SKKN Biện pháp bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn Trường Trung học Phổ thông số 1 Bảo Yên, tỉnh Lào Cai

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG NÂNG CAO 
NĂNG LỰC QUẢN LÝ CHO TỔ 
TRƯỞNG CHUYÊN MÔN TRƯỜNG 
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG SỐ 1 BẢO 
YÊN, TỈNH LÀO CAI 
 - 1 - 
MỞ ĐẦU 
1. Lý do chọn đề tài 
TTCM là những CBQL cơ sở, trực tiếp quản lý đội ngũ giáo viên (GV) 
ở các TCM. Đội ngũ này có vai trò, vị trí rất quan trọng trong nhà trường. Tuy 
vậy, trong thực tế, đội ngũ này đang làm việc chủ yếu dựa vào kinh nghiệm. 
Khi được giao nhiệm vụ, các TTCM thường lúng túng trong việc lập kế hoạch 
chung cho tổ, gặp khó khăn khi tổ chức sinh hoạt chuyên môn Sở dĩ như 
vậy là vì họ thiếu kiến thức, kỹ năng QLGD cơ bản. Có lẽ đây là một nguyên 
nhân ảnh hưởng đến chất lượng GD ở các trường THPT. Đội ngũ TTCM 
trong trường THPT Số 1 Bảo Yên, tỉnh Lào Cai hầu như chưa được bồi 
dưỡng những kiến thức về quản lý. Đã có nhiều công trình nghiên cứu của các 
nhà khoa học giáo dục về vấn đề nêu trên ở những góc độ tiếp cận khác nhau. 
Tuy nhiên, ở trường THPT Số 1 Bảo Yên, vấn đề này chưa được nghiên cứu 
một cách khoa học. Để góp phần giải quyết vấn đề, chúng tôi chọn đề tài 
nghiên cứu: "Biện pháp bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho tổ trưởng 
chuyên môn trường trung học phổ thông Số 1 Bảo Yên, tỉnh Lào Cai”. 
2. Mục đích nghiên cứu 
Đề xuất một số biện pháp bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho tổ 
trưởng chuyên môn của hiệu trưởng (HT) nhằm góp phần nâng cao chất 
lượng giáo dục trung học phổ thông tại trường THPT Số 1 Bảo Yên trong giai 
đoạn hiện nay. 
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 
3.1. Khách thể nghiên cứu: Quá trình quản lý của tổ trưởng chuyên 
môn ở trường THPT Số 1 Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. 
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp bồi dưỡng của hiệu trưởng 
nhằm nâng cao năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn ở trường trung 
học phổ thông Số 1 Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. 
4. Nhiệm vụ nghiên cứu 
4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận cho việc đề xuất những biện pháp bồi 
dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn của hiệu trưởng 
trường THPT Số 1 Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. 
4.2. Khảo sát và phân tích thực trạng: xác định những thuận lợi, khó 
khăn, những mặt tích cực, hạn chế, những kinh nghiệm rút ra từ thực tế quản 
lý việc bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho TTCM của hiệu trưởng 
trường THPT Số 1 Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. 
 - 2 - 
4.3. Đề xuất các biện pháp bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho 
TTCM của hiệu trưởng ở trường THPT Số 1 Bảo Yên, tỉnh Lào Cai phù hợp 
với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 
5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài 
Nghiên cứu các biện pháp của hiệu trưởng trong công tác bồi dưỡng 
nâng cao năng lực quản lý cho TTCM ở trường THPT Số 1 Bảo Yên, tỉnh 
Lào Cai phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 
6. Giả thuyết khoa học 
Nếu áp dụng các biện pháp bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý của 
hiệu trưởng cho TTCM trong trường THPT do tác giả đề xuất theo hướng 
bám sát chức năng quản lý giáo dục, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục 
hiện nay, phù hợp với những điều kiện và hoàn cảnh thực tế ở địa phương thì 
sẽ nâng cao năng lực quản lý cho TTCM, nhằm góp phần nâng cao chất lượng 
giáo dục ở THPT Số 1 Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. 
