Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học tích cực môn Luyện từ và câu lớp 2

TRƯỜNG TH PHÚ QUỚI C CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 TỔ 2	 Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
SỐ: 01 / CĐ LTVC LỚP 2 Phú Quới C, ngày 14 tháng 11 năm 2020
CHUYÊN ĐỀ
Dạy học tích cực môn Luyện từ và câu lớp 2
Chủ đề: Từ ngữ về đồ dùng và công việc trong nhà 
Căn cứ vào kế hoạch số 36/KH-PQC, ngày 19/9/2020, kế hoạch năm học của Trường Tiểu học Phú quới C;
Căn cứ vào kế hoạch chuyên môn năm học 2020-2021 của Trường Tiểu học Phú Quới C;
Căn cứ kế hoạch Tồ 2 năm học 2020-2021.
 Tồ 2 tổ chức mở chuyên đề Luyện từ và câu lớp 2, với nội dung “ Dạy học tích cực môn Luyện từ và câu lớp 2”. Chủ đề: Từ ngữ về đồ dùng và công việc trong nhà”.
I.Đặc điểm-Tình hình:
- Bậc Tiểu học là bậc học đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển nhân cách của người học sinh. Đây là bậc học cung cấp những tri thức khoa học ban đầu về tự nhiên, xã hội, hoạt động nhận thức, về hoạt động thực tiễn.
- Môn Luyện từ và câu trong Tiếng Việt có vai trò quan trọng đặc biệt tạo cho học sinh có một tiền đề vững chắc để học lên các lớp trên, đồng thời đáp ứng yêu cầu của con người trong thời đại mới. Song để giúp học sinh học môn Luyện từ và câu đạt kết quả tốt hơn là một vấn đề không đơn giản. Vì vậy môn Luyện từ và câu cần được chú trọng ở bậc học Tiểu học, để phù hợp với mục tiêu phát triển giáo dục trong giai đoạn mới. Mặt khác môn Luyện từ và câu còn góp phần quan trọng trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận, phương pháp giải quyết vấn đề, phát triển trí tưởng tượng, cách suy nghĩ độc lập, linh hoạt, sáng tạo. Góp phần giáo dục lòng tự tin, tinh thần ham hiểu biết, tính cẩn thận, tinh thần vượt khó và hợp tác, hình thành các phẩm chất cần thiết và quan trọng của người lao động như: cần cù, cẩn thận, ý chí vượt khó, ...
- Dựa vào Tài liệu “Phương pháp dạy học môn luyện từ và câu ở lớp 2” cho thấy môn luyện từ và câu lớp 2 nhằm giúp học sinh:
+ Về từ vựng, bên cạnh vốn từ được cung cấp qua các bài tập đọc; ở phân môn Luyện từ và câu, học sinh được mở rộng vốn từ theo chủ điểm thông qua các bài tập thực hành.
+ Về từ loại, học sinh bước đầu được rèn luyện cách dùng các từ chỉ sự vật (danh từ), hoạt động, trạng thái (động từ) và đặc điểm, tính chất (tính từ).
+ Về câu, học sinh lần lượt làm quen các kiểu câu Ai (con gì,cái gì) là gì? ; Ai làm gì ; Ai thế nào?. Về một số thành phần trong câu (trả lời câu hỏi Khi nào ? ở đâu? Như thế nào ? Vì sao ? Để làm gì ? Bằng gì ?) và các dấu câu chấm, chấm hỏi, chấm than, phẩy.
	-Tuy nhiên, ở lớp 2 không có bài lí thuyết. Các kiến thức từ ngữ và ngữ pháp nói trên được thể hiện qua các bài tập thực hành.
	1. Thuận lợi: 
	- Được lãnh đạo nhà trường giúp đỡ, chỉ đạo.
- Cơ sở vật chất tốt, giáo viên tận tụy luôn tìm tòi những kĩ thuật dạy học phù hợp với đối tượng học sinh để giảng dạy.
- Đa số học sinh địa bàn gần trường, các em có ý thức học tập. Học sinh đều chăm ngoan, ham tìm hiểu và có thái độ chủ động tích cực trong học tập.
2. Khó khăn:
- Hình thức để dạy một tiết luyện từ và câu còn đơn điệu, thiếu sáng tạo, chưa thực sự sinh động cuốn hút học sinh.
- Học sinh chưa chưa phát huy hết tính tích cực trong học tập. Khả năng nhớ, hiểu và vận dụng kiến thức trong quá trình học tập còn chậm. Các từ, các thành ngữ, tục ngữ cần giải nghĩa, cần tìm có nghĩa gần giống nhau, khiến cho học sinh khó phân biệt nghĩa của chúng.
