SKKN Một số biện pháp chỉ đạo thực hiện rèn kĩ năng sống cho học sinh Trường Tiểu học

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO THỰC 
HIỆN RÈN KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC 
SINH TRƯỜNG TIỂU HỌC 
I. TÊN ĐỀ TÀI 
MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO THỰC HIỆN 
RÈN KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC 
II. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Chúng ta biết rằng kĩ năng sống là nhân tố quan trọng để con người 
vươn lên gặt hái thành công. Tuy nhiên kĩ năng sống không phải tự nhiên 
mà có. Kĩ năng sống là kết quả của quá trình học tập và rèn luyện bản 
thân mỗi con người. Ở tất cả các bậc học, giáo dục kĩ năng sống đều cần 
phải được quan tâm giáo dục, đặc biệt là đối với học sinh tiểu học. 
Giáo dục kĩ năng sống cho trẻ là giúp trẻ rèn luyện những hành vi 
có trách nhiệm với bản thân và cộng đồng; giúp trẻ có khả năng bảo vệ, 
phòng ngừa và giảm thiểu các hành vi có nguy cơ gây hại cho sức khoẻ, 
sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ. Kĩ năng sống còn giúp trẻ ứng 
xử phù hợp nhất với các tình huống. Nó giúp trẻ có cách thức tích cực để 
đối phó với những thách thức trong cuộc sống. 
Từ năm học 2007-2008, Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Tam 
Kỳ đã phát động toàn ngành hưởng phong trào thi đua “Xây dựng trường 
học thân thiện, học sinh tích cực” do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động. 
Trong đó giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là một trong những nội dung 
được ngành đặc biệt quan tâm. 
Là Phó Hiệu trưởng phụ trách công tác chuyên môn và hoạt động 
giáo dục ngoài giờ lên lớp, tôi luôn mong muốn tổ chức nhiều hoạt động 
giáo dục thiết thực đối với các em học sinh. Kĩ năng sống là một trong 
những nội dung tôi đã trăn trở rất nhiều và càng quan tâm hơn khi được 
dự lớp tập huấn "Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực" tại 
Phòng Giáo dục và Đào tạo vào ngày 29 tháng 3 năm 2011. Từ những nội 
dung tập huấn rất cụ thể về công tác "Xây dựng trường học thân thiện, học 
sinh tích cực" và nhất là những nội dung về rèn luyện kĩ năng sống cho 
học sinh do thầy giáo Trưởng phòng Giáo dục Tiểu học của Sở Giáo dục 
và Đào tạo báo cáo; tôi rất tâm đắc và từ chỗ hưởng ứng phong trào một 
cách thụ động, từ năm học 2010 - 2011, tôi đã hưởng ứng một cách chủ 
động và có nhiều biện pháp tích cực xây dựng kế hoạch tổ chức nhiều 
hoạt động hưởng ứng và đạt kết quả khá cao. Chính vì thế nên tôi chọn đề 
tài "Một số biện pháp chỉ đạo thực hiện rèn kĩ năng sống cho học sinh 
trường tiểu học". Đề tài này được áp dụng trong phạm vi Trường Tiểu học 
Trần Quốc Toản, thành phố Tam Kỳ và được thực hiện từ năm học 2010 - 
2011 đến nay.. 
III. CƠ SỞ LÝ LUẬN 
 Chúng ta đã biết: Bốn trụ cột giáo dục của UNESCO thế kỉ XXI là: 
Học để biết, học để làm, học để làm người và học để cùng chung sống. 
Theo UNESCO, kĩ năng sống gắn với 4 tru cột của giáo dục đó là: 
- Học để biết: gồm các kĩ năng tư duy như là phê phán, sáng tạo, 
quyết định, giải quyết vấn đề, nhận thức được hậu quả, ... 
- Họcđể làm: gồm các kĩ năng thực hiện công việc và các nhiệm vụ 
như đảm nhận trách nhiệm, kĩ năng đạt mục tiêu, ... 
- Học để cùng chung sống: gồm kĩ năng giao tiếp, thương lượng, tự 
khẳng định, hợp tác, làm việc theo nhóm, ... 
- Học để làm người: gồm các kĩ năng cá nhân như ứng phó với căng 
thẳng, kiểm soát cảm xúc, tự nhận thức, tự tin, kiên đinh, ... 
