SKKN Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trên lớp cho giáo viên tại Trường Tiểu học số 1 Kiến Giang

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC TỔ CHỨC HOẠT 
ĐỘNG TRỜN LỚP CHO GIÁO VIÊN TẠI 
TRƯỜNG TIỂU HỌC SỐ 1 KIẾN GIANG 
 Đặt vấn đề: 
Người thầy giáo giữ một vai trò quyết định đối với quá trình dạy và học, 
một lực lượng có “chức năng đặc biệt” chi phối và định hướng cho nguồn nhân 
lực tương lai của đất nước. Giáo viên thông qua các hoạt động giảng dạy và 
giáo dục góp phần cung cấp những kiến thức, kỹ năng cơ bản cần thiết cho 
HS, đồng thời cũng chính giáo viên là người có ảnh hưởng rất lớn đối với quá 
trình hình thành nhân cách của các em. Phát huy những khả năng sáng tạo 
cũng như giúp trẻ phát triển tư duy trong một môi trường học tập đổi mới thực 
sự. Vậy làm thế nào để người GV thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình 
? Một trong những giải pháp quan trọng mang tính quyết định là đổi mới 
phương pháp dạy học. 
Đổi mới phương pháp dạy học ở cấp Tiểu học đang trở thành một phong 
trào rộng lớn, góp phần quan trọng trong việc hình thành những cơ sở ban đầu 
về nhân cách của lớp người lao động mới, chủ động sáng tạo, có nhu cầu 
phương pháp tự học để thích ứng những đổi mới đang diễn ra của đất nước 
trong giai đoạn CNH - HĐH. Chính vì vậy đòi hỏi mỗi một GV trong mỗi tiết 
dạy trên lớp, bằng tài nghệ sư phạm của mình để tổ chức, hướng dẫn, điều 
hành mọi hoạt động đối với học sinh, làm cho tất cả các em đều được hoạt 
động, độc lập suy nghĩ, được tìm tòi để chiếm lĩnh kiến thức và biết vận dụng, 
thực hành luyện tập có kết quả cao. 
Với định hướng đổi mới phương pháp dạy học là làm cho tiết học “nhẹ 
nhàng hơn, tự nhiên hơn và có chất lượng hơn”. Dạy học hướng tập trung vào 
HS. Từ định hướng đó, trong quá trình lên lớp người GV phải thể hiện rõ vai 
trò là ngưòi tổ chức, hướng dẫn và điều hành các hoạt động học tập của HS. 
Vấn đề đặt ra cho những người làm công tác quản lý, chỉ đạo, nhất là Hiệu 
trưởng trường Tiểu học cần phải đi sâu xây dựng, bồi dưỡng các biện pháp kỹ 
thuật, giúp GV nắm đầy đủ và thể hiện một cách vững vàng mang lại hiệu quả 
cao trong quá trình dạy học. 
I/ Một số cơ sở khoa học của việc đổi mới phương pháp dạy học ở tiểu 
học 
 Thực hiện nghị quyết TW 4 về “Tiếp tục đổi mới sự nghiệp GD và Đào 
tạo” giáo dục tiểu học đang trong quá trình “ xác định lại mục tiêu, thiết kế lại 
chương trình kế hoạch, nội dung, phương pháp giáo dục - đào tạo”. 
 Do đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học và tính chất ban đầu của bậc 
tiểu học, phương pháp dạy học tiểu học gắn bó chặt chẽ với nội dung và thiết 
bị dạy học, với cách đánh giá và nội dung kết quả dạy học, hơn thế ở Tiểu học 
phương pháp dạy học được coi là một trong những tiêu chuẩn quan trọng để 
đánh giá chất lượng giảng dạy của giáo viên. Vì vậy, đổi mới đồng bộ và toàn 
diện giáo dục Tiểu học sẽ tạo điều kiện thực hiện khẩn trương và triệt để đổi 
mới phương pháp dạy học và ngược lại, nếu biết cách thực hiện đổi mới 
phương pháp dạy học hợp lý sẽ góp phần thúc đẩy đổi mới giáo dục Tiểu học 
nói chung, đặc biệt là góp phần quan trọng để thực hiện mục tiêu đào tạo 
những người “ lao động tự chủ và sáng tạo” ngay từ các lớp Tiểu học. 