- Còn một số học sinh tiếp thu bài còn chậm, thụ động, ít giơ tay phát biểu ý kiến. Ở một số bài tập viết đoạn văn các em còn lúng túng khi thực hiện.
- Từ thực trạng nêu trên, khối lớp 2 chúng tôi đã chọn chuyên đề luyện từ và câu với mong muốn tìm ra phương pháp, hình thức, kĩ thuật dạy học tốt nhất nhằm nâng cao chất lượng dạy học của môn luyện từ và câu. Qua bài “Từ ngữ về đồ dùng và công việc trong nhà” của chương trình sách giáo khoa hiện hành.
 II.Mục tiêu chuyên đề:
1. Mục tiêu chung: Chuyên đề sử dụng một số kĩ thuật dạy học giúp học sinh tiếp thu kiến thức thông qua bài học.
 	 - Mục tiêu 1: Mở chuyên đề môn Luyện từ và câu nhằm giúp nắm vững mục tiêu, nội dung, chuẩn kiến thức và kỹ năng của môn Luyện từ và câu lớp 2. Tạo điều kiện cho giáo viên có cơ hội trao đổi, học hỏi, rút kinh nghiệm lẫn nhau. Từ đó rút ra được kinh nghiệm sư phạm cần thiết thông qua việc giảng dạy thực tế để tiếp tục dạy học tốt hơn.
 - Mục tiêu 2: Tạo được sự thống nhất về quy trình, phương pháp, kĩ thuật dạy học, các bước tiến hành, cũng như hình thức một giáo án lên lớp và việc sử dụng đồ dùng dạy học đối với môn Luyện từ và câu thông qua minh họa bài:“ Từ ngữ về đồ dùng và công việc trong nhà”.
2. Công việc cần thực hiện:
2.1.Nêu định hướng cho nội dung tiết dạy thông qua kế hoạch bài dạy.
- Mục tiêu cần đạt: Tạo điều kiện cho giáo viên có cơ hội trao đổi, học hỏi rút kinh nghiệm lẫn nhau. Từ đó rút ra được kinh nghiệm sư phạm cần thiết thông qua việc giảng dạy thực tế để tiếp tục dạy học tốt hơn. 
- Nội dung cần đạt: Tạo được sự thống nhất về quy trình, phương pháp, kĩ thuật dạy học, các bước tiến hành, cũng như hình thức một giáo án lên lớp và việc sử dụng đồ dùng dạy học đối với môn thông qua minh họa: Bài: “Từ ngữ về đồ dùng và công việc trong nhà”.
III. Nội dung – biện pháp 
1. Nội dung:
 - Nội dung 1: Mở chuyên đề môn Luyện từ và câu nhằm giúp nắm vững mục tiêu, nội dung, chuẩn kiến thức và kỹ năng của môn Luyện từ và câu lớp 2. Tạo điều kiện cho giáo viên có cơ hội trao đổi, học hỏi, rút kinh nghiệm lẫn nhau. Từ đó rút ra được kinh nghiệm cần thiết thông qua việc giảng dạy thực tế, để tiếp tục dạy học tốt hơn.
 - Nội dung 2: Tạo được sự thống nhất về quy trình, phương pháp, kĩ thuật dạy học, các bước tiến hành, cũng như hình thức một giáo án lên lớp và việc sử dụng đồ dùng dạy học đối với môn Luyện từ và câu thông qua minh họa bài: “Từ ngữ về đồ dùng và công việc trong nhà”.
 	 Qua tiết minh họa giáo viên có cách tiếp cận mới, cách dạy mới, tạo nên một không khí học tập nhẹ nhàng, vui tươi, tránh cho học sinh cách học vẹt, không áp đặt cũng như cách dạy một chiều. Khối 2 đưa ra các kĩ thuật dạy học là: kĩ thuật động não, kĩ thuật hợp tác nhóm, kĩ thuật khăn trải bàn, trò chơi học tập, .
2. Biện pháp thực hiện:
2.1. Xây dựng tốt kế hoạch bài dạy:
- Hiệu quả của một tiết dạy phụ thuộc rất lớn vào công tác chuẩn bị của giáo viên. Vì vậy trước khi lên lớp, giáo viên cần chuẩn bị tiết dạy cho thật chu đáo và có chất lượng thể hiện rõ kế hoạch của thầy-trò và dự kiến được các phương án trả lời của học sinh trong tiết dạy và chốt kiến thức sau mỗi bài tập, mỗi hoạt động.
