SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Tập Làm Văn cho học sinh Lớp 5

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO 
CHẤT LƯỢNG MÔN TẬP LÀM VĂN 
CHO HỌC SINH LỚP 5 
MỤC LỤC 
Phụ bìa .. trang 1 
Mục lục  trang 2 
PHẦN I: ĐẶT vÊn ®Ò 
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI . trang 3 
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU .. trang 4 
III. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.... trang 4 
IV.PHẠM VI NGHIÊN CỨU . ..  trang 5 
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . trang 5 
IV .ĐIỂM MỚI TRONG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU trang 5 
PHẦN II: NỘI DUNG 
A. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN .. trang 5 
B.CÁC GIẢI PHÁP .. trang 8 
C. KÕt QU¶ .. trang 22 
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 
A. KẾT LUẬN ..trang 23 
B.KIẾN NGHỊ 
.trang 25 
TÀI LIỆU THAM KHẢO trang 30 
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 
 I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 
 Phân môn Tập làm văn rèn luyện cho học sinh các kĩ năng sản sinh văn bản (nói 
và viết). Nhờ vậy tiếng Việt không chỉ là hệ thống cấu trúc được xem xét từng 
phần, từng mặt qua từng phân môn mà trở thành một công cụ sinh động trong quá 
trình giao tiếp, tư duy, học tập. Nói cách khác, phân môn Tập làm văn đã góp phần 
thực hiện hóa mục tiêu quan trọng bậc nhất của việc dạy và học tiếng Việt là dạy 
học sinh sử dụng tiếng Việt trong đời sống sinh hoạt, trong quá trình lĩnh hội các tri 
thức khoa học 
 Qua chuyên đề Tập làm văn lớp 5 và qua kinh nghiệm giảng dạy nhiều năm ở 
khối lớp 5, tôi nhận thấy việc việc dạy và học phân môn này đang gặp nhiều khó 
khăn, không chỉ đối với học sinh mà cả đối với giáo viên cũng cảm thấy băn khoăn 
ái ngại. Do đó giáo viên cũng gặp nhiều khó khăn trong việc rèn năng lực viết văn 
cho học sinh, kh«ng chØ ®èi víi nh÷ng em häc sinh yÕu, kÐm hay trung b×nh mµ kÓ 
c¶ c¸c häc sinh giái còng vËy. 
 Båi d-ìng häc häc sinh giái lµ mét c«ng viÖc rÊt quan träng ®-îc tiÕn hµnh ®ång 
thêi víi c«ng t¸c d¹y häc sinh ®¹i trµ vµ phô ®¹o häc sinh yÕu. Trong m«n TiÕng 
viÖt, viÖc d¹y ph©n m«n TËp lµm v¨n lµ mét viÖc lµm khã, ®ßi hái sù bµi b¶n vµ cÈn 
thËn ë hai phÝa gi¸o viªn vµ häc sinh. Trong suốt thời gian d¹y lớp båi d-ìng häc 
sinh giái líp 5, một vấn đề có tính nổi cộm đó là việc các em học sinh thường “rất 
ngán” học môn Tập Làm Văn. Tại sao vậy? 
Để làm được một bài tập làm Văn học sinh phải huy động vốn kiến thức từ 
nhiều mặt như: các hiểu biết về cuộc sống, tri thức về văn học, khoa học, xã hội 
Học sinh lại còn phải biết kết hợp hài hòa nhiều kĩ năng như: dùng từ đặt câu, dựng 
đoạn, tạo văn bản, kĩ năng phân tích đề, tím ý, lập dàn ý. Do đó Tập làm văn mang 
tính h×nh thµnh tích cực, toàn diÖn, tổng hợp. Ngoài ra Tập làm văn mang còn đòi 
hỏi mang tính sáng tạo của học sinh. NhiÒu em không biết bắt đầu từ đâu, phải nói 
và viết những gì, viết như thế nào. Chính vì vậy mà trong các tiết học phân môn 
này các em thường rất lúng túng có em thì viết lan man không đúng trọng tâm đề 
yêu cầu, em thì ý nghèo nàn bài viết chỉ mang tính liệt kê khô khan không biết liên 
kết câu và lồng cảm xúc của người viết vào...và khi nhận được bài trả thì với những 
con số khô khan 3,4...điểm chẳng nói lên được điều gì, có chăng chỉ là một vài câu 
nhận xét quá cụt ngủn: lạc đề, văn nghèo ý, không biết liên kết câu, bài viết lan 
man...từ phía giáo viên mà thôi. Điều đó đã làm cho các em chán nản, lo sợ, mất tự 
tin, ngại nói và cuối cùng là ®¹t kÕt qu¶ kh«ng cao ë ph©n môn này. 