 Phương pháp dạy học mới coi học sinh là nhân vật trung tâm của quá 
trình dạy học, trong đó: Giáo viên là người tổ chức và định hướng hoạt động 
của học sinh, học sinh phải hoạt động học tập để phát triển theo đúng với khả 
năng phát triển của cá nhân. Theo phương pháp dạy học mới, giáo viên không 
còn là người truyền đạt thông tin mà là người hướng dẫn tổ chức cho học sinh 
hoạt động nhằm huy động vốn hiểu biết và kinh nghiệm của bản thân để tự học 
sinh chiếm lĩnh tri thức mới. Trong lớp học giáo viên có thể ít nói, giảng ít 
nhưng thường xuyên làm việc trực tiếp với học sinh hay từng nhóm học sinh 
đáp ứng kịp thơì những tình huống có thể xảy ra trong lớp học. Cách làm này 
giúp cho giáo viên nắm được khả năng của từng học sinh. Từ đó giúp học sinh 
phát triển theo đúng với năng lực phát triển của cá nhân. Mặt khác đối với học 
sinh, mọi học sinh đều được hoạt động theo định hướng của giáo viên, được 
đọc lập suy nghĩ khi học cá nhân, được bộc lộ khả năng cá nhân và trao đổi 
thông tin, xử lý thông tin, lựa chọn giải pháp khi học nhóm, học theo lớp. 
Chính vì vậy mà học sinh rất chủ động, tự tin, năng động sáng tạo không rập 
khuôn. Cách học này giúp học sinh hình thành phương pháp học tập mới, tạo 
niềm tin và sự cố gắng có hiệu quả của bản thân, tự đánh giá được kết quả học 
tập của cá nhân và của các bạn khác trong lớp từ đó có hứng thú học tập. 
 Dạy học theo phương pháp mới có thể kết hợp các phương pháp dạy học 
truyền thống như đàm thoại, trực quan, nêu vấn đề... nhưng với mức độ sử 
dụng mới, cách sử dụng mới, cách tổ chức mới, khác cơ bản ở chỗ: 
 Theo cách dạy cũ (hướng tập trung vào giáo viên) , giáo viên nói, làm 
mẫu là chủ yếu, coi trọng sự có mặt của học sinh và khả năng ghi nhớ, tái hiện 
các sự kiện, các thông tin mà giáo viên đã truyền đạt, còn cách dạy mới: Là coi 
trọng quá trình học của học sinh, là kỹ năng “học cách học” tức là những năng 
khiếu học sinh tự học: học sinh tự làm thí nghiệm, tự nghiên cứu tài liệu, trao 
đổi ý kiến, lựa chọn kết quả.... với sự giúp đỡ, hướng dẫn, cố vấn của giáo 
viên. 
 Như vậy, bên cạnh vai trò người truyền đạt tri thức, người giáo viên là 
người tổ chức, người hướng dẫn, người cố vấn cho học sinh trong việc học tập, 
vai trò của người giáo viên được nâng cao lên nhiều với những yêu cầu cao 
hơn. 
 II / Thực trạng tình hình dạy học ở trường TH số 1 kiến giang. 
Cùng với các trường Tiểu học trong toàn huyện, những năm qua “ Phong 
trào đổi mới phương pháp dạy học” ở trường TH số 1 Kiến Giang được đẩy 
mạnh và có những kết quả đáng khích lệ. Nhiều GV đã mạnh dạn thực hiện 
các phương pháp dạy học hiện đại kết hợp với các phương pháp dạy học 
truyền thống, đưa các hình thức dạy học theo nhóm, học cá nhân, học ở hiện 
trường, tổ chức các trò chơi học tập...., bước đầu đã tạo ra được “Bộ mặt mới, 
sức sống mới“, những kết quả nhất định về chất lượng và hiệu quả giảng dạy 
trong trường học. 
Tuy nhiên, nhiều giáo viên vẫn có nhiều tiết dạy hiệu quả chưa cao, chưa 
định hình rõ về những biện pháp kỹ thật trong việc thể hiện vai trò của thầy 
giáo là người tổ chức, hướng dẫn, điều hành các hoạt động của HS, ngại tổ 
chức các trò chơi học tập... Những hạn chế của giáo viên thường biểu hiện ở 
các mặt sau: 
- Kế hoạch lên lớp thiếu rõ ràng, chưa hoạch định được hoạt động của 
thầy và trò ở trên lớp theo từng phần nội dung của tiết học. 
- Giao việc cho học sinh thiếu cụ thể, chưa rõ người, rõ việc, chưa có mục 
đích rõ ràng, thiếu chú ý đến một số học sinh yếu trong lớp. Hiện tượng sử 
dụng học sinh khá giỏi làm thay công việc cả lớp là phổ biến. 