7. Phương pháp nghiên cứu 
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận 
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 
7.3. Nhóm phương pháp bổ trợ 
 - 3 - 
Chương 1 
Cơ sở lý luận của việc bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho tổ 
trưởng chuyên môn ở trường trung học phổ thông 
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu 
Ở tỉnh Lào Cai, việc bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho TTCM 
trong các trường THPT được lãnh đạo Sở GD & ĐT, hiệu trưởng các trường 
THPT quan tâm. Song vấn đề này chỉ xuất hiện nhỏ, lẻ trong các báo cáo, 
tổng kết của các trường THPT, của Sở GD & ĐT, chưa đề cập đến một cách 
đầy đủ và hệ thống. 
Trong khuôn khổ của sáng kiến kinh nghiệm này, chúng tôi muốn đi 
sâu nghiên cứu cơ sở lí luận, khảo sát thực trạng và trên cơ sở đó đề xuất một số 
biện pháp bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho TTCM của hiệu trưởng 
trường THPT Số 1 Bảo Yên phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 
1.2. Một số khái niệm cơ bản 
1.2.1. Quản lý, chức năng quản lý 
1.2.1.1. Quản lý 
Quản lý là quá trình tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể 
quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu của tổ chức, phù hợp với quy 
luật khách quan”. Quản lý được cấu thành từ 6 yếu tố: 4 chức năng, thông tin 
quản lý và quyết định quản lý. 
1.2.1.2. Chức năng quản lý 
"Chức năng quản lý là một thể thống nhất những hoạt động tất yếu 
của chủ thể quản lý nảy sinh từ sự phân công, chuyên môn hoá trong hoạt 
động quản lý nhằm thực hiện mục tiêu chung của quản lý" . 
- Chức năng kế hoạch hoá: Đây là chức năng đầu tiên, có vai trò định 
hướng cho toàn bộ hoạt động. 
- Chức năng tổ chức: Nội dung của chức năng tổ chức là việc thiết lập 
cấu trúc của bộ máy quản lý (tổ chức công việc, sắp xếp con người). 
- Chức năng chỉ đạo - điều hành: Là phương thức tác động của chủ thể 
quản lý bằng các quyết định nhằm điều hành bộ máy vận hành theo đúng kế hoạch 
đạt tới mục tiêu quản lý, trong đó bao gồm cả việc khuyến khích, động viên. 
- Chức năng kiểm tra - đánh giá: Đây là chức năng cuối cùng và rất 
quan trọng của quá trình quản lý. 
1.2.2. Quản lý giáo dục 
Quản lý giáo dục là sự tác động có ý thức, có mục đích của chủ thể 
quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đưa hoạt động của hệ thống giáo dục đạt 
tới mục tiêu quản lý một cách có hiệu quả. 
 - 4 - 
1.2.3. Quản lý nhà trường, quản lý nhà trường trung học phổ thông 
1.2.3.1. Quản lý nhà trường 
Quản lý nhà trường là hệ thống những tác động có mục đích, có kế 
hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhà trường đến khách thể quản lý 
nhà trường (giáo viên, nhân viên, học sinh) nhằm làm cho các hoạt động 
giáo dục và dạy học của nhà trường đạt tới mục tiêu giáo dục, ngày càng 
phát triển bền vững. 
1.2.3.2. Quản lý nhà trường trung học phổ thông 
Quản lý nhà trường nói chung, quản lý nhà trường THPT nói riêng 
"Thực chất là quản lý quá trình hình thành, tự hình thành nhân cách - nhân 
cách của những công dân nước Việt tương lai, các mối quan hệ quản lý trong 
trường học, đặc biệt trong quá trình dạy học - giáo dục, mang bản chất tính 
dân chủ và tự quản hết sức sâu sắc" 
1.2.4. Năng lực quản lý 
Năng lực quản lý của người CBQL gắn liền với những phẩm chất của 
CBQL. “Năng lực quản lý được hợp thành bởi các năng lực cụ thể như: tầm 
nhìn chiến lược, năng lực thiết kế, óc thực tiễn, năng lực tổ chức, khả năng 
điều hành, khả năng đồng cảm”. 
Năng lực quản lý thể hiện tập trung ở việc thực hiện tốt các chức năng 
quản lý từ việc lập kế hoạch, tổ chức đến chỉ đạo thực hiện và kiểm tra-đánh giá. 
