SKKN Biện pháp giáo dục học sinh cá biệt về hạnh kiểm tại Tiểu học Bù Nho

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài:
BIỆN PHÁP GIÁO DỤC HỌC SINH CÁ BIỆT VỀ HẠNH KIỂM
 I- ĐẶT VẤN ĐỀ:
Dù trong bất cứ giai đoạn lịch sử xã hội nào, đối với ngành giáo dục, vấn đề giáo dục hạnh kiểm cho học sinh luôn được coi trọng và được tiến hành song song với việc cung cấp các kiến thức cho các em. Đặc biệt, trong giai đoạn xã hội hiện nay, khi mà hiện tượng thanh thiếu niên hư hỏng và phạm pháp đang diễn ra ngày một nhiều thì công tác giáo dục hạnh kiểm cho học sinh, nhất là những học sinh cá biệt về mặt này, càng phải được chúng ta quan tâm hơn nữa.Những biểu hiện cá biệt của các em khi còn ngồi trên ghế nhà trường nếu không bị “triệt tiêu” thì sẽ trở thành mầm mống cho những hành động phạm pháp của các em khi tham gia vào cuộc sống xã hội sau này.
Trong phạm vi nhỏ hẹp của đề tài này, tôi xin đưa ra một số kinh nghiệm của bản thân trong việc cảm hóa, giáo dục những học sinh cá biệt về hạnh kiểm (Sau đây gọi tắt là “học sinh cá biệt” ) mà tôi đã áp dụng có hiệu quả trong thời gian vừa qua. Những kinh nghiệm này đã hạn chế tối đa hiện tượng học sinh cá biệt trong các đơn vị mà tôi đã công tác, tạo tiền đề cho việc tự rèn luyện, tu dưỡng nhân cách đạo đức của các em sau này.
II- THỰC TRẠNG:
- Hiện nay tình trạng học sinh thường xuyên vi phạm nội quy, kỷ luật của nhà trường đang xảy ra ngày một nhiều ở nhiều trường học, bậc học, trong đó không loại trừ cả bậc tiểu học (dù ở bậc học này học sinh còn nhỏ và còn dễ “uốn”).
- Mức độ vi phạm kỷ luật của học sinh ngày càng nghiêm trọng hơn. Đặc biệt cá biệt, có những em đã đem theo cả một số hung khí nguy hiểm đến trường như : côn, dao nhằm mục đích giải quyết các mâu thuẫn cá nhân.
- Ngoài những học sinh cá biệt về hạnh kiểm mang tính chất cá nhân thì còn có một số nhóm cá biệt ( hình thức tụ tập “băng nhóm” ). Những “băng nhóm” này chỉ xuất hiện khi có mâu thuẫn tập thể giữa nhóm này với nhóm khác. Chính vì vậy, một “băng nhóm” thường là những em học cùng một lớp và ở cùng một địa bàn dân cư.
- Một thực trạng bất lợi khác là một số giáo viên còn lúng túng hoặc “ngại” khi phải xử lý những học sinh cá biệt.
III- NGUYÊN NHÂN:
- Do ảnh hưởng của nền kinh tế thị trường du nhập theo những sản phẩm văn hóa không lành mạnh như : phim ảnh bạo lực -xã hội đen, trò chơi và đồ chơi mang tính chất bạo lực  Trong khi đó , đối với học sinh tiểu học thì hệ thống tín hiệu thứ nhất của xúc cảm, tình cảm (Sự vật, hiện tượng và những thuộc tính của nó) vẫn còn chiếm ưu thế nên các em dễ bị kích thích, dễ bắt chước và vô tình đã trở thành nạn nhân của những sản phẩm văn hóa không lành mạnh.
- Do sự buông lỏng, thiếu quan tâm của một số phụ huynh học sinh về vấn đề hạnh kiểm của con em mình. Ởû một số phụ huynh khác thì lại nuông chiều con em mình một cách không đúng, thậm chí có thể nói là “thái quá”.
- Do quan niệm sai lầm của một số gia đình cho rằng “ Cha sinh con, Trời sinh tính” nên đã dễ dàng “thông cảm” với những hành vi đạo đức không đúng chuẩn mực của con em mình thay vì phải uốn nắn sửa chữa ngay từ đầu.
