SKKN Kinh nghiệm dạy một số dạng Toán trong giải toán trên mạng

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
KINH NGHIỆM DẠY MỘT SỐ 
DẠNG TOÁN TRONG GIẢI 
TOÁN TRÊN MẠNG 
Mở đầu: 
1 Lí do chọn đề tài. 
Trong hệ thống các môn học ở tiểu học, Toán có một vị trí đặc biệt quan 
trọng. Không có ai có thể phủ nhận khả năng ứng dụng rộng rãi kiến thức toán 
học vào cuộc sống. Vì thế việc dạy và học Toán thế nào để thu hút sự quan tâm 
của mọi giáo viên, học sinh, các bậc phụ huynh và của toàn xã hội. 
Là một môn khoa học cơ bản, toán học đã được nhiều nhà sư phạm, nhà 
khoa học nghiên cứu cách thể hiện cách dạy sao cho hiệu quả nhất. Vừa đảm 
bảo tính phổ thông vừa đảm bảo tính hệ thống của khoa học. Nhưng nó còn đòi 
hỏi mỗi học sinh sử dụng gần hết vốn kiến thức về toán học vào hoạt động giải 
toán. Để có kỹ năng giải toán đúng, người học không chỉ cần có sự tư duy khoa 
học mà còn cần đến rất nhiều vốn kiến thức tổng hợp khác nhau. Mỗi bài toán 
đều có nội dung logic được thể hiện bằng những thuật toán. Mỗi bài toán, dạng 
toán được trình bày một cách có hệ thống liên quan mật thiết với nhau. 
Đối với phần giải táon trên mạng Enternet lại càng khó hơn. Điều đó thúc 
dục tôi thực hiện đề tài này. Với điều kiện có hạn , bản thân tôi không thể đưa ra 
hết các dạng toán đã xuất hiện trên mạng enternet mà chỉ đưa ra một số dạng 
toán tiêu biểu và phương pháp giải các dạng toán đó. 
2. Mục đích nghiên cứu đề tài. 
Tìm hiểu phương pháp giải các bài toán xuất hiện trong chương trình giải 
toán trên mạng dành cho học sinh lớp 5. 
Thông qua tìm hiểu để có biện pháp giải các bài toán cho học sinh tiểu học 
nói chung và học sinh lớp 5 nói riêng. 
Giúp học sinh nhận thức đúng quy luật của từng dạng toán và biên pháp 
giải các dạng toán đó một cách nhanh nhất. 
Củng cố cho học sinh phương pháp giải các dạng toán cơ bản của tiểu học 
mà tiêu biểu là các dạng toán ở lớp 5. 
3. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài. 
- Về mặt nội dung:Phương pháp giải các dạng toán cơ bản có trong chương 
trình tiểu học và lớp 5. 
- Mặt kiến thức: 7 dạng toán diển hình ở lớp 4,5. 
- Thực trạng: Điều tra việc dạy - học giải toán trên mạng của học sinh tiểu 
học tại trường tiểu học số 1 Sen Thuỷ. 
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu. 
- Đối tượng: Tìm hiểu phương pháp giải một số bài toán trong giải toán trên 
mạng cho 11 học sinh lớp 5. Trường Tiểu học số 1 Sen Thủy, 13 em trong đội 
tuyển học sinh tham gia thi giải toán qua mạng huyện Lệ Thuỷ - Lệ Thủy- 
Quảng Bình. 
- Phạm vi: 11 học sinh lớp 5 Trường TH số 1 Sen Thủy 13 em trong đội 
tyuển thi giải toán trên mạng cấp tỉnh của phòng Giáo dục - Đào tạo Lệ Thuỷ. 
5. Phương pháp nghiên cứu. 
- Nghiên cứu lý luận: Đọc sách, tài liệu để tìm hiểu cơ sở lý luận của đề tài. 
- Sử dụng phương pháp nghiên cứu thực hành giải toán để tìm ra phương 
pháp giải nhanh nhất. 
Phần II: nội dung 
Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn. 
1. Cơ sở lý luận. 
 - Như chúng ta biết mọi vấn đề toán học đều bắt nguồn từ thực tiễn cuộc 
sống. Phương pháp dạy giải toán trên mạng ở tiểu học là sự vận dụng các 
phương pháp dạy học toán cho phù hợp với nội dung kiến thức của đề toán đưa 
ra. 
 - Toán học có tính trừu tượng, khái quát nhưng đối tượng của toán học lại 
mang tính thực tiễn. Phương pháp dạy học một số dạng toán được dựa trên quan 
điểm thừa nhận thực tiễn là nguồn gốc của nhận thức là tiêu chuẩn của chân lý. 
