SKKN Vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong việc giảng dạy tác phẩm tự sự để phát huy tính tích cực của học sinh

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI 
Đơn vị: TRƯỜNG THPT KIỆM TÂN 
Mã số:. 
TÊN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM: 
VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN ĐỀ 
TRONG VIỆC GIẢNG DẠY TÁC PHẨM 
TỰ SỰ ĐỂ PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC 
CỦA HỌC SINH 
Người thực hiện: ĐINH THỊ THÚY VUI 
Lĩnh vực nghiên cứu: 
Quản lý giáo dục 
Phương pháp dạy học bộ môn 
Phương pháp giáo dục 
Lĩnh vực khác 
Có đính kèm: 
 Mô hình Phần mềm Phim ảnh Hiện vật khác 
 Năm học: 2011- 2012 
 SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC 
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN 
1. Họ và tên : ĐINH THỊ THÚY VUI 
2. Ngày tháng năm sinh : 03 – 08 – 1985 
3. Nam, Nữ : Nữ 
4. Địa chỉ : 90/T – Gia Tân III – Thống Nhất – Đồng Nai 
5. Điện thoại : ĐTDĐ 0907 016 909 
6. Fax (Email) : saothangtam061@yahoo.com 
7. Chức vụ : Giáo viên. 
8. Đơn vị công tác : Trường THPT Kiệm Tân-Thống Nhất-Đồng Nai. 
II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO 
1. Học vị : Cử nhân Ngữ văn 
2. Năm nhận bằng : 2008. 
3. Chuyên ngành đào tạo : Ngữ văn. 
III. KINH NGHIỆM GIÁO DỤC 
1. Lĩnh vực chuyên môn: giảng dạy môn Ngữ văn. 
2. Số năm giảng dạy kinh nghiệm 4 năm. 
MỤC LỤC TRANG 
A.PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................... 3 
I.ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................ 3 
II.MỤC ĐÍCH CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN 
ĐỀ ĐỂ PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH............................ 4 
III.GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI ........................................................................... 4 
IV.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................................. 5 
B.PHẦN NỘI DUNG........................................................................................ 5 
I.CƠ SỞ LÍ LUẬN ........................................................................................ 5 
II.CƠ SỞ THỰC TIỄN ................................................................................... 6 
III.THỰC TRẠNG VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG THỨC NÊU VẤN ĐỀ 
TRONG GIỜ DẠY HỌC TÁC PHẨM VĂN CHƯƠNG Ở THPT ............... 7 
1.Về phía giáo viên ......................................................................................... 7 
2. Về phía học sinh ......................................................................................... 8 
IV.ĐẶC ĐIỂM PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC TÍCH CỰC ......................... 8 
V. PHÁT HUY PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN ĐỀ TRONG VIỆC GIẢNG 
DẠY TÁC PHẨM TỰ SỰ - TRONG CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN 12 ..... 9 
1.Khái niệm vấn đề và giải quyết vấn đề ....................................................... 9 
2.Cấu trúc của quá trình giải quyết vấn đề. .................................................. 10 
VI.PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN ĐỀ VỚI VIỆC XÂY DỰNG HỆ 
THỐNG CÂU HỎI NÊU VẤN ĐỀ TRONG GIỜ ĐỌC HIỂU TÁC 
PHẨM TỰ SỰ ................................................................................................ 12 
1.Một số yêu cầu khi vận dụng phương pháp nêu vấn đề ............................ 12 
2.Một số cách thức vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong việc giảng 
dạy tác phẩm tự sự ......................................................................................... 13 
3.Nhận xét ....................................................................................................... 21 
VII.VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN ĐỀ VÀO VIỆC THIẾT 
KẾ GIÁO ÁN VÀ GIẢNG DẠY BÀI “CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA” 
(Nguyễn Minh Châu) ..................................................................................... 21 
C.KẾT THÚC VẤN ĐỀ ................................................................................. 38 
I.TÍNH HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI ................................................................ 38 
II.KẾT LUẬN ................................................................................................. 39 
D.TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 41 
VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN ĐỀ 
TRONG VIỆC GIẢNG DẠY TÁC PHẨM TỰ SỰ ĐỂ PHÁT HUY 
TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH 
A. PHẦN MỞ ĐẦU 
I. ĐẶT VẤN ĐỀ 
 Giáo dục mang một vị trí quan trọng trong việc xây dựng một xã hôi 
phát triển vì vậy việc đổi mới phương pháp giáo dục để không ngừng nâng 
cao đổi mới về mọi mặt. 