- Một nguyên nhân khác được hình thành khá phổ biến là sự ngộ nhận , thậm chí lợi dụng của một số phụ huynh học sinh và không ít học sinh đối với các văn bản về quyền trẻ em như : “Công ước về quyền trẻ em” do chính phủ ta cam kết thực hiện với thế giới, “Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em” của Quốc Hội nước ta ký ngày 12 /8 /1991  
- Ngoài những nguyên nhân từ xã hội và gia đình thì cũng có nguyên nhân từ phía nhà trường. Chẳng hạn như :
+ Giáo viên áp dụng các biện pháp sai nguyên tắc sư phạm trong quá trình giáo dục học sinh.
+ Ở một số đồng chí khác lại cho rằng học sinh tiểu học còn nhỏ, chưa biết gì , đối xử thế nào cũng được nên không ít người đã có những hành động đối xử không đúng với học sinh như : ánh mắt lạnh lùng, lời nói thô bạo, hành vi mang tính áp đặt  Từ đó đã gây ra ở các em những phản ứng tiêu cực rồi dần dần trở thành cá biệt.
Từ thực trạng tình hình và những nguyên nhân đã nêu trên, từ thực tế kinh nghiệm của mình trong quá trình làm công tác dạy học, tôi đã tự đề ra một số yêu cầu và biện pháp để giáo dục, cảm hóa những học sinh cá biệt. 
IV- BIỆN PHÁP THỰC HIỆN:
1. Các yêu cầu cần đặt ra:
	Trước hết, người giáo viên phải tự rèn luyện mình, phải làm cho bản thân mình hoàn thiện về đạo đức và nhân cách nhà giáo. Thực tế cho thấy, nếu một người thầy có đạo đức chưa tốt (hay nói tục, chửi thề, vi phạm các tệ nạn xã hội ) thì chắc chắn những học trò của người thầy đó sẽ không thể nào ngoan ngoãn được. Song song với việc tự rèn luyện về phẩm chất đạo đức, người giáo viên cũng cần phải tự tìm hiểu để trang bị cho mình những kiến thức về các văn bản pháp luật liên quan đến quyền và nghĩa vụ của trẻ em, những hiểu biết sâu sắc về tâm sinh lý học sinh ở cấp học mình đang giảng dạy.
	Muốn giáo dục được những học sinh cá biệt, người giáo viên phải khéo léo, tế nhị khi tác động đến các em. Yêu cầu này đặt ra đòi hỏi người giáo viên phải nắm được nhu cầu, thị hiếu, nguyện vọng, ước mơ cũng như hoàn cảnh riêng của các em. Qua thực tế giáo giục học sinh cá biệt, tôi nhận thấy nếu chúng ta biết tìm cách tác động đến tình cảm tích cực của các em thì tỉ lệ thành công sẽ rất cao. Tuy nhiên, tác động chỉ có hiệu quả khi các em đang ở trạng thái tâm lý thuận lợi. Chẳng hạn các em đang vui, đang buồn, đang ân hận là mỗi trạng thái khác nhau. Giáo viên phải hiểu được học sinh đang ở trạng thái nào để áp dụng biện pháp cho phù hợp. Ví dụ: Khi các em đang vui thì ta nên tổ chức và khuyến khích cho các em tham gia vào các trò chơi tập thể mang tính giáo dục (cho các em nêu ý nghĩa trò chơi sau khi tham gia). Nếu học sinh đang ân hận thì chúng ta nên tranh thủ phân tích cho các em thấy những hành vi ứng xử đạo đức đúng và sai để các em biết cách ứng xử cho phù hợp. Một điểm cần lưu ý khi tác động đến tình cảm của học sinh là giáo viên phải tế nhị, nhẹ nhàng, thể hiện sự ân cần, cởi mở và phải có tấm lòng tâm phúc. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần tỏ thái độ “ vừa thương vừa nghiêm”. Vì nếu chỉ thương mà không nghiêm thì các em sẽ coi thường những yêu cầu của giáo viên ; trái lại, nếu chỉ nghiêm thì các em sẽ sợ sệt, xa lánh và như vậy chúng ta sẽ không thể tiếp cận để giáo dục các em được.
	Đối với những học sinh cá biệt, chúng ta tuyệt đối không nên phân biệt đối xử với các em. Chính việc bị phân biệt đối xử sẽ làm cho các em ngày càng xa lánh tập thể ( môi trường rất thuận lợi để cảm hoá, giáo dục các em) , xa lánh giáo viên. Từ đó, các em sẽ ngày càng trở nêncá biệt hơn.