Vì vậy trong quá trình dạy học giải toán trên mạng ở tiểu học người giáo viên 
cần lưu ý: 
+ Nắm được mối quan hệ giữa toán học và thực tế đời sống bằng cách làm 
rõ thực tiễn của toán học, thông qua các bài toán cụ thể đã có để giúp học sinh 
nắm rõ mối quan hệ giữa số học và hình học. Tổ chức các hoạt động thực hành 
có nội dung gắn với thực tế toán học trong thực tiễn. 
+ Tổ chức hướng dẫn học sinh vận dụng những kiến thức, kỹ năng toán học 
để giải quyết những bài toán có trong chương trình giải toán trên mạng của bộ 
giáo dục và đào tạo. 
2. Cơ sở thực tiễn. 
- Điều quan trọng của việc dạy giải toán là giúp học sinh biết cách giải 
quyết các vấn đề toán học trong cuộc sống. Các vấn đề này được nêu dưới dạng 
các bài toán có nội dung khác nhau hết sức phong phú và đa dạng. Vì vậy việc 
giải các dạng toán này là học sinh có dịp huy động toàn bộ vốn kiến thức, kỹ 
năng và phương pháp mà học sinh đã được học. 
- Để giải được mmọt số bài toán có trong giải toán trên mạng đòi hỏi học 
sinh phải có kiến thức sâu về các dạng toán cơ bản ở tiểu học, một số kỹ năng cơ 
bản về máy tính cần tay và cơ bản nhất là phải có kiến thức cơ bản về vi tính. 
- Đối với học sinh tiểu học thì tư duy cụ thể chiếm ưu thế. Những hoạt 
động gây hứng thú thì các em tập trung chú ý hơn và nhớ lâu hơn. Do đó, trong 
giờ học toán nếu giáo viên biết cách tổ chức và điều khiển hoạt động dạy học 
một cách khoa học, có hệ thống, biến nhiệm vụ căng thẳng thành các hình thức 
thi đua, học sinh sẽ hiểu bài nhanh hơn. 
ở chương trình tiểu học hiện nay không dạy học sinh giải toán bằng phương 
pháp đại số, lập phương trình và hệ phương trình. Nhưng khi tiến hành giải 
phương trình đó thì phải giải theo phương pháp số học. Bởi lẽ hạt nhân của nội 
dung môn toán ở tiểu học là số học, học sinh chưa học đại số, tư duy của các em 
là tư duy cụ thể nên khi dạy học sinh dạng toán này phải giải bằng phương pháp 
số học. Bằng ngôn ngữ dễ hiểu nhất, giáo viên giải thích cho các em hiểu các 
thuật toán và gợi cho các em kiến thức liên quan đến nội dung toán học khác. 
- Thể hiện các yếu tố bài toán bằng sơ đồ đoạn thẳng. 
- Sử dụng các đồ dùng trực quan để học sinh nắm bản chất của dạng toán 
và phương pháp giải từng dạng Toán 
- Phát hiện mối quan hệ giữa yếu tố cần tìm với yếu tố đã cho trong bài 
toán. 
- Học sinh vận dụng kiến thức đã học, phát hiện cách giải. 
- Kết hợp giữa day trên máu với dạy trên bảng để học sinh học đến đâu nhớ 
đến đó vì kiến thức giải toán trên mạng của lớp 5 nó bao trùm toàm bộ chương 
trình tiểu học và có nâng cao ở một số kỹ năng. 
- Giải toán trên mạng có 5 dạng đề toán cơ bản như sau: 
+ Dạng bài tìm các ô có giá tri tăng dần. 
+ Dạng bài tìm các ô có giá trị bằng nhau. 
+ Dạng bài điền kết quả vào ô trống và trắc nghiệm nhiều lựa chọn. 
+ Dạng bài thỏ tìm cà rốt. 
+ Dạng bài vượt chướng ngoại vật. 
- Một số dạng toán bản thân muốn trìng bày trong đề tài này. 
Dạng toán sơn một mặt, sơn 2 mặt, sơn 3 mặt, không sơn mặt nào. 
So sánh, tính diện tích hình vuông và hình tròn nội ngoại tiếp. 
Dạng toán đồng hồ. 
Dạng toán chuyển động đều. 
