SKKN Đổi mới phương pháp dạy học và đổi mới kiểm tra đánh giá các công cụ hỗ trợ quản lý dạy học tích cực

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
ĐỀ TÀI: 
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC 
VÀ ĐỔI MỚI KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ 
CÁC CÔNG CỤ HỖ TRỢ 
QUẢN LÝ DẠY HỌC TÍCH CỰC 
 Tài liệu tập huấn nâng cao năng lực quản lý trường PT DTNT năm 2012 Page 1 
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC 
VÀ ĐỔI MỚI KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ 
CÁC CÔNG CỤ HỖ TRỢ QUẢN LÝ DẠY HỌC TÍCH CỰC 
A. ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC 
I. LÍ DO PHẢI ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC. 
1. Mục tiêu giáo dục thay đổi; Đổi mới chương trình SGK; Phương tiện 
phục vụ giảng dạy thay đổi; 
2. Đối tượng người dạy và người học khác so với trước đây; 
3. Đánh giá hiệu quả của phương pháp đang làm để tìm ra phương pháp 
hiệu quả hơn; 
4. Sự phát triển không ngừng của PPDH; 
5. Động lực bên trong : 
+ Tri thức nhân loại không ngừng tăng, nhưng số năm học PT có hạn, do 
đó phải nâng cao kĩ năng tự học; 
+ Áp lực cạnh tranh, sự đòi hỏi về năng lực của người học khi bước vào 
cuộc sống; 
+ Khuyết điểm của ngày hôm nay có thể là sự duy trì quá lâu những ưu 
điểm của ngày hôm qua. 
II. ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC 
1. Định hướng chung 
Phải tạo động lực đổi mới PPDH cho giáo viên, hoạt động đổi mới PPDH 
chỉ có thể thành công khi giáo viên có động lực hành động và chuyển hóa được 
từ ý chí trở thành tình cảm và tinh thần trách nhiệm đối với học sinh, đối với 
nghề dạy học. Về chỉ đạo, cần thực hiện tốt một số công tác sau đây: 
- Phải có sự hướng dẫn của các cấp quản lý giáo dục về phương hướng và 
những việc cần làm để đổi mới PPDH. Hướng dẫn về đổi mới PPDH phải thông 
suốt từ các cơ quan thuộc Bộ GD&ĐT đến các Sở, Phòng GD&ĐT, cán bộ 
quản lý các trường học và từng giáo viên, không để giáo viên phải "đơn độc" 
trong việc đổi mới PPDH. 
- Hoạt động đổi mới PPDH của giáo viên phải có sự hỗ trợ thường xuyên 
của đồng nghiệp thông qua dự giờ thăm lớp và cùng rút kinh nghiệm. 
- Trong quá trình chỉ đạo đổi mới PPDH, cần nghiên cứu để tổ chức hợp lý 
việc lấy ý kiến của học sinh về PPDH của thầy cô giáo với tinh thần xây dựng. 
- Quá trình thực hiện đổi mới PPDH phải là quá trình hoạt động tự giác của 
bản thân giáo viên và là phù hợp yêu cầu của cơ quan quản lý giáo dục. 
- Cần tổ chức phong trào thi đua và có chính sách khen thưởng nhằm động 
viên kịp thời đối với các đơn vị, cá nhân tích cực và đạt hiệu quả trong hoạt 
 Tài liệu tập huấn nâng cao năng lực quản lý trường PT DTNT năm 2012 Page 2 
động đổi mới PPDH ở các trường, tổ chức nhân rộng các điển hình tập thể, cá 
nhân tiên tiến trong phong trào đổi mới PPDH. 
2. Trách nhiệm của giáo viên và các cơ quan quản lý giáo dục 
a. Trách nhiệm của giáo viên 
Để đổi mới PPDH, mỗi giáo viên phải thực hiện tốt các yêu cầu sau đây: 
- Nắm vững nguyên tắc đổi mới PPDH, cách thức hướng dẫn học sinh lựa 
chọn phương pháp học tập, coi trọng tự học và biết xây dựng các tài liệu chuyên 
môn phục vụ đổi mới PPDH. 
- Biết những giáo viên dạy giỏi có PPDH tiên tiến ở địa phương và giáo 
viên giỏi cùng môn để học hỏi kinh nghiệm ở trong trường và trường bạn. 
- Nắm chắc điều kiện của trường để có thể khai thác giúp bản thân đổi mới 
PPDH (cơ sở vật chất, phương tiện, thiết bị dạy học, tài liệu tham khảo...). 
- Biết và tranh thủ được những ai có thể giúp đỡ mình trong việc đổi mới 
PPDH (đồng nghiệp, lãnh đạo tổ chuyên môn, lãnh đạo trường có tay nghề cao). 
