SKKN Tìm hiểu khả năng thể hiện bố cục tranh vẽ của trẻ mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi trong trường mầm non
Qua bảng ta thấy số lượng trẻ có khả năng sử dụng các hình thức bố cục ở mức độ phức tạp chiếm 66,7% hình thức bố cục đơn giản chiếm 33,3%, không có trẻ nào không biết sử dụng các hình thức bố cục. Điều đó chứng tỏ 75 trẻ mẫu giáo lớn được nghiên cứu thì cả 75 trẻ đếu có khả năng thể hiện bố cục ở mức độ khá trở lên. Từ số liệu đã thu được, qua quan sát thực tế đã chúng tỏ khả năng quan sát khả năng tư duy và trình độ nhận thức của trẻ mẫu giáo lớn là rất tốt.
Có 66,7 trẻ mẫu giáo lớn có khả năng sử dụng bố cục ở mức độ phức tạp. Trong đó có 30 trẻ có khả năng sử dụng lối bố cục theo phối cảnh (chiếm 40%). Tất cả những bức tranh trẻ vẽ đều đáp ứng được nhu cầu cơ bản về hình mảng, đường nét hình dạng màu sắc và độ đậm nhạt. Sự cân đối, hài hoà giữa các yếu tố nghệ thuật tạo cho tranh có cảm giác thoáng đãng và rất gần với hiện thực sinh động như tranh của bé Ngọc Diệp (vẽ ngôi nhà của bé), bé Ngọc Diệp vẽ ngôi nhà rất xinh sắn, quang cảnh xung quanh ngôi nhà được bố trí rất hợp lý, có xa có gần. Mảng chính được đặt ở vị trí trung tâm, các mảng phụ sắp xếp một cách cân đối khiến cho mảng đặc, mảng trống ăn nhập vào nhau, bố cục tranh chặt chẽ, trẻ mẫu giáo lớn làm được như vậy là do trẻ đã biết phối hợp trí nhớ, trí tưởng tượng trong quá trình vẽ, phối hợp các kỹ năng thể hiện trong tranh vẽ của mình. Vốn kinh nghiệm ấy trẻ đã tích luỹ được từ MTXQ, từ cuộc sống hàng ngày mà trẻ quan sát, thu nhận được vào tâm trí của mình, chính vì vậy trẻ đã miêu tả rất đẹp rất sinh động.
Qua quá trình nghiên cứu bức tranh sử dụng hình thức bố cục phức tạp của trẻ mẫu giáo lớp 5 tuổi A và 5 tuổi B , 5 tuổi C, tôi có kết luận như sau:
Trẻ mẫu giáo có khả năng sử dụng hình thức bố cục tốt, hợp lý, đáp ứng yêu cầu về hình mảng, đường nét hình dạng màu sắc Tranh vẽ của trẻ có cấu trúc hài hoà cân đối có sự sáng tạo, các chi tiết hình mảng phong phú đa dạng. Trẻ bộc lộ trong tranh vẽ những kinh nghiệm quan sát về môi trường xung quanh và cuộc sống gần gũi với trẻ, ta có thể khẳng định trẻ mẫu giáo lớn đã có sự phát triển nhảy vọt so với 2 lứa tuổi trước.
Có 33,3% trẻ có khả năng sử dụng các hình thức bố cục ở mức độ đơn giản (33/75), trong đó bố cục hàng lối chiếm tỉ lệ cao hơn. Điều đó chứng tỏ một số trẻ mẫu giáo lớn nói riêng và trẻ mẫu giáo nói chung vẫn chưa có nhận thức rõ ràng về mối quan hệ giữa không gian ba chiều của khung cảnh hiện thực với không gian hai chiều trên tờ giấy vẽ. Trẻ luôn coi mặt đáy của khung tranh là mặt đất và những gì đứng trên mặt đất đều được sắp xếp chia hàng ở phía dưới nhà cửa, cây cối . Tương tự như vậy, những gì ở trên bầu trời được bố trí ở trên mặt trên của khung tranh mây, ông mặt trời, những chú chim .
