Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp giúp học sinh chọn nghề trong tương lai

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÚP HỌC SINH 
CHỌN NGHỀ TRONG TƯƠNG LAI 
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: 
Đất nước ta đang bước vào giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa với mục tiêu 
đến năm 2020 Việt Nam sẽ từ một nước nông nghiệp về cơ bản trở thành nước công 
nghiệp, hội nhập với cộng đồng quốc tế. Nhân tố quyết định thắng lợi của công cuộc này 
đó là con người, là nguồn lực người Việt Nam được phát triển về số lượng và chất lượng 
trên cơ sở mặt bằng dân trí được nâng cao. Việc này cần được bắt đầu từ các trường phổ 
thông, mà trước hết là các nhà trường cần xác định được đối với người học đầu ra cần đạt 
được những gì ? Từ đó đào tạo học sinh phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức 
khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã 
hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng 
yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Vì vậy, các trường phổ thông không 
những chỉ cung cấp cho các em những kiến thức về các bộ môn văn hóa ( toán , lý, sử, 
văn....) mà còn phải cung cấp cho các em những kiến thức cơ bản về chọn nghề trong 
tương lai. 
Dưới sự phát triển nhanh, mạnh với tốc độ mang tính bùng nổ của khoa học công 
nghệ thì thế giới nghề nghiệp vô cùng phong phú. Nhưng hoạt động giáo dục hướng 
nghiệp còn rất mới lạ trong chương trình phổ thông, giáo viên chưa đào tạo trong hệ 
thống sư phạm. 
Mặc dù hiện nay hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh đã được đưa vào 
chương trình phổ thông, nhưng thực tế nhiều nơi chỉ dạy qua loa, có nơi mới bắt tay vào 
làm còn nhiều lúng túng, vừa làm vừa rút kinh nghiệm. Do đó, cuối cấp học, nhiều học 
sinh luôn đứng trước giữa các ngã rẽ, không biết mình nên chọn ngành gì, thậm chí có rất 
nhiều học sinh không hề ý thức được mình sẽ làm gì trong tương lai. Mặc dù ngày càng 
có nhiều chương trình tư vấn tuyển sinh nhưng nhiều học sinh lớp 12 vẫn không thể định 
được hướng cho mình. 
Vì vậy, để góp một phần nhỏ vào việc hướng nghiệp cho học sinh tôi xin trình bày 
một số giải pháp giúp học sinh chọn cho mình một nghề trong trong lai 
II. CƠ SỞ LÝ LUẬN: 
1. Vì sao phải chọn nghề: 
- Nghề nghiệp là sản phẩm của xã hội loài người khi đã phát triển tới một giai đoạn 
nhất định. Nghề nghiệp ra đời cùng với sự phát triển của lực lượng sản xuất, nền kinh tế 
tăng trưởng, khi có sự phân công trong xã hội. 
- Nghề là hình thức hoạt động mà con người theo đuổi trong suốt cả cuộc đời. Bởi 
vì, qua cuộc sống gia đình, qua vui chơi giải trí, qua bè bạn, con người có thể cảm nhận 
được niềm hạnh phúc. Nhưng vẫn không thể thiếu được hạnh phúc trong nghề nghiệp, 
bởi hạnh phúc ấy không chỉ bó hẹp ở một người hoặc một số ít người, mà nó thuộc hạnh 
phúc chung cả cộng đồng. 
Vì vậy, lí tưởng tương lai của con người trước hết biểu hiện ở lí tưởng nghề 
nghiệp. Đối với học sinh nói riêng và thanh niên nói chung chuẩn bị vào đời, lí tưởng 
nghề nghiệp cần sớm được hình thành bởi: “ Chọn nghề là chọn cuộc đời ” 
2. Vậy chọn nghề là gì ? 
- Cùng với sự phát triển kinh tế, khoa học và công nghệ như vũ vũ bão, sự phân 
công xã hội ngày càng nhỏ, chuyên sâu, thế giới nghề nghiệp nagfy càng phong phú và 
đa dạng. Nhưng mỗi người chỉ có thể lựa chọn một nghề phù hợp nhất với mình. Vì vậy, 
đối với học sinh cũng chỉ chọn cho mình một nghề trong tương lai. Công việc này đòi hỏi 
các em phải có những hiểu biết nhất định về nghề và dựa trên cơ sở năng lực cxuar bản 
thân, sở thích, hứng thú và nhu cầu của thị trường lao động để tiến hành lựa chọn. 
