SKKN Làm tốt công tác kiểm tra phong trào "Xây dựng trường học thân thiện - Học sinh tích cực" của người hiệu trưởng Tiểu học

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
LÀM TỐT CÔNG TÁC 
 KIỂM TRA PHONG TRÀO XÂY DỰNG 
TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN - HỌC SINH TÍCH 
CỰC CỦA NGƯỜI HIỆU TRƯỞNG TIỂU HỌC 
 I. Đặt vấn đề: 
 1. Những căn cứ khoa học: 
 1.1. Ngày 22/7/2008 Bộ trưởng bộ GD&ĐT đã kí ban hành chỉ thị số 40/2008 
CT Bộ GD&ĐT về phát động phong trào thi đua xây dựng trường học thân thiện học 
sinh tích cực trong các trường học phổ thông gia đoạn 2008-2013. Chỉ thị nêu rõ 5 yêu 
cầu đồng thời là 5 nội dung và hướng dẫn tổ chức thực hiện đó là: 
 - Xây dựng trường lớp xanh sạch đẹp an toàn. 
 - Dạy và học có hiệu quả phù hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh ở mỗi địa phương 
giúp các em tự tin trong học tập. 
 - Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh. 
 - Tổ chức các hoạt động tập thể vui chơi lành mạnh. 
 - Học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử văn hoá 
cách mạng ở địa phương. 
 Ngày 24/12/2008, UBND Huyện Đô Lương ban hành chỉ thị số 31/2008/CT-UBND 
về việc xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực trong trường phổ thông giai 
đoạn 2008-2013 về việc thực hiện triển khai phong trào. 
 Nêu rõ cụ thể hoá 5 nội dung cơ bản trên đây thành những tiêu chí cụ thể. 
 2. Nhận thức về trường học thân thiện: 
 Trường học thân thiện là trường học gần gũi, hấp dẫn với học sinh, không để xẩy ra 
trộm cắp, đánh cãi, chửi nhau, cháy nổ, hoả hoạn, thương tích, kì thị phân biệt đối 
xử(Nghĩa là phải thực sự an toàn) 
 Trường phải xanh - sạch - đẹp, học sinh yêu thích trường lớp thầy cô, bạn bè, thích 
được đến trường, thích được đi học. 
 - Môi trường nhà trường phải thật sự tôn trọng, chân thành, gần gũi, ân cần quan tâm 
giúp đỡ lẫn nhau ở mọi lúc mọi nơi, nhất là đối với học sinh. Trường học thân thiện học 
sinh tích cực được tạo mọi điều kiện để sống khoẻ mạnh, vui vẻ, tích cực, chủ động tham 
gia các hoạt động khác. Giáo viên nhiệt tình giảng dạy yêu thương tôn trọng thân thiện 
với học sinh. Gia đình và cộng đồng chăm sóc tạo điều kiện cho học sinh phát huy mọi 
tiềm năng trong môi trường an toàn lành mạnh và thuận lợi. Học sinh được đặt vào vị trí 
trung tâm của quá trình giáo dục. Vai trò tích cực của học sinh được nhấn mạnh và được 
thể hiện đậm nét qua học tập và rèn luyện cũng như việc tham gia các hoạt động khác. 
 - Tuy nhiên hoạt động chủ đạo của lứa tuổi tiểu học là hoạt động học tập, các em luôn 
tích cực. Nhưng để các em luôn tích cực có định hướng theo mục đích chung của cấp học 
thì nhà trường phải chủ động tổ chức hướng dẫn giúp đỡ các em. 
 - Nội dung cụ thể của phong trào trường học thân thiện học sinh tích cực Bộ GD&ĐT 
đưa ra trên tinh thần linh hoạt, do nhà trường tự lựa chọn, phù hợp với thực tế in đậm dấu 
ấn của địa phương. 
 Vậy lựa chọn như thế nào và cách thưc lựa chọn ra sao là một thực trạng đang vướng 
mắc trong các nhà trường bậc tiểu học. 
 Là giáo viên, ai cũng cảm nhận được niềm hạnh phúc khi được dạy trong một môi 
trường mà học sinh là những nhân tố tích cực hoạt động, khao khát đón nhận những kiến 
thức mới. Trái lại, thật là bất hạnh, nếu phải dạy trong môi trường mà hoạt động trung 
tâm của học sinh lại không hề để ý hoặc coi là gánh nặng. 
 Cũng rõ là cách hoạt động tích cực của trò, ảnh hưởng rất lớn tới mức độ vận dụng 
cách dạy của giáo viên. Ngược lại cách tổ chức hoạt động tích cực cuả giáo viên chi phối 
cách hoạt động tích cực của trò. 