1.2.5. Năng lực quản lý của tổ trưởng chuyên môn 
1.2.5.1. Năng lực kế hoạch hoá 
Năng lực kế hoạch hoá (KHH) của TTCM là khả năng đưa toàn bộ hoạt 
động quản lý vào công tác kế hoạch, trong đó chỉ ra các bước đi, biện pháp 
thực hiện và cách thức huy động các nguồn lực để đạt tới các mục tiêu của tổ 
chức. 
1.2.5.2. Năng lực tổ chức 
Năng lực tổ chức (TC) của TTCM thể hiện ở khả năng phân phối, sắp xếp 
nguồn nhân lực một cách khoa học và hợp lý để tạo ra sức mạnh mới của tổ. Sức 
mạnh mới của tổ có thể mạnh hơn nhiều lần so với khả năng vốn có của nó. 
Đầu tiên, dựa vào kế hoạch năm học của nhà trường, TTCM xây dựng 
chương trình hành động của tổ. Sau đó, TTCM phân công công việc trong tổ, 
làm sao phù hợp với năng lực, sở trường và điều kiện của từng tổ viên trong 
tổ. 
1.2.5.3. Năng lực chỉ đạo 
 - 5 - 
Năng lực chỉ đạo rất cần thiết đối với người TTCM. Trong quá trình chỉ 
đạo hoạt động của TCM, người TTCM cần quán triệt phương châm "Duy trì - 
ổn định - đổi mới - phát triển". 
1.2.5.4. Năng lực kiểm tra - đánh giá 
Năng lực kiểm tra - đánh giá (KT - ĐG) của TTCM thể hiện ở việc xác 
định các chuẩn kiểm tra, thu thập thông tin, so sánh sự phù hợp của việc thực 
hiện với chuẩn mực; phát hiện mức độ thực hiện tốt, vừa, xấu của các thành 
viên trong tổ; tư vấn (uốn nắn, sửa chữa), thúc đẩy (phát huy thành tích tốt) 
hoặc xử lý nhằm đảm bảo cho việc thực hiện kế hoạch của tổ có hiệu quả. 
1.3. Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn, tổ trưởng chuyên môn trong 
trường trung học phổ thông 
1.3.1. Những căn cứ xác định 
Trong trường THPT, các GV được biên chế vào các tổ chuyên môn. 
Đối các bộ môn số GV đông thì mỗi môn học được tổ chức thành một tổ 
chuyên môn, như các tổ: Toán, Văn Những môn số GV ít có thể tổ chức 
các tổ bộ môn liên môn như tổ Hoá - Sinh, tổ Sử - Địa - Giáo dục công dân 
Mỗi tổ chuyên môn có một tổ trưởng do hiệu trưởng chỉ định và giao nhiệm 
vụ. Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn, của tổ trưởng chuyên môn được quy 
định tại Điều 16 Điều lệ trường trung học (Ban hành kèm theo Thông tư số: 
12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3 /2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào 
tạo) 
1. Hiệu trưởng, các Phó Hiệu trưởng, giáo viên, viên chức làm công tác thư 
viện, thiết bị giáo dục, cán bộ làm công tác tư vấn cho học sinh của trường 
trung học được tổ chức thành tổ chuyên môn theo môn học, nhóm môn học 
hoặc nhóm các hoạt động ở từng cấp học THCS, THPT. Mỗi tổ chuyên môn 
có tổ trưởng, từ 1 đến 2 tổ phó chịu sự quản lý chỉ đạo của Hiệu trưởng, do 
Hiệu trưởng bổ nhiệm trên cơ sở giới thiệu của tổ chuyên môn và giao nhiệm 
vụ vào đầu năm học. 
2. Tổ chuyên môn có những nhiệm vụ sau: 
a) Xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ, hướng dẫn xây 
dựng và quản lý kế hoạch cá nhân của tổ viên theo kế hoạch dạy học, phân 
phối chương trình và các hoạt động giáo dục khác của nhà trường; 
 - 6 - 
b) Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ; tham gia đánh giá, xếp loại 
các thành viên của tổ theo quy định của Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung 
học và các quy định khác hiện hành; 
c) Giới thiệu tổ trưởng, tổ phó; 
d) Đề xuất khen thưởng, kỷ luật đối với giáo viên. 
3. Tổ chuyên môn sinh hoạt hai tuần một lần và có thể họp đột xuất theo yêu 
cầu công việc hay khi Hiệu trưở