SKKN Dạy Hóa học THPT gắn liền với các hiện tượng hóa học bằng phần mềm tin học nhằm tăng hứng thú học tập cho học sinh

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI 
Đơn vị: Trường THPT NHƠN TRẠCH 
 Mã số: ................................ 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
DẠY HÓA HỌC THPT GẮN LIỀN VỚI CÁC HIỆN 
TƯỢNG HÓA HỌC BẰNG PHẦN MỀM TIN HỌC 
NHẰM TĂNG HỨNG THÚ HỌC TẬP CHO HỌC 
SINH 
Người thực hiện: GV Phạm Thị Lợi 
 Lĩnh vực nghiên cứu: HÓA HỌC 
 - Quản lý giáo dục  
 - Phương pháp dạy học bộ môn: Hóa học  
 Có đính kèm: Các sản phẩm không thể hiện trong bản in SKKN 
  Mô hình  Phần mềm  Phim ảnh  Hiện vật khác 
Năm học: 2013-2014 
SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC 
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN 
1. Họ và tên: Phạm Thị Lợi 
2. Ngày tháng năm sinh: 19/12/1978 
3. Nam, nữ:nữ 
4. Địa chỉ: Ấp 3- Phú Thạnh, Nhơn Trạch, Đồng nai 
5. Điện thoại: 0966.602.886 (CQ)/ (NR); ĐTDĐ: 
6. Fax: không có E-mail:Phammyloi@yahoo.com.vn 
7. Chức vụ: Trưởng Ban Thanh Tra Nhân Dân 
8. Đơn vị công tác: Trường THPT Nhơn Trạch 
II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO 
-Học vị (hoặc trình độ chuyên môn, nghiệp vụ) cao nhất: Cử nhân Hóa Học 
- Năm nhận bằng: 2000 
- Chuyên ngành đào tạo: Hóa Học 
- Hiện tại đang theo học Thạc sỹ : Lí Luận & PPDH bộ môn Hóa học 
III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC 
- Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: Hóa Học 
 Số năm có kinh nghiệm: 12 năm 
Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây: PHƯƠNG PHÁP 
HƯỚNG DẪN HỌC SINH GIẢI BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM NHANH 
CHÓNG VÀ HIỆU QUẢ MÔN HÓA HỌC KHỐI THPT 
MỤC LỤC 
MỞ ĐẦU Cơ sở lí thuyết 5 
CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU VỀ CROCODILE CHEMISTRY 6.05 9 
1.1. CÁCH CÀI ĐẶT CROCODILE CHEMISTRY 6.05 9 
1.2. GIỚI THIỆU VỀ GIAO DIỆN LÀM VIỆC 13 
1.3. THANH MENU VÀ CÔNG CỤ 13 
1.4. THANH ỨNG DỤNG 15 
1.4.1. Content 15 
1.4.2. Parts Library 17
 1.4.3. Glassware 27 
1.4.4. Indicator 28 
1.4.5. Presentation 28 
CHƯƠNG 2. MỘT SỐ THAO TÁC CƠ BẢN 29 
2.1. KHỞI ĐỘNG CHƯƠNG TRÌNH 29 
2.2. THOÁT CHƯƠNG TRÌNH 30 
2.3. THU NHỎ, PHÓNG TO CỬA SỔ 30 
2.4. MỘT SỐ THAO TÁC KHÁC 30 
2.5. TẠO THÍ NGHIỆM MỚI 31 
2.6. LẤY DỤNG CỤ THÍ NGHIỆM 32 
2.7. LẤY HOÁ CHẤT 35 
2.8. LẮP RÁP DỤNG CỤ THÍ NGHIỆM 35 
2.8.1. Hệ thống chưng cất 35 
2.8.2. Hệ thống khử oxit kim loại bằng khí 37 
2.8.3. Vẽ đồ thị 37 
CHƯƠNG 3. ỨNG DỤNG CỦA PHẦN MỀM 42 
3.1. ẢNH HƯỞNG CỦA CHẤT XÚC TÁC ĐẾN TỐC ĐỘ PHẢN ỨNG 42 
3.2. ẢNH HƯỞNG CỦA NỒNG ĐỘ ĐẾN TỐC ĐỘ PHẢN ỨNG. 43 
3.3. THÍ NGHIỆM Fe TÁC DỤNG VỚI AXIT HCl 44 
3.4. HALOGEN MẠNH ĐẨY HALOGEN YẾU RA DUNG DỊCH MUỐI 46 
3.5. PHẢN ỨNG NHIỆT NHÔM 46 
3.6. ĐIỀU CHẾ VÀ THU KHÍ OXI BẰNG PHƯƠNG PHÁP ĐẨY NƯỚC 47. 
