SKKN Xây dựng kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
XÂY DỰNG KẾ HOẠCH GIÁO DỤC 
ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TRƯỜNG 
PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ 
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI. 
Sinh thời chủ tịch Hồ Chí Minh có nói : "Có tài mà không có đức là 
người vô dụng , có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó ". Có thể 
nói câu nói của Người như một châm ngôn , như một chân lí sống mà dù 
trong thời đại nào , thế hệ nào thì cũng hiển nhiên đúng .Trong mục tiêu giáo 
dục của chúng ta hiện nay cũng coi trọng giáo dục đạo đức và lòng yêu tổ 
quốc . Những năm gần đây Đảng và Nhà nước ta đã nhận thức sâu sắc về 
những giá trị lớn lao và ý nghĩa quyết định của việc giáo dục đạo đức cho 
học sinh , coi trọng yếu tố con người là chủ thể của mọi sáng tạo, mọi nguồn 
của cải vật chất và văn hoá, các nền văn minh của quốc gia. Cho nên xây 
dựng và phát triển con người có trí tuệ cao, cường tráng về thể chất, phong 
phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức là động lực, đồng thời là mục tiêu 
của chủ nghĩa xã hội. Để đạt được điều đó, giáo dục - đào tạo có vai trò 
quyết định. 
 Ở nước ta hiện nay, đang diễn ra công cuộc đổi mới sâu sắc trong 
phạm vi toàn xã hội. Sự nghiệp giáo dục đang được coi trọng là quốc sách 
hàng đầu. Nghị quyết hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ương Đảng 
khoá VIII ghi rõ: “Nhiệm vụ và mục tiêu cơ bản của giáo dục là nhằm xây 
dựng những con người và thế hệ thiết tha gắn với lý tưởng độc lập dân tộc 
và chủ nghĩa xã hội có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường xây dựng và 
bảo vệ Tổ quốc; công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; giữ vững và phát 
huy các giá trị văn hoá dân tộc, có năng lực tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân 
loại; phát huy tiềm năng của dân tộc và con người Việt Nam, có ý thức cộng 
đồng và phát huy tính tích cực của cá nhân, làm chủ tri thức khoa học và 
công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có kỹ năng thực hành giỏi, có tác 
phong công nghiệp có tính tổ chức và kỷ luật, có sức khoẻ là những người 
thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội”. 
Đương thời Hồ Chủ Tịch luôn quan tâm đến giáo dục lý tưởng ,đạo 
đức cho thế hệ trẻ. Trong di chúc của Người về giáo dục thanh niên Bác chỉ 
 rõ : "Bồi dưỡng đạo đức cách mạng cho đời sau là một việc làm hết sức 
quan trọng và cần thiết", và “thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều 
hăng hái xung phong không ngại khó khăn, có chí tiến thủ, Đảng cần bồi 
dưỡng họ thành những người kế tục sự nghiệp cách mạng vừa hồng vừa 
chuyên". 
 Lịch sử phát triển của loài người gắn liền với giáo dục, sự tồn tại và 
phát triển của giáo dục luôn chịu sự chi phối của kinh tế xã hội và ngược lại 
giáo dục có vai trò to lớn trong việc phát triển kinh tế xã hội; giáo dục là 
công cụ, là phương tiện để cải tiến xã hội. Khi xã hội phát triển, giáo dục 
được coi vừa là động lực vừa là mục tiêu cho việc phát triển tiếp theo của xã 
hội. 
 Giáo dục trong nhà trường giúp học sinh phát triển toàn diện về “đức, 
trí, thể, mỹ” và các kỹ năng sống cơ bản; phát triển năng lực cá nhân, tính 
năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ 
nghĩa , xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, nhằm thực hiện tốt mục 
tiêu nguyên lý giáo dục của Đảng. 
 Đức và tài là hai mặt cơ bản hợp thành trong một cá nhân; đạo đức là 
gốc của nhân cách. Người thành đạt trong học thức mà không thành đạt 
trong đạo đức coi như là không thành đạt. Giáo dục đạo đức là một phần 
quan trọng không thể thiếu trong hoạt động giáo dục như Bác Hồ đã nói " 
Hiền dữ phải đâu là có sẵn , phần nhiều do giáo dục mà nên." . Vì vậy, 
việc quan tâm tới công tác quản lý và giáo dục đạo đức trong nhà trường là 
một việc làm cần thiết. 
