Sáng kiến kinh nghiệm Tích hợp rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ 5 tuổi

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
TÍCH HỢP RÈN LUYỆN KỸ 
NĂNG SỐNG CHO TRẺ 5 TUỔI 
1 
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc 
MÔ TẢ SÁNG KIẾN 
Mã số: . 
1. Tên sáng kiến: 
Tích hợp rèn luyện giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5 tuổi. 
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục mẫu giáo. 
3. Mô tả bản chất của sáng kiến: 
 3.1: Tình trạng giải pháp đã biết: Ngành Giáo dục nói chung, Giáo dục 
Mầm non nói riêng đang đặt ra nhiều thách thức, tình trạng trẻ em vô tư, thờ ơ, 
lạnh cảm, chưa có cách xử lý phù hợp với những tình huống diễn ra hằng ngày 
như: thưa – gởi, cảm ơn – xin lỗi, thăm hỏi, giúp đỡ,hay những hành vi gây 
hại với môi trường: hái hoa, bẻ cành, dẫm lên thảm cỏ, không thích chăm sóc 
cây cối xung quanh,hoặc việc làm gây hại đến chính bản thân trẻ: xem ti vi 
khoảng cách gần, ngủ không đúng giờ,là nỗi trăn trở của người giáo viên 
trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. 
 Theo thống kê của nhà nghiên cứu thì tình trạng trẻ em mắc bệnh “trầm cảm” 
ngày càng gia tăng, việc dạy cho trẻ có những hành vi, thái độ đúng đắn, phù 
hợp với sự phát triển của xã hội là một nhu cầu cấp bách, hay nói đúng hơn là 
việc rèn luyện, giáo dục cho trẻ có được “kỹ năng sống”. 
 * Ưu điểm: Giúp trẻ hòa nhập nhanh vào cuộc sống, vào sự phát triển của xã 
hội. 
 * Khó khăn: Do chưa có sự quan tâm đúng mức và lâu dài nên giáo dục kỹ 
năng sống cho trẻ còn gặp khó khăn do điều kiện kinh tế, từ ngữ “kỹ năng sống” 
còn xa lạ với các bậc phụ huynh vùng nông thôn, 
 Để thực hiện đầy đủ hơn câu nói “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”, một 
thế giới văn minh, đầy ấp những con người biết chia sẻ, cảm thông, yêu thương, 
có thái độ, hành vi ứng xử đúng với tình huống đã, đang và có thể xảy ra trong 
2 
thực tế. Ngay từ lứa tuổi mầm non, quan trọng là trẻ 5 tuổi chúng ta cần hình 
thành “kỹ năng sống” phù hợp. Chính vì lẽ đó mà tôi chọn nội dung “Tích hợp 
rèn luyện giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5 tuổi” để nghiên cứu và tìm hiểu sâu 
hơn. 
 3.2: Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến: 
3.2.1: Mục đích của giải pháp: “Tích hợp rèn luyện giáo dục kỹ năng 
sống cho trẻ 5 tuổi” nhằm mục đích giúp trẻ có thái độ, hành vi đúng đắn, tích 
cực đối với môi trường tự nhiên, môi trường xã hội, có kinh nghiệm trong cuộc 
sống, biết được điều nên làm và không nên làm để thích ứng với cuộc sống hiện 
tại và trong tương lai. Ví dụ: trẻ nói lời “cảm ơn” khi được cho bánh, hay thấy 
cộng rác là trẻ tự nhặt bỏ vào thùng rác, hành động “cảm ơn”; “nhặt rác” đã trở 
thành “ý thức” của trẻ chứ không phải vì người khác sai bảo. 
