cơ sở ngôn ngữ học: 9 
2.1. Những khái niệm cơ bản. 9 
2.2. Các nguyên tắc và phương pháp dạy học Tiếng việt. 10 
3 Cơ sở thực tiễn. 13 
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG HỌC 
SINH GIỎI Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ TRẤN YÊN LẠC 14 
1 Đặc điểm và tình hình của trường Tiểu học Thị trấn Yên Lạc 14 
2 
 Nghiên cứu thực trạng công tác bồi dưỡng học sinh giỏỉ trường 
tiểu học Thị trấn Yên Lạc. 14 
CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG 
HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG VIỆT 
Ở TRƯỜNG TIỂU HỌCTHỊ TRẤN YÊN LẠC 
1 Nội dung và các hình thức tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi. 16 
1.1. Nội dung tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi . 16 
1.2. Các hình thức tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi. 16 
2 Một số giải pháp bồi dưỡng học sinh giỏi. 17 
 2.1.Nội dung và biện pháp nâng cao nhận thức. 17 
2.2. Xây dựng kế hoạch phát hiện, tuyển chọn học sinh giỏi. 18 
2.3. Tổ chức phát hiện tuyển chọn học sinh giỏi. 18 
2.4. Bồi dưỡng năng lực giáo viên. 
20 
2.5. Tổ chức biên soạn tài liệu giảng dạy bồi dưỡng học sinh giỏi. 22 
 2.6.Tổ chức hoạt động dạy học đội tuyển học sinh giỏi. 23 
 2.7. Huy động cộng đồng tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi. 28 
2.8. Kiểm tra đánh giá công tác bồi dưỡng học sinh giỏi. 29 
2.9. Tổ chức thi đua, khen thưởng học sinh giỏi. 29 
CHƯƠNG IV: KẾT QUẢ THỰC HIỆN. 29 
Phần III. Kết luận và kiến nghị. 30 
1 Kết luận chung 30 
2 Đề xuất, kiến nghị. 31 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 35 
CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT 
Chữ viết tắt Nội dung chữ viết tắt 
WTO Tổ chức thương mại thế giới 
KHCN Khoa học công nghệ 
PCGDTH Phổ cập giáo dục tiểu học 
SVHT Sự vật hiện tượng 
GD-ĐT Giáo dục- Đào tạo 
SKKN Sáng kiến kinh nghiệm 
 Phần I. Đặt vấn đề 
1. Lý do chọn đề tài. 
1.1. Về mặt lý luận. 
Lịch sử phát triển của nhân loại, ở bất kỳ thời đại nào, quốc gia nào con 
người luôn là động lực của sự phát triển xã hội mà động lực tiên phong thúc đẩy 
sự phát triển nhanh và bền vững là do những người tài, những người có trí tuệ 
tạo ra. Chính “Những người tài giỏi là cái gốc làm nên sự nghiệp”. Họ đã tạo ra 
những bước ngoặt trong sự phát triển lịch sử xã hội loài người, sản sinh ra 
những giá trị vật chất tinh thần tiêu biểu trong nền văn minh nhân loại. Đặc biệt 
bước vào thế kỷ của nền văn minh trí tuệ thế kỷ mà “cạnh tranh chất xám” sẽ 
diễn ra ngày càng gay gắt thì nhiều nước trong khu vực và trên thế giới lại càng 
quan tâm tới chiến lược nhân tài, đầu tư cho giáo dục, đầu tư cho việc đào tạo 
nhân tài và coi trọng nhân tài là chiến lược quyết định cho sự phồn thịnh của đất 
nước. 
Theo "chiến lược con người" của Đảng và Nhà nước ta đã chỉ rõ với mục 
tiêu: Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài" đã được cụ thể hoá 
trong nhiều văn kiện của Đảng và Nhà nước. Đặc biệt trong xu thế hội nhập 
quốc tế mục tiêu "Bồi dưỡng nhân tài" càng được Đảng và Nhà nước quan tâm 
lớn "Hiền tài là nguyên khí quốc gia". Đất nước muốn phồn thịnh đòi hỏi phải 
có những nhân tố thích kế để có hướng đi, có những người tài để giúp nước. 