- Sự chuẩn bị kĩ lưỡng, chu đáo sẽ giúp cho giáo viên xác định được chuẩn về kiến thức, chuẩn bị đồ dùng dạy học cho giáo viên và học sinh, xây dựng hệ thống câu hỏi, dẫn dắt học sinh tự chiếm lĩnh kiến thức mới, hay xây dựng trò chơi học tập cho các tiết học, giúp học sinh củng cố khắc sâu kiến thức của bài học. Từ đó giúp giáo viên thêm tự tin, sáng tạo để tổ chức tốt tiết dạy. 
2.2. Vận dụng linh hoạt các hình thức tổ chức dạy học:
Tổ chức dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động là mấu chốt của vấn đề đổi mới. Vì vậy khi giảng dạy giáo viên cần kết hợp các hình thức tổ chức dạy học như: dạy học theo nhóm, dạy học cá nhân, thảo luận, trò chơi toán học. Giáo viên tổ chức và hướng dẫn các hoạt động học tập nhằm huy động mọi khả năng của từng học sinh, để học sinh tự tìm tòi, khám phá nội dung mới của bài học.	 
2.3. Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy- học:
- Ngoài các phương pháp, kĩ thuật dạy học và hình thức dạy học thì đồ dùng dạy học là phương tiện không thể thiếu trong mỗi tiết dạy. Việc sử dụng đồ dùng dạy học phải nhịp nhàng, linh hoạt, sử dụng đúng lúc, đúng chỗ để phát huy hết tác dụng. Để sử dụng đồ dùng đạt kết quả cao, chúng ta cần phải: 
+ Nắm vững ý đồ của đồ dùng.
+ Phát huy hết tác dụng của đồ dùng.
+ Đưa đồ dùng đúng lúc, đúng chỗ.
+ Khai thác tối đa những kiến thức mà đồ dùng mang lại.
- Đồ dùng dạy học có tầm quan trọng trong sự thành công của một tiết dạy. Vì vậy, trước mỗi tiết dạy giáo viên phải chuẩn bị đầy đủ các đồ dùng dạy học phù hợp với từng hoạt động của từng bài.
	2.4. Vận dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực nâng cao hiệu quả tiết dạy:
(Kĩ thuật khăn trải bàn; Kĩ thuật lắng nghe và phản hồi tích cực, kĩ thuật hợp tác nhóm, kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật động não, kĩ thuật chia sẻ nhóm đôi, kĩ thuật viết tích cực).	
3. Nội dung minh họa chuyên đề:
Bài: “Từ ngữ về đồ dùng và công việc trong nhà”.
*HĐ1: Tìm các từ chỉ đồ dùng trong nhà
BT1: Tìm các đồ vật được vẽ ẩn trong bức tranh và cho biết các đồ vật đó dùng để làm gì?
-Nội dung cần đạt: Tìm được đồ vật theo yêu cầu.
+ Bước 1: Thảo luận tìm các đồ vật ( kt động não, khăn trải bàn, hợp tác nhóm).
	+ Bước 2: Trình bày- Bổ sung.
- Nhận xét
*HĐ2: Tìm các từ ngữ chỉ công việc trong nhà
*KTDH: kt động não, kt đặt câu hỏi, kt hợp tác nhóm.
BT2: Tìm các từ ngữ chỉ những việc mà bạn nhỏ trong bài thơ dưới đây muốn làm giúp ông và nhờ ông làm giúp
-.Nội dung cần đạt: Tìm các từ ngữ chỉ những việc mà bạn nhỏ trong bài thơ dưới đây muốn làm giúp ông và nhờ ông làm giúp.
Bước 1: Thảo luận nhóm viết các từ vào nháp (kt hợp tác nhóm, động não).
Bước 2: Các nhóm trình bày.
- Lớp theo dõi nhận xét.
	4. Biện pháp thực hiện: Để cho từng tiết dạy, tiết học mang lại hiệu quả giáo viên và học sinh cần:
4.1 Giáo viên:
- Nắm vững nội dung và quy trình; chuẩn bị tốt thiết bị và đồ dùng dạy- học; Hình thức tổ chức phù hợp cho từng hoạt động; đổi mới PPDH; quan tâm, hỗ trợ kịp thời học sinh khó khăn, thiếu tập trung trong học tập.
 - Đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học. Nội dung dạy học phải tinh giản và được xây dựng theo tình huống đòi hỏi học sinh phải tự tìm tòi, tự khám phá, chiếm lĩnh và vận dụng. Cần dạy học theo hướng phân hóa đối tượng HS.
 - Tăng cường các thiết bị dạy học, thường xuyên sử dụng và tự làm đồ dùng dạy học để góp phần giúp học sinh thực hành tốt các bài tập. 
 - Sử dụng ĐDDH đúng yêu cầu, phù hợp với nội dung bài học, cụ thể, rõ ràng, khoa học.
