SKKN Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào trong các tiết dạy văn thơ Hồ Chí Minh ở Lớp 11,12

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ 
MINH VÀO TRONG CÁC TIẾT DẠY 
VĂN THƠ HỒ CHÍ MINH Ở LỚP 11,12 
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 
Có thể nói, tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh là sự kế thừa, tiếp thu có 
chọn lọc, sáng tạo từ các tiền đề: Một là chủ nghĩa yêu nước, truyền thống văn 
hoá, giáo dục và tinh thần nhân ái Việt Nam, hai là triết lí giáo dục phương 
Đông đặc biệt là triết lý nhân sinh của Nho, Phật, Lão. Ba là những tiến bộ 
thời kỳ cận đại. Nhưng tiền đề quan trọng nhất, cái tạo nên sự phát triển về tư 
tưởng Hồ Chí Minh là chủ nghĩa Mác-Lê nin. 
Được thế giới suy tôn là người anh hùng phóng dân tộc và danh nhân 
văn hoá Hồ Chí Minh. Hồ Chí Minh đã trở thành một nhà đạo đức chân 
chính, một tấm gương đạo đức tuyệt vời vì suốt đời Người không ngừng hoàn 
thiện mình theo lý tưởng: chân, thiện, mỹ. 
Hồ Chí Minh là biểu tượng của sự kết hợp hài hoà tinh hoa văn hóa dân 
tộc và tinh hoa văn hoá của nhân loại, Đông và Tây. Từ nhỏ, Người đã hấp 
thụ văn hoá nhân đạo và dân chủ của phương Tây, đặc biệt là tinh thần tự do, 
bình đẳng, bác ái của truyền thống văn hoá cách mạng Pháp. Chính trí tuệ 
siêu việt, vốn sống thực tế phong phú và vốn văn hoá của loài người. Người 
đã làm chủ được nhiều ngôn ngữ khác nhau, sử dụng một cách thành thạo 
trong viết văn làm báo, làm thơ, viết kịch. Trải qua nhiều năm học tập và rèn 
luyện, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng bước vươn lên tầm cao của trí tụê thời 
đại để từ đó vận dụng và phát triển, sáng tạo và đổi mới, đóng góp vào kho 
tàng văn hoá thế giới những giá trị văn hoá đặc sắc, in đậm dấu ấn Việt Nam-
Hồ Chí Minh. 
Là một nhà thơ lớn của dân tộc, chủ tịch Hồ Chí Minh đồng thời là nhà 
văn lớn, là người mở đầu và đặt nền móng cho nền văn xuôi cách mạng Việt 
Nam. Người đã tìm tòi và viết nhiều thể loại: tiểu thuyết du ký, truyện ngắn, 
thư từ, ký, kịch, tiểu phẩm, văn chính luận. Ở lĩnh vực nào người cũng đạt 
được những thành tựu đặc sắc, đem lại những yếu tố rất mới, rất hiện đại và 
giữ nguyên giá trị trong sự đổi mới của văn học hôm nay. 
“Văn học là nhân học” chức năng của văn chương là mang lại các giá trị 
nhận thức, giá trị giáo dục, giá trị thẩm mĩ. 
Bản thân tôi là người giáo viên dạy văn, tôi nhận thấy khi dạy cho học 
sinh các tác phẩm văn thơ Hồ Chí Minh không chỉ đơn thuần là hướng dẫn, 
giúp các em tiếp cận và hiểu sâu sắc cái hay, cái đẹp về nội dung và nghệ 
thuật trong thơ Bác mà cần cho học sinh hiểu được văn thơ của người còn có 
giá trị giáo dục sâu sắc về đạo đức cho học sinh. Sự đổi mới của giáo dục phải 
thông qua mổi giờ lên lớp của từng giáo viên bộ môn. Thông qua các tiết dạy 
văn thơ Hồ Chí Minh ở lớp 11, 12 học sinh nắm vững các tri thức hình thành 
kĩ năng, kĩ xảo và bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, hình thành nhân cách cho 
các em. Việc chủ động tìm tòi, khám phá vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào 
các tiết dạy văn thơ Hồ Chí Minh còn giúp các em giải quyết được các vấn đề 
thực tế của cuộc sống sau này của mình, một cách gián tiếp đó cũng là giáo 
 dục kĩ năng sống cho các em: không trông chờ, ỉ lại, biết yêu nước thương 
nòi, biết quý trọng người cần lao, biết Cần, Kiệm, Liêm, Chính 
Nhận thức được tính cấp thiết của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh 
vào trong tiết dạy thơ văn Hồ Chí Minh là điều vô cùng cần thiết bởi vì nó sẽ 
góp phần giảm bớt số lượng học sinh yếu kém trong nhà trường về mặt đạo 
đức, giúp các em hiểu sâu hơn về tư tưởng Hồ Chí Minh. 