Với một khối lượng kiến thức rộng lớn như vậy khi dạy người giáo viên phải 
biết chốt kiến thức một cách chặt chẽ, và tìm phương pháp tính đúng và nhanh 
nhất để học sinh vừa đảm bảo đúng và thời gian ít nhất. Tốt nhất là học bấm 
máy tính cầm tay liên tục đến kết quả tránh hiện tượng phải ghi ra giấy làm mất 
thời gian của học sinh. 
Kết luận: 
Qua phần tìm hiểu cơ sở toán học giải toán trên mạng ta thấy kiến thức của 
các dạng toán có trong chương trình giải toán trên mạng hết sức đa dạng và 
phong phú. Điều đó đòi hỏi người dạy và người học phải có một kiến thức vững 
chắc về chương trình toán ở tiểu học nói chung và chương treình toán lớp 5 nói 
riêng mới giải được hết các dạng toán có trên mạng. 
3. Cơ sở tâm lí học. 
Như chúng ta đã biết, tâm lí học thực sự là một cơ sở của phương pháp dạy 
học môn toán. Tại bậc tiểu học, tâm lí lứa tuổi được chia thành hai giai đoạn: 
Giai đoạn đầu cấp lớp 1,2,3 và cuối cấp lớp 4,5. Khả năng nhận thức của học 
sinh tiểu học cũng đang được hình thành và phát triển theo từng giai đoạn có 
quy luật riêng song song với quá trình phát triển tâm lí. 
Dạy học giải toán trên mạng cũng là một quá trình quan trọng góp phần 
làm thay đổi toàn bộ nhân cách của học sinh nhằm đào tạo được thế hệ trẻ thông 
minh, năng động, sáng tạo, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu của cuộc sống trong xã hội 
hiện đại. 
Vì vậy, trong quá trình dạy học giải toán trên mạng cần nắm được đặc điểm 
quá trình nhận thức của học sinh ở từng giai đoạn thì mới hiệu quả. 
Phương pháp dạy học giải toán trên mạng có thể coi là một phân môn của lí 
luận dạy học vì vậy cần dựa vào các thành tựu của khoa học giáo dục. 
Do trình độ nhận thức của học sinh ngày càng được nâng cao, kinh nghiệm 
sống được tích lũy vì vậy phải cải tiến phương pháp dạy học bằng cách đưa học 
sinh vào các tình huống có vấn đề dưới sự hướng dẫn có chủ định của giáo viên. 
Hướng dẫn học sinh học tập nhằm và giải quyết các vấn đề về học tập, tạo điều 
kiện cho sự lĩnh hội tri thức mới và cách thức hành động mới, hình thành năng 
lực sáng tạo cho học sinh. 
4 Một số khiếm khuyết của học sinh và giáo viên trong quá trình dạy 
học. 
Học sinh cũng như giáo viên ở trường tiểu học số 1 Sen Thủy còn mắc phải 
một số khuyết điểm sau: 
- Giáo viên chưa sử dụng các đồ dùng trực quan để giáp học sinh nắm bản 
chất của vấn đề mà bài toán đang đưa ra. 
- Giáo viên hướng dẫn qua nhiều thao tác nên không đảm bảo thời gian cho 
học sinh làm bài. 
- Giáo viên dạy trực tiếp trên máy nên áp lực thời gian ảnh hưởng đến tâm 
lí học sinh. 
- Học sinh không hiểu bản chất của đề toán để tìm cách giải. 
Để xác định thực trạng trên, tôi tiến hành khảo sát học sinh trường tiểu học 
số 1 Sen Thủy vòng 15 vòng thi 28 cho toán huyện Lệ Thuỷ 
Kết quả thu được vòng 15 như sau: 
Số học 
sinh 
Số học sinh 
vượt qua. 
Số học sinh không 
vượt qua 
Bài không giải được 
11 0 11 Sơn 1 mặt, 2 mặt, 3 
mặt. 
Kết quả thu được vòng 15 như sau: 
Số học 
sinh 
Số học sinh 
vượt qua. 
Số học sinh không 
vượt qua 
Bài không giải được 
28 2 26 Đồng hồ. 
Kết quả khảo sát trên cho ta thấy trình độ nhận thức của học sinh, đạt được 
chất lượng như vậy còn thấp so với các dạng toán có trên mạng hiên nay. 
*Nguyên nhân: 
- Học sinh không nắm được dạng toán này là dạng toán nào trong chương 
trình để áp dụng. 
- Giáo viên chưa phân tích rõ cho học sinh sự thay đổi của các kích thức là 
do khi sơn thì số lượng hình được sơn và số mặt sơn nằm ở những vị trí khác 
nhau và có cáh tính khác nhau. 
Ví dụ: Sơn một