SKKN Vận dụng phương pháp dạy học dự án vào môn Tin học ở Trường THPT Cồn Tiên

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC 
DỰ ÁN VÀO MÔN TIN HỌC Ở 
TRƯỜNG THPT CỒN TIÊN 
1. Mở đầu 
DHTDA là một phương pháp dạy học tích cực, tạo điều kiện cho học sinh (HS) chủ 
động và tự lực trong mọi hoạt động để chiếm lĩnh tri thức bài học. Khi học theo dự 
án, HS có cơ hội hình thành và phát triển các kĩ năng học tập và xã hội cần thiết. Vận 
dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học là một hướng đi đúng trong dạy học. 
Tin học là môn học lí thuyết gắn bó chặt chẽ với thực nghiệm nên việc sử dụng 
DHTDA trong dạy học Tin học là hợp lí và cần thiết. Mặc dù phương pháp dạy học 
theo dự án đã được áp dụng nhiều ở nơi nhưng trong thời qua việc triển khai và áp 
dụng phương pháp dạy học này ở trường THPT Cồn Tiên còn nhiều hạn chế. Để góp 
phần phát triển DHTDA ở trường, năm học 2012 – 2013 chúng tôi tiến hành triển 
khai vận dụng phương pháp DHTDA trong chương trình Tin học bậc phổ thông 
nhằm đánh giá tính hiệu quả của phương pháp dạy học này và vận dụng DHTDA một 
cách có hiệu quả trên đối tượng học sinh của trường. 
2. Nội dung nghiên cứu 
2.1. Thực trạng khó khăn khi áp dụng DHTDA vào dạy học môn Tin học: 
 DHTDA đòi hỏi sự thay đổi tư duy của cả GV và HS, cách thức học và dạy mới sẽ 
là một khó khăn bởi lẽ PPDH truyền thống đã in sâu trong cách dạy và học của 
thầy và trò. 
 Thời gian cần để chuẩn bị và tiến hành dạy và học theo dự án đòi hỏi nhiều hơn 
trong khi quỹ thời gian giành cho DHTDA trong chương trình chính khóa chưa có 
vì vậy GV sẽ gặp không ít khó khăn, lúng túng khi áp dụng. 
 Việc kiểm tra đánh giá chỉ xuất phát từ phía GV thông qua kiểm tra tự luận, trắc 
nghiệm hoặc vấn đáp. Tức là mới chỉ chú trọng đánh giá kết quả học tập, chưa có 
đánh giá quá trình học, mới chỉ có GV đánh giá HS, HS chưa được tham gia vào 
quá trình đánh giá: tự đánh giá và đánh giá người khác. 
 Việc tổ chức học còn mới lạ nên học sinh còn nhiều bỡ ngỡ. Đa số học sinh có học 
lực yếu nên PP tự học, tự sáng tạo, tự nghiên cứu,..còn yếu. 
 Kết quả làm việc phải được thể hiện bằng sản phẩm vật chất hoặc phi vật chất. 
 Trong chế độ học và thi cử hiện hành, HS còn mang nặng ý thức đối phó học để 
thi nên chưa có thái độ học tập đúng mức đối với bộ môn Tin học. 
 DHTDA đòi hỏi GV phải lập kế hoạch và nội dung dự án khá công phu, phải thực 
sự tâm huyết với nghề. 
 Lần đầu tiên áp dụng về PPDH mới ở trường nên GV còn thiếu kinh nghiệm. 
2.2. Định hướng vận dụng DHTDA vào nội dung chương trình Tin học ở trường 
THPT Cồn Tiên 
Áp dụng PPDHDA là một hướng đi đúng trong dạy học. Nhưng chương trình Tin 
học hiện nay của HS phổ thông là rất nặng nề, chưa có qũy thời gian cho DHTDA, 
mặt khác việc áp dụng DHTDA vào đối tượng học sinh ở trường còn nhiều yếu tố 
khó khăn. Vì vậy, chúng tôi đề xuất một số định hướng để vận dụng DHTDA vào bộ 
môn Tin học ở trường như sau: 
 Khi DHTDA giáo viên phải biết cách phân tích và lựa chọn những nội dung kiến 
thức, lựa chọn bài học phù hợp và đưa ra dự án học tập phù hợp vì không phải bài 
nào cũng có thể dạy được theo dự án. 
 Có nhiều cách khác nhau để tổ chức DHTDA, có thể sử dụng cả bài dạy; có thể tổ 
chức dạy trong một buổi ngoại khóa riêng nhưng cũng có thể lồng vào trong từng 
tiết dạy. Tùy theo quĩ thời gian, cách dạy mà GV có thể điều chỉnh để kết quả dạy 
học tốt hơn. Trong tiết học GV cần biết xác định từng mốc thời điểm khác nhau, 
thời điểm nào là truyền thụ kiến thức cơ bản, thời điểm nào là bắt tay vào thực hiện 
dự án. 