Những năm gần đây, ngành giáo dục đã trải qua sự thay đổi quan trọng. 
Từ đó nhiều phương pháp giáo dục cũng phải đổi mới. Chương trình giáo dục 
phổ thông hiện hành đã nêu rõ: “phải phát huy tính tích cực, chủ động, tự 
giác, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối 
tượng học sinh, điều kiện của từng lớp học; bồi dưỡng học sinh phương pháp 
tự học khả năng hợp tác rèn luyện kĩ năng vận dụng vào thực tiễn”. Tài liệu 
hướng dẫn thực hiện chương trình, SGK môn Ngữ Văn lớp 12 đã giới thiệu 
một số phương pháp dạy học theo định hướng tích cực như: thuyết trình, vấn 
đáp, đàm thoại, phát hiện và giải quyết vấn đề 
Ngữ Văn là một trong những môn học chính trong nhà trường, được coi 
là một môn nghệ thuật mang tính khoa học. Đó là một loại hình nghệ thuật 
phản ánh chân thực cuộc sống bằng hình tượng thông qua ngôn ngữ, góp phần 
bồi dưỡng lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, hình thành kĩ năng giao tiếp, 
ứng xử làm phong phú tâm hồn và vẻ đẹp nhân cách. Những năm qua, ngành 
giáo dục đã chỉ đạo việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các 
môn học trong đó có môn Ngữ Văn. Giảng dạy môn Ngữ Văn nói chung 
không chỉ đơn thuần dạy cho học sinh biết về cái hay cái đẹp của tác phẩm, 
mà còn giúp cho học sinh hiểu, cảm thụ sâu sắc hơn, cũng như biết cách khám 
phá, phát hiện ra những cái hay cái đẹp trong tác phẩm văn chương. Vì vậy, 
việc đổi mới dạy học bắt đầu từ việc thay đổi phương pháp giảng dạy nhằm 
 nâng cao năng lực tự học cho học sinh để các em cảm nhận được cái hay, cái 
đẹp, biết yêu thương chia sẻ với chính cuộc đời từ trong mỗi trang sách là 
điều hết sức cần thiết. 
Việc dạy học theo định hướng tích cực đã được giáo viên giảng dạy vận 
dụng vào thực tế. Tuy nhiên việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề nhằm 
phát huy tính tích cực của học sinh trong việc tổ chức giờ đọc hiểu văn bản 
tác phẩm tự sự vẫn còn nhiều hạn chế. 
Bản thân tôi là giáo viên đứng lớp, luôn đặt ra câu hỏi làm sao để nâng 
cao chất lượng của giờ đọc hiểu văn bản, làm sao để học sinh hứng thú hơn 
với các tác phẩm tự sự và việc vận dụng phương pháp giảng dạy tích cực, đặc 
biệt là phương pháp nêu vấn đề như thế nào cho phù hợp để phát huy tính 
tích cực chủ động của học sinh , vừa phù hợp với nội dung bài dạy, với từng 
đối tượng học sinh. 
Vậy việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề như thế nào để phát huy 
tính tích cực chủ động của học sinh trong việc học bộ môn Ngữ Văn nói 
chung và việc học tác phẩm tự sự nói riêng? 
II. MỤC ĐÍCH CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN 
ĐỀ ĐỂ PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH 
Từ thực tiễn giảng dạy, tôi đã mạnh dạn “vận dụng phương pháp nêu 
vấn đề để phát huy tính tích cực của học sinh trong việc giảng dạy tác 
phẩm tự sự” với mục đích nâng cao hiệu quả dạy học văn và rèn luyện một 
số kỹ năng cảm thụ, tiếp nhận văn bản văn học cho học sinh thông qua việc 
phát hiện và giải quyết vấn đề trong tác phẩm tự sự. 
III. GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI 
- Phương pháp nêu vấn đề có thể vận dụng vào việc giảng dạy tác phẩm tự sự 
cũng như trữ tình. Nhưng trong phạm vi tìm hiểu và thực tế giảng dạy. 
Chuyên đề sáng kiến giới hạn trong việc “vận dụng phương pháp nêu vấn đề 
trong việc giảng dạy tác phẩm tự sự” trong chương trình Ngữ Văn 12 để phát 
huy tính tính cực chủ động của học sinh trong việc học tác phẩm tự sự nói 
riêng và học bộ môn Ngữ Văn nói chung. 
 - Do nội dung khuôn khổ của sáng kiến, bản thân tôi không đi sâu vào việc 
trình bày chi tiết lí thuyết về phương pháp nêu vấn đề, mà chuyên đề đi vào 
nội dung cụ thể của một số tác phẩm, một số cách thức vận dụng phương 
pháp nêu vấn đề - câu hỏi nêu vấn đề sao cho hiệu quả trong một số tác phẩm 
cụ thể, nhằm mục đích phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong 
việc học môn Ngữ Văn. Qua đó hình thành cho các em biết nhận thức vấn đề, 
giải quyết vấn đề từ trong những tác phẩm tự sự, hình thành kỹ năng đọc hiểu 
văn bản văn học theo đặc trưng thể loại cho các em học sinh, góp phần nâng 
cao chất lượng trong việc dạy học tác phẩm tự sự. 
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
Phương pháp thực hiện đề tài: từ việc thực hiện tìm hiểu đặc điểm chung về 
phương pháp dạy học nêu vấn đề, giáo viên áp dụng vào một số tác phẩm tự 
sự cụ thể trong chương trình Ngữ Văn 12 cơ bản.Từ đó thiết kế bài dạy và kết 
quả áp dụng đề tài tại các lớp mà giáo viên phụ trách. 
B. PHẦN NỘI DUNG 
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN 
Dạy học nêu vấn đề là một phương thức dạy học trong đó giáo viên nêu 
lên nghi vấn để hướng sự suy nghĩ tích cực của học sinh nhằm tạo nên tính 
huống có vấn đề. Phương pháp nêu vấn đề có tác dụng gợi nên suy nghĩ, tập 
trung chú ý và đánh giá phản hồi và tổ chức học tập. 
Dạy học nêu vấn đề không phải lấy phương thức truyền thụ làm chính 
mà là tổ chức hướng dẫn để học sinh tìm tòi phát hiện. Khi đó học sinh là 
chủ thể nhận thức, nhằm phát huy được tính năng động và sáng tạo của học 
sinh. Phương pháp dạy học nêu vấn đề còn tạo ra tình huống có vấn đề. Để 
tạo ra tình huống vấn đề, nhất thiết phải có những câu hỏi nêu vấn đề. Từ đó 
kích thích học sinh tích cực chủ động vận dụng những hiểu biết có sẵn vào 
họat động tư duy nhận biết tác phẩm. 
Đặt học sinh vào hệ thông câu hỏi có vấn đề trong giờ dạy môn Ngữ 
Văn giúp học sinh hình thành thói quen tư duy và phát huy được khả năng 
sáng tạo của học sinh. Nhà lí luận dạy học La-Léc-ne nhận định: “Họat động 
 sáng tạo chỉ nảy sinh khi nào giải quyết được vấn đề, khi nào phải đương đầu 
với tình huống có vấn đề”. 
Như vậy việc đặt ra tình huống có vấn đề và câu hỏi nêu vấn đề là cách 
thức để phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh trong giờ dạy 
văn, giúp học sinh không chỉ chiếm lĩnh được tri thức nội dung cần đạt mà 
còn hình thành kĩ năng