Hiện nay, chúng ta đang trong xu thế hội nhập nền kinh tế quốc tế, gia nhập 
WTO thì nhân tài là một trong những yếu tố để chúng ta có thể tiếp cận với sự 
tiến bộ của KHCN của các nước trong khu vực và trên thế giới. 
Thực hiện mục tiêu đó, nhà trường của chúng ta đang cố gắng hướng đến 
sự phát triển tối đa những năng lực tiềm tàng trong mỗi học sinh. Ở các trường 
tiểu học hiện nay, đồng thời với nhiệm vụ PCGDTH, nâng cao chất lượng đại 
trà, việc chăm lo bồi dưỡng học sinh giỏi đang được nhiều cấp bộ chính quyền 
và nhân dân địa phương quan tâm nhưng nguyên nhân sâu xa nhất đó chính là 
thực hiện mục tiêu giáo dục mà Đảng và Nhà nước đã đề ra. 
Bậc tiểu học là bậc học nền tảng, bồi dưỡng học sinh giỏi ở tiểu học là 
nền móng cho chiến lược đào tạo người tài của đất nước. Phát hiện và bồi dưỡng 
học sinh giỏi ở cấp Tiểu học là việc làm cần thiết và có ý nghĩa. Để có được các 
thành quả về giáo dục học sinh nói chung hay những thành tích cao của học sinh 
giỏi nói riêng, ngay từ cấp Tiểu học các nhà trường phải có sự quan tâm, chú ý 
từ các buổi học hằng ngày của các khối lớp và ở tất cả các môn học trong nhà 
trường. Việc giáo dục học sinh hằng ngày sinh giỏi cũng như hình thức tổ chức 
phải phong phú và phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí học sinh mới đem lại hiệu 
quả trong giáo dục. 
1.2. Về mặt thực tiễn.Thực tiễn trong thời gian qua, các trường tiểu học ở 
địa bàn Huyện Yên Lạc nói chung và trường trường Tiểu học Thị trấn Yên Lạc 
nói riêng đã có nhiều chuyển biến tích cực trong việc dạy - học, đặc biệt là trong 
công tác bồi dưỡng học sinh giỏi. 
 Vấn đề đặt ra là làm thế nào để giữ vững và phát huy những thành tích 
dạy học đã đạt được trong thời gian qua, tiếp tục duy trì danh hiệu trường chuẩn 
Quốc gia. Với suy nghĩ đó, tôi chọn đề tài “Phương pháp bồi dưỡng học sinh 
giỏi môn Tiếng việt ở trường Tiểu học Thị trấn Yên Lạc ". 
2. Mục đích nghiên cứu. 
Đề tài này có mục đích: 
Xác định thực trạng công tác bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường Tiểu học 
thị trấn Yên Lạc . 
Xây dựng và tổ chức thực nghiệm phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi ở 
trường Tiểu học Thị trấn Yên Lạc nhằm nâng cao chất lượng mũi nhọn. 
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu. 
3.1. Khách thể nghiên cứu: 
Là học sinh giỏi trường Tiểu học Thị trấn Yên Lạc. 
3.2. Đối tượng nghiên cứu: 
Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường Tiểu học Thị trấn Yên Lạc. 
4. Phương pháp nghiên cứu. 
4.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận: Đọc sách, văn bản để thu nhập tư 
liệu, thông tin cần thiết cho chương một của đề tài. 
4.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: 
Điều tra cơ bản (bằng phiếu điều tra) kết hợp với quan sát, đàm thoại, 
phỏng vấn, trò chuyện để nghiên cứu phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi ở 
trường Tiểu học Thị trấn Yên Lạc. 
Thực nghiệm sư phạm để thử nghiệm phương pháp bồi dưỡng học sinh 
giỏi nhằm nâng cao kết quả của hoạt động dạy và học trong nhà trường. Phương 
pháp này được sử dụng ở chương ba. 
Nghiên cứu sản phẩm hoạt động của giáo viên và học sinh (giáo án, sổ 
sách) để xác định kết quả công tác dạy - học của giáo viên và học sinh. 
4.3. Phương pháp nghiên cứu hỗ trợ: 
Thống kê toán học để phân tích số liệu điều tra và thực nghiệm như tính 
phần trăm, tính trung bình. 
Trò chuyện của cô giáo với học sinh. 