2. Cách tiến hành:
	Sau khi đã thực hiện được những yêu cầu trên, tôi tiến hành quá trình cảm hoá,giáo dục học sinh bằng các biện pháp cụ thể như sau:
	Trước hết, tôi sắp xếp thời gian thích hợp để tiếp xúc riêng với các em. Trong quá trình tiếp xúc, tôi luôn tỏ thái độ gần gũi, tôn trọng và lắng nghe các em. Trên cơ sở đó, tôi “tranh thủ” cung cấp cho các em những tri thức đạo đức, làm cho các em hiểu biết về đạo đức, nghĩa vụ, bổn phận, trách nhiệm phải làm, thái độ phải có đối với mọi người. Theo tôi, việc làm này có tác dụng làm cho đạo đức của học sinh được xây dựng trên cơ sở lý trí; từ đó các em có thể nhìn ra và đánh giá được cái tốt, cái xấu, cái sai trái của bản thân mình. Lẽ đương nhiên, khi đã nhìn nhận được khuyết điểm thì chắc chắn các em sẽ sửa chữa được dưới tác động và sự giúp đỡ của giáo viên.
	Trong các giờ giải lao, các buổi sinh hoạt tập thể, tôi thường xuyên tổ chức các hoạt động tập thể và tạo điều kiện cho các em cá biệt tham gia tích cực vào các hoạt động này để các em dần dần tự hoà mình vào tập thể, quên đi các mặc cảm, ti tiện, sống chan hoà với các bạn. Bên cạnh việc tổ chức các hoạt động tập thể ở trường,ở lớp, tôi còn động viên khuyến khích các em tham gia vào các hoạt động mang tính xã hội như làm vệ sinh các khu công cộng, giúp đỡ các gia đình thương binh, liệt sĩ, mẹ Việt Nam anh hùng Chính những hoạt động này sẽ góp phần không nhỏ vào việc cảm hoá, giáo dục các em. Chẳng hạn, một câu chuyện kể của một người thương binh, một lời khuyên của bà mẹ Việt Nam anh hùng trong khi các em đang giúp đỡ họ (mục đích và nội dung do tôi sắp xếp, trao đổi trước với họ) sẽ dễ gây cho các em sự xúc động, khơi dậy trong các em những tình cảm và hành vi đạo đức tốt.
	Như chúng ta đã biết, đối với học sinh cá biệt ở bậc tiểu học thì biểu hiện cá biệt của các em mới chỉ kà những hành vi mang tính bộc phát chứ chưa trở thành bản chất. Các em cá biệt đơn thuần chỉ do các em muốn bắt chước, muốn mình trở nên “nổi trội”. Chính vì vậy, trong quá trình giáo dục cảm hoá các em, giáo viên nên lợi dụng đặc điểm này để áp dụng phương pháp “ Lấy độc trị độc”. Tôi đã khá thành công khi áp dụng phương pháp này để giáo dục học sinh cá biệt. Từ khi còn trực tiếp làm công tác giảng dạy rồi sau đó đảm nhận nhiệm vụ Phụ Trách Đội và đếùn những năm gần đây là cán bộ quản lý, tôi thường xuyên thành lập các “đội đặc biệt” trong lớp, trong trường với những cái tên như : “Đội xung kích”, “Đội trật tự” Thành viên của các đội này chính là những em “quậy” ở các lớp. Nhiệm vụ của các đội này là theo dõi, giám sát, phát hiện những hành vi vi phạm nội quy, kỷ luật của nhà trường, của lớp. Như vậy, xét về mặt công việc thì chính lực lượng này sẽ hỗ trợ rất tích cực cho đội Sao Đỏ và Ban Chỉ Huy liên đội cũng như Ban Chỉ Huy Các chi đội, mặc dù các em hoạt động độc lập chỉ chịu sự chỉ huy (các hoạt động được giao) của một người phụ trách (tôi ở nhiều cương vị khác nhau) và điều đương nhiên là chẳng có một biên chế nào cả.Nếu chúng ta khéo léo làm cho các em tham gia tích cực vào công tác này thì không những đồng nghĩa với việc các em đã tự cảm hoá bản thân mà còn làm “một công đôi việc” là giảm bớt sức ép công việc cho đội Sao Đỏ. Vì muốn nhắc nhở phê bình người khác khi vi phạm nội quy thì buộc bản thân các em phải không vi phạm, thậm chí phải gương mẫu thực hiện tốt hơn.
	Như tôi đã nêu, ngoài hiện tượng học sinh cá biệt cá nhân thì còn có những trường hợp cá biệt theo nhóm. Để “tiêu diệt” hiện tượng này, tôi đã áp dụng cách làm như sau:
+ Đề xuất với Ban Giám Hiệu nhà trường (khi chưa là cán bộ