Ở mức độ bố cục đơn giản, hình thức bố cục lặp lại cùng chếm tỉ lệ cao, tiêu biểu là tranh của bé Phương Anh (vẽ tranh Trường mầm non), không chỉ có yếu tố hàng lối mà tranh của bé Phương Anh còn mang đậm tính lặp lại. Những ngôi nhà không chỉ rất thẳng hàng mà còn giống nhau về đường nét, hình dạng. Như vậy, ta có thể thấy trẻ chưa có nhiều kinh nghiệm về môi trường xung quanh, chưa có sự tập trung chú ý cao trong quá trình quan sát và tư duy. Điều đó làm ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thể hiện bố cục trong tranh vẽ của trẻ, ảnh hưởng tới chất lượng của tranh.
Tóm tắt nội dung tài liệu: SKKN Tìm hiểu khả năng thể hiện bố cục tranh vẽ của trẻ mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi trong trường mầm non
ĐẶT VẤN ĐỀ 1. LÝ DO VÀ MỤC ĐÍCH CHỌN ĐỀ TÀI: Trong quá trình phát triển lịch sử loài người, nghệ thuật tạo hình là loại hình nghệ thuật có từ rất sớm. Từ khi con người chưa có chữ viết, loài người đã dùng đường nét, hình dạng làm những ký hiệu trao đổi, gửi gắm thông tin, biết sắp xếp các hình mảng theo bố cục hợp lý. Trải qua quá trình phát triển lâu dài, những đường nét, hình dạng đã trở thành một loại hình nghệ thuật tạo hình. Những hình khắc hình vẽ trên vách hang động thời tiền sử đã chứng minh điều đó, tuy rằng lúc ấy con người chưa nghĩ ra rằng đó là những tác phẩm tạo hình. Nghệ thuật tạo hình ngày càng có vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần, đời sống văn hoá của nhân loại. Trẻ em ở lứa tuổi mẫu giáo rất thích vẽ dù đó là những hành động vẽ hết sức tự nhiên. Nhắc đến nghệ thuật tạo hình người ta không thể không nhắc đến hội hoạ một môn nghệ thuật phổ biến và giữ vai trò chủ đạo. Hội hoạ có thể chia làm 2 phần đó là trí tưởng tượng và cách sắp xếp bố trí tìm ra chỗ đứng cho chúng. Hai phần này có quan hệ chặt chẽ với nhau tạo nên cái đẹp cho một tác phẩm hội hoạ. Bố cục là một phận hết sức quan trọng của hội hoạ từ ý nghĩa đó có thể coi bố cục là nền tảng, là khâu quan trọng cần được xây dựng trong quá trình dạy vẽ cho mỗi người, đặc biệt là trẻ em. Trong cuộc sống hàng ngày mỗi người đều có biểu hiện của cái nhìn thẫm, trong đó sự sắp xếp, bố trí, tạo ra khoảng không gian, môi trường ... sao cho hợp lý nhất, làm cho con người đều muốn đưa cái đẹp vào cuộc sống. Chính vì vậy việc tìm hiểu, nghiên cứu khả năng thể hiện bố cục cho trẻ rất quan trọng bởi do đặc điểm tâm sinh lý ở trẻ, do khả năng tạo hình của trẻ mầm non chưa phải là một hoạt động sáng tạo nghệ thuật thực thụ. Quá trình hoạt động và sản phẩm hoạt động tạo hình của trẻ thể hiện ở các đặc điểm của một nhân cách đang được hình thành. Hoạt đọng tạo hình của trẻ không nhằm mục đích tạo nên những sản phẩm phục vụ xã hội cải tạo thế giới hiện thực xung quanh. Mục đích và kết quả to lớn nhất của quá trình hoạt động chính là việc sự biến đổi và phát triển của chính bản thân chủ thể hoạt động. Một đặc điểm rõ nét trong hoạt động tạo hình của trẻ em đó là tính “duy kỷ” xem tranh vẽ của trẻ nhỏ ta thấy cái mà trẻ nhỏ quan tâm hơn cả trong quá trình vẽ, đó là việc vẽ cái gì ? chứ không phải vẽ như thế nào. Mối quan tâm chính là HĐTH của trẻ tập trung vào sự thể hiện, biểu cảm chứ không phải là “hình thức nghệ thuật thực sự của tác phẩm”. Trẻ càng nhỏ càng ít quan tâm tới sự đánh giá them mỹ của người xem mà chỉ cố gắng truyền đạt, giúp người xem hiểu được những suy nghĩ, thái độ, tình cảm của mình qua những gì được miêu tả. Bởi vậy, sự hạn chế của khả năng tạo hình thường được bù đắp rất tích cực bằng âm thanh, lời nói, cử chỉ, điệu bộ. Cùng với tính duy kỷ, tính không chủ định cũng là một đặc điểm tâm lý rất đặc trưng tạo cho sản phẩm HĐTH của trẻ vẻ hấp dẫn riêng. Do tính không chủ định mà ngay quá trình tạo hình trẻ mẫu giáo chưa có khả năng độc lập suy nghĩ công việc sắp tới một cách chi tiết, các ý định miêu tả của trẻ thường nảy sinh tình cờ. Để thực hiện ý định tạo hình trẻ cũng phải ra kế hoạch chung, song các kế hoạch đó thường dễ bị thay đổi các yếu tố ngẫu nhiên xuất hiện trong quá trình quan sát, hoạt động trí nhớ hay cảm xúc. Do đó việc vẽ tranh của trẻ ngoài việc tạo đường nét hình dạng, màu sắc thì trẻ mẫu giáo còn sử dụng trong hoạt động vẽ một phương tiện truyền cảm khác đó là việc sắp xếp các vị trí các hình ảnh trong không gian tranh hay còn gọi là xây dựng bố cục. Với kiểu bố cục cân đối hợp lý sẽ tạo ra nhịp điệu của bài vẽ, mà nhịp điệu là cơ sở ban đầu của tổ chức không gian trong bố cục tranh của trẻ. Khả năng cảm nhận nhịp điệu và thể hiện tính nhịp điệu cùng thế cân bằng trong cách tổ chức không gian tranh vẽ được phát triển theo các lứa tuổi cùng với khả năng nhận thức(tri giác, tư duy, tưởng tượng) của trẻ. Qua nghiên cứu tình hình thực tế ở các trường mần non, ta thấy: Tại các trường mầm non giáo viên đã dạy vẽ cho trẻ theo đúng phương pháp tuy nhiên trẻ vẫn vẽ theo cảm hứng. Trẻ các hình ảnh, hình vẽ đã cụ thể, có các chi tiết đã miêu tả tương đối tốt như trẻ 5 - 6 tuổi đã biết phối hợp nhiều hình tượng trong một bức tranh xong những hình vẽ của trẻ còn sắp xếp thiếu hợp lý hoặc lệch trên lệch dưới, lệch sang phải hoặc lệch sang trái còn nhiều. Tuy ở trẻ 5 - 6 tuổi đã có những bước tiến rõ rệt nhưng tỉ lệ trẻ chưa có lối sắp xếp bố cục hợp lý còn tương đối nhiều, ở trẻ mẫu giáo lớn khi vẽ tranh trẻ đã biết sử dụng lối bố cục tương xứng, xen kẽ hoặc phối cảnh., song đó có số lượng ít làm cho sản phẩm tạo hình của trẻ còn thiếu đi sự cân đối hài hoà cần thiết. Như chúng ta đều thấy trẻ càng lớn càng có sự phát triển về nhận thúc và nhiều trẻ còn thể hiện rõ năng khiếu hội hoạ của mình, do đó việc dạy cho trẻ ngoài việc dạy trẻ học cách: biết vẽ, biết cách tô màu, biết quan sát để tạo ra sản phẩm thì việc giáo viên truyền cho trẻ những kiến thức, những hình thức bố cục cơ bản giúp trẻ nâng cao khả năng nhìn nhận, xây dựng tạo ra cái đẹp cho bản thân mình, cho xã hội, ngoài ra còn giúp những trẻ có năng khiếu phát triển khả năng của mình. Bên cạnh đó việc dạy cho trẻ cách thể hiện bố cục trong các trường mầm non còn mang tính chất sơ sài, ít quan tâm tới hoặc nếu có cũng còn nhiều hạn chế chưa phát huy được khả năng nhận thức của trẻ. Xuất phát từ những lý do trên tôi đi đến lựa chọn đề tài: Tìm hiểu khả năng thể hiện bố cục tranh vẽ của trẻ mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi trong trường mầm non”. 