Sáng kiến kinh nghiệm - Một số biện pháp phát huy hiệu quả việc tổ chức cho trẻ 5-6 tuổi đóng kịch
2.2. Một số biện pháp phát huy hiệu quả hoạt động dạy trẻ 5 - 6 tuổi đóng kịch
2.2.1 Lựa chọn tác phẩm văn học phù hợp với lứa tuổi.
Để tổ chức có hiệu quả trò chơi đóng kịch cho trẻ mẫu giáo lớn thì công việc lựa chọn tác phẩm văn học phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý, hứng thú của trẻ là rất quan trọng.
Kết quả của trò chơi đóng kịch phụ thuộc vào việc lựa chọn tác phẩm văn học. Tác phẩm văn học lựa chọn để tổ chức trò chơi đóng kịch phải là tác phẩm có ý nghĩa giáo dục nhân cách trẻ, có nhiều tình tiết hấp dẫn đối với trẻ và hình thức đối thoại là chủ yếu.
Để tổ chức cho trẻ đóng kịch giáo viên nên lựa chọn những câu truyện dân gian đặc biệt là truyện cổ tích như: Tấm Cám, Cây Khế, Ba cô gái, Tích Chu, Những câu truyện cổ tích này mang đầy đủ phẩm chất của kịch bản. Trong truyện có mâu thuẩn kịch tính, có sự cọ sát tính cách,có những tình huống gai góc và chứa đầy xúc cảm, hội thoại ngắn gọn diễn cảm,ngôn ngữ đơn giản, giàu hình ảnh cũng như các sự kiện diễn ra nhanh chóng. Tất cả những đặc điểm trêm của truyện cổ tích đã giúp cho trẻ dễ nhập vai chơi trong đóng kịch.
2.2.2. Giúp trẻ cảm thụ tác phẩm
Muốn cho trẻ nhập vai tốt trong khi chơi trò chơi đóng kịch, sau khi đã lựa chọn tác phẩm văn học phù hợp với trẻ, việc cho trẻ cảm thụ tác phẩm hết sức quan trọng, nó giúp trẻ có hứng thú hơn với hoạt động. Ở khâu này vai trò của người giáo viên rất quan trọng, cô chính là người truyền cảm hứng cho trẻ tiếp cận tác phẩm.
Trước khi chuyển thể tác phẩm văn học sang kịch bản cho trẻ đóng kịch, cô giáo nên cho trẻ làm quen, tiếp xúc với tác phẩm đó. Hoạt động này có thể diễn ra trong tiết học hay ngoài tiết học. Đa số trẻ đã được cô cho làm quen tác phẩm ở các giờ học trước. Ở tiết 1 cô dùng giọng đọc, kể một cách diễn cảm tác phẩm cho trẻ nghe, giúp trẻ hiểu, nắm vững nội dung tư tưởng, ý nghĩa cũng như các nhân vật trong tác phẩm. Khi đọc kể, có thể cô sử dụng thêm tranh minh họa, sa bàn hay biểu diễn rối, kịch cho trẻ xem để giúp trẻ hình thành những biểu tượng về nhân vật một cách cụ thể, chính xác hơn. Ở tiết 2 cô cùng trẻ kể lại tác phẩm giúp trẻ ghi nhớ cốt truyện, nhân vật, đặc biệt là lời nói, giọng điệu của các nhân vật để trẻ tập thực hành, trải nghiệm nghệ thuật.
Ngoài ra trong các giờ khác giáo viên cũng có thể cho trẻ làm quen tác phẩm như giờ chơi, hoạt động góc, hoạt đông chiều giáo viên đều có thể lồng ghép bằng cách đưa câu chuyện vào kể và cùng ôn với trẻ. Cho trẻ xem tranh ảnh, trang phục của các nhân vật để hình thành biều tượng trước cho trẻ.
Dù cho trẻ làm quen với tác phẩm ở hình thức nào người giáo viên vẫn đóng vai trò chủ đạo trong việc truyền cảm hứng cho trẻ. Giáo viên phải có giọng đọc, giọng kể truyền cảm cuốn hút trẻ, giúp trẻ cảm thụ tác phẩm đúng nội dung tư tưởng, sâu sắc, biết nhìn nhận và đánh giá hành động nhân vật.
