SKKN Phương pháp tích hợp giáo dục pháp luật trong giảng dạy môn Giáo dục quốc phòng - An ninh theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
PHƯƠNG PHÁP TÍCH HỢP GIÁO DỤC 
PHÁP LUẬT TRONG GIẢNG DẠY MÔN 
GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG - AN NINH 
THEO HƯỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH 
CỰC CỦA HỌC SINH 
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: 
 Giáo dục quốc phòng – an ninh ở bậc trung học phổ thông là một trong 
những nhiệm vụ quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện. 
Qua đó tạo điều kiện cho thế hệ trẻ thường xuyên nâng cao phẩm chất chính trị, 
trau dồi đạo đức, có ý thức tổ chức kỷ luật cao, thực hiện nghiêm pháp luật 
Nhà nước, nội quy nhà trường. Đồng thời giáo dục quốc phòng – an ninh rèn 
luyện năng lực thực tế nhằm đáp ứng yêu cầu của nền quốc phòng toàn dân – 
an ninh nhân dân trong thời kỳ mới, sẵn sàng thực hiện hai nhiệm vụ chiến 
lược của Cách mạng Việt Nam: “Xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội 
chủ nghĩa”. 
 Nội dung môn học Giáo dục quốc phòng – an ninh mang tính tổng hợp, tích 
hợp cao, vừa lý thuyết vừa thực hành và liên quan mật thiết với nhiều môn học 
khác để giáo dục đạo đức cho học sinh. Đặc biệt sách giáo khoa môn Giáo dục 
quốc phòng – an ninh đã đề cập nhiều kiến thức pháp luật cần thiết, làm cơ sở 
cho việc hình thành nhận thức về quốc phòng an ninh, thực hành kỹ năng quân 
sự, phục vụ trực tiếp cho việc hình thành nếp sống kỷ luật trong sinh hoạt tập 
thể, ý thức cộng đồng ở trường, lớp và khả năng hoạt động thực tiễn theo lứa 
tuổi. Hệ thống kiến thức trong môn học Giáo dục quốc phòng – an ninh được 
cấu trúc từ thấp đến cao, luôn có sự kế thừa và phát triển. 
 Trong thực tế, thế hệ trẻ mà phần lớn là học sinh, sinh viên vẫn còn xem 
nhẹ, ít quan tâm và tìm hiểu đến pháp luật. Giáo dục pháp luật trong trường 
học còn hạn chế, số học sinh vi phạm nội quy nhà trường, vi phạm luật giao 
thông, nạn bạo lực trong học đường,còn nhiều, chưa ý thức cao trong việc 
chấp hành pháp luật Nhà nước cũng như nội quy nhà trường. Do vậy tích hợp 
giáo dục pháp luật vào môn học Giáo dục quốc phòng – an ninh là cần thiết 
nhằm mục đích định hướng cho người học nhìn thấy được tầm quan trọng của 
môn học này, đồng thời phát huy tính tích cực, chủ động, nâng cao kiến thức, 
kỹ năng quân sự cũng như lối sống, ý thức tổ chức kỷ luật trong nhà trường và 
trong đời sống hằng ngày. 
 Từ thực tế trên, bản thân là giáo viên đang giảng dạy môn Giáo dục quốc 
phòng – an ninh, tôi nhận thấy rằng: Giáo dục pháp luật trong nhà trường có ý 
nghĩa đặc biệt quan trọng nhưng giáo dục như thế nào để vừa có hiệu quả vừa 
phát huy hết tác dụng của môn học nên tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Phương 
pháp tích hợp giáo dục pháp luật trong giảng dạy môn giáo dục quốc phòng 
- an ninh theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh” để nâng cao hiệu 
quả Giáo dục quốc phòng - an ninh nói chung và giáo dục đạo đức học sinh nói 
riêng. 
II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI: 
 1. Cơ sở lý luận: 
 Giáo dục pháp luật trong nhà trường có ý nghĩa đặc biệt quan trọng vì nhà 
trường là nơi đào tạo nên những con người mới, có đức, có tài, có ý thức kỷ 
luật cao đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 
 “Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật, không ngừng tăng cường pháp 
chế xã hội chủ nghĩa. 
 Các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang 
nhân dân và mọi công dân phải nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp và pháp 
luật, đấu tranh phòng ngừa và chống các tội phạm, các vi phạm Hiến pháp và 
pháp luật. 
 Mọi hành động xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp 
pháp của tập thể và của công dân đều bị xử lý theo pháp luật”. 