Mở đầu : cơ sở lý luận 
I. Đặt vấn đề và lí do chọn đề tài 
Hóa học là môn khoa học gắn liền với thực nghiệm với nhiều phản ứng thú 
vị nhưng cũng không kém phần nguy hiểm. Với điều kiện hiện nay tại các 
trường THCS và THPT thì việc chuẩn bị thí nghiệm trực quan hay tiến hành 
cho học sinh làm thí nghiệm còn gặp rất nhiều khó khăn. Thời gian học sinh tự 
thực hành và xem giáo viên làm là không nhiều . 
 Vì vậy một phòng thí nghiệm ảo là cần thiết cho các giáo viên trong việc 
giảng dạy và các em học sinh làm thí thí nghiệm để nắm vững kiến thức đã học. 
 Việc dạy hóa học THPT gắn với các hiện tượng hóa học tực tiễn 
bằng các phần mềm tin học nhằm tăng hứng thú học tập cho học sinh là 
mục đích xuyên suốt của đề tài này. Do đó trong đề tài này tôi xin giới thiệu 
phần mềm thí nghiệm ảo Crocodile Chemistry, một phần mềm đang được sử 
dụng nhiều trong các trường học trên thế giới. 
Hiện nay, trong các trường phổ thông trung học và cơ sở việc tiến hành 
thí nghiệm là do giáo viên làm và biểu diễn trực quan. Học sinh ít khi được tự 
tay tiến hành một thí nghiệm. Đặc biệt có một số trường hợp tiến hành thí 
nghiệm minh họa bài học không có, học sinh phải tự tưởng tượng thí nghiệm. 
Do đó việc nắm vững và sử dụng kiến thức hóa học của học sinh gặp nhiều khó 
khăn. 
Đối với giáo viên dạy hóa nếu không có thí nghiệm trực quan minh họa 
cũng sẽ rất khó khăn trong việc giảng dạy. 
Có một số trường trang bị đầy đủ phòng thí nghiệm và có điều kiện cho 
học sinh thực hiện nhưng cũng không thường xuyên vì nhiều lí do khác nhau. 
Thứ nhất, việc tiến hành thí nghiệm phải được chuẩn bị kí càng và mất 
nhiều thời gian. Điều này gây nên tâm lý ngại làm thí nghiệm ở nhiều giáo 
viên. 
Thứ hai, học sinh thường không lường trước được sự nguy hiểm của các 
phản ứng nên có thể xảy ra sự cố trong phòng thí nghiệm do học sinh nghịch 
ngợm hóa chất. 
Thứ ba, có những phản ứng dễ gây cháy nổ, nguy hiểm nếu thao tác 
không chính xác sẽ gây ra tai nạn. 
Vậy vấn đề đặt ra là làm sao vẫn có thể tiến hành các thí nghiệm để học 
sinh hiểu và nắm vững bài học nhưng vẫn tiết kiệm thời gian và không gây 
nguy hiểm. Phần mềm Crocodile Chemistry 6.05 sẽ đáp ứng được điều đó. 
Ngoài ra phần mềm còn giúp cho học sinh hiểu được quá trình diễn biến của 
phản ứng để nhận biết các thí nghiệm nguy hiểm trước khi vào phòng thí 
nghiệm thực. 
Vì vậy hiểu và ứng dụng phần mềm thí nghiệm ảo Crocodile Chemistry 
6.05 thực sự cần thiết cho cả giáo viên và học sinh. 
II. Thực trạng trước khi thực hiện giải pháp của đề tài 
II.1. Thuận lợi : 
 Trong trường phổ thông, thí nghiệm giúp học sinh làm quen với những 
tính chất, mối liên hệ và quan hệ có tính qui luật giữa các đối tượng nghiên 
cứu, giúp làm cơ sở để nắm vững các qui luật, các khái niệm khoa học và biết 
cách khai thác chúng. Đối với bộ môn hoá học, thí nghiệm giữ vai trò đặc biệt 
quan trọng như một bộ phận không thể tách rời của quá trình dạy - học. Thí 
nghiệm hoá học có tác dụng phát triển tư duy, giáo dục thế giới quan duy vật 
biện chứng và củng cố niềm tin khoa học của học sinh, giúp hình thành những 
đức tính tốt của người lao động: ngăn nắp, trật tự, gọn gàng. Vì vậy khuynh 
hướng chung của việc cải cách bộ môn hoá học ở trong nước và trên thế giới là 
tăng tỉ lệ giờ cho các thí nghiệm và nâng cao chất lượng các bài thí nghiệm. 
II.2. Khó khăn : 
 Trong quá trình giảng dạy và nghiên cứu, tôi nhận thấy, hiện nay việc tổ 
chức tiến hành thí nghiệm và xây dựng nên các bài tập thực nghiệm ứng dụng 
vào trong các bài thí nghiệm của tôi và đồng nghiệp còn có nhiều hạn chế: 
+ Rất ít làm thí nghiệm (vì ngại sự chuẩn bị hoặc thiếu dụng cụ, hóa 
chất) nên chất lượng giờ dạy chưa cao. Học sinh ít được làm (quan sát) thí 
nghiệm, dẫn đến khó hiểu bài và không thích học bộ môn. 