 Thế thì nguyên nhân do đâu ? Làm thế nào để khắc phục tình trạng này, giúp các 
em lấy lại tự tin học tốt vµ ®¹t kÕt qu¶ cao ph©n môn Tập Làm Văn ? Đấy chính là 
lí do khiến tôi trăn trở. Lóc nµy ®©y c¸c em muèn ®ßi hái ë ng-êi thÇy c¸i t©m, c¸i 
tµi ®Ó truyÒn cho c¸c em niÒm say mª, ®Ó ®éng viªn båi d-ìng c¸c em ®Ó trë thµnh 
häc sinh cã n¨ng khiÕu, nh÷ng nh©n tµi cã t©m hån v¨n häc. ChÝnh v× nh÷ng lý do 
trªn t«i chän quyÕt ®Þnh nghiªn cøu ®Ò tµi: "Một số biện pháp nâng cao chất 
lượng môn Tập làm văn cho học sinh lớp 5". 
II. Mục đích nghiên cứu 
 RÌn cho häc sinh cã kÜ n¨ng lµm v¨n, viết văn hay vÒ các thÓ lo¹i v¨n trong 
ch-¬ng tr×nh môn Tập làm văn lớp 5. 
III. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU. 
2.1. Khách thể nghiên cứu 
Đó là vấn đề quản lý hoạt động chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng dạy 
phân môn Tập làm văn lớp 5 ở trường Tiểu học Văn Tiến . 
2.2. Đối tượng nghiên cứu 
 Trong đề tài này tôi nhằm nâng cao chất dạy học phân môn Tập làm văn lớp 5 ở 
các trường Tiểu học Văn Tiến 
IV.PHẠM VI NGHIÊN CỨU . 
 - Do điều kiện và thời gian nên phạm vi nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm 
chỉ gói gọn ở đối tượng giáo viên và học sinh lớp 5 Trường Tiểu học Văn Tiến 
trong năm học 2012 – 2013 
V. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: 
 - Ph-¬ng ph¸p ®äc tµi liÖu; tæng hîp hÖ thèng kiÕn thøc trong ch-¬ng tr×nh. 
Học hỏi từ kinh nghiệm của đồng nghiệp trong giảng dạy tại trường, sinh hoạt cụm, 
trong các tạp chí, sách báo có liên quan mà đặc biệt là kinh nghiệm day học của bản 
thân được thể hiện trong từng tiết dạy, ngày dạy và từng năm dạy. 
 Qua đó tôi sẽ rút kinh nghiệm cho bản thân mình và rút kinh nghiệm cho tiết 
dạy. Khắc phục những điểm chưa tốt trong giảng dạy nói chung và trong phân môn 
Tập làm văn nói riêng. 
 Thùc hµnh ®iÒu tra: §èi t-îng häc sinh líp 5 n¨m häc 2012- 2013 Tr-êng TiÓu 
häc Văn Tiến. 
IV .ĐIỂM MỚI TRONG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 
 Việc áp dụng "Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Tập làm văn cho 
học sinh lớp 5"ở trường Tiểu học Văn Tiến. Qua đó giúp giáo viên nâng cao chất 
lượng dạy học phân môn Tập làm văn lớp lớp 5 ở Trường Tiểu học 
PHẦN II: NỘI DUNG 
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 
 1. Cơ sở lí luận. 
Tập làm văn là một phân môn mang tính tổng hợp và sáng tạo cao. Tổng hợp 
các kiến thức, kĩ năng từ Tập đọc, Kể chuyện, Chính tả, Luyện từ và câu,... để viết 
nên một bài Tập làm văn. 
Theo quan điểm tích hợp, các phân môn được tập hợp lại xung quanh trục chủ 
điểm và các bài đọc. Nhiệm vụ cung cấp kiến thức và rèn luyện kĩ năng gắn bó chặt 
chẽ với nhau. Như vậy, muốn dạy - học có hiệu quả Tập làm văn lớp 5 nhất thiết 
người giáo viên phải dạy tốt Tập đọc, Kể chuyện, Chính tả, Luyện từ và câu. Vì 
trong các bài đọc, trong câu chuyện, trong các bài tập luyện từ - câu thường xuất 
hiện các đoạn văn, khổ thơ có nội dung miêu tả rất rõ về cảnh vật, thiên nhiên, con 
người, đoạn đối thoại, thuyết trình tranh luận... 
Bài Tập làm văn nếu không sáng tạo sẽ trở thành một bài văn khô cứng, góp 
nhặt của người khác, nội dung bài văn sẽ không hồn nhiên, trong sáng, mới mẻ như 
tâm hồn của các tác giả nhỏ tuổi. 
Chất lượng Tập làm văn là chất lượng của cảm thụ văn học, của các kĩ năng 
nghe, nói, đọc, viết tiếng mẹ đẻ. Cho nên, thầy và trò phải soạn giảng và học tập 
tích cực, nghiêm túc, hiệu quả, mới mong nâng cao một cách bền vững chất lượng 
môn Tiếng Việt ở lớp cuối cấp Tiểu học. 
