Sáng kiến kinh nghiệm Rèn đọc diễn cảm cho học sinh Lớp 4 trong môn Tập đọc

Sáng kiến kinh nghiệm 
 Trang 2/10 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
ĐỀ TÀI: 
RÈN ĐỌC DIỄN CẢM CHO HỌC 
SINH LỚP 4 TRONG MÔN TẬP ĐỌC
Sáng kiến kinh nghiệm 
 Trang 3/10 
PHẦN MỞ ĐẦU 
I. Bối cảnh đề tài 
 Nhiệm vụ năm học 2010 – 2011 là tiếp tục “ Đổi mới công tác quản 
lí và nâng cao chất lượng giáo dục” đây được xem là điểm mới của ngành 
để tạo sự chuyển biến tích cực trong việc dạy và học của thầy và trò trong 
thời kỳ đổi mới. 
 Từ việc đổi mới của ngành đòi hỏi bản thân của từng giáo viên 
phải không ngừng đổi mới trong công tác giảng dạy. Nghiên cứu, tìm 
tòi phương pháp mới áp dụng trong quá trình giảng dạy để góp phần 
nâng cao hiệu quả tiết học. 
 Trong chương trình giáo dục tiểu học Tập đọc cũng là phân môn 
chiếm vị trí quan trọng. Nó có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt 
động ngôn ngữ cho học sinh. Chính vì thế học sinh tiểu học không chỉ 
đọc đúng, đọc hiểu mà điều tất yếu quan trọng là phải đọc diễn cảm. 
II. Lí do chọn đề tài 
Phân môn tập đọc lớp 4 tiếp tục củng cố năng cao kĩ năng đọc 
thầm đã được hình thành ở lớp dưới, tăng cường tốc độ đọc, biết đọc 
lướt để chọn thông tin nhanh, bước đầu biết đọc diễn cảm. 
 Tuy nhiên hiện tại học sinh lớp 4 đọc chưa như mong muốn. 
Các em chưa nắm chắc công cụ để lĩnh hội tri thức, tư tưởng, tình cảm 
của người khác chứa đựng trong văn bản được đọc. Bên cạnh một số ít 
học sinh yếu đọc bài chưa trôi chảy còn lại đa số các em chỉ đọc bình 
thường đơn điệu không diễn cảm và còn sai một số âm chuẩn. Các em 
cho rằng chỉ hiểu và đọc trôi chảy là được . Giáo viên còn lúng túng 
khi dạy Tập đọc là phải hướng dẫn như thế nào để các em phát âm 
chuẩn, đọc bài hay và diễn cảm. 
Để góp phần khắc phục trình trạng trên, giúp học sinh học tiết Tập 
đọc đúng mục tiêu, tôi chọn đề tài này để nghiên cứu năm 2010 - 
2011. 
Sáng kiến kinh nghiệm 
 Trang 4/10 
III. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu 
- Giáo viên và học sinh lớp 42. 
- Tuy nhiên áp dụng còn tùy thuộc vào khả năng của từng giáo 
viên, từng lớp học. 
IV. Mục đích nghiên cứu 
- Góp phần nâng cao hiệu quả tiết dạy Tập đọc. Rèn kĩ năng đọc 
cho các em đọc hay hơn, diễn cảm hơn. 
- Thông qua đề tài được sự đóng góp của lãnh đạo, bản thân được 
giao lưu học hỏi tích lũy được nhiều kinh nghiệm bổ ích và thiết 
thực trong công tác. 
V. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu 
Thực hiện đổi mới phương pháp dạy học môn Tập đọc theo hướng 
“Lấy học sinh làm trung tâm”. 
- Yêu cầu đọc diễn cảm của học sinh lớp 4 là gì? Hướng dẫn tổ 
chức thế nào để phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh? 
Tôi xin trình bày việc rèn kĩ năng đọc diễn cảm các bài Tập đọc, 
các văn bản nghệ thuật. 
PHẦN NỘI DUNG 
I. Cơ sở lí luận 
Trên cơ sở giúp phát huy tính tích cực và tiếp thu kiến thức có mục 
đích của học sinh và việc giảng dạy của giáo viên có hiệu quả. 
- Sáng kiến kinh nghiệm sử dụng kiến thức có trong bài học, 
tham khảo sách hướng dẫn và tài liệu bồi dưỡng. 
- Hoạt động dạy học phải phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý lứa 
tuổi học sinh tiểu học. 
- Kĩ năng đọc là một kĩ năng khá phức tạp đòi hỏi phải có một 
quá trình luyện tập lâu dài. 
Sáng kiến kinh nghiệm 
 Trang 5/10 
II. Thực trạng của vấn đề 
a. Thuận lợi: 
- Chương trình SGK Tiếng việt 4 có nội dung phong phú hấp 
dẫn. Mỗi bài có thể là một tác phẩm hay đoạn trích. Phần tìm 
hiểu bài gồm những câu hỏi giúp học sinh hiểu giá trị nghệ 
thuật. Còn có yêu cầu học thuộc lòng thuận lợi cho người dạy 
và người học. 