+ Thao tác thí nghiệm chưa linh hoạt, còn hạn chế về sử dụng những 
thiết bị mới và hiện đại. 
Đôi khi làm thí nghiệm còn sai nguyên tắc: 
+ Dùng tay trực tiếp cầm ống nghiệm (không đeo găng tay, không dùng 
kẹp). 
+ Cách sắp xếp dụng cụ hóa chất (trong khay để trên bàn giáo viên) còn 
lộn xộn, thiếu khoa học. 
+ Lấy hóa chất xong quên không đậy nắp. 
+ Lấy quá ít hoặc quá nhiều hóa chất. 
+ Pha dung dịch trước khi dạy mà không đậy nắp, không ghi nhãn mác 
vào lọ. 
+ Chỉ chú ý vào việc làm thí nghiệm mà không đặt câu hỏi khai thác phù 
hợp với nội dung thí nghiệm đang làm. 
+ Dụng cụ học sinh làm thí nghiệm rửa không sạch. 
+ Dùng giấy lau khô ống nghiệm. 
.. 
 Vì vậy, việc kết hợp giữa lý thuyết với thực hành là một vấn đề phải 
được chú trọng. Đặc biệt, đối với một môn học có tính thực nghiệm cao như 
hóa học thì việc chú trọng đến vấn đề thực hành hóa học hay việc sử dụng các 
bài tập khác mang tính chất thực nghiệm thực sự rất cần thiết. 
Nếu làm tốt vấn đề này thì chúng ta đã cung cấp đầy đủ cho học sinh một hệ 
thống kỹ năng thực hành hóa học, từ đó các em không những có thể làm được 
những thí nghiệm được giao mà còn có thể tự tìm tòi, đưa ra các ý tưởng, giải 
pháp tối ưu để điều chế một chất hay tách các chất nào đó,... 
 Việc xây dựng các bài tập thực nghiệm phải phù hợp với các trang thiết 
bị có trong phòng thí nghiệm và bài tập hoá học thực nghiệm có ý nghĩa lớn 
trong việc gắn liền lí thuyết và thực hành. Loại bài tập này vừa mang tính chất 
lí thuyết và tính chất thực hành. Mối quan hệ hữu cơ giữa lí thuyết và thực hành 
được thể hiện rõ khi giải loại bài tập này. Muốn giải được loại bài tập này học 
sinh cần nắm vững lí thuyết, vận dụng lí thuyết và cần sự chú ý quan sát trong 
quá trình thực nghiệm để vạch phương án giải quyết và vận dụng những kĩ 
năng kĩ xảo thực hành để thực hiện phương án đã vạch ra. 
 Vì tính hạn chế của cơ sở vật chất nên đề tài này xây dựng các bài tập 
dùng trong các giờ thực hành (bài tập thực nghiệm) thì đề tài này còn xây dựng 
các bài tập khác mang tính thực nghiệm dùng trong giảng dạy trên lớp qua sự 
phân tích các hình vẽ trong các bài học. 
 Nội dung chương trình sách giáo khoa hoá học 10 ban cơ bản và nâng 
cao đã đưa những thí nghiệm bằng hình vẽ và có thêm tiết thực hành, nhưng số 
lượng thí nghiệm, bài tập và câu hỏi liên quan tới thí nghiệm cho học sinh làm 
và theo dõi từ thầy cô giáo làm trong các giờ học và giờ thực hành còn hạn chế, 
nên việc hình thành kĩ năng thực hành thí nghiệm cũng hạn chế: ví dụ như cách 
thu khí, thực hiện phản ứng giữa chất khí và chất rắn. Cách cầm ống nghiệm, 
cách lấy các hóa chất... 
 Vì vậy tôi quyết định xây dựng và viết nên chuyên đề nhỏ trong đề tài 
sáng kiến kinh nghiệm “Dạy hóa học THPT gắn với các hiện tượng hóa học 
thực tiễn bằng phần mềm tin học nhằm tăng hứng thú học tập cho học 
sinh “ 
III . Mục đích và nhiệm vụ của đề tài 
 1. Mục đích 
 Nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả quá trình giảng dạy và học tập môn 
Hoá học nhất là phần hoá học vô cơ: Nhóm halogen – oxi và lưu huỳnh. 
Với chuyên đề nhỏ trong đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Dạy hóa học 
THPT gắn với các hiện tượng hóa học thực tiễn bằng phần mềm tin học 
nhằm tăng hứng thú học tập cho học sinh” sẽ hi vọng qua đó giúp đỡ chính 
bản thân và các đồng nghiệp trong quá trình giảng dạy. Để qua đó cùng trao đổi 
và tìm ra giải pháp tốt nhất cho sự dạy và học của học sinh và các đồng nghiệp 
trong quá trình giảng dạy các bài thực hành hóa học. 
2. Nhiệm vụ của đề tài 
 - Nắm vững cơ sở lí luận của việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của 
học sinh. 
 - Nghiên cứu cấu trúc chương trình, nội dung kiến thức chương trình hoá 
học THPT ban