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: Tìm hiểu khả năng thể hiện bố cục tranh vẽ của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi từ đó giúp giáo viên có phương pháp giáo dục hiệu quả nhằm cung cấp cho trẻ những kiến thức cơ bản về bố cục và cách xây dựng bố cục tranh. 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: Đối tượng nghiên cứu: Khả năng thể hiện bố cục trong tranh vẽ của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi. 4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU: - Tìm hiểu khả năng thể hiện bố cục trong tranh vẽ của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trong trường mầm non Ninh Hải. - Địa điểm nơi tôi nghiên cứu tại trường mầm non Ninh Hải - Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 9/2014 đến 4/2015 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: Tôi sử dụng kết hợp các nhóm phương pháp sau khi thực hiện đề tài này. 5.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận: Thu nhập, đọc hiểu, phân tích, tổng hợp, khát quát hoá lý thuyết, nhằm làm sáng tỏ những vấn đề lý luận có liên quan để xây dựng cơ sở lý luận cho vấn đề nghiên cứu. 5.2. Phương pháp quan sát: tiến hành quan sát tự nhiên quá trình vẽ tranh của trẻ nhằm thu nhập thông tin thực tiễn về đặc điểm, khả năng thể hiện bố cục của tranh vẽ của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi. 5.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động nghiên cứu tranh vẽ của trẻ mẫu giáo. 5.4. Phương pháp thống kê toán học sử dụng công thức toán học tính phần trăm để xử lý kết quả thu được. Trong các phương pháp nghiên cứu trên, phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động là phương pháp chủ yếu các phương pháp khác đóng vai trò bổ trợ. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Chương I CƠ SỞ LÝ LUẬN 1. Vài nét cơ bản về HĐTH ở lứa tuổi mầm non: HĐTH ở lứa tuổi mầm non chưa phải là một hoạt động sáng tạo nghệ thuật thực thụ. Bởi vậy bản thân của hoạt động này và các sản phẩm do trẻ tạo ra khác xa so với hoạt động tạo hình của các hoạ sỹ trưởng thành. HĐTH của trẻ em không nhằm mục đích tạo nên những sản phẩm phục vụ cho xã hội, cải tạo hiện thực xung quanh mà kết quả to lớn nhất của nó là sự biến đổi, phát triển chính bản thân chủ thể hoạt động của trẻ. Một đặc điểm rõ nét trong hoạt động tạo hình của trẻ em đó là tính duy kỷ. Xem tranh của trẻ chính tính duy kỷ đã giúp trẻ nhỏ đến với hoạt động tạo hình một cách dễ dàng trẻ không biết sợ, không biết tới những khó khăn khi miêu tả, bởi trẻ sẵn sàng vẽ mọi thứ miễn là trẻ thích. Trẻ luôn quan tâm xem vẽ cái gì chứ không phải vẽ như thế nào. Trẻ càng nhỏ càng dễ chọn đối tượng miêu tả, trẻ ít quan tâm tới thái độ đánh giá của người khác mà cố gắng thể hiện suy nghĩ, thái độ tình cảm ý tưởng của mình thông qua bài vẽ. Cùng với tính duy kỷ của trẻ HĐTH của trẻ còn mang