 Thế nhưng có khi giáo viên áp dụng cách dạy tích cực lại thất bại, vì học sinh chưa 
được thích ứng mà quen lối học thụ động xưa nay. Cũng có trường hợp, học sinh thích 
cách dạy tích cực nhưng giáo viên chưa đáp ứng được. Trong những trường hợp này, có 
chăng chỉ là hình thức chiếu lệ thường là dẫn đến thất bại. 
 3. Nhận thức về tính tích cực chủ động trong hoạt động của học sinh: 
 - Lí luận giáo dục đã chỉ rõ: “Bằng hoạt động học tập, mỗi học sinh tự hình thành và 
phát triển nhân cách của mình, không ai có thể làm thay mình được” 
 - GS -PTS Trần Bá Hoành đã chứng minh: “Con người chỉ thực sự nắm cái mà chính 
mình đã nắm, cái mà chính mình đã dành được bằng hoạt động của bản thân. Học sinh sẽ 
thông hiểu và ghi nhớ những cái gì đã trải qua hoạt động nhận thức tích cực của mình, 
trong đó các em đã phải có những cố gắng trí tuệ”. 
 - Những nghiên cứu về giáo dục học tâm lí học cho phép phân biệt 3 cấp độ: 
 +) Sao chép, bắt chước: Học sinh được tích luỹ dần thông qua việc bắt chước hoạt 
động của giáo viên và bạn bè. Trong hành động bắt chước cũng có sự gắng sức của thần 
kinh và cơ bắp. 
 +) Tìm tòi thực hiện: Học sinh tìm tòi cách độc lập giải quyết bài tập nêu ra, mò mẫm 
những cách giải khác nhau và thực hiện để tìm ra cách hợp lý nhất. 
 +) Sáng tạo: Học sinh nghĩ ra cách giải mới độc đáo, hoặc cố gắng tự lắp đặt, thể 
nghiệm để chứng minh bài học. Đương nhiên, mức độ sáng tạo của học sinh có hạn 
nhưng đó là mầm mống để phát triển tính sáng tạo về sau. 
 - IA Cai Rốp viết: “Giảng dạy không phải là nhồi nhét cho học sinh một mớ kiến thức. 
Các em không phải là cái bình chứa kiến thức mà kiến thức cũng không phải là nước rót 
vào bình  Các nhà trứ danh đều chủ trương trong hoạt động dạy học cần phát triển tính 
tích cực độc lập của học sinh” 
 - L.N.Tolstoi đã viết “Kiến thức chỉ thực sự là kiến thức khi nó là thành quả những cố 
gắng của tư duy chứ không phải là của ghi nhớ”. 
 - Chỉ có thể biến kiến thức thành thái độ niềm tin tưởng, phát triển các giá trị đạo đức 
của học sinh khi thực sự các em thông hiểu tài liệu học tập một cách toàn diện. Khi 
những kết luận khái quát hình thành ở các em là kết quả những nỗ lực tư duy tự lực và 
của những tình cảm tích cực. 
 4. Nhận thức về công tác kiểm tra: 
 Quá trình quản lí chỉ đạo các hoạt động của nhà trường, người hiệu trưởng Tiểu học có 
thể qui tụ thành 3 khâu lớn công tác sau đây: 
 4.1. Tiếp thu và nắm vững các yêu, cầu nhiệm vụ của cấp trên giao cho. 
 4.2. Vận dụng những yêu cầu nhiệm vụ ấy, vào đặc điểm, hoàn cảnh trường mình để 
xây dựng kế hoạch và chỉ đạo thực hiện. 
 4.3. Kiểm tra để đôn đốc, thúc đẩy và đánh giá kết quả thực hiện, rút kinh nghiệm để 
chỉ đạo ngày càng tốt hơn. 
Mỗi khâu công tác này, đều có vị trí và ý nghĩa quan trọng không thể xem nhẹ khâu nào. 
Nhưng quan trọng nhất là khâu kiểm tra. Vì, Kiểm tra chẳng những là khâu đánh giá kết 
quả mà còn tìm ra nguyên nhân của những điểm mạnh, điểm yếu nữa. Việc phát hiện và 
nhận thấy những điểm mạnh, điểm yếu trong quá trình thực hiện kế hoạch“Xây dựng 
trường học thân thiện- Học sinh tích cực" lại càng có ý nghĩa thiết thực, nếu như các 
điểm mạnh được phát huy cao hơn, các điểm yếu được điều chỉnh khắc phục kịp thời. 