2.2.3.Chuyển thể tác phẩm văn học sang kịch bản.
Chuyển thể tác phẩm văn học sang kịch bản là yếu tố quyết định đến sự thành công của trò chơi đóng kịch. Khi chuyển thể người chuyển thể (tác giả) cần chú ý tới các đặc trưng của kịch bản để tuân thủ và đảm bảo tính kịch trong kịch bản. Cốt truyện của kịch bản phải mạch lạc rõ ràng, ngắn gọn, mạch lạc, có các nhân vật với tính cách, hành động, ngôn ngữ của kịch. Khi chuyển thể cần chú ý một số nguyên tắc:
+ Phải nghiên cứu, đọc kĩ tác phẩm nắm vững nội dung tư tưởng, các chi tiết, tình tiết cơ bản, các nhân vật chính phụ trong tác phẩm, lời nói, giọng điệu của nhân vật, tình huống xảy ra trong tác phẩm.
+ Chuyển thể kịch nhưng phải tuyệt đối tôn trọng nội dung tư tưởng của tác phẩm.
+ Không bê nguyên xi tác phẩm văn học, mà phải có sự sáng tạo để hấp dẫn trẻ, sáng tạo nhưng không làm thay đổi nội dung tư tưởng của tác phẩm.
+ Phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, nhất là dung lượng, ngôn ngữ và hành động kịch.
Như vậy khi chuyển thể tác phẩm văn học sang kịch bản, người ta có thể lược bớt những chi tiết rườm rà, không cần thiết, những nhân vật phụ trong tác phẩm tránh cho sân khấu kịch quá tải, tản mạn, thiếu tập trung trong việc khắc họa chủ đề tư tưởng.
Tóm tắt nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm - Một số biện pháp phát huy hiệu quả việc tổ chức cho trẻ 5-6 tuổi đóng kịch
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Giáo viên: Nguyễn Thị Ngọc Xuyến Đề tài: Một số biện pháp phát huy hiệu quả việc tổ chức cho trẻ 5-6 tuổi đóng kịch. 1. MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài Với trẻ Mầm non, trò chơi là một hoạt động không thể thiếu trong cuộc sống của trẻ. Bên cạnh rất nhiều các trò chơi như đồ chơi ô tô, xe máy, búp bê, trò chơi dân gian, đồng dao... thì trong đó đóng kịch theo tác phẩm văn học là một hoạt động - trò chơi đặc biệt không chỉ được trẻ em say mê, hứng thú chơi mà còn mang lại ý nghĩa quan trọng đối sự phát triển nhân cách của trẻ. Trong trò chơi đóng kịch theo tác phẩm văn học trẻ không chỉ biến mình thành người lớn, mà còn phải “hoá thân” thành các nhân vật với nội tâm phong phú, phức tạp với những cá tính khác biệt, với những hành động vừa thực tê, vừa kỳ ảo Để đóng được vai này trẻ phải trải qua một quá trình lao động nghệ thuật gần giống như người nghệ sĩ. Kết quả của trò chơi đóng kịch có một ý nghĩa rất quan trọng, nó giúp trẻ tích luỹ được kinh nghiệm sống. Qua trải nghiệm các nhân vật trong tác phẩm, nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển ngôn ngữ và sự phát triển xúc cảm, tình cảm thẩm mỹ của trẻ. Qua trò chơi đóng kịch trẻ lĩnh hội được ngôn ngữ giàu hình ảnh, học được giọng nói diễn cảm rõ ràng và trẻ hoàn thiện mình hơn về đạo đức, trẻ sẽ học ở đó lòng dũng cảm, tính trung thực, tình yêu quê hương đất nước, yêu những điều thiện, bênh vực những người yếu đuối, lên án những cái xấu, cái ácĐặc biệt trò chơi đóng kịch đã phát triển ở trẻ tính tích cực cá nhân, tính độc lập, sáng tạo. .. Thực tế hiện nay trong một số giáo viên cũng đã tổ chức cho trẻ chơi trò chơi đóng kịch nhưng cách tổ chức trò