SKKN Phát triển năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng cho học sinh THPT thông qua dạy học theo định hướng stem chương Nito – Photpho

SỞ GD & ĐT NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT HUỲNH THÚC KHÁNG
 	— – 	
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài:
“PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC VẬN DỤNG KIẾN THỨC KĨ NĂNG CHO HỌC SINH THPT THÔNG QUA DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG STEM CHƯƠNG NITO –PHOTPHO ”
(LĨNH VỰC:HÓA HỌC)
Tên tác giả	: Nguyễn Cẩm Anh Giáo viên môn : Hóa học
Số điện thoại	: 0915051895
Năm học 2021 -2022
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DH
:
Dạy học
DA
:
Dự án
DAHT
:
Dự án học tập
DHTDA
:
Dạy học theo dự án
PPDH
:
Phương pháp dạy học
GD
:
Giáo dục
GV
:
Giáo viên
HS
:
Học sinh
NL
:
Năng lực
THPT
:
Trung học phổ thông
NL VDKT, KN
:
Năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng

MỤC LỤC
PHẦN I. MỞ ĐẦU	1
I. Lí do chọn đề tài	1
Mục đích nghiên cứu của đề tài	2
Nhiệm vụ nghiên cứu	2
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu	2
Phương pháp nghiên cứu	3
Đóng góp của đề tài	3
PHẦN II. NỘI DUNG	4
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC VẬN DỤNG KIẾN THỨC KĨ NĂNG THÔNG QUA DẠY HỌC STEM.	4
Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề	4
Cơ sở lý luận về năng lực, năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng	5
Cơ sở lí luận của STEM	6
Các bước triển khai dạy và học theo định hướng giáo dục STEM	7
Quy trình tổ chức thực hiện giáo dục STEM	10
Tổ chức giáo dục STEM cho HS qua dự án học tập	13
Đánh giá năng lực trong dạy học dự án định hướng giáo dục STEM	20
XÂY DỰNG VÀ TỔ CHỨC DẠY HỌC MỘT SỐ CHỦ ĐỀ THUỘC CHƯƠNG NITƠ – PHỐT PHO THEO ĐỊNH HƯỚNG STEM	20
Phân tích chương Nitơ – Phốt pho hóa học 11 dưới góc độ giáo dục STEM. 20
Quy trình tổ chức chủ đề dạy học môn Hóa học theo mô hình GD STEM.22
Xây dựng bộ công cụ đánh giá năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng của học sinh trong dạy học định hướng STEM	24
Một số chủ đề dạy học theo mô hình STEM phần Nitơ -Photpho hóa học lớp 11	27
KIỂM NGHIỆM ĐÁNH GIÁ	41
3.1. Mục đích thực nghiệm	41
Tổ chức thực nghiệm	41
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ	44
Đối với các cấp lãnh đạo	44
Đối với ban giám hiệu	44
Đối với giáo viên	45
III. HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI	46
TÀI LIỆU THAM KHẢO	47
PHẦN I. MỞ ĐẦU
I. Lí do chọn đề tài
Một đất nước muốn phát triển thì đều phải dựa trên nền tảng của nền Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật và Toán học. Điều đó đặt ra những yêu cầu cấp thiết cho ngành giáo dục cần phải trang bị những kiến thức, những năng lực cần thiết cho học sinh về những môn học đó để họ có thể làm chủ được đất nước trong tương lai. Giáo dục đã được nhiều nước tiến hành để hiện đại hóa Chương trình Giáo dục mà trọng tâm là hướng vào chuẩn bị các năng lực (NL) nhằm đáp ứng những đòi hỏi của cuộc sống và nguồn nhân lực trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0. Đối với đất nước ta, Đảng và nhà nước rất quan tâm đến vấn đề đổi mới, cải cách nền giáo dục. Một trong những nhiệm vụ cơ bản của đội ngũ nhà giáo là không ngừng cải tiến nội dung và phương pháp giảng dạy nhằm giáo dục học sinh lĩnh hội kiến thức một cách chủ động, sáng tạo.Trong đó đổi mới phương pháp dạy học nhằm chú trọng phát triển năng lực của học sinh là phương hướng phù hợp với nhịp độ phát triển của thời đại đổi mới của đất nước. Nắm được phương pháp trên và đưa nó ứng dụng vào giảng dạy, học tập ở trường THPT đối với các nhà quản lí giáo dục và đặc biệt đối với các giáo viên đứng lớp là điều hết sức quan trọng để có thể góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong thời kì hiện đại.
Giáo dục STEM ra đời như một cuộc cải cách giáo dục mang tính đột phá, giải quyết được nhu cầu chung của thời đại, đồng thời mang lại hiệu quả nhất định cho hoạt động giáo dục nhằm phát triển NL học sinh (HS).
Theo thông kê, trên thế giới việc làm thuộc lĩnh vực STEM chiếm tỉ lệ lớn và đang tiếp tục được mở rộng so với lĩnh vực không liên quan đến STEM. Như vậy nguồn nhân lực thuộc lĩnh vực STEM đang trở nên rất cần thiết đối với mọi quốc gia trên thế giới.