 5. Tình hình thực trạng: 
 - Trên thực tế hiện nay, công tác quản lí, chỉ đạo của hiệu trưởng thường chỉ chú trọng 
đến việc tiếp thu và nắm vững các yêu cầu, nhiệm vụ, rồi vận dụng những yêu cầu nhiệm 
vụ ấy. Còn công tác kiểm tra ít được coi trọng. 
 - Quan niệm cũng như trong thực hiện kế hoạch của giáo viên thường tập trung chủ 
yếu các hoạt động trong giờ học trên lớp, mà chưa quan tâm đúng mức đến hoạt động 
ngoại khoá ngoài giờ lên lớp. Mặc dầu đó là một hoạt động mà được phần lớn học sinh 
tích cực tham gia, phát huy mọi khả năng tiềm tàng. Thời lượng dạy học của các môn 
học năng khiếu, hoạt động ngoài giờ lên lớp thường bị lấn. Các môn học văn hóa dành 
nhiều thời lượng hơn. Tạo nên sức ép quá tải trong việc tiếp thu bài của học sinh. 
 - Đội ngũ giáo viên vẫn còn nhiều vướng mắc về việc phát huy tinh tích cực chủ động 
của học sinh. Một bộ phận giáo viên có thói quen theo cách dạy cũ truyền đạt là chủ yếu. 
Đó là hoạt động dạy học mà tập trung chủ yếu các hoạt động của giáo viên. Khi soạn bài 
chỉ tập trung phân tích kĩ nội dung bài học. Từ đó xác định cách thức hoạt dộng của giáo 
viên mà thôi. Vì vậy, khi chuyển sang thiết kế hoạt động của học sinh trở nên lúng túng 
mang tính hình thức. Bài soạn chỉ thiết kế ở chỗ dễ thực hiện, chứ không phải những 
phần then chốt của bài dạy. Thiết kế giáo án chưa tạo được cơ hội tự nhiên cho học sinh 
chiếm lĩnh kiến thức. Trong trường hợp này, học sinh không tự lực khám phá được kiến 
thức mới. 
 - Việc rèn luyện kĩ năng học sinh thường bị lấn thời gian. Ngược lại, có khi lại cực đoan 
thả cho học sinh mò mẫm không biết dựa trên kiến thức cũ để khám phá kiến thức mới. 
 - Đó là chưa nói đến việc giảm sút tinh thần trách nhiệm, tinh thần tâm huyết của một 
bộ phận giáo viên do mặt trái của cơ chế thị trường tác động. 
 - Mặt khác, hiện nay, môi trường hoạt động của học sinh (sân chơi, bãi tập, lớp học, 
dụng cụ sinh hoạt, học tập) thường chủ yếu thiên về mặt hình thức sinh động (màu sắc, 
hình ảnh). Từ trang trí trong lớp học đến việc bố trí cảnh quan vườn trường, chưa đảm 
bảo theo yêu cầu sư phạm. 
 Từ những cơ sở khoa học và tình hình thực tiễn vừa nêu trên, khiến tôi luôn trăn trở. 
Tôi hoàn toàn không có tham vọng đề cập hết toàn bộ bình diện cả 3 khâu của quá trình 
quản lí. Mà ở đây, tôi muốn được đi sâu vào cách kiểm tra hoạt động của nhân vật 
trung tâm (học sinh) trong nhà trường tiểu học, về việc thực hiện kế hoạch “Xây dựng 
trường học thân thiện- Học sinh tích cực". Đó cũng chính là việc thực hiện mục đích 
nâng cao chất lượng toàn diện thông qua phong trào xây dựng “trường học thân thiện - 
học sinh tích cực”. 
 II. Giải quyết vấn đề: 
 1. Xác định mục đích yêu cầu kiểm tra: 
 Trong quản lí, việc kiểm tra không chỉ duy nhất những nội dung thuộc qui chế 
chuyên môn. Mà việc kiểm tra việc thực hiện kế hoạch các phong trào cũng hết sức 
quan trọng. Bởi thế, kiểm tra thực hiện kế hoạch “Xây dựng trường học thân thiện- 
Học sinh tích cực"cũng một trong những nội dung đó. 
 1.1. Căn cứ vào chương trình, đặc điểm tâm lí học sinh từng khối lớp, để xác định yêu 
cầu mức độ cần đạt 5 nội dung “Xây dựng trường học thân thiện- Học sinh tích 
cực"phù hợp với đối tượng học sinh. Giao nhiệm vụ cụ thể đối với từng khối lớp. 
 *) Tránh tình trạng triển khai tinh thần chung của văn bản, đồng loạt cho tất cả các lớp 
mọi đối t