chơi còn rất nghèo nàn, thụ động, cô chưa có những biện pháp tạo hứng thú cho trẻ trong khi chơi nên chưa phát huy được khả năng sáng tạo trong khi chơi, trẻ chưa thể hiện được vai chơi đúng theo tính cách của nhân vật Là một giáo viên trong nhà trường, qua quá trình tổ chức cho trẻ chơi trò chơi đóng kịch dựa theo tác phẩm văn học của lớp mẫu giáo 5-6 tuổi, tôi đã tham khảo nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến hoạt động tổ chức cho trẻ chơi trò chơi đóng kịch và tìm ra được một số biện pháp phát huy hiệu quả việc tổ chức cho trẻ 5-6 tuổi đóng kịch. 2. Phần nội dung. 2.1. Thực trạng. 2.1.1. Thuận lợi. Bản thân là một giáo viên được đào tạo trình độ đại học mầm non chính quy và được công tác trên 2 năm, được phân công trực tiếp đứng lớp 5-6 tuổi. Bên cạnh đó tôi còn được nhà trường thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên môn cùng với các giáo viên trong nhà trường. Hằng năm, được nhà trường đặc biệt chú ý quan tâm tạo mọi điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi cho lớp tương đối đầy đủ. Ngoài ra, nhận thức của các bậc phụ huynh về tầm quan trọng của việc chăm sóc giáo dục trẻ đã được nâng cao. 2.1.2. Khó khăn. Kinh nghiệm chuyển thể kịch bản tác phẩm văn học còn hạn chế, chưa có những biện pháp thích hợp để tổ chức một hoạt động dạy trẻ đóng kịch tốt. Đồ dùng đồ chơi tuy đã được trang bị nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu chơi của trẻ nhất là các đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi đóng kịch nên chưa tạo được hứng thú cho trẻ và chưa phát huy được tính tích cực độc lập, sáng tạo của trẻ. Trẻ đi học không đều, nhiều trẻ đến lớp còn nhút nhát, chưa mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. 2.1.3. Kết quả khảo sát kỹ năng đóng kịch của trẻ lớp 5-6 tuổi. Số trẻ được khảo sát Nội dung và kết quả khảo sát Trẻ hiểu nội dung tác phẩm và hiểu tính cách của các nhân vật trong tác phẩm Biết nhập vai chơi và thể hiện sáng tạo trong khi chơi Giỏi Khá TB Yếu Giỏi Khá TB Yếu 31 5 10 14 2 2 5 9 15 % 16,1 32,2 45,2 6,5 6,5 16,1 29 48,4 Từ thực trạng trên và qua kết quả khảo sát kỹ năng đóng kịch của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong lớp, để cho trẻ đạt kết quả tốt hơn trong trò chơi đóng kịch tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “một số biện pháp phát huy hiệu quả việc tổ chức cho trẻ 5-6 tuổi đóng kịch”. 2.2. Một số biện pháp phát huy hiệu quả hoạt động dạy trẻ 5 - 6 tuổi đóng kịch 2.2.1 Lựa chọn tác phẩm văn học phù hợp với lứa tuổi. Để tổ chức có hiệu quả trò chơi đóng kịch cho trẻ mẫu giáo lớn thì công việc lựa chọn tác phẩm văn học phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý, hứng thú của trẻ là rất quan trọng. Kết quả của trò chơi đóng kịch phụ thuộc vào việc lựa chọn tác phẩm văn học. Tác phẩm văn học lựa chọn để tổ chức trò chơi đóng kịch phải là tác phẩm có ý nghĩa giáo dục nhân cách trẻ, có nhiều tình tiết hấp dẫn đối với trẻ và hình thức đối thoại là chủ yếu. Để tổ chức cho trẻ đóng kịch giáo viên nên lựa chọn những câu truyện dân gian đặc biệt là truyện cổ tích như: Tấm Cám, Cây Khế, Ba cô gái, Tích