tính không chủ định rất đặc trưng làm cho sản phẩm HĐTH của trẻ có vẻ hấp dẫn riêng. Do tính chủ động mà trong quá trình HĐTH của trẻ mẫu giáo chưa có khả năng độc lập suy nghĩ công việc sắp tới một cách chi tiết, các ý định miêu tả thường nảy sinh một cách tình cờ. Để thực hiện ý định tạo hình trẻ cũng phác thảo ra kế hoạch chung chung, song nó dễ bị thay đổi bởi các yếu tố ngẫu nhiên xuất hiện trong quá trình quan sát, trong hoạt động trí nhớ hay cảm xúc. Tranh vẽ của trẻ dường như là một câu chuyện đồ hoạ, khi kể “câu chuyện” ấy cũng như khi kể câu chuyện bằng lời nói, trẻ thường vẽ bắt đầu bằng một chi tiết nào đó, sau đó thêm dần các chi tiết mới. Đôi khi trẻ liên kết vào một bức tranh tới vài hành động, vài sự kiện xảy ra với cùng một nhân vật (nhân vật đó được vẽ nhiều lần, ở nhiều vị trí, tư thế trong bức tranh), và kết quả tạo nên một bố cục rất tự nhiên. Khi vẽ tranh trẻ thường khó phân biệt sự vật, nhân vật chính và chưa biết cách làm cho chúng nổi bật, những gì mà trẻ muốn thể hiện thường được liệt kê theo luồng suy nghĩ còn chưa mạch lạc của trẻ. Chú tâm vào thể hiện nội dung các ý tưởng trẻ thường vẽ rất say xưa, nhưng khác với người lớn, vẽ xong từng chi tiết trẻ hầu như không xem xét lại, không quan tâm tới chúng nữa và không biết sửa sai, tô vẽ lại. Tóm lại: khi nghiên cứu các tranh vẽ tự do của trẻ người ta nhận thấy chúng thể hiện ở đó phần nhiều là những gì nó nhìn thấy, nó biết, nó nghĩ, theo cách cảm nhận của trẻ thơ chứ chưa hẳn là những gì giống như cái mà chúng ta nhìn thấy. Đây là một đặc điểm đáng lưu ý, một điều kiện thuận lợi mà người ta đã tận dụng để đi sâu tìm hiểu tâm lý của trẻ em. Tuy nhiên, cứ để lập lại hiện tượng này thì có thể là một nhược điểm gây cản trở cho sự phát triển hoạt động tạo hình của trẻ, hạn chế sự phát triển của hình tượng nghệ thuật. Để khắc phục nhược điểm này cần giúp trẻ bổ sung cho nội dung tranh vẽ của trẻ bằng những kinh nghiệm thu được từ quá trình quan sát, từ các sự vật hiện tượ ... ếm tỉ lệ cao hơn. Điều đó chứng tỏ một số trẻ mẫu giáo lớn nói riêng và trẻ mẫu giáo nói chung vẫn chưa có nhận thức rõ ràng về mối quan hệ giữa không gian ba chiều của khung cảnh hiện thực với không gian hai chiều trên tờ giấy vẽ. Trẻ luôn coi mặt đáy của khung tranh là mặt đất và những gì đứng trên mặt đất đều được sắp xếp chia hàng ở phía dưới nhà cửa, cây cối. Tương tự như vậy, những gì ở trên bầu trời được bố trí ở trên mặt trên của khung tranh mây, ông mặt trời, những chú chim.. Ở mức độ bố cục đơn giản, hình thức bố cục lặp lại cùng chếm tỉ lệ cao, tiêu biểu là tranh của bé Phương Anh (vẽ tranh Trường mầm non), không chỉ có yếu tố hàng lối mà tranh của bé Phương Anh còn mang đậm tính lặp lại. Những ngôi nhà không chỉ rất thẳng hàng mà còn giống nhau về đường nét, hình dạng. Như vậy, ta có thể thấy trẻ chưa có nhiều kinh nghiệm về môi trường xung quanh, chưa có sự tập trung chú ý cao trong quá trình quan sát và tư duy. Điều đó làm ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thể hiện bố cục trong tranh vẽ của trẻ, ảnh hưởng tới