3.2.2: Nội dung giải pháp: Giáo dục kỹ năng sống là một quá trình liên 
tục từ độ tuổi nhà trẻ cho đến độ tuổi mẫu giáo. Tuy nhiên thì độ tuổi nhà trẻ kỹ 
năng sống hình thành chỉ là thông qua hình ảnh cụ thể, giao tiếp nhẹ nhàng, tình 
huống đơn giản,Khi đến tuổi mẫu giáo, đặc biệt là trẻ 5 tuổi thì hình thành 
cho trẻ nhiều kỹ năng sống cần thiết như: kỹ năng tự phục vụ (ví dụ: chuẩn bị 
bàn ghế để ăn, đánh răng, rửa mặt, thay quần áo, cất - sắp xếp đồ dùng gọn gàng, 
ngăn nắp..); kỹ năng tự nhận thức và thể hiện bản thân (ví dụ: tôi là ai trong gia 
đình, tôi là một thành viên trong lớp, tôi có đặc điểm gì, tôi thích gì, tôi có khả 
năng gì, mạnh dạn, tự tin, chịu trách nhiệm với những điều xảy ra); kỹ năng 
giao tiếp và ứng xử văn minh (ví dụ: khi giao tiếp phải nhìn vào mắt người nói 
chuyện, biết chờ đến lượt trong các hoạt động, biết đặt câu hỏi và trả lời, ứng xử 
văn minh: trẻ cần lễ phép dạ thưa với người lớn, khi ăn thì mời người lớn, ăn từ 
tốn, giúp người lớn dọn dẹp, ho ngáp che miệng, không khạc nhổ bừa bãi, ngoài 
ra cần thực hiện một số quy tắc xã hội: không tự ý nghịch phá đồ chơi ở nhà bạn 
khi chưa cho phép, đi đúng phần đường khi tham gia giao thông, ở nơi công 
cộng thì không chen lấn, nhường người già, em nhỏ, người tàn tật, không hái 
hoa, bẻ cành cũng như không được trêu chọc con vật.); kỹ năng cảm nhận và 
thể hiện cảm xúc (ví dụ: trẻ biết cảm xúc khi vui, buồn, giận dữ, lo lắng,là 
3 
như thế nào và thể hiện cảm xúc đó qua nét mặt, cử chỉ, lời nói,phù hợp); kỹ 
năng hợp tác, chia sẻ (ví dụ: trẻ cùng chơi với nhau, chia đồ chơi với bạn, cùng 
với bạn tạo nên sản phẩm, đỡ bạn bị ngã, chơi với em để mẹ làm việc nhà,); 
kỹ năng an toàn, tự bảo vệ (ví dụ: ăn mặc phù hợp theo mùa, không sợ tiêm 
ngừa, tránh xa ao, hồ, sông, suối, không leo trèo, không lại gần ổ điện, không 
ngậm đồ chơi, không cho vật lạ vào mắt, mũi, miệng, không đi theo người lạ, xử 
lý các tình huống như đi lạc đường, gặp sấm sét trời mưa, bị bắt cóc,.). 
3.2.2.1: Tính mới của giải pháp: Nếu trẻ 5 tuổi không được rèn luyện kỹ 
năng sống thì khi hòa nhập với cuộc sống, với môi trường xã hội trẻ sẽ thiếu tự 
tin, thiếu ý thức, thiếu sự điều chỉnh trong thái độ và hành vi, không giải quyết 
được các tình huống khác nhau mà trẻ gặp phải sau này. Những kỹ năng trên 
không phải thực hiện riêng lẻ trong chương trình, kế hoạch chăm sóc, giáo dục 
trẻ mà được lồng ghép trong quá trình diễn ra hoạt động, làm sao để kỹ năng 
sống được rèn luyện hình thành và theo trẻ đến suốt cuộc đời, trẻ có được sự tự 
tin, mạnh dạn, có hành vi và thái độ đúng đắn. 
3.2.2.2: Cách thức thực hiện của giải pháp: 
Dạy trẻ kỹ năng sống như thế nào là một vấn đề đặt ra cho tôi và tôi đã 
tích hợp rèn luyện giáo dục kỹ năng sống thông qua một số biện pháp sau: 
a) Hình thành thói quen tốt trong giờ đón trả trẻ: Giáo viên sử dụng 
phương pháp thực hành, trải nghiệm, hình thức nêu gương đánh giá để trẻ thấy 
và thực hiện tốt hơn. Cụ thể ngay từ đầu năm tôi đã tập cho trẻ ý thức tự cất đồ 
dùng gọn gàng, ngăn nắp lúc vào lớp cũng như lúc ra về. Và tôi phân công tổ 
trưởng sẽ kiểm tra xem bạn nào thực hiện chưa đạt, cuối ngày tôi sẽ đánh giá và 
nêu gương bạn thực hiện tốt, đồng thời cũng khích lệ động viên cá nhân có cố 
gắng. Sau đó tôi có thể đưa ra hình thức khen thưởng khác (cắm cờ, kẹo, tặng 
quà, ..) để trẻ thực hiện tốt hơn. Từ đó việc cất đồ dùng không còn là “hành 
động” mà trở thành “ý thức”, trẻ tự thực hiện không cần phải đợi nhắc nhở hay 
kiểm tra. 
b) Hình thành kỹ năng sống thông qua hoạt động ngoài trời: Hoạt 
động ngoài trời là cũng là một hoạt động mà ở đó giáo viên có thể lồng ghép tích 
4 
hợp nhiều kỹ năng sống cần thiết. Ví dụ “nhìn ngắm hoa đẹp” trẻ thể hiện cảm 
xúc vui vẻ, thoải mái, từ đó trẻ yêu thích cái đẹp, không được hái hoa vì hoa làm 
đẹp cho thiên nhiên. Hoặc giáo viên sử dụng tình huống để trẻ giải quyết “đang 
đi dạo chơi cùng trẻ thì giáo viên bị ngã”, lúc này giáo viên sẽ dựa vào cách giải 
quyết của trẻ mà rèn cho trẻ “kỹ năng giúp đỡ chia sẻ”, phải biết đỡ bạn bị ngã, 
không những vậy mà khi đi bất cứ đâu nếu có gặp người lớn tuổi, em nhỏ, người 
tàn tật thì giúp đỡ, cảm thông với hoàn cảnh của họ. 