Chu, Những câu truyện cổ tích này mang đầy đủ phẩm chất của kịch bản. Trong truyện có mâu thuẩn kịch tính, có sự cọ sát tính cách,có những tình huống gai góc và chứa đầy xúc cảm, hội thoại ngắn gọn diễn cảm,ngôn ngữ đơn giản, giàu hình ảnh cũng như các sự kiện diễn ra nhanh chóng. Tất cả những đặc điểm trêm của truyện cổ tích đã giúp cho trẻ dễ nhập vai chơi trong đóng kịch. 2.2.2. Giúp trẻ cảm thụ tác phẩm Muốn cho trẻ nhập vai tốt trong khi chơi trò chơi đóng kịch, sau khi đã lựa chọn tác phẩm văn học phù hợp với trẻ, việc cho trẻ cảm thụ tác phẩm hết sức quan trọng, nó giúp trẻ có hứng thú hơn với hoạt động. Ở khâu này vai trò của người giáo viên rất quan trọng, cô chính là người truyền cảm hứng cho trẻ tiếp cận tác phẩm. Trước khi chuyển thể tác phẩm văn học sang kịch bản cho trẻ đóng kịch, cô giáo nên cho trẻ làm quen, tiếp xúc với tác phẩm đó. Hoạt động này có thể diễn ra trong tiết học hay ngoài tiết học. Đa số trẻ đã được cô cho làm quen tác phẩm ở các giờ học trước. Ở tiết 1 cô dùng giọng đọc, kể một cách diễn cảm tác phẩm cho trẻ nghe, giúp trẻ hiểu, nắm vững nội dung tư tưởng, ý nghĩa cũng như các nhân vật trong tác phẩm. Khi đọc kể, có thể cô sử dụng thêm tranh minh họa, sa bàn hay biểu diễn rối, kịch cho trẻ xem để giúp trẻ hình thành những biểu tượng về nhân vật một cách cụ thể, chính xác hơn. Ở tiết 2 cô cùng trẻ kể lại tác phẩm giúp trẻ ghi nhớ cốt truyện, nhân vật, đặc biệt là lời nói, giọng điệu của các nhân vật để trẻ tập thực hành, trải nghiệm nghệ thuật. Ngoài ra trong các giờ khác giáo viên cũng có thể cho trẻ làm quen tác phẩm như giờ chơi, hoạt động góc, hoạt đông chiều giáo viên đều có thể lồng ghép bằng cách đưa câu chuyện vào kể và cùng ôn với trẻ. Cho trẻ xem tranh ảnh, trang phục của các nhân vật để hình thành biều tượng trước cho trẻ. Dù cho trẻ làm quen với tác phẩm ở hình thức nào người giáo viên vẫn đóng vai trò chủ đạo trong việc truyền cảm hứng cho trẻ. Giáo viên phải có giọng đọc, giọng kể truyền cảm cuốn hút trẻ, giúp trẻ cảm thụ tác phẩm đúng nội dung tư tưởng, sâu sắc, biết nhìn nhận và đánh giá hành động nhân vật. 2.2.3.Chuyển thể tác phẩm văn học sang kịch bản. Chuyển thể tác phẩm văn học sang kịch bản là yếu tố quyết định đến sự thành công của trò chơi đóng kịch. Khi chuyển thể người chuyển thể (tác giả) cần chú ý tới các đặc trưng của kịch bản để tuân thủ và đảm bảo tính kịch trong kịch bản. Cốt truyện của kịch bản phải mạch lạc rõ ràng, ngắn gọn, mạch lạc, có các nhân vật với tính cách, hành động, ngôn ngữ của kịch. Khi chuyển thể cần chú ý một số nguyên tắc: + Phải nghiên cứu, đọc kĩ tác phẩm nắm vững nội dung tư tưởng, các chi tiết, tình tiết cơ bản, các nhân vật chính phụ trong tác phẩm, lời nói, giọng điệu của nhân vật, tình huống xảy ra trong tác phẩm. + Chuyển thể kịch nhưng phải tuyệt đối tôn trọng nội dung tư tưởng của tác phẩm. + Không bê nguyên xi tác phẩm văn học, mà phải có sự sáng tạo để hấp dẫn trẻ, sáng tạo nhưng không làm thay đổi nội dung tư tưởng của tác phẩm. + Phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, nhất là dung lượng, ngôn ngữ và hành động kịch. Như vậy khi chuyển thể