- Biết cách tiếp nhận những thông tin phản hồi từ sự đánh giá nhận xét xây 
dựng của học sinh về PPDH và giáo dục của mình; kiên trì phát huy mặt tốt, 
khắc phục mặt yếu, tự tin, không tự ty hoặc chủ quan thỏa mãn. 
- Hướng dẫn học sinh về phương pháp học tập và biết cách tự học, tiếp 
nhận kiến thức và rèn luyện kĩ năng, tự đánh giá kết quả học tập; tự giác, hứng 
thú học tập. 
b. Trách nhiệm của tổ chuyên môn 
- Phải hình thành giáo viên cốt cán về đổi mới PPDH. 
- Thường xuyên tổ chức dự giờ thăm lớp và nghiêm túc rút kinh nghiệm, tổ 
chức sinh hoạt chuyên môn với nội dung phong phú, thiết thực, động viên tinh 
thần cầu thị trong tự bồi dưỡng của giáo viên, giáo dục ý thức khiêm tốn học hỏi 
kinh nghiệm và sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm với đồng nghiệp. 
- Đánh giá đúng đắn và đề xuất khen thưởng những giáo viên tích cực đổi mới 
PPDH và thực hiện đổi mới PPDH có hiệu quả. 
c. Trách nhiệm của hiệu trưởng 
- Phải phấn đấu làm người đi tiên phong về đổi mới PPDH. 
- Kiên trì tổ chức hướng dẫn giáo viên thực hiện đổi mới PPDH. 
- Chăm lo các điều kiện, phương tiện phục vụ giáo viên đổi mới PPDH. 
- Tổ chức hợp lý việc lấy ý kiến của giáo viên và học sinh về chất lượng 
giảng dạy, giáo dục của từng giáo viên trong trường. 
- Đánh giá sát đúng trình độ, năng lực và sự phù hợp trong PPDH của từng 
giáo viên trong trường, từ đó, kịp thời động viên, khen thưởng những giáo viên 
thực hiện đổi mới PPDH mang lại hiệu quả. 
d. Trách nhiệm của Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT. 
 Tài liệu tập huấn nâng cao năng lực quản lý trường PT DTNT năm 2012 Page 3 
- Cụ thể hóa chủ trương chỉ đạo của Bộ GD&ĐT về đổi mới PPDH cho phù 
hợp với điều kiện cụ thể của địa phương và tổ chức tổng kết thực tiễn, tiếp tục phát 
triển lý luận về đổi mới PPDH. 
- Tổ chức bồi dưỡng (tập trung, từ xa, hướng dẫn giáo viên tự học, tư vấn 
giúp đỡ qua thanh tra, kiểm tra ...) cho giáo viên về đổi mới PPDH, cung cấp 
những nguyên tắc đổi mới PPDH. 
- Xây dựng đội ngũ giáo viên cốt cán của từng bộ môn và đội ngũ cộng tác 
viên thanh tra chuyên môn. 
- Giới thiệu các điển hình, chăm sóc các điển hình, tổ chức trao đổi, phổ 
biến và phát huy tác dụng của các gương điển hình về đổi mới PPDH. 
- Huy động, sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất của địa phương, của ngành để 
tạo điều kiện tốt nhất có thể nhằm hỗ trợ tích cực cho việc đổi mới PPDH. 
3. Công việc của GV trước khi trình bày bài giảng 
a. Nghiên cứu chương trình giáo dục phổ thông 
- Nắm vững chuẩn kiến thức, kĩ năng, yêu cầu về thái độ của người học; 
nằm vững nội dung SGK; 
- Xác định rõ mục tiêu của bài học thông qua các mức độ nhận thức : nhận 
biết, thông hiểu, vận dụng để đổi mới PPDH và KTĐG. 
- Kĩ thuật sử dụng các phương pháp dạy học, nội dung dạy học có phù hợp 
hay không phụ thuộc vào sự nghiên cứu kĩ lưỡng chương trình giáo dục phổ 
thông (kĩ năng được hình thành sau tri thức). 
+ Nhận biết : là nhớ lại các dữ liệu, thông tin đã có trước đây, có nghĩa là 
có thể nhận biết thông tin, tái hiện, ghi nhớ lại,... Đây là mức độ, yêu cầu thấp 
nhất của trình độ nhận thức thể hiện ở chỗ HS có thể và chỉ cần nhớ hoặc nhận 
ra khi được đưa ra hoặc dựa trên thông tin có tính đặc thù của một khái niệm, sự 
vật hiện tượng. 
+ Thông hiểu: là khả năng nắm được, hiểu được, giải thích và chứng minh 
được các sự vật và hiện tượng Vật lí. Là mức độ cao hơn nhận biết, nhưng là 
mức độ thấp nhất của việc thấu hiểu. 