Từ quan điểm này, Chỉ thị số 40/2008/CT-BGDĐT ngày 22/7/2008 
của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc phát động phong trào thi đua "Xây 
dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực" trong các trường phổ thông 
giai đoạn 2008 - 2013 đã xác định nội dung rèn luyện kĩ năng sống cho 
học sinh, bao gồm ba nội dung sau: 
 - Rèn luyện kĩ năng ứng xử hợp lí với các tình huống trong cuộc 
sống, thói quan và kĩ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm. 
 - Rèn luyện sức khỏe và ý thức bảo vệ sức khỏe, kĩ năng phòng, 
chống tai nạn giao thông, đuối nước và các tai nạn thương tích khác. 
 - Rèn luyện kĩ năng ứng xử văn hóa, chung sống hòa bình, phòng 
ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội. 
 Hướng dẫn nhiệm vụ năm học 2008 - 2009, 2009 - 2010, 2010 - 
2011, 2011- 2012, 2012 - 2013 của Sở Giáo dục và Đào tạo, Phòng 
GD&ĐT Tam Kỳ nêu rõ: Tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 40/2008/CT-
BGDĐT ngày 22/7/2008 và Kế hoạch số 307/KH-BGDĐT ngày 
22/7/2008 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động và triển khai 
phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” 
chú trọng các hoạt động: 
- Giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh thông qua các môn 
học, hoạt động giáo dục và xây dựng quy tắc ứng xử văn hoá. Nhà trường 
chủ động phối hợp với gia đình và cộng đồng trong giáo dục đạo đức và 
kĩ năng sống cho học sinh. 
- Đẩy mạnh phong trào xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, đủ 
nhà vệ sinh sạch sẽ cho học sinh và giáo viên. 
- Đưa các nội dung giáo dục văn hoá truyền thống vào nhà trường. 
Tổ chức các hoạt động vui chơi, giải trí tích cực, các hoạt động văn hoá, 
thể thao, trò chơi dân gian, dân ca, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, 
ngoại khoá phù hợp với điều kiện cụ thể của nhà trường và địa phương. 
Hướng dẫn để học sinh chủ động tổ chức, điều khiển các hoạt động tập 
thể và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. 
IV. CƠ SỞ THỰC TIỄN 
Từ năm học 2007-2008, hưởng ứng phong trào thi đua “Xây dựng 
trường học thân thiện học sinh tích cực” do các cấp phát động, giáo dục kĩ 
năng sống cho học sinh là một trong những nội dung mà trường tôi đặc 
biệt quan tâm. Tôi đã đã xây dựng kế hoạch tham mưu với Hiệu trưởng 
nhà trường chỉ đạo giáo viên toàn trường thực hiện tốt việc đổi mới 
phương pháp dạy học theo hướng lấy học học sinh làm trung tâm phát huy 
tối đa trí lực và khả năng chiếm lĩnh kiến thức của các em. Đặc biệt, tôi 
luôn lưu ý giáo viên quan tâm đến việc tích hợp giáo dục một số kĩ năng 
cần thiết cho các em trong các tiết học: kỹ năng giao tiếp, phối hợp làm 
việc với nhau theo nhóm, ..... 
 Đối với Ban Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, tôi cũng đã chỉ 
đạo tổ chức nhiều hoạt động để tăng cường giáo dục kĩ năng sống cho các 
em như: Sinh hoạt ngoại khóa chào mừng các ngày lễ lớn trong năm; Tổ 
chức truyền thông về giữ gìn sức khỏe và vệ sinh môi trường; Múa hát tập 
thể; Thi kể chuyện theo sách; Giao lưu Olympic tiếng Anh, .... 
Theo dõi các em thông qua các hoạt động tại trường, tôi nhận thấy 
rằng một số em cũng đã dần hình thành cho mình một số kĩ năng cơ bản 
như biết giữ gìn vệ sinh cá nhân, trường lớp, làm việc theo nhóm, tham 
gia các hoạt động tập thể tại trường ... Tuy nhiên khi đưa các em đi tham 
gia các hoạt động giao lưu với học sinh các trường trên địa bàn thành phố 
và tham quan, học tập ở những khu Di tích Lịch sử, Văn hóa địa phương 
..... tôi lại nhận ra rằng học sinh mình chưa thành thạo lắm một số kĩ 
năng cần thiết như: tự tin tham gia giao lưu trước tập thể, giữ vệ sinh nơi 
công cộng, lên xuống xe an toàn, xử lí các tình huống bất ngờ, .... Các em 
chưa mạnh dạn, tự tin nơi đông người. Khi tham gia các hoạt động cấp 
thành phố, được người dẫn chương trình mời hát hoặc giao lưu với khán 
giả, các em chưa dám xung phong. Nếu được mời tham gia thì các em nói 
chưa trôi chảy, ... 