- Quá trình chọn nghề phải xuất phát từ sự nhìn nhận, đánh giá về nghề, sau đó căn 
cứ vào hứng thú, sở trường của bản thân mà tự xác định một trong những nghề hiện có 
trong xã hội. Có thể: con người lựa chọn nghề nghiệp cho mình; hoặc nghề nghiệp lựa 
chọn đối tượng cho chính nó. Trong quá trình lựa chọn nà, yếu tố tự giác là điều quan 
trọng hàng đầu, bởi đó là nguồn hạnh phúc và sự hoàn mĩ của mỗi cá nhân chúng ta. 
Tuyệt đối không nên chọn nghề khi ta chưa phân tích hết các yếu tố hoặc chọn theo cảm 
tính và theo bạn bè. 
Do đó, công tác giáo dục hướng nghiệp để phát hiện và bồi dưỡng phẩm chất, nhân 
cách nghề nghiệp cho học sinh, giúp các em biết được khả năng của mình, hiểu yêu cầu 
của là cần thiết. Thông qua hoạt động giáo dục hướng nghiệp, giáo viên giúp học sinh 
điều chỉnh động cơ chọn nghề, trên cơ sở đó các em định hướng đi vào lĩnh vực sản xuất 
mà xã hội đang có nhu cầu nhân lực. Để từ đó các em chọn cho mình một nghề thích hợp 
trong tương lai. 
3. Chọn nghề như thế nào ? 
Chúng ta điều biết rằng, một nguyên tắt sống trong xã hội hiện nay, để trụ vững ở 
cuộc đời, con người phải chọn cho mình một nghề phù hợp. Để chọn được nghề phù hợp, 
trước hết phải tìm hiểu về sự phù hợp nghề tức là sự hòa hợp, sự ăn khớp, sự tương xứng 
trong cặp “ Con người và nghề nghiệp ”, nghĩa là sự phù hợp qua lại giữa con người cụ 
thể với công việc, với hoạt động nghề nghiệp của mỗi con người. 
 Trong điều kiện kinh tế hội nhập, xã hội được cải thiện và khoa học công nghệ 
phát triển như vũ bão, số lượng nghề ngày càng tăng. Con người không dễ dàng lựa chọn 
được một nghề nhất định trong biển nghề mênh mông ấy. Tuy nhiên mọi sự lựa chọn đều 
nhằm mục đích thành công. Bởi vì chọn nghề thành công chẳng những giúp học sinh 
nhiều điều như có công ăn việc làm, có thu nhập cao, có đời sống ổn định trong tương lai, 
mà còn giúp các em phát triển tài năng, hoàn thiện nhân cách, đóng góp công sức xây 
dựng và phát triển xã hội, thể hiện giá trị cuộc đời. 
Thật vậy, bất kỳ một con người nào cũng có những phẩm chất đặc trưng riêng, 
những đặc điểm cá nhân xác định. Vì vậy một học sinh cần phải dựa vào đặc điểm, nhân 
cách và tâm sinh lý với yêu cầu của nghề đề ra đối với người lao động mà chọn cho mình 
một hướng đi đúng đắn nhất. khi chọn nghề cho các em học sinh cần dựa vào những biểu 
hiện sau: 
- Một là dựa vào những phẩm chất nghề nghiệp quan trọng nhất của con người như: 
Năng lực, tri thức, kĩ năng, sở thích đối với các hoạt động nghề cụ thể. 
- Hai là: sự thỏa mãn do lao động trong nghề đưa lại. 
- Ba là giá trị bản thân. Những sản phẩm lao động nghề nghiệp đó có thể hiện sự trí 
tuệ, tài hoa và những nét tính cách của người đó hay không ? 
- Bốn là có phù hợp với các em học sinh hay không ? 
VÍ dụ: 
 Nếu học sinh có biểu hiện về sức khỏe không tốt hoặc không có những 
phẩm chất nghề nghiệp, năng lực chuyên môn thì giáo viên nên khuyên các em chọn 
nghề khác và nhẹ nhàng khuyên: “ Nghề này không phù hợp với em, em không thể trở 
thành chuyên gia giỏi khi chọn nghề này ”. 
 Nếu học sinh có những năng lực sở thích nhưng không thể hiện rõ ràng, 
không say mê, gắn bó với nghề đó thì giáo viên nên khuyên: “ Em có thể chọn nghề này 
và cũng có thể em sẽ trở thành một chuyên gia giỏi ”. 