Có thể cụ thể hoá mức độ thông hiểu bằng các yêu cầu : 
+ Diễn tả bằng ngôn ngữ cá nhân về khái niệm, tính chất của sự vật hiện 
tượng. 
+ Biểu thị, minh hoạ, giải thích được ý nghĩa của các khái niệm, hiện 
tượng. 
+ Lựa chọn, sắp xếp lại những thông tin cần thiết để giải quyết một vấn đề 
nào đó. 
+ Sắp xếp lại các ý trả lời theo cấu trúc lôgic. 
Vận dụng: Là khả năng sử dụng các kiến thức đã học vào một hoàn cảnh 
cụ thể mới: vận dụng nhận biết, hiểu biết thông tin để giải quyết vấn đề đặt ra; là 
 Tài liệu tập huấn nâng cao năng lực quản lý trường PT DTNT năm 2012 Page 4 
khả năng đòi hỏi HS phải biết vận dụng kiến thức, biết sử dụng phương pháp 
hay ý tưởng để giải quyết một vấn đề nào đó. 
Có thể cụ thể bằng các yêu cầu sau đây: 
- So sánh các phương án giải quyết vấn đề; 
- Phát hiện lời giải có mâu thuẫn, sai lầm và chỉnh sửa được; 
- Giải quyết được những tình huống mới bằng việc vận dụng các khái niệm, 
biểu tượng, đặc điểm đã biết,... 
- Khái quát hoá, trừu tượng hoá từ tình huống quen thuộc, tình huống đơn 
lẻ sang tình huống mới, tình huống phức tạp hơn. 
b. Sử dụng SGK 
- Nghiên cứu SGK, sử dụng SGK như là hình thức mô tả chương trình, 
trong giảng dạy không nên phụ thuộc vào SGK mà phụ thuộc vào chương trình 
nhiều hơn. 
- GV đọc kĩ từng nội dung của bài và xác định phần nào cần trình bày trên 
lớp, phần nào cho HS tự học, không nhất thiết tất cả các phần đều phải trình bày 
trên lớp. Trong quá trình thực hiện GV cần chú ý đến sự phân hoá trình độ nhận 
thức của HS giữa các lớp và giữa các vùng, miền để vận dụng cho linh hoạt. 
- Nhiều GV hiện nay trong giảng dạy vẫn phụ thuộc hoàn toàn vào SGK, 
cố gắng dạy hết các mục trong SGK. Việc dạy học bám sát chuẩn kiến thức kĩ 
năng góp phần giảm tải kiến thức, vận dụng nội dung trong SGK linh hoạt hơn 
và mục tiêu giáo dục vẫn đạt được. 
c. Sử dụng hồ sơ chuyên môn 
GV phải sử dụng hồ sơ chuyên môn tích lại thành tư liệu chuyên môn, khi 
giảng dạy GV sử dụng để liên hệ vào bài giảng những kiến thức thực tế sinh 
động. Thông thường hồ sơ chuyên môn gồm: các bài soạn hay của đồng nghiệp, 
sổ tích luỹ, các bài báo có thông tin về chuyên môn, sách tham khảo chuyên 
môn, sách tham khảo về phương pháp dạy học,... GV thường xuyên cập nhật 
thông tin, những địa phương có điều kiện GV sử dụng một số trang web để cập 
nhật thông tin (một số trang web tiêu biểu), biết lấy thông tin từ các nguồn học 
liệu mở. 
d. Chuẩn bị bài giảng 
- Giáo án: soạn bài chu đáo trước khi lên lớp, GV nhất thiết phải có giáo án 
trên giấy, ngay cả khi sử dụng máy chiếu Projector (bài giảng điện tử). Giáo án 
phải định lượng đủ kiến thức và có phương pháp, hệ thống câu hỏi, thông tin 
phản hồi, các hoạt động của GV và HS phải được sắp xếp hợp lí, khoa học. 
Chuẩn bị hệ thống câu hỏi phát huy trí lực và phù hợp với khả năng tiếp thu của 
HS, nhất là đối với bài dài, bài khó, nhiều kiến thức mới. 
- Giáo án GV có thể chia thành các cột: 2, 3, 4,.. cột tuỳ thuộc vào ý tưởng 
của GV và sự thống nhất trong tổ nhóm chuyên môn. 
 Tài liệu tập huấn nâng cao năng lực quản lý trường PT DTNT năm 2012 Page 5 
- Đồ dùng dạy học: GV phải biết được bài dạy cần phải dùng các loại đồ 
dùng dạy học gì , mượn ở đâu và chuẩn bị cách khai thác đồ dùng