SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 4-5 tuổi học tốt nội dung môi trường tự nhiên trong môi trường xung quanh thuộc lĩnh vực phát triển nhận thức

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 4-5 
TUỔI HỌC TỐT NỘI DUNG MÔI 
TRƯỜNG TỰ NHIÊN TRONG MÔI 
TRƯỜNG XUNG QUANH THUỘC 
LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NHẬN 
THỨC 
A. phần mở đầu . 
Bác Hồ kính yêu đã nói : Vì lợi ích mười năm trồng cây. 
 Vì lợi ích trăm năm trồng người . 
 Giáo dục mầm non là ngành học mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc 
dân. Giáo dục mầm non có nhiệm vụ xây dựng những cơ sở ban đầu đặt nền 
móng cho việc hình thành nhân cách con người. Trẻ em là hạnh phúc của mọi 
gia đình, là tương lai của cả dân tộc. Việc bảo vệ chăm sóc giáo dục trẻ không 
chỉ là trách nhiệm của mỗi người, mỗi gia đình mà còn của toàn xã hội. 
Đây là thời điểm mấu chốt và quan trọng nhất, thời điểm này tất cả mọi 
việc đều bắt đầu: bắt đầu ăn, bắt đầu nói, bắt đầu nghe, bắt đầu nhìn, và bắt đầu 
vận động bằng đôi chân, đôi tay của mình ...Tất cả những cử chỉ đó đều làm 
nên những thói quen, hành vi xấu. Chính vì vậy chúng ta đang sống trong thế 
kỷ 21, thế kỷ của nền văn minh trí tuệ, nền khoa học hiện đại, do vậy con 
người cần phải năng động sáng tạo để phù hợp với sự phát triển của nó. Muốn 
được như vậy ngay từ tuổi ấu thơ trẻ MN, đặc biệt là trẻ 4-5 tuổi đang ở những 
bước phát triển mạnh mẽ về nhận thức, tư duy, ngôn ngữ, tình cảm ...Những 
thế giới khách quan xung quanh thật rộng lớn, có biết bao điều mới lạ và hấp 
dẫn và còn có bao lạ lẫm khó hiểu, trẻ tò mò muốn biết, muốn khám phá, cho 
nên GDMN đã góp phần không nhỏ vào việc giáo dục thế hệ trẻ. Trách nhiệm 
nặng nề, cao cả ấy đều thuộc vào cô giáo mầm non, tạo nền móng vững chắc, 
là chặng đường khôn lớn của trẻ ở lứa tuổi này. "Cái nảy sảy cái ung" Chính vì 
vậy sự nhạy cảm và có trách nhiệm cao là yêu cầu không thể thiếu trong việc 
CSGD trẻ đòi hỏi cô giáo phải linh hoạt, nhạy bén kịp thời, có năng lực có tính 
chủ động và sáng tạo. 
Ca dao xưa có câu "Dạy con từ thuở lên ba" Câu ca dao đó đã đi vào 
lòng người và không thể nào quên. Vì vậy việc cho trẻ LQMT tự nhiên mang 
lại nguồn biểu tượng vô cùng phong phú, đa dạng, sinh động và đầy hấp dẫn 
đối với trẻ thơ. Vì thế trẻ luôn luôn khao khát, khám phá, tìm hiểu về chúng. 
Cho trẻ LQMT tự nhiên sẽ cung cấp vốn hiểu biết những gì xung quanh mình, 
từ môi trường tự nhiên (cỏ cây, hoa lá, các động vật ...) đến MT xã hội (công 
việc của mỗi người trong XH, quan hệ giữa người với người ...) và qua đó mà 
trẻ hiểu biết về chính bản thân mình. 
 Vì vậy giáo viên không tạo điều kiện học tập cho trẻ, không sáng tạo 
trong việc tổ chức, không tập trung đến sự chú ý của trẻ vào tiết học thì kết quả 
sẽ hạn chế. Trên thực tiễn cho thấy các tiết học cho trẻ LQMT tự nhiên trong 
lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4-5 tuổi còn rất mờ nhạt, giáo viên rất 
ngại dạy, mà trẻ không hứng thú học tập. Qua nhiều năm giảng dạy bản thân 
tôi rất băn khoăn suy nghĩ, mình làm gì và làm thế nào để giúp trẻ học tốt môn 
MT tự nhiên trong MTXQ thuộc lĩnh vực phát triển nhận thức. Vì vậy mà bản 
thân tôi đã chọn đề tài "Một số biện pháp giúp trẻ 4-5 tuổi học tốt nội dung 
MT tự nhiên trong MTXQ thuộc lĩnh vực phát triển nhận thức ". 
B . Nội dung 
1.Cơ sở khoa học : 
Như chúng ta đã biết, thế giới xung quanh trẻ chứa đựng biết bao nhiêu 
điều mới lạ hấp dẫn. Ngay trong những điều tưởng như bình thường, giản dị ấy 
thì đối với trẻ mẫu giáo là phát hiện ra những điều hết sức lý thú và mới mẽ. 