§ Dạy Tập làm văn lớp 5 phải đảm bảo mục tiêu yêu cầu cần đạt về kiến thức, kĩ 
năng của Chương trình giáo dục phổ thông cấp Tiểu học theo Chuẩn kiến thức, kĩ 
năng của từng môn học (ban hành kèm theo quyết định số 16 của Bộ GD-ĐT) và 
phù hợp trình độ của từng học sinh trong lớp mà “Hướng dẫn 896” của Bộ GD-ĐT 
đã đề ra. 
§ Tôi tin rằng đề tài này nếu được áp dụng và vận dụng hợp lý sẽ đem lại hiệu 
quả cao cho phân môn Tập làm văn, góp phần nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt 
lớp 5. 
2. Cơ sở thực tiễn 
 a. Thực trạng học sinh: 
 Năm nay (2012 – 2013), tôi được phân công phụ trách lớp 5A với 33 học sinh. 
Hầu hết 33 học sinh của lớp 5A tôi chủ nhiệm còn rất hạn chế khi làm bài Tập làm 
văn. 
Các hạn chế của học sinh là: 
- Bài viết của học sinh còn mắc nhiều lỗi chính tả. 
- Học sinh chưa xác định được trọng tâm đề bài cần miêu tả. 
- Nhiều em thường liệt kê, kể lể dài dòng, diễn đạt vụng về, lủng củng. Nhiều 
em chưa biết dừng lại để nói kĩ một vài chi tiết cụ thể nổi bật. 
- Vốn từ ngữ của các em còn nghèo nàn, khuôn sáo, quan sát sự vật còn hời 
hợt. 
- Các em chưa biết cách dùng các biện pháp nghệ thuật khi miêu tả. 
Thực trạng học sinh còn nhiều hạn chế như vậy đã làm cho tiết Tập làm văn 
trở thành một gánh nặng, một thách thức đối với giáo viên tiểu học. Ý nghĩ cho 
rằng Tập làm văn là một phân môn khó dạy, khó học và khó đạt hiệu quả cao đã là 
nhận thức chung của nhiều thầy cô giáo dạy lớp 4, lớp 5. 
 Đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng chất lượng Tập làm văn của học sinh 
không đạt yêu cầu ? Qua quá trình giảng dạy lớp 5, tôi nhận thấy học sinh học yếu 
Tập làm văn là do nhiều nguyên nhân. 
 b. Nguyên nhân của thực trạng 
 Theo tôi có sáu nguyên nhân như sau: 
 1. Học sinh thường lười đọc sách báo hoặc tìm tòi sưu tầm những tài liệu phục 
vụ cho kiến thức có liên quan đến môn học, thiÕu sù quan s¸t tinh tÕ dẫn đến tình 
trạng nghèo vốn từ, nghèo vốn sống để có thể đưa ®Ò v¨n văn vào triÓn khai bµi 
viÕt. 
2. Thiếu sự quan tâm, hỗ trợ động viên của phụ huynh. 
3. Học sinh hay quan tâm đến những sở thích không phục vụ cho môn học như: 
đọc sách, báo, truyện tranh nhảm nhí; chơi điện tử; xem phim ảnh không phù hợp 
với lứa tuổi nên vốn văn học rất hạn chế. 
4. Khi làm văn, học sinh chưa xác định được yêu cầu trọng tâm của đề bài. 
5. Vốn từ đã nghèo nàn lại không biết sắp xếp như thế nào để bài viết mạch lạc, 
chưa diễn đạt được bằng vốn từ ngữ, ngôn ngữ của mình về một sự vật, cảnh vật, 
về một con người cụ thể nào đó. 
 6. Nguyên nhân cuối cùng là trách nhiệm của người giáo viên. Phân môn Tập 
làm văn là một môn học mang tính tổng hợp và sáng tạo, nhưng lâu nay người giáo 
viên (nhất là giáo viên lớp 4, lớp 5) chưa có cách phát huy tối đa năng lực học tập 
và cảm thụ văn học của học sinh; chưa bồi dưỡng được cho các em lòng yêu quý 
Tiếng Việt, ham thích học Tiếng Việt để từ đó các em nhận ra rằng đã là người Việt 
Nam thì phải đọc thông viết thạo Tiếng Việt và phát huy hết ưu điểm của tiếng mẹ 
đẻ. 
 c.Về phía giáo viên: 
1. Giáo viên còn lúng túng khi vận dụng phương pháp dạy Tập làm văn: 
Lập dàn bài rập khuôn dẫn đến bài làm của học sinh giống nhau về ý tưởng, nội 
dung. 
2. Chưa rèn cho học sinh có thói quen đọc vµ chän läc c¸c bài văn mẫu, văn 
hay từ đó rút ra ý hay; tai hại thay một số giáo viên cò