- Bản thân yêu nghề luôn tìm tòi học hỏi ở đồng nghiệp. Đặc biệt 
là được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo. 
- Lớp có một số học sinh có giọng đọc khá truyền cảm. 
b. Khó khăn: 
- Qua giảng dạy và dự giờ một số lớp, tôi thấy học sinh thực hiện 
phần đọc diễn cảm chưa tốt. Đa số các em đọc đều đều chưa 
đúng giọng của bài, chưa biết thay đổi giọng đọc ở từng đoạn để 
phù hợp nội dung tâm trạng nhân vật. 
- Giáo viên hướng dẫn đọc diễn cảm còn qua loa, chưa cụ thể. 
- Khi dạy bài Tập đọc, tôi chọn 10 học sinh thi đọc diễn cảm kết 
qua như sau: 
Giỏi: 1 – 10% 
Khá: 2 – 20% 
Trung bình: 7 – 70% 
Với kết quả trên tôi nhận thấy cần đặc biệt chú trọng trong việc hướng 
dẫn đọc diễn cảm nhằm nâng cao kĩ năng đọc. 
III. Các biện pháp tiến hành giải quyết vấn đề 
 Chuẩn bị cho việc đọc: 
- Giáo viên cần lưu ý tư thế ngồi đọc của học sinh là ngay ngắn. 
Khoảng cách từ mắt đến sách khoảng 30 – 35cm. Cổ và đầu 
thẳng. 
Sáng kiến kinh nghiệm 
 Trang 6/10 
- Khi được gọi đọc bài phải bình tỉnh, tự tin, không hấp tấp đọc 
ngay, đứng đàng hoàng, thoải mái, sách được mở rộng và cầm 
bằng hai tay. 
- Khi đọc thành tiếng cần đọc rõ cho cô và cả lớp cùng nghe, 
không quá to, hoặc quá nhỏ. 
- Trong một tiết dạy Tập đọc để thực hiện tốt khâu luyện đọc, 
luyện đọc diễn cảm, giáo viên phải thực hiện các bước cơ bản 
sau: 
1. Luyện đọc đúng: 
a. Khái niệm: Đọc đúng là tái hiện mặt âm thanh bài đọc 
một cách chính xác, đọc không thừa, không sót âm, vần, 
tiếng, nghỉ ngắt hơi đúng chỗ. 
b. Biện pháp: 
- Giáo viên phân loại để nắm trình độ học tập của học sinh để có 
kế hoạch luyện đọc nối tiếp theo nhóm đối tượng. 
- Dự tính lỗi học sinh dễ mắc, những từ khó lần trước học sinh 
luyện đọc chưa tốt để luyện đọc lại. 
VD: Âm đầu: Làm việc, cá rô 
 Âm khó: Chai rượu, con hưou, đêm khuya, 
- Chú ý phát hiện những từ học sinh đọc sai. Giáo viên ghi bảng 
yêu cầu học sinh đọc lại. Nếu học sinh đó đọc không đúng yêu 
cầu học sinh khác đọc rồi, học sinh đó đọc lại. 
- Bên cạnh âm. Giáo viên chú ý cho học sinh đọc đúng thanh hỏi, 
ngã.Giải thích từ khó để học sinh hiểu điều mình đọc. 
- Hướng dẫn học sinh đọc ngắt nghỉ hơi đúng, nghỉ ít ở dấu, nghỉ 
lâu ở dấu chấm. Dựa vào quan hệ ngữ pháp để xác định cách 
ngắt nhịp câu. 
VD: Mấy sợi mây còn vắt ngang qua/ mỗi lúc một mảnh dần/ rồi 
đứt hẳn. 
Sáng kiến kinh nghiệm 
 Trang 7/10 
- Đối với những bài thơ cần ngắt nghỉ đúng nhịp thơ. 
( Nhịp 2/3; nhịp 3/2 hoặc 4/3.) 
2. Luyện đọc lưu loát 
a. Khái niệm: 
Đọc lưu loát là nói đến phẩm chất đọc về mặt tốc độ, đọc 
không ê a, ngắc ngứ.Tốc độ đọc nhanh chỉ thực hiện khi 
đã đọc đúng ( 120 tiếng/phút). 
b. Biện pháp: 
Giáo viên hướng dẫn học sinh làm chủ tốc độ bằng cách đọc 
mẫu. Học sinh đọc thầm theo. Học sinh đọc thầm nối tiếp có 
sự kiểm tra của giáo viên và các bạn để điều chỉnh tốc độ. 
- Để thực hiện yêu cầu này, giáo viên cần cho học sinh đọc trước 
ở nhà nhiều lần. 
- Hướng dẫn học sinh đọc đúng ngữ điệu, lên giọng ở câu hỏi, hạ 
giọng ở câu kể.làm nền tảng cho đọc diễn cảm. 