 	4.2 Học sinh: có đầy đủ dụng cụ học tập; tham gia xây dựng bài tích cực trong từng tiết học; tự tin trong học tập. Cần khen ngợi, động viên kịp thời học sinh. 
Kết luận: để giúp học sinh học tốt môn học, giáo viên cần: Xác định đúng mục tiêu bài học; lập kế hoạch bài dạy cụ thể; chú trọng đến việc sử dụng các phương pháp, hình thức, kĩ thuật dạy học; có phương tiện dạy học đầy đủ; quản lí tốt tiết dạy; động viên, khuyến khích, tuyên dương kịp thời những cá nhân, tập thể có tham gia xây dựng bài tốt.
IV. Tổ chức thực hiện:
1. Thời gian: Bài “Từ ngữ về đồ dùng và công việc trong nhà”, tuần 11 ở học kì I- thực hành báo cáo minh họa ngày 21/11/2020.
2. Phân công: Khối lớp 2 xây dựng chuyên đề và tiết dạy minh họa.
- Thầy: Nguyễn Hoàng Minh -viết chuyên đề và báo cáo.
- Cô: Lê Thị Phương Thảo dạy minh họa.
DUYỆT CỦA LÃNH ĐẠO	 TỔ TRƯỞNG NGƯỜI VIẾT 
 HIỆU TRƯỞNG
 Nguyễn Hoàng Minh	
KẾ HOẠCH BÀI DẠY
Tuần: 11	 Môn: Luyện từ và câu
Tiết: 11 Bài: Từ ngữ về đồ dùng và công việc trong nhà
	 Ngày: 21/11/2020
I. MỤC TIÊU:
 -Mở rộng và hệ thống hoá vốn từ liên quan đến đồ dùng và công việc trong nhà.
 -HS thực hiện được bt áp dụng.
-Tích cực học tập. 
*Trẻ hòa nhập nhìn viết 1 câu có dấu chấm.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC:
 -GV: Câu hỏi, bài tập
 -HS: SGK, vở
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
Hoạt động dạy
Hoạt động học
1/. Ổn định: Hát vui
2/. Kiểm tra bài cũ: Mở rộng vốn từ, từ ngữ về họ hàng. Dấu chấm, dấu chấm hỏi
Gọi HS làm bài tập 2
-Nhận xét.
3/. Dạy bài mới:- Giới thiệu bài: Hôm nay các em sẽ tìm hiểu bài “Mở rộng vốn từ: Từ ngữ về đồ dùng và công việc trong nhà”
*HĐ1: Tìm các từ chỉ đồ dùng trong nhà*KTDH: kt động não, kt đặt câu hỏi, kt hợp tác nhóm.
BT1: Tìm các đồ vật được vẽ ẩn trong bức tranh và cho biết các đồ vật đó dùng để làm gì?
-Tổ chức và hướng dẫn HS
- Nhận xét
*HĐ2: Tìm các từ ngữ chỉ công việc trong nhà
*KTDH: kt động não, kt đặt câu hỏi, kt hợp tác nhóm.
BT2: Tìm các từ ngữ chỉ những việc mà bạn nhỏ trong bài thơ dưới đây muốn làm giúp ông và nhờ ông làm giúp.
-Tổ chức và hướng dẫn HS:
-Nhận xét.
- Bạn nhỏ trong bài thơ có gì ngộ nghĩnh đáng yêu?
4/ Củng cố- Dặn dò:
-Yêu cầu 
-Nhận xét tiết học 
-Chuẩn bị tiết sau “ Mở rộng vốn từ  dấu phẩy”
2 học sinh lên bảng đặt câu theo mẫu Ai làm gì?
-Nhận xét.
Mục tiêu: HS nêu được và hệ thống hóa vốn từ liên quan đến đồ dùng trong nhà.
- Nêu yêu cầu bài tập
- Thảo luận nhóm
- Trình bày: bát hoa to để đựng thức ăn, cái muỗng để xúc thức ăn, cái chảo có tay cầm để chiên, cái thang để trèo lên cao, cái chổi để quét nhà, 
- Nhận xét, bổ sung
Mục tiêu: HS nêu được từ liên quan đến công việc trong nhà.
-Nêu yêu cầu
- Đọc bài thơ
+ Những việc bạn nhỏ muốn làm giúp ông: đun nước, rút rạ
+Những việc bạn nhỏ nhờ ông giúp: xách siêu nước, ôm rạ, dập lửa, thổi thóc
- Lời nói của bạn ngộ nghĩnh, ý muốn giúp ông của bạn rất đáng yêu.
-HS nêu những từ ngữ về đồ dùng và công việc trong nhà
-Nghe làm theo.
	Giáo Viên
	 Nguyễn Hoàng Minh