Với việc nghiên cứu đề tài này, tôi mong muốn sẽ góp phần vào giúp các 
giáo viên tiến hành dạy văn thơ Hồ Chí Minh ở lớp 11, 12 được tốt hơn, học 
sinh tích cực, hứng thú hơn trong việc tiếp thu, lĩnh hội kiến thức của bài học, 
hiểu sâu sắc hơn về tư tưởng Hồ Chí Minh. Đây cũng là lí do tôi chọn đề tài 
này. 
II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI. 
1. Cơ sở lí luận. 
1.1. Cơ sở khoa học 
Vai trò của tư tưởng Hồ Chí Minh là một phần không thể thiếu trong đời 
sống tinh thần của Đảng và nhân dân ta vì đó là: 
- Trí tuệ của nhân loại, tính cách mạng triệt để của giai cấp công nhân, 
truyền thống văn hoá và sức mạnh đoàn kết dân tộc. 
- Tài sản vô giá làm nên sức mạnh Việt Nam chiến thắng mọi kẻ thù và 
chấn hưngđất nước hôm nay. 
- “Tư tưởng của người dã và đang soi đường cho cuộc đấu tranh của 
nhân dân ta giành thắng lợi trở thành giá trị vững bền của dân tộcViệt Nam và 
lan toả ra thế giới” 
Ngày 27/3/2003, Ban bí thư có chỉ thị số 23CT/TW về đẩy mạnh nghiên 
cứu, tuyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn mới. 
Ngày 7/11/2006, Bộ chính trị có chỉ thị 06-CT/BCT về tổ chức cuộc vận 
động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” 
Mục đích của việc dạy học ngữ văn ở trường là người giáo viên không 
chỉ giúp học sinh hiểu được giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm văn 
chương mà quan trọng hơn là thông qua các tác phẩm để góp phần giúp các 
em phát triển tư duy, hoàn thiện nhân cách. 
Chỉ thị 40/2008/CT-Bộ GD&ĐT ngày 22/7/2008 với mục tiêu phát huy 
tính chủ động, tích cực, sáng tạo của học sinh trong học tập và các hoạt động 
xã hội một các phù hợp, hiệu quả. 
1.2. Cơ sở thực tiễn. 
Ở trường THPT Trần phú đa số học sinh còn lười học, tỉ lệ tuyển sinh 
đầu vào thấp nên sự say mê của các em với môn ngữ văn chưa cao. Phần lớn 
các em khi tiếp cận với thơ văn của Hồ Chí Minh chỉ quan tâm đến nội dung 
vànghệ thuật cơ bản của tác phẩm. Mặt khác, một số giáo viên dạy bộ môn 
ngữ văn 11, 12 phần nào đó chưa chú ý nhiều đến việc vận dụng tư tưởng Hồ 
 Chí Minh vào các tiết dạy thơ văn Hồ Chí Minh. Giáo viên chỉ chú ý vào thời 
gian qui định đối với mổi tiết dạy, lên lớp cốt để hướng dẫn học sinh tiếp cận 
nắm vững nội dung và nghệ thuật của tác phẩm là đủ mà chưa nhận thấy được 
một cách đầy đủ cần phải vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh. 
2. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài 
2.1 Vấn đề đặt ra. 
Thực tế lâu nay khi giảng dạy các tác phẩm văn thơ Hồ Chí Minh, giáo 
viên chỉ chú trọng kiến thức về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Tâm lí 
và suy nghĩ của học sinh khi học chỉ cần nắm vững nội dung và nghệ thuật 
của tác phẩm đã là quá đủ. 
Là giáo viên không những cần có phương pháp dạy học phù hợp nhằm 
truyền đạt đủ kiến thức cho học sinh lĩnh hội và tiết học không bị nhàm chán 
mà còn hướng đến giáo dục tư tưởng nhân cách cho học sinh thông qua giờ 
dạy. Để đạt được điều đó người giáo viên phải giúp học sinh kiến tạo kiến 
thức dưới sự tác động của người thầy. Giáo sư Trần Đình Sử qua bài viết 
“Đọc hiểu văn bản – một khâu đột phá trong nội dung và phương pháp dạy 
văn hiện nay đã nhận định”: “Môn văn trong nhà trường là môn đọc văn. 