3. Luyện đọc có ý thức (đọc hiểu) 
a. Khái niêm: 
Là đọc hiểu nội dung bài văn, bài thơ. Hiểu nghĩa từ, cụm từ, 
câu, đoạn.toàn bộ những gì đọc được. 
b. Biện pháp: 
Mỗi bài Tập đọc có nội dung, ý nghĩa, khác nhau nên nhất 
thiết cần đọc nắm được nội dung để lựa chọn giọng đọc phù 
hợp. 
- Cho học sinh đọc thầm, giao nhiệm vụ cho học sinh để kiểm tra 
việc đọc hiểu. 
VD: Đọc thầm để trả lời câu hỏi theo nội dung từng đoạn. 
 Đọc thầm theo nội dung bài 
Đây là cơ sở để học sinh bước vào đọc diễn cảm. 
4. Luyện đọc diễn cảm 
Sáng kiến kinh nghiệm 
 Trang 8/10 
a. Khái niệm: 
Đó là việc đọc thể hiện kĩ năng làm chủ ngữ điệu, chỗ ngừng 
giọng, cường độ giọng,.biểu đạt đúng ý nghĩa và tình cảm 
của tác giả gởi gấm trong bài đọc. 
b. Biện pháp: 
- Giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh tham gia vào việc tìm 
giọng đọc cho bài. 
VD: Đối với những bài văn miêu tả thì đọc giọng nhưu thế nào? 
Văn kể chuyện? Những bài thơ 
- Yêu cầu luyện đọc đoạn ngắn: Em hãy đọc đoạn văn, đoạn thơ 
mà em thích cho cô và các bạn cùng nghe! 
- Để đọc diễn cảm người đọc phải làm chủ chỗ ngắt giọng, làm 
chủ tốc độ đọc, làm chủ cường độ đọc.(to, nhỏ, nhấn giọng hay 
không) và làm chủ ngữ điệu ( độ cao, lên giọng hay hạ giọng). 
Thể hiện sắc thái tình cảm khi đọc. 
- Tổ chức các hình thức thi đọc diễn cảm, đọc phân giai, đóng 
kịchđối với các tác phẩm có nhiều lời hội thoại. 
VD: Bài “Người ăn xin” TV4 
Cậu bé: “Ông đừng giận cháu, cháu không có gì chô ông cả” 
(Giọng đọc thương xót ông lão 1 cách chân thành) 
Ông lão: Cháu ơi, cám ơn cháu!... 
(Giọng xúc động trầm ấm của người cao tuổi) 
VD: Bài “Khuất phục tên cướp biển” TV4 
Học sinh đọc cần phân biệt lời tên cướp cục cằn, hung tợn, lời bác 
sĩ Ly điềm tĩnh nhưng kiên quyết đầy sức mạnh. 
- GV cần chú ý đến tư thế tác phong của người đọc, giọng đọc bình 
tĩnh, tự nhiên, độ âm vang vừa phải. một sắc thái vui tươi trên nét 
mặt hay một thoáng trầm tư phù hợp với từng câu, đoạn sẽ làm 
tăng thêm cái hay cái đẹp và dễ đi vào lòng người. Ánh mắt không 
Sáng kiến kinh nghiệm 
 Trang 9/10 
phải lúc nào cũng chằm chằm nhìn vào sách mà đôi lúc nhìn vào 
người nghe để lôi cuốn sự chú ý của mọi người. 
IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 
 Sau khi vận dụng kinh nghiệm vào tiết dạy TĐ. Đối chiếu kết quả 
điều tra thực trạng. Tôi thấy chất lượng tăng lên rõ rệt: 
- Giỏi tăng từ 1 lên 4 HS- 40% 
- Khá tăng từ 2 lên 5 HS- 50% chỉ còn 10% HS trung bình 
Tôi thấy mình đã tìm đúng hướng và cách dạy đúng đặc trưng bộ 
môn. Các em học sinh rất hứng thú trong giờ tập đọc. 
Bước đầu các em tiết đọc diễn cảm ở tất cả các bài Tập đọc. 
Các văn bản nghệ thuật có được nhiều em đọc rất hay rất hấp dẫn. 
Các em biết mạnh dạn hơn, biết tìm giọng đọc đúng ngữ điệu, sắc 
thái, lời nhân vật. Biết nhận xét bạn để cùng tìm giọng đọc của bài, 
của đoạn. 
Thêm yêu thơ văn, có kĩ năng đọc diễn cảm bằng lời tương đối tốt. 
Biết dùng từ ngữ, hình ảnh chọn lọc để viết đoạn văn, bài văn hay. 
PHẦN KẾT LUẬN 
I. Những bài học kinh nghiệm 
 GV cần nắm vững quy trình dạy TĐ lớp 4. Đặc biệt là cách hướng 
dẫn HS đọc diễn cảm 
- Nắm được cách đọc diễn cảm ở từng bài, tích cực rèn đọc để đọc 
mẫu vì giọng đọc của GV rất quan trọng và thiết thực. 
- Sáng tạo trong giảng dạy có nhiều biện pháp tổ chức luyện đọc 
cho HS đạt hiệu quả cao. 
 II. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm 
 Với kinh nghiệm trên góp phần nâng cao chất lượng của giờ dạy 
TĐ nói riêng, chất