- Giao việc thiếu sự hướng dẫn, tiếp sức của giáo viên nên dễ tạo ra sự ồn 
ào. không có hiệu quả do học sinh bất cập trước công việc được giao. 
- Thiếu biện pháp quản lý, kiểm soát quá trình học tập của từng học sinh 
hoặc tùng nhóm một cách chặt chẽ. Chưa có hình thức phù hợp để đánh giá kết 
quả học tập của học sinh. 
- Sử dụng phương tiện, đồ dùng thiết bị dạy học còn lúng túng chưa đúng 
lúc, đúng chỗ, hiệu quả chưa cao. 
- Ngại tổ chức các trò chơi học tập hoặc tổ chức trò chơi nhưng hiệu quả 
chưa cao. 
Từ những yếu tố trên làm cho nhiều tiết học diễn ra còn nặng nề, thiếu tự 
nhiên, hiệu quả tiết học bị hạn chế. 
Qua 59 tiết dự giờ ở đầu năm học 2009-2010 cho thấy: 
* Số tiết dạy đạt yêu cầu từng mặt về vai trò của giáo viên như sau. 
* Số tiết được dự: 59 tiết 
Trong đó: + Vai trò tổ chức: 31 tiết 
 + Vai trò hướng dẫn: 35 tiết 
 + Vai trò điều hành: 33 tiết 
Từ kết quả đó, số tiết khá và tốt chỉ đạt 55% trong số các tiết đã dự, trong 
đó số tiết tốt là 45% 
III- một số kinh nghiệm bồi dưỡng năng lực hoạt động trên lớp cho 
giáo viên. 
Để bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trên lớp cho giáo viên, trong đó 
xác lập được các kỹ thuật cơ bản về dạy học theo yêu cầu giáo viên là người tổ 
chức, hướng dẫn và điều hành các hoạt động học tập của học sinh, được sự chỉ 
đạo của Hội đồng chuyên môn và các đồng chí chuyên viên Phòng Giáo dục, 
tôi đi sâu bồi dưỡng những nội dung công việc của GV trong mỗi chức năng 
đó và tổ chức các hình thức bồi dưỡng như sau: 
1/ Xác định rõ những nội dung công việc hoạt động trên lớp. 
1.1/ Nội dung công việc của “Người tổ chức“. 
Trước hết mỗi giáo viên phải xác định đúng mục tiêu bài học, những vấn 
đề cần chuẩn bị cho bài học của thầy và trò, phân chia tiết học thành các hoạt 
động, các công việc một cách cụ thể, rõ ràng 
Về hoạt động của thầy và trò: Cần chuẩn bị đầy đủ nội dung công việc 
cần giao cho học sinh theo nhóm hoặc cá nhân hoặc toàn lớp một cách cụ thể 
theo từng phần của tiết học (rõ người, rõ việc). 
Chẳng hạn, trong bước kiểm tra bài cũ: gọi HS lên bảng (3 em) làm 3 bài 
tập. 
Học sinh 3 dãy bàn theo dõi hoặc cùng làm bài tập ở bảng con ứng với 
bạn cùng dãy hoặc nghe giáo viên kiểm tra miệng trực tiếp hoặc tự kiểm tra vở 
bài tập lẫn nhau theo từng nhóm một. 
Bước dạy bài mới: Có thể giáo viên cho học sinh học cá nhân, theo nhóm 
hoặc toàn lớp tiếp cận SGK, tài liệu, tranh vẽ bằng hệ thống câu hỏi mà giáo 
viên đã chuẩn bị. Với sự phân công rõ ràng phù hợp với năng lực, trình độ 
từng đối tượng HS, đảm bảo tất cả HS đều được làm việc, đều có nhiệm vụ cụ 
thể, biết độc lập suy nghĩ, hợp tác cùng nhau tìm ra kiến thức mới theo yêu cầu 
bài học. 
 Tổ chức cho HS trao đổi, thảo luận và đánh giá kết quả, rút ra kết luận 
để nắm chắc kiến thức trọng tâm từng phần bài học. 
1.2/ Nội dung công việc của “ Người hướng dẫn“. 
Trên cơ sở phân công, giao việc người GV cần có sự hướng dẫn, gợi ý, 
tiếp sức cần thiết phù hợp với trình độ năng lực từng đối tượng, từng cá nhân 
hoặc từng nhóm. Việc hưỡng dẫn có thể xuất phát từ bài mẫu hoặc có thể lựa 
chọn nội dung từng phần bài học mà HS có thể gặp khó khăn trong quá trình 
phát hiện, khám phá kiến thức để HS khỏi vấp vào tình trạng bất cập. Trên cơ 
sở đó phát huy t