 (Điều 12 - Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam năm 1992) 
 Trong quân đội nhân dân Việt Nam: “Kỷ luật là sức mạnh của quân đội”, 
trong xã hội “sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật” đó là quyền và 
nghĩa vụ của mọi công dân. 
 Kiến thức pháp luật trong môn Giáo dục quốc phòng – An ninh được thể 
hiện trong sách giáo khoa như: Lịch sử, truyền thống quân đội, công an nhân 
dân Việt Nam; Tác hại của ma túy và trách nhiệm của học sinh trong phòng, 
chống ma túy (lớp 10); Luật nghĩa vụ quân sự và trách nhiệm của học sinh; 
Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia (lớp 11); Tổ chức quân đội và 
công an nhân dân Việt Nam, Luật sĩ quan quân đội, công an nhân dân Việt 
Nam; Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc (lớp 12). 
 Trong thực tế hay trên các nguồn thông tin đại chúng đã phản ảnh rất nhiều 
đối tượng học sinh, sinh viên vi phạm pháp luật như: Vi phạm luật giao thông, 
đánh nhau gây thương tích, ... Điều này đã ảnh hưởng xấu đến đạo đức xã hội, 
nhân cách của thanh thiếu niên nói chung và học sinh phổ thông nói riêng. 
 2. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài 
 2.1. Những yêu cầu trong quá trình tích hợp giáo dục pháp luật 
 2.1.1. Đối với giáo viên 
 Cần có kiến thức sâu rộng, thường xuyên trau dồi, tích lũy kiến thức pháp 
luật qua việc tự học, tự nghiên cứu ở trong sách vở, báo chí, mạng lưới thông 
tin báo đài, internet, ... để nâng cao trình độ, gọt sắc tư duy, góp phần tìm ra 
những hình thức, biện pháp thích hợp để thực hiện đề tài. Đồng thời đổi mới 
phương pháp dạy học là hướng tới hoạt động tích cực, chủ động, chống lại thói 
quen học tập thụ động, tăng cường sử dụng các phương tiện thiết bị dạy học, 
khả năng vận dụng và truyền đạt kiến thức một cách linh hoạt, đặc biệt là ứng 
dụng công nghệ thông tin. 
 2.1.2. Đối với học sinh 
 Tham khảo tài liệu, chủ động nắm bắt nội dung bài học, tìm hiểu, nghiên 
cứu pháp luật từ các trang web, báo chí và các mạng lưới thông tin khác để trả 
lời câu hỏi, đặt câu hỏi, giải quyết tình huống pháp luật, thực hiện theo yêu cầu 
của giáo viên; từ đó góp phần làm cho tiết học phong phú, sinh động và thực tế 
hơn. 
 2.2. Các bước thực hiện tích hợp giáo dục pháp luật 
 2.2.1. Xác định mục tiêu, nội dung bài học có thể tích hợp 
 Tìm hiểu từng mục tiêu bài dạy và trình độ phát triển tâm sinh lý của học 
sinh để có cách tổ chức hợp lí cho từng hoạt động học tập, nêu vấn đề tạo ra 
những tình huống pháp luật cụ thể đề nghiên cứu nhằm giúp học sinh độc lập 
suy nghĩ, giải quyết vấn đề và thể hiện bằng hành động của mình. Ngoài ra, từ 
mục tiêu mỗi bài dạy, giáo viên định hình và thiết kế nội dung hoạt động sao 
cho đảm bảo kiến thức trọng tâm, hệ thống được các đơn vị kiến thức, đủ điều 
kiện rút ra các nhận xét, kết luận cụ thể. 
 2.2.2. Tổ chức hoạt động tích hợp 
 a. Biện pháp đặt câu hỏi: 
 Giáo viên thực hiện theo các bước sau: 
 Bước 1: Giao nhiệm vụ: 
 Giáo viên hướng dẫn những tài liệu tham khảo liên quan đến bài học, giao 
nhiệm vụ cho từng nhóm hoặc cả lớp tìm hiểu tài liệu để chuẩn bị trước nội 
dung. 
 Bước 2: Tổ chức: 
 Giáo viên xây đựng hệ thống câu hỏi cho những bài học có nội dung tích 
hợp, dẫn dắt đưa nội dung tích hợp vào bài giảng, hướng dẫn học sinh căn cứ 
vào một số điều luật quy định để trả lời câu hỏi đó. 
