Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp dạy Nghe - Nói trong Tiếng Anh

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THỊ XÃ SÔNG CẦU 
TRƯỜNG THCS NGUYỄN HỒNG SƠN 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
PHƯƠNG PHÁP DẠY NGHE- NÓI TRONG 
TIẾNG ANH 
 GIÁO VIÊN : NGUYỄN TRẦN ANH VŨ 
NĂM HỌC : 2011 - 2012 
A. Đặt vấn đề 
 I- Lý do chọn đề tài 
 Trong thời đại ngày nay, thời đại bùng nổ khoa học kỹ thuật và thông tin thì việc nắm 
ngoại ngữ thông dụng nhất: Tiếng Anh để giao tiếp với các nước khác trên thế giới là một 
điều hết sức cần thiết. Do vậy Tiếng Anh đang trở thành ngoại ngữ số một được dạy ở nước 
ta. 
 Trước đây mục tiêu chủ yếu của việc dạy và học ngoại ngữ là đọc hiểu để phục vụ nghiên 
cứu văn học, khoa học kỹ thuật. Ngày nay nhằm phục vụ chính sách mở của, đổi mới, hoà 
nhập với khu vực và thế giới, mục tiêu của việc dạy học ngoại ngữ là giao tiếp. Để học sinh 
giao tiếp tốt, giáo viên phải thay đổi cách dạy theo phương pháp giao tiếp bằng ngôn ngữ ( 
nghe- nói ) 
 Nghe là một trong bốn kỹ năng quan trọng của việc học ngoại ngữ. Chúng ta không thể 
giao tiếp được nếu không nghe. Để thành công khi đối thoại, ta phải nghe hiểu được những gì 
người khác nói. Khi nói Tiếng Anh, ta có thời gian để nghĩ là sẽ nói gì, dùng từ nh­ thế nào. 
Còn khi nghe, ta phải chú ý đến nghe hiểu. Thực tế học nghe là một kỹ năng yếu nhất trong 
bốn kỹ năng. Việc dạy kỹ năng nghe đôi lúc còn bị coi nhẹ, không theo phương pháp do một 
số lý do như: cơ sở vật chất ở một số trường còn thiếu, không đồng đều như: không có băng 
đài hoặc băng đài chất lượng kém, thiếu æ cắm ở lớp học, cuối kỳ, cuối năm không thi nghe. 
 Tại sao nghe lại là một việc khó khăn? 
 Khi học sinh nghe giáo viên đọc, các em đã quen với giọng điệu của thầy cô. Ngoài ra thầy 
cô có thể đọc chậm, dùng cử chỉ hoặc hành động để gợi ý những phần nghe khó. Do đó việc 
nghe trở nên dễ dàng hơn. Nhưng khi nghe băng, học sinh phải đối mặt với những khó khăn 
sau: 
- Không kiểm soát được điều sẽ nghe. 
- Lời nói trong băng quá nhanh. 
- Bài nghe có nhiều từ mới. 
- Trọng âm bài nghe khác. 
- Hoc sinh không nghe thường xuyên sẽ không nhận ra những từ mà các em biết. 
Vậy làm thế nào để giúp các em mở rộng phạm vi nghe, để một tiết học nghe bớt căng 
thẳng và trở nên thú vị. Đó là điều mà rất nhiều giáo viên đang trăn trở? 
II- Mục đích viết sáng kiến kinh nghiệm 
 Để giúp học sinh khắc phục được những khó khăn trong việc nghe và nghe có hiệu quả, tôi 
đã cố gắng tìm tòi , nghiên cứu các tài liệu viết về phương pháp, 
cộng với những trải nghiệm thực tế trong quá trình giảng dạy. Tôi đã rót ra một số kinh 
nghiệm hay trong phương pháp dạy nghe. Tôi hy vọng kinh nghiệm của tôi sẽ là một tài liệu 
nhỏ để các bạn đồng nghiệp tham khảo. 
III- Phương pháp viết sáng kiến kinh nghiệm 
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu 
- Phương pháp tổng kết qua kinh nghiệm công tác và giảng dạy 
- Phương pháp điều tra, so sánh, phân tích, tổng hợp. 
- Phương pháp nghiên cứu bảng biểu 
B. Nội dung 
 Nghe là một trong những kĩ năng cần thiết trong quá trình thực hiện giao tiếp. Giống nh­ 
kĩ năng đọc, nghe cũng là một kĩ năng tiếp thụ, nhưng nghe thường khó hơn đọc, vì ngôn bản 
tiếp thụ qua nghe là lời nói. Khi ta nói các ý thường không được sắp xếp có trật tự như viết; ý 
hay lặp đi lặp lại, có nhiều từ thừa, từ đệm, không đúng ngữ pháp Hơn nữa khi nghe người 
khác nói, ta chỉ nghe có một lần; còn khi đọc ta có thể đọc đi đọc lại nhiều lần văn bản. Do 
đó, khi dạy kĩ năng nghe, ngoài những thủ thuật chung áp dụng cho các kĩ năng tiếp thụ, GV 
còn cần có những thủ thuật đặc thù cho các hoạt động luyện nghe của học sinh. 