 Trong chủ đề “nước- hiện tượng tự nhiên”, giáo viên cho trẻ dạo chơi sân 
trường, tận dụng tình huống “cơn gió làm lá cây rơi xuống sân”, sân trường 
không còn sạch đẹp, vậy làm thế nào để sân trường sạch đẹp ? (nhặt lá cây rơi, 
nhặt rác bỏ vào thùng rác)Hình thành được kỹ năng ứng xử văn minh cho trẻ, 
không những ở trường mà trẻ sẽ thực hiện việc giữ vệ sinh ở nhà, ở lớp, ở nơi 
công cộng, trên xe buýt, 
c) Hình thành kỹ năng sống thông qua hoạt động học: Giáo viên bồi 
dưỡng cho trẻ kinh nghiệm sống, nhân cách tốt đẹp qua những câu chuyện, bài 
thơ, tục ngữ, ca dao, đồng dao, bài hát,. Được nghe kể chuyện là điều trẻ rất 
thích, do đó giáo viên lựa chọn câu chuyện phù hợp để lồng ghép giáo dục. 
Chẳng hạn chủ đề Bản thân, với câu chuyện “Giấc mơ kì lạ” có nội dung giáo 
dục “ăn uống đầy đủ để các giác quan hoạt động”, khi đó cô chuyển tải những 
thông điệp quý báu “kỹ năng tự nhận thức bản thân”, hãy biết giữ gìn và bảo vệ 
chính cơ thể mình. 
 Trong bài thơ “Thỏ bông bị ốm” với nội dung “Bạn Thỏ bị đau bụng với lý 
do ăn thức ăn còn sống, uống nước ngoài ao” nhằm lồng ghép giáo dục kỹ năng 
an toàn, tự bảo vệ (không ăn thức ăn chưa được nấu chín, không ra gần bờ ao dễ 
xảy ra tai nạn). 
 Đối với các hoạt động khác diễn ra trong hoạt động học cũng vậy, giáo viên 
lựa chọn nội dung phù hợp, kết hợp với phương pháp dùng lời, trẻ được nghe, 
được đọc cùng với sự giảng giải của cô, trẻ sẽ thấm nhuần ý nghĩa của cuộc 
sống xung quanh, từ đó tích lũy cho mình những bài học kinh nghiệm. 
5 
d) Kỹ năng sống trong hoạt động vui chơi: Hoạt động vui chơi là hoạt 
động chủ đạo của trẻ mẫu giáo, trẻ 5 tuổi càng hứng thú và tích cực hơn bởi đáp 
ứng được nhu cầu. Trẻ được chơi với đồ vật, được trải nghiệm thực tế, là cơ sở 
vững chắc để hình thành và phát triển, rèn luyện và giáo dục kỹ năng sống cho 
trẻ. 
 Trong chủ đề “nghề nghiệp” ở góc phân vai có trò chơi “bác sĩ”, bác sĩ khám 
bệnh cho bệnh nhân với thái độ vui vẻ, niềm nở, y tá cấp phát thuốc và dặn bệnh 
nhân uống thuốc đúng giờ, bệnh nhân bốc số thứ tự và ngồi chờ khám theo lượt, 
lúc này cô giáo giả bộ đóng vai bà lão đi khám bệnh, bà lão đi sau cùng nhưng 
được cô y tá dẫn đi khám trước, tình huống xảy ra là các bệnh nhân kia không 
đồng ý, bác sĩ mới ra giải thích: bệnh nhân vui lòng đợi tí, ưu tiên cho người già 
và trẻ nhỏ. Có thể nói trẻ đóng vai bác sĩ đã có kinh nghiệm sống rất tốt và trẻ đã 
áp dụng ngay trong quá trình chơi, kỹ năng giao tiếp và ứng xử văn minh được 
thể hiện. 
 Ở chủ đề “Giao thông” có góc chơi “ba chở con đi học bằng xe honda”, yêu 
cầu trẻ phải đội mũ bảo hiểm, cô dạy trẻ cách đội, cách gài dây, thao tác lặp đi 
lặp lại 2- 3 lần, từ đó hình thành kỹ năng an toàn và rèn luyện một cách tự nhiên. 
 Đối với chủ đề “Gia đình” dạy trẻ kỹ năng chia sẻ, thể hiện sự quan tâm lẫn 
nhau giữa các thành viên trong gia đình, ví dụ như: gọi điện thoại hỏi thăm, 
chăm sóc ông bà, gia đình cùng nhau đi du lịch, thăm hỏi lẫn nhau lúc ốm đau... 
 Hoạt động vui chơi diễn ra trong thời gian tương đối dài (40 phút), có rất 
nhiều tình huống xảy ra, giáo viên cần bao quát và kịp thời can thiệp để điều 
chỉnh hành vi, giúp