tác phẩm văn học sang kịch bản, người ta có thể lược bớt những chi tiết rườm rà, không cần thiết, những nhân vật phụ trong tác phẩm tránh cho sân khấu kịch quá tải, tản mạn, thiếu tập trung trong việc khắc họa chủ đề tư tưởng. Khác với nghệ thuật kịch, khi chuyển thể kịch bản cho trẻ Mầm non cần chú ý ngoài các nhân vật theo tác phẩm văn học, nên có thêm nhân vật người dẫn chuyện, có chức năng xâu chuỗi các sự kiện làm cho câu chuyện kịch tuy có bị lược bớt các chi tiết, nhân vật phụ nhưng vẫn liên kết mạch lạc có đầu có cuối để trẻ dễ nắm bắt câu chuyện, dễ hiểu hơn về tác phẩm. Nhân vật người dẫn chuyện (có thể do một cô giáo hay trẻ đảm nhận) vừa dẫn dắt nhân vật xuất hiện vừa định hướng cho trẻ cảm thụ tác phẩm. Khi chuyển thể kịch bản tác phẩm văn học cho trẻ Mầm non ngoài việc tuân thủ các nguyên tắc trên thì người chuyển thể cần chú ý trước hết phải phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, đây là yếu tố đầu tiên và cũng là yếu tố cơ bản nhất mà người chuyển thể phải thực hiện được. Bên cạnh đó việc khắc họa tính cách nhân vật rất quan trọng, ngôn ngữ nhân vật phải thể hiện rõ tính cách nhân vật nhất là các nhân vật phản diện thường trong ngôn ngữ của họ đã thể hiện được cái ác, các tuyến nhân vật phải rõ ràng. Ví dụ: Trong truyện “Quả bầu tiên” có đoạn: “Tên địa chủ trong vùng nghe được chuyện ấy. Hắn cũng muốn được chim én cho nhiều quả bầu tiên. Hắn bèn tìm cách bắt một con én con rồi bẻ gãy cánh. Sau đó hắn giả vờ thương xót con én rồi bắt về nuôi”. Đoạn này khi chuyển thể kịch bản tên địa chủ sẽ độc thoại: Tên địa chủ (rón rén):- Đây rồi! Đây rồi! Có một cái tổ én! À! Trong này có một con chim én nữa chứ! Phen này đời ngươi khổ rồi én ơi. Hàhà (chụp lấy én bẻ gãy cánh).- Ôi! Tội nghiệp én quá! Ta thương én quá! Để ta băng lại cho én nhé (Hứ! Băng này! Băng này! Còn lâu nhé, ta giả vờ lấy giẻ rách cột lại thế thôi!). Đối với những nhân vật chính diện cũng vậy ngay trong ngôn ngữ của họ cũng đã thể hiện được cái đẹp của tâm hồn họ rồi. Như trong truyện “Ba cô gái” có đoạn: “Cô Út đang nhào bột. Sóc con đưa thư cho cô út. Đọc thư xong cô hốt hoảng, tất tả đi thăm mẹ ngay”. Thì khi chuyển thể lời thoại của cô Út: - Trời đất! Mẹ chị ốm ư! Sao bây giờ em mới nói. Thôi chúng ta đi về với mẹ chị nha ... cùng trẻ đọc kĩ kịch bản, hiểu rõ cốt truyện, nhân vật. Cô phải khơi gợi trí tưởng tượng phong phú của trẻ, hướng trẻ vào việc tìm kiếm những phương tiện thể hiện nhân vật. Phân chia các loại nhân vật (thiện, ác), tìm hiểu nguyên nhân nảy sinh các hành động, tích cách nhân vật. Cô cùng trẻ đọc, kể, trao đổi về nhân vật, cố gắng giúp trẻ hình dung ra vẻ ngoài cũng như tính cách, hành động của nhân vật tạo cảm xúc, thái độ cho trẻ với tác phẩm, nhân vật, trẻ khát khao được hóa thân thành nhân vật. Phân vai cho trẻ không chỉ chọn một vài cá nhân trẻ mà cô nên phân cho cả nhóm trẻ, khuyến khích trẻ tập luyện, nhập vai tất cả các nhân vật trong kịch bản, luyện tập đổi nhóm để từ đó có thể chọn lựa những nhân vật tiêu biểu, đóng tốt các vai để trình diễn trong các buổi diễn văn nghệ lớn, các ngày lễ hội. Biểu diễn phải có sân khấu, sân