chất lượng của tranh. Từ thực tiễn và kết quả nghiên cứu chúng tôi thấy khả năng sử dụng các hình thức bố cục của trẻ mẫu giáo lớn là tương đối tốt, có sự nhảy vọt về chất và lượng, khả năng tri giác, quan sát không gian của trẻ phát triển mạnh kết hợp với kỹ năng thể hiện hình dạng, kích thước, màu sắc khiến tranh của trẻ luôn có tính nhịp điệu và chiều sâu với nhiều tầng cảnh. 3. Khả năng xây dựng bố cục trong tranh vẽ của trẻ mẫu giáo lớn Trường mầm non Ninh Hải. Để đánh giá khả năng thể hiện bố cục trong tranh vẽ của trẻ mẫu giáo lớn ngoài việc tìm hiểu khả năng sử dụng các hình thức bố cục, chúng tôi còn tiến hành nghiên cứu cách xây dựng bố cục của trẻ, tức là cách sắp xếp hình mảng, cách sử dụng đường nét, hình dạng, màu sắc, cách phân bố đậm nhạt. Mức độ Tốt Khá Trung bình Yếu kém Số lượng 40 25 10 0 % 53,3 33,3 13,3 0 Qua bảng tổng kết cho thấy trẻ mẫu giáo lớn của 3 lớp 5A và 5B, 5C có cùng độ tuổi, cùng học trong một môi trường như nhau, nhưng trẻ lại có sự phân biệt về khả năng xây dựng bố cục tranh vẽ. Số lượng trẻ có khả năng xây dựng bố cục tốt chiếm tỉ lệ cao (53,3%). Ngược lại, không có trẻ nào không biết cách xây dựng bố cục, còn lại là (33,3%) ở mức độ khá, (13,3%) ở mức độ trung bình. Qua bảng ta thấy sự phát triển nhảy vọt của trẻ về khả năng xây dựng bố cục, nhất là ở mức độ tốt (tăng). Bởi trẻ mẫu giáo lớn đã có nhiều kinh nghiệm hơn không chỉ trong nhận thức về môi trường xung quanh mà còn cả khả năng xây dựng bố cục. Tiêu biểu cho khả năng xây dựng bố cục của trẻ MGL ở mức độ này là tranh của bé Diệp, Mai Hương, Phương Anh, Bích Vân vẽ phong cảnh và tranh trẻ em vui chơi. Về hình dáng: Như ta đã nói hình thức bố cục theo phối cảnh được trẻ Mẫu giáo sử dụng nhiều nhất ở đề tài vẽ phong cảnh. Những yêu cầu về hình thức bố cục này là những yêu cầu về hình mảng trong xây dựng bố cục. Tranh vẽ “về miền núi” của bé Mai Hương đã đáp ứng được những yêu cầu đó có mảng chỉnh, mảng phụ được sắp xếp cân đối, hài hoà, hợp lý, trước mặt là hình ảnh những ngôi nhà sàn xinh xắn đặc trưng của miền núi được bài trí đẹp, có xa có gần. Quang cảnh xung quanh trùng điệp, có ông mặt trời làm nổi bật mảng chính và khắc họa rõ chủ đề tác phẩm. Sự phân bố hợp lý giữa mảng đặc, mảng trống làm nổi bật chi tiết. Trẻ đã nhận ra sự cứng nhắc của các hình học, nhận ra giá trị của thẩm mỹ của đường nét nên trẻ luôn cố gắng để tạo ra những đường nét thật linh hoạt, mềm mại, đúng như trẻ mong muốn. Ở lứa tuổi này để thể hiện sự vận động của các sự vật hiện tượng là công việc phức tạp và rất khó đòi hỏi trí tưởng tượng và khả năng quan sát, nhưng ở bức tranh “Trẻ em vui chơi” bé Linh Chi đã khắc hoạ những dáng người một cách rất “hoạ sĩ” nó mang lại cho bức tranh sự rung động, vui tươi lột tả được chủ đề bức tranh. Về màu sắc - độ đậm nhạt : là một yêu cầu khó đối với trẻ, nhưng qua tìm hiểu , quan sát ta thấy bức tranh vẽ miền núi và tranh vui chơi của bé tôi thấy trẻ đã biết cách phối hợp và sử dụng màu sắc. Như hình ảnh ngôi nhà, cây cối, đường đi ở gần có màu sắc đậm hơn ở xa. Màu sắc trong tranh