Con người và cảnh vật xung quanh trẻ đều khoác lên mình một màu sắc xúc 
cảm mạnh mẽ đối với trẻ. Trẻ dễ ngạc nhiên, dễ bị lôi cuốn vào những bài thơ, 
câu đố, những trò chơi, những vật thật ...Chính môi trường tự nhiên đã mang 
lại cho trẻ những điều tốt đẹp và đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc 
giáo dục trẻ. Giúp trẻ phát triển về mọi mặt như thẫm mỹ, trí tuệ, ngôn ngữ, 
tình cảm, đạo đức. 
Khoa học không chỉ là kiến thức mà còn là quá hay con đường tìm hiểu, 
khám phá thế giới vật chất. Khoa học với trẻ nhỏ là quá trình tìm hiểu, khám 
phá thế giới tự nhiên. Khám phá khoa học với trẻ nhỏ là quá trình tích cực 
tham gia hoạt động thăm dò, tìm hiểu thế giới tự nhiên. ở giai đoạn này, giáo 
viên không nhất thiết phải dạy hoặc giải thích những kiến thức khoa học cho 
trẻ mà chủ yếu là giúp trẻ suy nghỉ nhiều hơn về những gì chúng nhìn thấy và 
đang làm, kích thích trẻ quan sát, phỏng đoán các sự vật hiện tượng xung 
quanh và thào luận chia sẻ điều trẻ nhìn thấy, điều trẻ nghỉ hoặc điều còn băn 
khoăn, thắc mắc. 
Các quá trình khám phá khoa học thích hợp với trẻ nhỏ và cần được trau 
dồi khi trẻ thăm dò khám phá thế giới...quan sát, so sánh, phân loại, đo lường, 
thử nghiệm, dự đoán, suy luận...giáo viên cần chủ động, linh hoạt tạo cơ hội 
cho trẻ thực hành các kỹ năng quan sat, so sánh, phân loại, dự đoán, thử 
nghiệm, thảo luận...cho thích hợp với tình huống cụ thể. 
Khi tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ, giáo viên cần: Cho trẻ 
khám phá và nhận ra những nét đặc trưng của vật sống, đồ vật và những sự vật, 
hiện tượng quan sát được bằng cách sử dụng các giác quan một cách thích hợp; 
Cho trẻ xem xét những nét giống nhau va khác nhau của các sự vật, hiện 
tượng; Cho trẻ quan sát, xem xét, phỏng đoán các sự vật hiện tượng xung 
quanh; Dành thời gian cho trẻ tự khám phá, trãi nghiệm và chia sẽ, bày tỏ ý 
kiến của mình; Khích lệ trẻ suy nghỉ về những gì chúng đang nhìn thấy, đang 
làm và phát triển những suy nghỉ, ý tưởng của mình và quan tâm đến môi 
trường xung quanh; Sử dụng câu hỏi gợi mở để giúp trẻ phát triển suy nghỉ của 
mình; Cho phép trẻ được hoạt động và làm những công việc phục vụ cho bản 
thân trẻ vì những công việc đó có thể sẽ là những bài học và trải nghiệm tốt 
cho trẻ về khoa học; Tạo cho trẻ môi trường hoạt động khám phá khoa học 
phong phú, hấp dẫn với các đồ dùng, đồ chơi, các nguyên vật liệu khác nhau. 
2. Cơ sở thực tiễn : 
Năm học 2009 - 2010, bản thân tôi được BGH nhà trường phân công 
đứng lớp 4-5 tuổi. Là năm thứ nhất trường MN Hoa Mai thực hiện chương 
trình GDMN mới. Qua quá trình thực hiện bản thân tôi nhận thấy rằng ở lớp có 
những thuận lợi và gặp phải những khó khăn sau: 
1. Thuận lợi. - Được sự quan tâm của sở GD -ĐT, Phòng GD & ĐT 
huyện Lệ Thuỷ, BGH nhà trường luôn quan tâm bồi dưỡng chuyên môn cho 
giáo viên về phương pháp GDMNmới. 
-Bản thân tôi luôn yêu nghề mến trẻ, luôn học tập để nâng cao trình độ 
chuyên môn tìm tòi làm một số đồ dùng đồ chơi, phục vụ tiết dạy vào hoạt 
động của trẻ. 
- Bản thân tôi theo lớp ngay từ lớp mẫu giáo bé lên lớp mẫu giáo nhỡ. 
- Phòng học rộng rãi đầy đủ các phương tiện dạy và học. 
 - Phụ huynh luôn quan tâm đến việc học tập của trẻ. 
2. Khó khăn: 
- Một số trẻ chưa qua lớp mẫu giáo bé. 
- Một số trẻ chuyển từ trường khác đến nên có sự chênh lệch về khả 
năng tiếp thu. 