Đến các nơi công cộng một số em chưa thực hiện tốt việc giữ gìn vệ 
sinh chung. Ăn bánh hoặc uống nước xong các em vứt ngay vỏ dưới chân 
mình. Đến tham quan tại khu các Di tích Lịch sử Văn hóa địa phương, các 
em còn hay sờ tay vào hiện vật được trưng bày.... 
 Là trường có gần 90% học sinh bán trú. Các em đến và ở lại trường 
từ 7 giờ đến 17giờ. Việc học tập, sinh hoạt, ăn nghỉ buổi trưa tại trường 
của các em đã được thầy cô giáo và nhân viên nhà trường hướng dẫn, giúp 
đỡ tận tình. Qua theo dõi, tôi nhận thấy đa số các em đã biết tự phục vụ, 
chăm sóc bản thân mình (vệ sinh cá nhân, ăn uống...). Tuy nhiên vẫn còn 
một số học sinh chưa thực hiện tốt được việc này. 
Với thực tiễn như trên, là người người cán bộ quản lý nhà trường, 
tôi đã có nhiều trăn trở, suy nghĩ tìm các biện pháp khắc phục bằng cách 
nỗ lực tổ chức nhiều hoạt động trong và ngoài giờ lên lớp để giúp các em 
có được một số kĩ năng sống cần thiết nhằm phát triển toàn diện bản thân 
đồng thời góp phần hưởng ứng tích cực phong trào thi đua “Xây dựng 
trường học thân thiện học sinh tích cực”. 
V. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 
 Từ thực tiễn nêu trên, tôi đã cùng bàn bạc, tham mưu với Hiệu 
trưởng và tiến hành một số biện pháp như sau : 
 1. Nâng cao nhận thức trong cán bộ, giáo viên, nhân viên về 
công tác giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. 
Xác định việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, giáo viên chủ 
nhiệm có vai trò quan trọng, thầy cô chính là cầu nối trung gian giữa nhà 
trường và gia đình học sinh. Vì vậy, tôi đã triển khai, quán triệt lại trong 
hội đồng sư phạm các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục 
và Đào tạo Quảng Nam, Phòng Giáo dục và Đào tạo Tam Kỳ về những 
nội dung và hướng dẫn thực hiện phong trào thi đua “Xây dựng trường 
học thân thiện học sinh tích cực”. Qua việc giới thiệu 5 nội dung của 
phong trào này, chúng tôi đã cung cấp, phân tích cho cán bộ giáo viên 
một số khái niệm về kĩ năng sống, các loại kĩ năng sống và sự cần thiết 
phải giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Đó là : 
- Theo tổ chức Y tế Thế giới (WHO) kĩ năng sống là năng lực tâm 
lý xã hội, là khả năng ứng phó một cách hiệu quả với những yêu cầu và 
thác thức của cuộc sống. 
- Đó cũng là khả năng của một cá nhân để duy trì trạng thái khỏe 
mạnh về tinh thần, biểu hiện qua các hành vi phù hợp và tích cực khi 
tương tác với người khác, với nền văn hóa và môi trường xung quanh. 
 - Kĩ năng sống là khả năng thể hiện, thực thi tâm lý xã hội này. 
- Cũng theo WHO, kĩ năng sống được chia thành 2 loại là kĩ 
năng tâm lý xã hội và kĩ năng cá nhân, lĩnh hội và tư duy, với 10 yếu tố 
như: tự nhận thức, tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề, kĩ năng giao tiếp 
ứng xử với người khác, ứng phó với các tình huống căng thẳng và cảm 
xúc, biết cảm thông, tư duy bình luận và phê phán, cách quyết định, giao 
tiếp hiệu quả và cách thương thuyết. 
Tôi đã nhấn mạnh với các thầy cô giáo sự cần thiết phải giáo dục kĩ 
năng sống cho học sinh