rất đa dạng về số lượng và độc đáo. Tuy nhiên độ đậm nhạt về màu sắc thì ít trẻ thể hiện được rõ ràng. Bên cạnh những trẻ có khả năng xây dựng bố cục tốt, trẻ MGL cũng có những em chưa biết cách để tạo ra một bố cục đẹp, chưa biết sắp đặt mảng chính, mảng phụ. Số lượng trẻ có khả năng xây dựng bố cục ở mức độ trung bình chiếm 13,3%, mức độ khá chiếm 33,3%. Ở mức độ khá, trẻ cũng biết cách bố trí mảng xa gần, chính phụ sao cho hợp lý tuy chưa linh hoạt, màu sắc đa dạng những chưa hài hoà, thiếu độ đạm nhạt (tranh của bé Phượng). Nhìn chung ở trẻ mẫu giáo lớn , bên cạnh việc miêu tả những gì mình thấy trẻ còn khắc hoạ những hình ảnh trẻ thích. Vì trẻ thích nên những gì trẻ thể hiện cũng có hồn, đẹp và tinh tế hơn không chỉ về hình mảng, màu sắc, độ đạm nhạt. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT Ý KIẾN 1. Kết luận: Đa số trẻ mẫu giáo lớn ở trường mầm non Ninh Hải có khả năng thể hiện bố cục tương đối tốt. Biểu hiện ở sự gia tăng về số lượng và chất lượng khi trẻ sử dụng hình mảng, đường nét, hình dạng, màu sắc đậm nhạt trong xây dựng bố cục. Trẻ có khả năng đó bởi chịu nhiều yếu tố như sự quan tâm của cô giáo, gia đình, vốn kinh nghiệm sống, các phương pháp hình thức nội dung giảng dạy của giáo viên. Hơn nữa hoạt động vẽ là hoạt động mà nhiều trẻ hứng thú và say mê điều đó càng tạo điều kiện và động cơ giúp trẻ thể hiện mình. Tuy vậy còn có một số trẻ vẫn chưa biết sử dụng sự đa dạng, phong phí của bố cục và sự nhịp ngàng, mềm mại của đường nét, màu sắc, đậm nhạt Như vậy nhiệm vụ của giáo viên không chỉ hiểu được ý nghĩa, vai trò, yêu cầu của bố cục, nắm được đặc điểm, khả năng thể hiện chúng trong tranh vẽ của trẻ mà còn phải cung cấp cho trẻ những tri thức cần thiết và tổ chức rèn luyện hoạt động vẽ tranh cho trẻ. Nên cho trẻ quan sát, nhận biết đối tượng để làm giầu vốn tri thức, vốn biểu tượng và nâng cao khả năng tư duy không gian của trẻ. Và ta có thể khẳng định bên cạnh đường nét, hình dạng, màu sắc, bố cục luôn giữ vai trò chủ đạo trong việc thể hiện nội dung, chủ đề của tác phẩm tranh không chỉ riêng việc lựa chọn, sử dụng các hình thức bố cục mà cả việc xây dựng bố cục, sử dụng hình mảng, đường nét, hình dạng, màu sắc và đậm nhạt trong tranh đều là việc khó và phức tạp, đòi hỏi ở người vẽ vốn kinh nghiệm sống và khả năng quan sát. Một tác phẩm có để lại dấu ấn hay không phần lớn phụ thuộc vào bố cục trong tác phẩm. Bố cục là phương tiện để trẻ tiếp xúc, tìm hiểu và nhận thức môi trường xung quanh. Vì vậy việc cung cấp cho trẻ những kiến thức sơ đẳng về hình thức bố cục, các yêu cầu của bố cục, cần xây dựng bố cục có vai trò quan trọng trong việc giúp trẻ thể hiện suy nghĩ và hiểu biết của mình trên tranh vẽ và thông qua tranh vẽ ta có thể đánh giá được mức độ nhận thức, tư duy và thị hiếu của trẻ. Cùng với sự phát triển tâm sinh lý ở trẻ, khả năng sử dụng và xây dựng bố cục của trẻ cũng có sự phát triển ở trẻ mẫu giáo lớn khả năng đó càng được khẳng định, vì thế giáo viên nên thường xuyên tổ chức cho trẻ tiếp xúc với MTXQ để giúp trẻ có khả năng tư duy, quan