Trường dân tộc nội trú ở nước ta ra đời theo yêu cầu của sự nghiệp 
cách mạng miền núi, vùng dân tộc. Trường ở vị trí mũi nhọn trong sự nghiệp 
giáo dục miền núi được coi là trường chuyên biệt đào tạo cán bộ nguồn cho 
dân tộc. Nhiệm vụ của các trường Dân tộc nội trú bậc THCS là đào tạo học 
sinh con em dân tộc thiểu số có đủ trình độ học vấn, phẩm chất đạo đức để 
tiếp tục học cấp cao hơn; khi đủ sức, đủ đức, đủ tài trở về xây dựng quê 
hương, làng bản thoát khỏi lạc hậu, đói nghèo hoặc có thể sẵn sàng phục vụ 
xây dựng đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. 
 Trường PT DTNT Điểu Xiểng, đối tượng giáo dục là con em của 6 
dân tộc thiểu số thuộc các xã vùng sâu, vùng khó khăn ở hai huyện Xuân 
Lộc, Cẩm Mỹ , Long Khánh. Trong một năm thì có 9 tháng các em ăn, học 
và sinh hoạt tại trường, đạo đức, nhân cách của các em phát triển tốt hay 
xấu, chất lượng hạnh kiểm cao hay thấp là do một phần lớn công tác giáo 
dục của nhà trường . 
 Trước tình hình và thực trạng đó, trong những năm qua đã được các 
cấp, các ngành, đặc biệt là những người làm công tác giáo dục thực sự quan 
tâm và sự cần thiết là phải đầu tư cho việc giáo dục toàn diện. Nhưng thực tế 
thì vấn đề giáo dục lý tưởng đạo đức vẫn có những nơi, những lúc còn bị 
xem nhẹ, chưa được chú trọng. 
Giáo dục đạo đức ở các trường Phổ thông đã khó , ở trường Phổ thông 
dân tộc nội trú lại càng khó hơn , bởi lẽ học sinh chúng ta là 100% con em 
đồng bào dân tộc thiểu số , các em đã quen với những sinh hoạt cộng đồng , 
những phong tục tập quán đã ăn sâu vào trong tư tưởng của các em , những 
tiếng chửi thề , những trò ngỗ nghịch , những hành xử thiếu ý thức ... đã 
không thể một sớm một chiều mà có thể thay đổi được . Do vậy , trọng trách 
chèo lái con thuyền Điểu Xiểng – một trường PTDTNT mang tên một Liệt sĩ 
một người con của đồng bào dân tộc , ngay từ đầu trong tiềm thức của bản 
thân cũng chưa hình dung ra được bản chất hoạt động của trường như thế 
nào ? đối tượng học sinh ra làm sao ? nhiệm vụ chủ yếu là gì ?..., nào là việc 
học tập , sinh hoạt ,nội trú ,ăn uống của các em sẽ làm sao trong lúc bộ phận 
Ban giám hiệu lại chưa có Hiệu phó . Trong nỗi băn khoăn ngày đêm trăn 
trở , bản thân tôi đã được Lãnh đạo Sở giáo dục cho cơ hội được đi tiếp cận 
với cách quản lí của trường PTDTNT Liên huyện Tân phú –Định quán , và 
nhiều lớp tập huấn giáo dục đặc thù khác . Bản thân tôi đã dần hình dung ra 
được mục tiêu chính để quản lí trường PTDTNT , đó chính là việc nuôi và 
dạy . Tuy nhiên, việc nuôi đã có chế độ của nhà nước ban hành theo quy 
định , còn quan trọng là việc dạy . Đối với trường PTDTNT cấp THPT thì có 
thể dễ dàng hơn vì các em cũng đã khôn lớn , còn đối trường PTDTNT cấp 
THCS thì các em còn rất nhỏ , đây là lần đầu tiên các em phải sống xa gia 
 đình và tự lập . Vậy làm thế nào để giáo dục học sinh rèn luyện nhân cách, 
phẩm chất đạo đức một cách có hiệu quả để các em có thể vừa học tập , sinh 
hoạt với nhau suốt cả 24 tiếng đồng hồ mỗi ngày quả là không thực sự đơn 
giản . Đó chính là lý do khiến tôi thực hiện chuyên đề này. 