- Một số trẻ rụt rè, nhút nhát, khả năng diễn đạt và giao tiếp còn nhiều 
hạn chế. 
3. Điều tra thực tiễn: 
-Trước khi thực hiện đề tài tôi đã có những tiết cho trẻ làm quen với môi 
trường xung quanh. Tôi thấy vốn biểu tượng về môi trường tự nhiên của trẻ 
còn ít, đặc biệt trẻ rất nhầm lẫn khi gọi tên các con vật, cây, hoa, quả.... 
 Ví dụ như: Tất cả các con vật biết bay trẻ đều gọi là chim mà không gọi 
được là chim bồ câu hoặc chim én ... 
 Mặt khác khả năng quan sát, phân loại của trẻ gặp nhiều khó khăn, số 
liệu cụ thể qua từng tiết dạy được tổng hợp trong bảng sau: 
Bảng 1:Kết quả khả năng quan sát 
 Tổng số trẻ: 37. 
 Thứ tự 
Kỹ năng quan sát ,nhận biết, 
 so sánh 
Kết quả % 
 1 Loại tốt 6 10,8 
 2 Khá 7 18,9 
 3 Trung bình 16 48,6 
 4 Yếu 9 24,3 
Từ kết quả trên tôi luôn băn khoăn suy nghĩ tìm ra nhiều biện pháp để 
dạy trẻ học tốt môn MT tự nhiên đạt kết quả cao hơn từ đó nâng dần khả năng 
quan sát so sánh và phân loại cho trẻ làm phong phú biểu tượng về môi trường 
tự nhiên trong mỗi trẻ và dựa vào vốn kiến thức đã học và được bồi dưỡng 
chuyên môn qua các đợt ở phòng cụm tôi đã tìm ra một số biện pháp sau. 
3. Những biện pháp thực hiện: 
3.1.Tích cực tham mưu với ban lãnh đạo nhà trường mua sắm cơ sở vật chất. 
Cơ sở vật chất là một trang thiết bị hết sức cần thiết trong trường mầm 
non không thể thiếu được. Đồ dùng trực quan, đồ chơi phục vụ tiết dạy như: 
bàn ghế, bảng tranh lô tô, mô hình, đèn chiếu.Vật mẫu cần phải đầy đủ cho cô 
và trẻ cùng hoạt động. Đồ dùng của trẻ phải đẹp, hấp dẫn phong phú sinh động 
nhằm kích thích sự hứng thú tò mò của trẻ. Tôi thường sử dụng vật thật, đồ vật 
hoặc tranh ảnh, mô hình, đèn chiếu sinh động cho tiết học. 
Dựa vào thực tế ở lớp, đầu năm học tôi chủ động kiểm kê tài sản, đồ dùng 
tận dụng được trong lớp học. Qua đó tôi nắm bắt được những đồ dùng đồ chơi 
còn thiếu để bổ sung cho năm học mới. Từ những nắm bắt trên tôi mạnh dạn đề 
nghị với BGH nhà trường trang cấp thêm thiết bị đồ dùng dạy học phục vụ như: 
Đèn chiếu, tranh ảnh, mô hình, tranh lô tô ... đầy đủ để phục vụ cho việc thực 
hiện chương trình giáo dục mầm non mới. 
3.2. Làm thêm đồ dùng đồ chơi phục vụ dạy học và vui chơi cho trẻ. 
Việc làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho công tác chăm sóc giáo dục trẻ là 
một việc làm thường xuyên của mỗi một cô giáo mầm non. Vì vậy đòi hỏi cô 
giáo cần phải khéo tay sáng tạo để tạo ra những đồ dùng đồ chơi hấp dẫn lôi 
cuốn trẻ trong từng tiết học. 
Được nhà trường mua sắm đồ dùng đồ chơi các góc đầy đủ, như tranh lô 
tô, băng đĩa, đèn chiếu ..Ngoài những đồ dùng đó bản thân tôi còn tự làm một 
số đồ dùng bằng cách cắt các con vật, hoa quả, cây xanh .. bằng những tấm 
xốp, tận dụng những lốc lịch cũ, vỏ chai nhựa, lá cây, vải vụn ...Vừa trang trí 
đẹp vừa phù hợp với chủ đề vừa rẽ tiền và dễ kiếm. Không những thế mà tôi 
còn tận dụng những vỏ cây khô cắt những con vật ngộ ngĩnh làm bằng dây dật 
để gây được sự hứng thú của trẻ trong việc điều khiển bằng tay qua đó trẻ biết 
được các con vật này có chân, có cánh. Ví dụ: Có chân thì biết đi, biết nhảy, 
có cánh thì biết bay ... 
Bên cạnh đó tôi còn cho trẻ tự làm một số sản phẩm như vẽ tranh, bồi 
đắp các con vật, cây xanh, hoa lá ...hoặc nặn n