khấu có thể làm đơn giản trên một nền nhà có một tấm vải màu làm phông. Nhưng cũng có thể chuẩn bị một sân khấu phức tạp, hiện đại hơn giống như một nhà hát thu nhỏ, có phông, cánh gà, cảnh trí, ánh sáng, âm thanh... có thể sàn gỗ, thép, xây lát gạch và trải thảm. Sân khấu tùy thuộc vào vở kịch và khả năng cụ thể của từng trường. Cái quan trọng là phải tạo được không gian phù hợp của một vở kịch và có tính thẩm mĩ, tạo hứng thú cho trẻ. Hóa trang cũng rất cần thiết khi hóa trang chú ý trang phục quần áo, mũ, khuôn mặt, đặc biệt là lông mày, miệng nói, sắc mặt... phù hợp với nhân vật trong vở kịch. Khi dạy trẻ đóng kịch thì yếu tố này cũng rất quan trọng nhằm tạo hứng thú và khả năng nhập vai tốt hơn. Tiếp theo giúp trẻ ghi nhớ ngôn ngữ kịch và hành động kịch. Muốn diễn tốt trẻ phải thuộc vai, cô có thể dạy trẻ thuộc vai diễn bằng cách: đọc đồng thanh theo cô đúng với ngữ điệu của nhân vật mà cô làm mẫu, giọng đọc phải thể hiện được tính cách của nhân vật theo kịch bản. Có thể đọc to một vài lần sau đó cô đảm nhận đọc vai người dẫn chuyện, trẻ đọc theo các nhân vật. Cô giúp trẻ nhớ lời thoại và tiến hành diễn kịch theo kiểu đọc. Thực chất đây là hình thức đọc kịch bản theo các nhân vật, cô dạy trẻ học thuộc lời thoại (vai diễn) bằng biện pháp truyền khẩu. Cô và trẻ cùng đọc đồng thanh lời thoại các nhân vật theo kịch bản nhiều lần, từ nhóm trẻ đến cá nhân trẻ đến khi thuộc. Hoặc cũng có thể cho trẻ học thuộc lòng bằng hình thức thoại nối tiếp. Trong lời thoại trẻ có thể thêm bớt từ, nhấn giọng, chuyển giọng tùy thuộc cảm xúc, tính cách, hành động của nhân vật mà trẻ nhập vai. Khi tập lời thoại, cô có thể cho trẻ kết hợp lời nói đi kèm hành động kịch, cảm xúc bộc lộ thành hành động. 2.2.5. Thiết kế bối cảnh và trang phục đẹp và phù hợp nội dung truyện 2.2.5.1. Bối cảnh diễn kịch Bối cảnh diễn kịch giữ vai trò rất quan trọng đối với sự thành công của vở kịch. Với mỗi loại kịch khác nhau thì có bối cảnh khác nhau, thường thì các loại kịch như kịch nói, kịch câm, ca kịch hay kịch thơ có thể sử dụng một loại sân khấu của kịch nói. Nhưng đối với kịch rối thì khác, bối cảnh diễn kịch rối phải có yêu cầu cao hơn để cho nhân vật mới có thể hoạt động trong cảnh. Tuy nhiên dù có sẵn hay các giáo viên tự tạo thì luôn phải đảm bảo tính thẩm mĩ. Ở trường mầm non sân khấu kịch nói đa số là giáo viên tự tạo, nếu để biểu diễn văn nghệ thì sân khấu chính là hội trường có thể trang trí bằng hoa, bóng hay các chữ phụ họa Nếu ở trong lớp thì sân khấu là một góc lớp được giáo viên dàn dựng bằng những đồ dùng có sẵn ở trong lớp mang tính chất tượng trưng cho phù hợp với nội dung của vở kịch. Loại sân khấu này không đòi hỏi cao ở trường mầm non như sân khấu ở các nhà hát cho nên giáo viên có thể tự trang trí sân khấu. Việc thiết kế sân khấu rối vừa đòi hỏi tính thẩm mĩ vừa phải đảm bảo yêu cầu các nhân vật phải được hoạt động trong cảnh. Nếu như không có điều kiện để mua sân khấu thì nhà trường có thể tự tạo sao cho phù hợp mà vẫn đảm bảo tính thẩm mĩ 2.2.5.2. Phục trang cho các nhân vật Chuẩn bị phục trang tốt cho hoạt động đóng kịch cũng góp phần quan trọng trong việc gây