Xuất phát từ những lí do khách quan và chủ quan như đã phân tích ở 
trên , bản thân đã chọn dề tài : Xây dựng kế hoạch giáo dục đạo đức cho 
học sinh ở trường Phổ thông DTNT ” 
II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI. 
1. Cơ sở lý luận 
Theo tổ chức Y tế thế giới WHO độ tuổi vị thành niên có từ 10 đến 19 
tuổi, ở Việt Nam quy định độ tuổi vị thành niên từ 10 đến dưới18 tuổi.Như 
vậy học sinh THCS là lứa tuổi cuối của tuổi vị thành niên.Giai đoạn này các 
em phát triển mạnh về thể chất, sinh lý là thời kỳ chuyển tiếp từ trẻ em sang 
người lớn, các em luôn có xu hướng tự khẳng định mình, có ý thức vươn lên 
làm chủ bản thân. Ở giai đoạn phát triển này sự chỉ đạo, kiểm tra, giám sát 
của người lớn làm các em cảm thấy rất khó chịu, bực bội và rất dễ nổi nóng. 
Trong lứa tuổi này các em muốn tìm tòi, phát hiện khám phá,tìm hiểu những 
điều chưa biết của cuộc sống, các em muốn có quyền tự quyết định trong các 
công việc và việc làm của mình và muốn không bị sự ràng buộc của gia 
đình, bố mẹ và các người lớn tuổi. 
Ở lứa tuổi này sự giao tiếp với bạn bè là một nhu cầu rất lớn. Các em 
có xu hướng tụ tập thành từng nhóm có cùng sở thích, phù hợp với tình tình 
để vui chơi, đùa nghịch, có những lúc, những nơi các em có các hành động 
không đúng, không phù hợp với lứa tuổi của mình. Trong giai đoạn này quá 
trình phát triển sinh lý ảnh hưởng đến rất nhiều tính cách của các em: các em 
rất dễ bị xúc động khi có một tác động nào đó, bản thân các em dễ bị lôi kéo, 
kích động, lòng kiên trì và khả năng tự kiềm chế yếu. Ở lứa tuổi này tính 
tình không ổn định, dễ nổi cáu, khi thì quá sôi nổi nhiệt tình nhưng có trở 
ngại lại dễ buông xuôi, chán nản. Đối với các em ở lứa tuổi này, cái gì cũng 
dễ dàng, đơn giản, các em luôn ở trạng thái hiếu thắng hoặc tự ti vì thế dễ 
 dàng đi đến những hành động thiếu suy nghĩ chín chắn, nhiều lúc vi phạm 
mà vẫn không biết. 
Chính vì vậy, các thầy cô giáo, các bậc phụ huynh và mọi tổ chức 
trong xã hội phải có trách nhiệm quan tâm sát sao, động viên kịp thời để 
hướng các em có những suy nghĩ và hành động đúng. Để chỉ đạo và quản lý 
tốt quá trình giáo dục đạo đức trong trường PT DTNT, người cán bộ quản lý 
cần xây dựng kế hoạch cụ thể và nắm vững vấn đề cụ thể như sau: 
 a) Đạo đức. 
 Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về khái niệm đạo đức, nhưng có 
thể hiểu khái niệm đạo đức dưới 2 góc độ: 
 - Góc độ xã hội: Đạo đức là một hình thái xã hội đặc biệt được phản 
ánh dưới dạng nguyên tắc, yêu cầu, chuẩn mực, điều chỉnh (hoặc chi phối) 
hành vi của con người trong các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, 
giữa con người với xã hội, giữa con người với nhau và với chính bản thân 
mình. 
 - Góc độ cá nhân: Đạo đức chính là những sản phẩm, nhân cách của 
con người, phản ánh ý thức, tình cảm, ý chí, hành vi, thói quen và cách ứng 
xử của họ trong các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, với xã hội, 
giữa bản thân họ với người khác và với chính bản thân mình. 
b) Quá trình hình thành và phát triển đạo đức. 
 Quá trình hình thành và phát triển đạo đức của cá nhân, của con người 
là quá trình tác động qua lại giữa xã hội và cá nhân để chuyển hoá những 
nguyên tắc, yêu cầu, chuẩn mực, giá trị đạo đức – xã hội thành những phẩm 
chất đạo đức cá nhân