 Trong các môn học của bậc THPT, Tin học là môn học ứng dụng – gắn với cuộc 
sống sôi động hàng ngày. Việc kết hợp “học và hành” có rất nhiều yếu tố thuận 
lợi để thực hiện. DHTDA đối với môn học Tin học cho phép khai thác tối đa ưu thế 
của PPDH này và đặc điểm nổi bật của môn học. Đặc biệt chương trình Tin học có 
những nội dung rất gần gũi với đời sống thực tế. Đây là điều kiện lí tưởng để khơi 
nguồn cảm hứng trong hoạt động học tập của HS. 
 Khi áp dụng DHTDA vào chương trình Tin học, giáo viên có thể lựa chọn áp dụng 
những dự án mang tính chất để học sinh khám phá kiến thức mới hoặc dự án mang 
tính chất để học sinh củng cố kiến thức đã học. Tuy nhiên ở trường THPT Cồn 
Tiên đa số đối tượng học sinh có học lực yếu vì vậy cần áp dụng những dự án 
mang tính chất để học sinh củng cố kiến thức đã học và tận dụng lợi thế trong 
chương trình Tin học ở bậc phổ thông số tiết bài tập và thực hành là tương đối 
nhiều đây là điểm thuận lợi để áp dụng DHTDA. 
 Môn tin học ở bậc phổ thông có một đặc thù khá rõ nét là chương trình được chia 
thành các module tương đối độc lập với nhau. Ví dụ có các module: Hệ điều hành, 
Soạn thảo văn bản, mạng máy tính, Lập trình Pascal, Cơ sở dữ liệu,...Khi áp dụng 
phương pháp dạy học theo dự án giáo viên cần lựa chọn những module có nội dung 
kiến thức gần gũi với học sinh, học sinh ứng dụng trong thực tế nhiều, thời lượng 
tiết bài tập thực hành nhiều,.. để triển khai dạy học theo dự án. Ví dụ như các 
module: Module soạn thảo văn bản, Module mạng máy tính, Module cơ sở dữ 
liệu. 
2.3. Vận dụng triển khai DHTDA trong năm học 2012 - 2013 
2.3.1 Dự án “thiết kế xây dựng cở sở dữ liệu của các bài toán quản lí” 
KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO DỰ ÁN 
“THIẾT KẾ CƠ SỞ DỮ LIỆU ĐỂ QUẢN LÍ MỘT SỐ TỔ CHỨC, ĐƠN VỊ 
TRÊN ĐỊA BÀN” 
Hiện nay trên địa bàn miền Tây Gio Linh có nhiều tổ chức kinh tế hoạt động trong 
nhiều lĩnh vực khác nhau như dịch vụ, chăn nuôi,cây công nghiệpthực tế hoạt động 
của các tổ chức này gắn liền nhiều với công tác quản lí. Tuy nhiên công tác quản lí 
trong các tổ chức này còn nhiếu bất cập, hiệu quả quản lí chưa cao nên ảnh hưởng 
không nhỏ đến hiệu quả kinh tế mang lại. Nắm bắt được nhu cầu thực tế đó,tôi xây 
dựng dự án học tập cho học sinh “THIẾT KẾ CƠ SỞ DỮ LIỆU ĐỂ QUẢN LÍ MỘT 
SỐ TỔ CHỨC ĐOÀN THỂ TRÊN ĐỊA BÀN”.Thông qua các hoạt động thực tiễn ở 
địa phương kết hợp với kiến thức học tập được ở trường sẽ giúp học sinh khắc sâu 
kiến thức, có thể biết và thực hiện được các dự án CSDL cơ bản. 
I. Mục tiêu dự án 
Sau khi hoàn thành dự án, HS đạt được các mục tiêu sau: 
1. Về kiến thức 
- Biết được các bước thiết kế một CSDL 
- Biết được nhu cầu quản lí trong các tổ chức. 
- Biết xây dựng một CSDL dựa trên mô hình dữ liệu quan hệ . 
- Hiểu được vai trò của CNTT trong việc hỗ trợ công tác quản lí. 
2. Về kĩ năng 
- Nắm bắt được nhu cầu quản lí trong các tổ chức 
- Góp phần hình thành cho HS kĩ năng: 
+ Thu thập và xử lí thông tin. 
+ Tìm kiếm thông tin trên mạng. 
+ Ứng dụng công nghệ thông tin trong học tập. 
+ Làm việc theo nhóm. 
+ Viết và trình bày báo cáo trước đám đông. 
+ Học tập tích cực, chủ động, sáng tạo. 
+ Vận dụng lí thuyết vào thực tiễn. 