5. Phạm vi, giới hạn nghiên cứu. 
Trong đề tài này, chúng tôi xin được giới hạn phạm vi nghiên cứu trong 
khuôn khổ phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Tiếng việt ở trường Tiểu 
học Thị trấn Yên Lạc, giai đoạn 2010 -2013 nhằm nâng cao chất lượng và hiệu 
quả dạy bồi dưỡng học sinh giỏi. 
Phần II. Nội dung 
CHƯƠNG I : CƠ SỞ LÍ LUẬN 
1. Cơ sở tâm lý học. 
 1.1. Đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học: 
1.1.1. Chú ý của học sinh tiểu học: 
a. Khái niệm chú ý: Chú ý là một trạng thái tâm lý của học sinh giúp các 
em tập trung vào một hay một nhóm đối tượng nào đó để phản ánh các đối 
tượng này một cách tốt nhất. 
Ở học sinh tiểu học có hai loại chú ý: chú ý không chủ định và chú ý có 
chủ định. 
b. Đặc điểm chú ý của học sinh tiểu học: 
Cả hai loại chú ý đều được hình thành và phát triển ở học sinh Tiểu học, 
chú ý không chủ định đã có trước 6 tuổi và tiếp tục phát triển, những gì mới lạ, 
hấp dẫn dễ dàng gây chú ý không chủ định của học sinh. Do có sự chuyển hoá 
giữa hai loại chú ý này nên khi học sinh chú ý không chủ định, giáo viên đưa ra 
câu hỏi để hướng học sinh vào nội dung bài học thì chú ý không chủ định 
chuyển hoá thành chú ý có chủ định. Chú ý có chủ định ở giai đoạn này được 
hình thành và phát triển mạnh. Sự hình thành loại chú ý này là đáp ứng nhu cầu 
hoạt động học, ở giai đoạn đầu cấp chú ý có chủ định được hình thành 
nhưng chưa ổn định, chưa bền vững. Vì vậy để duy trì nó nội dung mỗi tiết học 
phải trở thành đối tượng hoạt động của học sinh. Ở cuối cấp chú ý có chủ định 
bắt đầu ổn định và bền vững. 
Các thuộc tính chú ý được hình thành và phát triển mạnh ở học sinh Tiểu 
học. Ở giai đoạn đầu cấp khối lượng chú ý của học sinh còn hạn chế, học sinh 
chưa biết tập trung chú ý của mình vào nội dung bài học chưa có khả năng phân 
phối chú ý giữa các hoạt động diễn ra cùng một lúc. Ở giai đoạn 2 của cấp học 
khối lượng chú ý được tăng lên, học sinh có khả năng phân phối chú ý giữa các 
hành động, biết định hướng chú ý của mình vào nội dung cơ bản của tài liệu. 
1.1.2. Trí nhớ của học sinh tiểu học. 
a. Khái niệm trí nhớ: 
Trí nhớ là quá trình tâm lý giúp học sinh ghi lại, giữ lại những tri thức 
cũng như cách thức tiến hành hoạt động học mà các em tiếp thu được khi cần có 
thể nhớ lại được, nhận lại được. 
Có hai loại trí nhớ: trí nhớ có chủ định và trí nhớ không chủ định. 
Tính trực quan trong hình ảnh trìu tượng giảm dần từ lớp 1 đến lớp 5; ở 
học sinh đầu cấp tiểu học tính trực quan thể hiện rất rõ trong hình ảnh trìu 
tượng. Đến lớp 4, 5 hình ảnh trìu tượng bắt đầu mang tính khái quát. 
 b. Đặc điểm trí nhớ của học sinh tiểu học. 
Cả hai loại trí nhớ đều được hình thành và phát triển ở học sinh tiểu học. 
Trí nhớ không chủ định tiếp tục phát triển nếu tiết học của giáo viên tổ 
chức không điều khiển học sinh hành động để giải quyết các nhiệm vụ học thì dễ 
dàng rơi vào ghi nhớ không chủ định. 
Do yêu cầu hoạt động học trí nhớ có chủ định hình thành và phát triển. 
Học sinh phải nhớ công thức, quy tắc, định nghĩa, khái niệm... để vận dụng giải 
 bài tập hoặc tiếp thu tri thức mới, ghi nhớ này buộc học sinh phải sử dụng cả hai 
phương pháp của trí nhớ có chủ định là: ghi nhớ máy móc