 Nếu học sinh có khả năng phù hợp như: thể hiện hứng thú, ham thích thì 
giáo viên có thể khuyên: Em có thể chọn nghề đó và rất có thể trở thành một chuyên gia 
giỏi ”. 
 Nếu học sinh có năng lực tốt và bộc lộ quyết tấm thì giáo viên có thể 
khuyên: Chính trong lĩnh vực hoạt động này, em sẽ trở thành một chuyên gia giỏi ” 
Đồng thời để hướng nghiệp và các em chọn nghề phù hợp với khả năng của mình thì 
giáo viên phải cho các em trả lời một số cảu hỏi sau: 
- Em có năng lực gì? 
- Sở trường của em là giỏi môn nào ? 
- Em thích nhất nghề gì? hãy kể tên nghề nào mà em thích. 
- Em có thể làm nghề gì ? 
- Em cần phải làm nghề gì? 
- Những hình thức em dùng để tìm hiểu nghề định lựa chọn cho mình. 
Tóm lại: Khi hướng nghiệp trong nhà trường phổ thông cần phải nhằm mục đích 
bồi dưỡng, hướng dãn việc chọn nghề của học sinh cho phù hợp với yêu cầu phát triển 
của xã hội, đồng thời phải phù hợp với năng khiếu cá nhân của học sinh đó. 
III. ĐỀ XUẤT: 
1. Tình hình hướng nghiệp nghề cho học sinh hiện nay: 
- Ðã nhiều năm qua dạy nghề hướng nghiệp với học sinh THCS và THPT đã được 
bộ Giáo dục chú trọng và đặc biệt là chương trình phân ban đã đưa môn nghề và chính 
khóa và bắt buộc và thêm một môn hướng nghiệp. Song tới nay, bên cạnh số lượng học 
sinh học nghề tăng nhanh hằng năm thì chất lượng và hiệu quả dạy nghề hướng nghiệp 
trong các trường phổ thông vẫn là điều mà chúng ta cần trăn trở. 
- Học nghề cốt chỉ để được cộng điểm thi tốt nghiệp. Ðó là một thực tế hiện nay với 
các trường THCS và THPT. Nói điều này để thấy rằng, con số học sinh được cấp chứng 
chỉ học nghề tăng hằng năm không còn mấy ý nghĩa. Ðây là thực trạng đáng buồn với 
dạy nghề, hướng nghiệp. Nhiều ý kiến của các thầy giáo, cô giáo cho rằng: Hiệu quả dạy 
nghề còn quá thấp chỉ vì chương trình không được đổi mới, phù hợp các đối tượng học 
sinh từng khu vực. Thậm chí hiện nay có một số phòng giáo dục đã bỏ luôn môn nghề 
cho học sinh khối 9 
- Vì không có biên chế giáo viên dạy nghề, hướng nghiệp phổ thông chuyên trách, 
các trường phải tự thu xếp giáo viên dạy tư vấn hướng nghiệp dạy nghề. Trường nào giáo 
viên dạy vật lý kiêm dạy nghề điện dân dụng, giáo viên sinh vật kiêm dạy làm vườn, cắt 
may.... thì còn khả dĩ, ngược lại thì thầy ngán, trò ngán và đương nhiên mọi việc dạy và 
học nghề, hướng nghiệp cốt chỉ để cho có. Ðã có không ít các thầy giáo, cô giáo chẳng 
ngần ngại gì khi nói ra cái điều xem như là mặt trái của học nghề phổ thông rằng: Dạy 
nghề mang nặng tính hình thức, song cái chính là học sinh được cấp chứng chỉ học nghề 
phổ thông sẽ được cộng từ một đến hai điểm cho kỳ thi tốt nghiệp. Vì vậy phải động viên 
để các em tham gia học nghề phổ thông. Thế là học nghề trở thành cứu cánh cho các trò 
học lực yếu. 
- Hiện nay Bộ giáo dục đã đưa nghề vào chính khóa và thêm môn hướng nghiệp cho 
học sinh khối 10 và khối 11, nhưng Bộ quên một điều các trường chưa có giáo viên 
hướng nghiệp được đào tạo chính khóa mà vào tháng 7 hàng năm được tập huấn thay 
sách một tuần. Khối 12 hàng năm nhà trường tổ chức hướng nghiệp cao nhất 3 lần; 
Không có người tư vấn, hướng dẫn, học sinh chỉ còn biết n