hứng thú cho trẻ. Nếu diễn kịch mà có phục trang người diễn viên sẽ có cảm giác của sân khấu hơn, có hứng thú để diễn hơn. Ở các trường Mầm non hiện nay đa số phục trang là thuê, rất ít trường có sẵn cho nên hầu như chỉ khi diễn văn nghệ trẻ mới được mặc đúng phục trang của bài diễn còn lại đa số là giáo viên tự tạo có khi chỉ là một cái mũ đội đầu hay chỉ có một đạo cụ nào đó trẻ cũng có thể diễn được rồi. Tuy nhiên nếu để diễn ở các sân khấu lớn thì cũng nên chuẩn bị tốt về phần phục trang không chỉ phù hợp với nhân vật mà còn phù hợp với thời đại. Tùy vào từng tác phẩm để có thể thiết kế trang phục phù hợp dưới đây tôi giới thiệu một số mẫu trang phục thường hay sử dụng cho một số tác phẩm. 2.2.6. Luyện tập và biểu diễn Sau khi trẻ đã nhập vai tốt, cô cho trẻ luyện tập kịch. Cô có thể làm mẫu một vài động tác của nhân vật để trẻ xem và bắt chước, mô phỏng, hoặc cô mời một vài trẻ khá lên biểu diễn thử cho các bạn xem. Khi trẻ tập biểu diễn, cô quan sát, hướng dẫn, chỉnh sửa cho trẻ về ngôn ngữ, hành động... Sau mỗi lần diễn, cô cùng cả lớp nhận xét, đánh giá điểm mạnh, yếu kém của các bạn để rút kinh nghiệm. Trong đó đặc biệt là cách phối hợp giữa hành động và lời nói của nhân vật khi diễn. Sự thành công của vở diễn phụ thuộc nhiều vào sự liên kết, phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng, phù hợp tình huống giữa các vai (nhân vật) trên sân khấu, vì vậy giáo viên phải tạo được thái độ hợp tác và đoàn kết trong trẻ. Nếu như có cảnh trí sân khấu, ánh sáng, âm thanh... thì sự phối hợp giữa các “diễn viên” và các yếu tố này cũng rất quan trọng. Cô giáo nên tổ chức luyện tập cho trẻ vào những thời gian thích hợp như hoạt động góc (góc nghệ thuật), giờ cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, giờ sinh hoạt buổi chiều... Trong quá trình luyện tập, phải hình thành cho trẻ những khả năng nhất định: biết điều khiển tình cảm, cảm xúc theo nhân vật, có kĩ năng, kĩ xảo trong thực hành nghệ thuật ở loại hình đóng kịch phù hợp với trẻ. Trẻ hiểu và thêm yêu một loại hình nghệ thuật sân khấu kịch. Biểu diễn là khâu cuối cùng của tổ chức hoạt động đóng kịch theo tác phẩm văn học cho trẻ thơ. Sau những thời gian khổ công luyện tập, nhập vai, trẻ rất thích thú vui sướng được lên sân khấu biểu diễn kịch cho người khác xem. Khi biểu diễn trẻ được chia sẻ kết quả lao động nghệ thuật đạt được với các bạn khác, với mọi người. Trẻ được thỏa mãn niềm vui thẩm mĩ, niềm vui sáng tạo. Vì thế cô giáo cần cho tất cả các trẻ tham gia biểu diễn, mỗi một vở có thể cho một nhóm trẻ thể hiện. Trong một buổi biểu diễn có thể nhiều vở kịch ngắn cho trẻ. Nếu để công diễn trong một lễ hội lớn của trường, huyện hay thành phố thì các cô lựa chọn nhóm diễn tốt nhất hay chọn lựa chọn một số trẻ trong các nhóm diễn tốt nhất để tập dượt và biểu diễn. Còn biểu diễn trong môi trường lớp học, trong giờ hoạt động chung của trường cố gắng cho tất cả các trẻ tham gia hoạt động, tạo niềm hứng khởi, vui say cho trẻ với trò chơi đóng kịch này. Trong buổi biểu diễn vai trò của cô giáo rất quan trọng, cô là linh hồn của buổi biểu diễn, cô tổ chức, đạo diễn toàn bộ cuộc chơi. Vừa hướng dẫn, nhắc vở và có thể cả vai trò người dẫn chuyện. 