 Để một tiết dạy nghe hiểu có chất lượng, giáo viên cần thực hiện các thủ thuật cơ bản 
trong việc dạy nghe nh­ sau: 
I- Xác định rõ cho học sinh thế nào là nghe hiểu. 
 Nghe là một kỹ năng ngôn ngữ liên quan ®Ðn các kỹ năng phụ khác. Khi chúng ta dạy 
cho các em nghe một ngoại ngữ, chúng ta phải dạy cho các em nghe theo nhiều cách khác 
nhau. Một số kỹ năng phụ liên quan đến nghe là: 
 1- Khi nghe, học sinh phải có khả năng nhận biết sự khác nhau giũa các âm vị. Ví dụ, 
chúng ta phải nhận thấy được sự khác nhau giữa /g/ và /k/ trong từ: "pig" và ' pick", hai từ 
này chỉ có một âm khác giữa chóng; hoặc là các cặp từ nh­ " sheep và ship", " run và sun". 
Trong mỗi cặp từ này, sự khác nhau giữa các từ chỉ có một âm độc nhất đã hình thành một từ 
mới với nghĩa hoàn toàn khác nhau. 
 2- Nghe cũng liên quan đến việc lĩnh hội cấu trúc câu. Ví dụ khi nghe câu "Would you 
pick up the phone up ? " người nghe phải nhận ra rằng: " pick" là một động từ của câu và " 
phone" là một danh từ. Ngoài ra người nghe phải nhận biết được trật tự của từ và ngữ điệu 
của câu, phải xác định được đó là loại câu gì: câu trần thuật. câu hỏi, hay cảm thán. 
 3- Một kỹ năng khác của nghe là khả năng suy ra những thông tin không được chỉ ra 
trực tiếp. Ví dụ khi nghe câu: "Yesterday, after getting up and having breakfast, Peter went to 
school" " học sinh phải luận ra rằng" Peter went to school in the morning ". Từ ngôn ngữ các 
em có thể hiểu được nhiều điều không được nói trực tiếp. 
 4- Khi nghe các em cũng không cần thiết phải hiểu hết mọi từ mà các em nghe được, 
nhưng các em phải hiểu được ý chính của các thông tin mà các em vừa nghe, đây là vấn đề 
cơ bản nhất. Kỹ năng này gọi là kỹ năng nghe l­ít. 
II- Các biện pháp khắc phục khó khăn khi nghe: 
 1- Giới thiệu chủ đề, ngữ cảnh, tình huống, nội dung có liên quan đến bài nghe: khai 
thác xem học sinh đã biết và chưa biết gì về nội dung sẽ nghe, gợi trí tò mò, tạo hứng thú về 
nội dung bài sắp nghe. 
 2- Cho học sinh đoán , nghĩ trước những điều sắp nghe trong một ngữ cảnh nhất định. 
Điều này chỉ ý của học sinh vào bài nghe và gây hứng thú của học sinh đối với bài học. 
 3- Giải thích một số từ và cấu trúc cần thiết: tuy nhiên là không cần giới thiệu hết từ 
mới, nên để học sinh đoán nghĩa của từ trong ngữ cảnh. Nếu học sinh không hiểu nghĩa của 
từ sau khi nghe, tôi sẽ giải nghĩa bằng định nghĩa hoặc cho ví dụ. 
 4- Soạn ra các yêu cầu, nhiệm vụ và bài tập về nội dung nghe. 
 5- Khi tiến hành các hoạt động nghe, việc dùng trực quan, tranh, hình ảnh minh hoạ 
kèm theo sẽ hỗ trợ rất tốt cho việc làm rõ ngữ cảnh, gợi ý nội dung sắp nghe. Tranh ảnh là 
phương tiện để kiểm tra mức độ nghe hiểu của học sinh. Nghe, xác định tranh có liên quan, 
sắp xếp tranh theo thứ tự. 
 6- Tiến hành nghe theo ba giai đoạn: trước khi, trong khi và sau khi nghe. Chia quá 
trình nghe thành từng bước: 
+ Nghe ý chính, trả lời câu hỏi hướng dẫn, so sánh dự đoán. 
+ Nghe chi tiết, hoàn thành bài tập, yêu cầu nghe. 
+ Nghe, kiểm tra đáp án với tốc độ bình thường, không ngừng. 