 Các câu hỏi có thể cho dưới dạng câu hỏi nêu vấn đề; câu hỏi vấn đáp; ... 
 * Ví dụ 1: Khi dạy bài “Tác hại của ma túy và trách nhiệm của học sinh 
trong phòng, chống ma túy” (chương trình lớp 10), giáo viên có thể đặt 2 câu 
hỏi liên quan đến pháp luật: 
 - Câu 1: Ma túy là gì, tác hại của ma túy như thế nào? 
 - Câu 2: Trách nhiệm của cá nhân, gia đình, nhà trường trong việc phòng, 
chống ma túy? 
 Chia lớp thành 2 nhóm, học sinh thảo luận, dựa vào “Luật phòng, chống ma 
túy và các tội phạm về ma túy” để trả lời câu hỏi. 
 * Ví dụ 2: Khi dạy bài “Luật nghĩa vụ quân sự và trách nhiệm của học sinh” 
(chương trình lớp 11), giáo viên đặt 2 câu hỏi liên quan đến pháp luật: 
 - Câu 1: Hãy nêu những nội dung cơ bản của Luật Nghĩa vụ quân sự? 
 - Câu 2: Trách nhiệm của HS trong việc chấp hành Luật Nghĩa vụ quân 
sự? 
Chia lớp thành 2 nhóm, học sinh thảo luận, dựa vào “Luật nghĩa vụ quân 
sự” để trả lời câu hỏi. 
 * Ví dụ 3: Khi dạy bài “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an 
ninh tổ quốc” (chương trình lớp 12), giáo viên đặt 2 câu hỏi liên quan đến pháp 
luật: 
 - Câu 1: Hãy nêu những nội dung cơ bản xây dựng nền quốc phòng toàn 
dân vững mạnh thời kỳ Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa? 
 - Câu 2: Hãy nêu trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh 
Tổ quốc? 
Chia lớp thành 2 nhóm, học sinh thảo luận, dựa vào “Hiến pháp nước Cộng 
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” để trả lời câu hỏi. 
 Bước 3: Tổng kết, đánh giá: 
Giáo viên chia bảng thành 2 phần, mỗi phần dành cho 1 nhóm để trình bày 
bài thảo luận của mình (treo bảng phụ, giấy A0, hình ảnh minh họa, ), đồng 
thời cử 1 thư ký để ghi lại những nội dung bổ sung hoặc ghi điểm cho từng 
nhóm. 
Giáo viên yêu cầu đại diện từng nhóm lên trước lớp trình bày nội dung của 
nhóm đã tìm hiểu; cả lớp nghe và bổ sung thêm (nếu thấy thiếu sót); thư ký ghi 
lại tất cả những ý bổ sung. 
Giáo viên căn cứ vào nội dung đúng để cho điểm từng nhóm, chốt nội dung 
bài học; tuyên dương khen thưởng nhóm có số điểm cao, những cá nhân tích 
cực; nhắc nhở động viên nhóm thấp điểm; phê bình những học sinh chưa tích 
cực trong hoạt động nhóm. 
 b. Biện pháp đóng tiểu phẩm: 
 Giáo viên thực hiện theo các bước sau: 
 Bước 1: Giáo viên xác định mục tiêu bài học; chọn chủ đề chọn những tình 
huống có kịch tính liên quan đến pháp luật; xây dựng kế hoạch thực hiện; giới 
thiệu tài liệu pháp luật liên quan đến chủ đề để học sinh tìm hiểu trước khi viết 
lời thoại cho tiểu phẩm. 
 Bước 2: Tổ chức: 
 Giáo viên chia lớp thành 2 nhóm; phân công các nhóm xây dựng kịch bản 
cụ thể; hướng dẫn học sinh biên tập lời thoại (dựa vào kiến thức pháp luật), 
chọn người phù hợp để đóng vai, truyền tải nội dung. 
 Tổ chức cho các nhóm học sinh diễn tiểu phẩm trong tiết học (có quy định 
thời gian cụ thể cho mỗi tiểu phẩm). 
 * Ví dụ: Một học sinh đến ngày đi đăng ký nghĩa vụ quân sự ở ủy ban nhân 
dân xã, bố mẹ cố tình không cho con đi đăng ký; lực lượng xã đến nhà tuyên 
truyền, vận động nhưng gia đình này cố tình không hiểu, ngược lại còn tỏ vẻ 
bất hợp tác, kiên quyết tìm mọi cách đưa con đi trốn. Lúc đó có một người 
đứng ra giải thích, dùng lu