Dạy văn là dạy cho học sinh năng lực đọc kĩ năng đọc để hiểu bất cứ văn bản 
nào” cùng loại. 
Trong chương trình ngữ văn lớp 11, 12 gồm có 4 tác phẩm của Hồ Chí 
Minh gồm: 
+ Vi hành 
+ Mộ (Chiều tối) 
+ Lai Tân 
+ Tuyên ngôn độc lập 
Và một bài văn học sử: Tác gia Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh. 
Môn văn ở trường phổ thông có nhiều ưu thế thuận lợi trong việc tích 
hợp vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào trong các tiết dạy văn thơ Hồ Chí 
Minh. Nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh bao nhiều bộ phận, trong đó tư tưởng 
đạo đức Hồ Chí Minh có vai trò ý nghĩa quan trọng vì đạo đức là nền tảng của 
người cách mạng hơn nữa nhân dân ta đang triển khai cuộc vận động “ Học 
tập và làm theo đạo đức Hồ Chí Minh” nên việc quán triệt và làm theo tấm 
gương của người càng cần thiết. Công việc này sẻ góp phần nâng cao chất 
lượng giáo dục và đạt mục tiêu giáo dục đã xác định. 
Với 5 bài dạy về thơ văn Hồ Chí Minh, tôi xin đưa ra các giải pháp để 
vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong các tiết dạy văn thơ Hồ Chí Minh ở lớp 
11, 12 trên cơ sở các giải pháp này đã được trình bày ở tài liệu tập huấn: Tích 
hợp nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh của Bộ 
GD&ĐT trên cơ sở áp dụng nghiên cứu ở phạm vi hẹp chỉ với 5 tác phẩm: 
+ Vi hành 
 + Mộ (Chiều tối) 
+ Lai Tân 
+ Tuyên ngôn độc lập 
Và một bài văn học sử: Tác gia Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh. 
Các giải pháp để vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong các tiết dạy văn 
thơ Hồ Chí Minh ở lớp 11, 12 là: 
- Cung cấp cho học sinh một số tư liệu phim ảnh, bài viết về cuộc đời 
của Bác. 
- Đưa nội dung giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh vào nội dung của môn 
học. 
- Nêu kết luật khái quát về nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh cần học tập. 
- Vận dụng sáng tạo cụ thể những nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh trong 
hoạt động thực tiễn. 
- Phát huy tính tích cực của học sinh trong giáo dục tư tưởng, tấm gương 
đạo đức Hồ Chí Minh (Vận dụng nguyên tắc tự giáo dục, hình thành và phát 
triển năng lực của học sinh trên cơ sở phát huy tính tích cực chủ động sáng 
tạo). 
2.2 Biện pháp thực hiện các giải pháp. 
Để các tiết dạy thơ văn Hồ Chí Minh ở lớp 11, 12 được thành công, đặc 
biệt trong các tiết dạy đó vận dụng được tư tưởng Hồ Chí Minh một cách linh 
hoạt người giáo viên và học sinh cần tuân thủ theo các trình tự như sau: 
2.2.1 Cung cấp cho học sinh một số tư liệu phim ảnh, bài viết về cuộc đời của 
Bác. 
Đối với bài dạy về Tác gia Hồ Chí Minh (Lớp 12), người giáo viên có 
thể cho học sinh xem lại một số tư liệu quý về cuộc đời của Bác như 
+ Quê hương: Làng Sen - Kim Liên – Nam Đàn Nghệ An. 
+ Các tư liệu, đoạn phim về cuộc đời hoạt động của Bác. 
Đối với các bài dạy về thơ trích trong tập thơ Nhật kí trong tù gồm các 
tác phẩm: Mộ, Lai Tân có thể đọc cho học sinh nghe một vài đoạn trích ngắn 
trong các bài nghiên cứu: Đạo đức và tác phong của Hồ Chủ Tịch (Trường 
Chinh); Đặc sắc văn hóa Hồ Chí Minh (Nguyễn Gia Nùng): Học tậpvà làm 
theo tấm gương đạo đức Bác Hồ (Nguyễn Mạnh Hà); Đến với tư tưởng Hồ 
Chí Minh (Trần Bạch Đằng). 
Đối với: Bài dạy Tuyên ngôn độc lập, giáo viên cần cho học sinh xem lại 
tư liệu Hồ Chủ Tịch đọc Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình lịch 
sử vào ngày 2/9/1945. Giáo viên đọc cho học sinh nghe một số đoạn văn ngắn 
trong Trời cao xanh ngắt sáng tuyên ngôn (Chế Lan Viên); Văn chính luận ở 
Tuyên ngôn độc lập(Nguyễn Đ