sát, ghi nhớ có chủ định, từ đó sẽ giúp trẻ có thêm vốn kinh nghiệm để trẻ có thể phát huy khả năng tạo hình của mình. 2. Ý kiến đề xuất: * Về phía gia đình: Tạo điều kiện về vật chất để cho trẻ được tham gia hoạt động tạo hình mọi lúc mọi nơi. Cho trẻ cùng đi tham quan, cùng hướng dẫn trẻ quan sát, học tập để tạo được vốn kinh nghiệm. Luôn quan tâm giúp đỡ trẻ về tinh thần để trẻ có tâm thế vui tươi khi đến lớp học tập có hiệu quả hơn. * Về phía Giáo viên: Giáo viên ngoài việc chuẩn về trình độ sư phạm cần có trình độ năng lực về nghệ thuật, hiểu biết về nghệ thuật về cách sử dụng đường nét, màu sắc. Đặc biệt là về bố cục của tranh. Ngoài ra giáo viên cần có năng lực về phương pháp sư phạm dạy trẻ “học mà chơi - chơi mà học” cho trẻ tiếp cận với nghệ thuật mà không quá cao sang không quá xa với trẻ, do đó việc giáo viên có năng lực về khả năng sư phạm rất cần thiết và quan trọng. Cần vận dụng sáng tạo, triệt để giá trị bố cục trong hoạt động vẽ tranh của trẻ, xen kẽ vào giờ học hợp lý, điều đó không chỉ tăng hiệu quả giờ học mà còn phát huy tối đa vai trò ý nghĩa của bố cục đối với sự phát triển của trẻ, đặc biệt là phát triển về thẩm mĩ . Cô cần cung cấp cho trẻ những hiểu biết về tính chất ý nghĩa của bố cục với nhiều hình thức khác nhau để lôi cuốn thu hút trẻ. Ví dụ cho trẻ đi thăm quan, trẻ tham gia vào hoạt động ngoài trời, tìm hiểu làm quen với các tác phẩm nghệ thuật. Khuyến khích trẻ tham gia hoạt động vẽ, sử dụng linh hoạt các hình thức khác nhau để động viên trẻ hăng say thể hiện các hình thức bố cục và cách xây dựng bố cục mang tính sáng tạo, đem lại hiệu quả thẩm mĩ cao. * Về phía nhà trường: Ban Giám hiệu nhà trường cần dựa vào kế hoạch hoạt động của chương trình chăm sóc giáo dục trẻ để chỉ đạo, định hướng cho giáo viên xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động vẽ tranh cho trẻ đảm bảo phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ. Trong quá trình thực hiện phải thường xuyên kiểm tra đánh giá kết quả để bổ sung, điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp. Nhà trường tăng cường cho giáo viên dự các tiết mẫu để các giáo viên học hỏi phát huy được sự sáng tạo trong giảng dạy. Nhà trường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học để đáp ứng với yêu cầu vui chơi và học tập ở trẻ. Tôi xin chân thành cảm ơn!. Ninh Hải, ngày 22 tháng 04 năm 2015 PHÊ DUYỆT CỦA HIỆU TRƯỞNG TÁC GIẢ VIẾT SÁNG KIẾN Đinh Thị Thanh Tâm TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Lê Thanh Thuỷ - Phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ MN (Nxb Đại học Sư phạm). 2. Nguyễn Ánh Tuyết (chủ biên) Nguyễn Thị Như Mai, Đinh Thị Kim Thoa - Tâm lý học trẻ em lứa tuổi mầm non (Nxb Đại học Sư phạm). 3. Nguyễn Văn Tỵ tự học vẽ (Tập 3) bố cục và các loại tranh khác (Nxb Văn hoá Thông tin). 4. Ưng Thị Châu, Nguyễn Lăng Bình, Lê Đức Hiền - Tạo hình và Phương pháp hướng dẫn HĐ tạo hình cho trẻ (Nxb Giáo dục). 5. Đàm Huyện - Giáo trình bố cục, Bộ GD & ĐT - Nxb Sư phạm
File đính kèm:
- skkn_tim_hieu_kha_nang_the_hien_bo_cuc_tranh_ve_cua_tre_mau.doc