 * Nếu học sinh nghe không rõ thì ở mỗi từ, cấu trúc quan trọng, giáo viên cho băng tạm 
ngừng và cho các em nghe lại. 
 7- Khai thác sự khác nhau trong câu trả lời của các cặp, các nhóm và so sánh kết quả, 
thảo luận sau khi nghe. 
 8- Đảm bảo chất lượng mẫu nghe. 
 +Băng đài có chất lượng tốt 
 +Giáo viên đọc với tốc độ trung bình, phát âm chuẩn xác. 
III- Các giai đoạn của một bài nghe 
1- Pre- listening 
 a) Giới thiệu từ vựng mới 
 Nh­ trên tôi đã trình bày, không nhất thiết phải giới thiệu tất cả các từ mới trước 
khi nghe. Các em có thể được phát triển kỹ năng nghe bằng cách thực hành đoán nghĩa của 
từ. Chỉ có những từ khó học sinh không hiểu được nội dung của bài nghe mới cần được dạy 
trước 
 b) Chuẩn bị cho học sinh nghe, nghĩ về điều sắp nghe, sắp xếp, dự đoán. Hoàn 
thành các dạng bài tập trước khi nghe. Các dạng bài tập đó là: 
 + Giáo viên viết 3- 5 câu lên bảng về ý chính của bài nghe. Học sinh " pair ", dự đoán xem 
câu nào đúng hoặc sai với điều sắp nghe. 
 + Open - prediction 
 Cho học sinh xem một số tranh, học sinh đoán và viết dự đoán về điều sẽ nghe 
hoặc giáo viên đặt câu hỏi, học sinh đoán câu trả lời. Khi nghe, học sinh sẽ đánh dấu vào đều 
mình đoán đúng. 
 Guess Listen 
 + Ordering 
 Cho học sinh một số tình huống hoặc tranh có đánh số a,b đảo lên bảng. Học sinh thảo 
luận nhóm đoán thứ tự tranh hoặc câu có sẵn xuất hiện trong bài nghe. 
 + Pre- question 
 Giáo viên cho một vài câu hỏi có chứa ý chính của bài nghe để tập trung sự chú ý của học 
sinh trong khi nghe . Học sinh không phải đoán câu trả lời, sau khi nghe lần một, yêu cầu học 
sinh trả lời. 
2- While- listening 
 Học sinh tập trung nghe chi tiết để hoàn thành yêu cầu nghe..Mở băng 2-3 lần, yêu cầu học 
sinh nghe, làm các dạng bài tập nghe hiểu theo yêu cầu sách giáo khoa hoặc do giáo viên 
thiết kế nh­: 
 - Defining T - F 
 - Check the correct answer 
 - Matching 
 - Filling in the gap, chart 
 - Answer the comprehension questiãn 
 - Lediberate mistake 
 VD: Khi đọc một bài miêu tả bức tranh. Trong khi đọc, giáo viên cố tình mắc lỗi , học sinh 
nghe và sửa lỗi sai. 
3- Post- listening 
 Giáo viên chọn chủ đề liên quan đến bài nghe , thiết kế các hoạt động sau khi nghe 
nh­: thay đổi thông tin, nêu ý kiến cá nhân, nêu các vấn đề tương tự cho học sinh liên hệ bản 
thân. Hoạt động có thể là: 
 a) Recall the story: Cho học sinh kể lại bằng ngôn ngữ của mình. Giáo viên có thể giúp 
học sinh bằng những gợi ý nhỏ nh­ tranh, câu đơn giản. 
 b) Write it up: Yêu cầu học sinh viết lại những thông tin nghe được bằng ngôn ngữ của 
mình, sử dụng thông tin ở trong khung, tranh vẽ. 
 c) Roll- story: Học sinh đóng vai nhân vật trong bài nghe. 
 d) Disscussion: Thảo luận vấn đè trong bài theo cặp- nhóm. 
 Trên đây là một số thủ thuật nghe hiểu để rÌng luyện kỹ năng nghe cho học sinh. ở lớp 6,7 
kỹ năng nghe được dạy phối hợp với các kỹ nưng khác nen việc giáo viên phải thiết kế các 
bài tập nghe là cần thiết . ở lớp 8, kỹ năng nghe được dạy tách biệt, các bài tập nghe đều liên 
quan đến chủ đề bài học và sử dụng các 
dữ liệu ®½ học trong bài. Tuy nhiên việc thiết kế các hoạt động để làm nền tảng và củng cố 
cho học sinh nghe có hiệu quả. Nếu chúng ta thực hiện tốt các phương pháp, thủ thuật dạy 
nghe thì sẽ dần khắc phục việc dạy học kỹ năng nghe còn yếu hơn so với các kỹ năng khác 
củ