2.2.7. Bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên Để tổ chức tốt hoạt động dạy trẻ đóng kịch thì trước hết người giáo viên phải có năng lực thật sự. Người giáo viên đóng vai trò hết sức quan trọng giống như người “đạo diễn” trên sân khấu, không chỉ thế họ còn có thể là nhà viết kịch bản, dàn dựng sân khấu và đảm nhận tổ chức tất cả các mặt. Vì vậy đòi hỏi mỗi người giáo viên phải có sự hiểu biết cơ bản về tất cả các mặt cho nên việc bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên rất quan trọng. Ngoài việc cho giáo viên đi học nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ thường xuyên theo chu kỳ, tốt hơn hết ở các trường nên tổ chức nhiều hơn các buổi diễn tập văn nghệ, các hoạt động ngoại khóa để các giáo viên có điều kiện học hỏi và thể hiện mình. Bên cạnh đó nhà trường thường xuyên cập nhật các thông tin đại chúng, tư liệu phim ảnh dành cho trẻ. Hiện nay các loại phim sản xuất dành cho trẻ rất nhiều nhất là các phim hoạt hình 3D, các chương trình cổ tích được các đạo diễn chuyển hệ dàn dựng và trình diễn một cách công phu ở các sân khấu lớn các giáo viên có thể xem và học cách tổ chức của họ. Bồi dưỡng cho giáo viên những tri thức văn hóa trong và ngoài nước, tri thức văn hóa từng thời đại khác nhau để giáo viên có thể linh hoạt sáng tạo trong các khâu nhất là khâu chuẩn bị trang phục và dàn dựng sân khấu vừa đảm bảo tính thẩm mĩ vừa phù hợp nội dung tác phẩm. 3. Phần kết luận: 3.1. Ý nghĩa của đề tài. Đối với trẻ Mầm non kịch đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển nhân cách của trẻ. Nhưng muốn tổ chức tốt hoạt động đóng kịch cho trẻ tốt các giáo viên phải nắm những kiến thức cơ bản về kịch, các khái niệm và đặc trưng của nó. Đặc biệt là các đặc trưng của kịch dành cho trẻ và có biện pháp tốt để hướng dẫn trẻ đóng kịch. Từ đó tôi nhận thấy rằng muốn tổ chức tốt hoạt động dạy trẻ đóng kịch trước hết giáo viên cần nắm những đặc trưng chủ yếu của kịch dành cho trẻ mầm non: - Lựa chọn tác phẩm văn học phù hợp với lứa tuổi. - Giúp trẻ cảm thụ tác phẩm - Chuyển thể tác phẩm văn học sang kịch bản. - Hướng dẫn trẻ hóa thân vào các nhân vật - Thiết kế bối cảnh và trang phục đẹp và phù hợp nội dung truyện + Bối cảnh diễn kịch + Phục trang cho các nhân vật - Luyện tập và biểu diễn - Bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên. 3.2. Kiến nghị, đề xuất. Để thực hiện tốt công tác giáo dục mầm non trong trường, tôi có một số ý kiến như sau: Đối với Phòng giáo dục cần quan tâm hơn nữa về cơ sở vật chất, thường xuyên tổ chức các chuyên đề mới để các trường được tiếp cận với chương trình mới nhằm nâng cao trình độ chuyên môn của mình. Tích cực bồi dưỡng và tạo điều kiện tốt nhất cho các giáo viên có thể chủ động hơn trong giảng dạy. Những biện pháp tôi đưa ra sẽ không tránh khỏi những thiếu sót rất mong được sự góp ý của Hội đồng khoa học các cấp để đề tài của tôi ngày càng hoàn thiện hơn và áp dụng có hiệu quả ở các trường mầm non. Tôi xin chân thành cám ơn!
File đính kèm:
- sang_kien_kinh_nghiem_mot_so_bien_phap_phat_huy_hieu_qua_vie.doc