+ CNTT: sử dụng phần mềm Microsoft Office. 
3. Thái độ 
- Nâng cao ý thức hợp tác, học tập nhóm 
- Độc lập, tự giác, tự chịu trách nhiệm trước nhóm. 
- Hứng thú trong quá trình làm dự án 
II. Xây dựng bộ câu hỏi định hướng 
BỘ CÂU HỎI ĐỊNH HƯỚNG DỰ ÁN 
Câu hỏi khái quát. 
1. Làm thế nào để quản lí các tổ chức thuận tiện và hiệu quả? 
2. Người ta vận dụng tin học vào công tác quản lí như thế nào? 
Câu hỏi bài học Câu hỏi nội dung 
1. Kể tên một số tổ chức có nhu 
cầu quản lí có trên địa bàn? 
1. Đối tượng cần quản lí trong các tổ chức đó là 
gì? 
2. Với các đối tượng đó chúng ta cần quản lí 
những thông tin gì? 
2. Cách thức hoạt động của các 
tổ chức đó ra sao? 
1. Nêu các hoạt động có thể có trong quá trình 
hoạt động của các tổ chức? 
2. Các hoạt động đó liên quan đến các đối tượng 
nào? 
3. Những thông tin nào liên quan đến hoạt động? 
3. Làm thế nào để quản lí các đối 
tượng và hoạt động được tốt? 
1. Mối liên hệ giữa các đối tượng và hoạt động đó 
là gì? 
2. Nếu được tham gia vào các tổ chức với vai trò 
khác nhau, vấn đề cần quan tâm là gì? 
4. Chúng ta có thể khai thác 
những gì qua các thông tin về 
các tổ chức? 
1. Nêu một số câu truy vấn có thể có để có thể 
khai thác thông tin đáp ứng nhu cầu của những 
người tham gia vào tổ chức? 
2. Những thông tin đó được lấy từ đâu? 
5. Làm thế nào để quản lí các các 
tổ chức đó bằng công cụ lao 
động là “máy tính điện tử”? 
1. Để quản lí và khai các thông tin của các tổ 
chức trên máy tính thì chúng ta cần những gì? 
2. Để lưu trữ trên máy tính các thông tin cần 
quản lí có thể lưu trữ với kiểu dữ liệu gì? 
3. Kích thước của các trường ra sao? 
4. Mối liên hệ giữa các nhóm thông tin? 
5. Trình bày cấu trúc logic và lưu trữ thông tin? 
6. Với kiến thức đã học em hãy 
xây dựng CSDL quản lí các tổ 
chức trên HQTCSDL Microsoft 
Access? 
1. Tạo lập CSDL 
 + Xây dựng cấu trúc các bảng 
 + Thiết lập lien kết giữa các bảng 
2. Nhập dữ liệu 
3. Cập nhật dữ liệu 
4. Sử dụng các đối tượng của Access để nhập, 
hiển thị, khai thác CSDL của các tổ chức? 
III. Bài tập dành cho học sinh 
GV chia nhóm phải đảm bảo mỗi nhóm có những HS sử dụng thành thạo công nghệ 
thông tin; có HS giỏi (khá), trung bình hoặc yếu, kém. 
HS làm việc theo nhóm 8 người. 
Cụ thể như sau: Lớp 12B3 chia thành 4 nhóm, Mổi nhóm thực hiện 1 dự án nhỏ 
*Nhóm 1: Xây dựng CSDL quản lí công nhân cao su, gồm các thành viên: 
*Nhóm 2: Xây dựng CSDL Quản lí Cửa hàng bách hóa tổng hợp Thu Minh, gồm các 
thành viên: 
*Nhóm 3: Xây dựng CSDL Quản lí Trang trại chăn nuôi lợn Trang Danh, gồm các 
thành viên: 
*Nhóm 4: Xây dựng CSDL Quản lí Thư viện trường THPT Cồn Tiên, gồm các thành 
viên: 
* Dưới sự hướng dẫn của giáo viên các thành viên trong nhóm sẽ được phân vai vào 
các đối tượng trong dự án để tiến hành khảo sát, tìm hiểu thông tin, hoạt động của 
các tổ chức. 
HS đọc kĩ dự án để hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao. 
Thực hiện các dự án này chủ đạo là HS nhưng GV đóng một vai trò quan trọng 
trong việc hỗ trợ các em nghiên cứu và rút ra kết luận. 
GV Khuyến khích HS làm việc độc lập, làm việc nhóm nhưng phải thường xuyên kiểm 
tra, đôn đốc tiến độ thực hiện. 
IV. Nguồn-Tài liệu nghiên cứu 
1. Đối với học sinh 
Các tổ chức, đơn vị 
 Đội lao động sản xuất số 3-Thuộc