Việt Nam trên con đường phát triển đất nước trở thành nước công nghiệp hoá, hiện đại hoá được chính phủ xác định ưu tiên phát triển 3 nhóm ngành gồm: công nghiệp chế biến chế tạo, điện tử viễn thông, năng lượng mới và năng lượng tái tạo. Để xây dựng các ngành công nghiệp này thì nguồn nhân lực cần trang bị các năng lực thuộc các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kĩ thuật ... Chính vì vậy giáo dục phổ thông cũng cần góp phần hình thành những năng lực thuộc các lĩnh vực này cho học sinh. Mặt khác ngành giáo dục đang tích cực đổi mới căn bản toàn diện trên tất cả các khía cạnh từ nội dung, khung chương trình, cách tiếp cận đến quan điểm, mục tiêu, phương pháp ... Để thực hiện được điều này thì giáo dục STEM là là hướng đi hợp lí và tất yếu của chúng ta.
Dạy học STEM thông qua môn Hóa học giúp HS nắm vững kiến thức hóa học, hiểu được mối liên hệ giữa kiến thức hóa học với đời sống, công nghệ, môi trường và con người, giải quyết được những vấn đề thực tiễn. Từ đó giúp HS có nhận thức khoa học về thế giới vật chất, góp phần phát triển NL nhận thức và NL
hành động, hình thành nhân cách phẩm chất của người lao động mới nói chung và năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng (NL VDKT, KN) nói riêng.
Hóa học là môn khoa học mang tính thực nghiệm cao, được kiểm chứng thông qua các thí ... ng phải thống nhất với tiêu chí đầu ra của giáo dục STEAM.
Thu thập, phân tích và khai thác số liệu về thị trường lao động một cách khoa học: Để xây dựng chính sách và chiến lược phát triển giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực tốt, nhất thiết cần có những báo cáo khoa học, phân tích thống kê phản ánh sát tình hình thị trường lao động. Đặc biệt, khi những ngành nghề đòi hỏi kỹ thuật và chuyên môn cao trong nhóm ngành STEAM đang được ưu tiên trong tuyển dụng ở nhiều quốc gia và các tập đoàn kinh tế lớn. Việt Nam có nguồn lao động trẻ, năng động là một nguồn lực tiềm năng để tham gia vào thị trường lao động chung của toàn cầu.
Đối với ban giám hiệu
Nhà trường cần đảm bảo có sự quan tâm đầy đủ và toàn diện tới lĩnh vực giáo dục khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán, tin học. Sự coi nhẹ một trong các lĩnh vực trên, giáo dục STEAM ở phổ thông sẽ không đạt được hiệu quả.
Nhà trường cần tạo điều kiện về cơ sở vật chất, chế độ đối với GV, hỗ trợ các hoạt động học tập, hoạt động trải nghiệm, sinh hoạt câu lạc bộ Hóa học cho HS nhằm khuyến khích GV sử dụng phương pháp dạy học tích cực nhằm phát triển NL cho HS trong dạy học hóa học.
Cần tạo điều kiện cho các GV được thể hiện hết khả năng, sự chủ động, sáng tạo của mình; có những chính sách khích lệ để GV mạnh dạn thể nghiệm những phương pháp DH mới đem lại hiệu quả cao.
Đối với giáo viên
GV cần tăng cường tổ chức dạy học bằng dự án tiếp cận STEM, bài tập thực tiễn, bài tập tình huống đối với học sinh. Xây dựng thêm nhiều kế hoạch trải nghiệm, dạy học gắn với sản xuất kinh doanh, chú trọng phát triển các năng lực cho học sinh, đặc biệt là NLGQVĐ vào thực tiễn.
Giáo dục STEAM thành công phụ thuộc nhiều vào nội dung và phương pháp dạy học tích cực. Giáo viên phải có chuyên môn vững chắc và phương pháp giảng dạy đổi mới, sáng tạo.
Luôn lắng nghe học sinh và tự đánh giá: Biên soạn giáo án STEAM không phải là công việc làm một lần là xong mà đó là quá trình thường xuyên điều chỉnh và thay đổi, tùy theo diễn biến học tập của lớp học và điều kiện thực tế. Do vậy, các giáo viên phải ghi nhận tất cả các ý kiến phản hồi của học sinh, đồng thời luôn hào hứng lắng nghe những ý kiến đóng góp làm cho bài học hấp dẫn hơn.
HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI
Tiếp tục nghiên cứu và áp dụng phương pháp tiếp cận STEM, xây dựng thêm những chủ đề dạy học đối với các chương khác, kiến thức của các khối lớp, mở rộng ra thêm đối với các bộ môn khoa học tự nhiên trong nhà trường.
Vinh, ngày 19 tháng 04 năm 2022
Người thực hiện
Nguyễn Cẩm Anh
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Vụ giáo dục trung học (2019), Tập huấn cán bộ quản lý, giáo viên về xây dựng chủ đề giáo dục STEM trong giáo dục trung học, BGD&ĐT.
Vụ giáo dục trung học (2018), Định hướng giáo dục STEM trong trường trung học, BGD&ĐT.
Nguyễn Thanh Nga, Hoàng Phước Muội, Phùng Việt Hải, Nguyễn Quang Linh, Nguyễn Anh Dũng, Ngô Trọng Tuệ (2019), Dạy học chủ đề STEM cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông, NXB ĐHSP TP. HCM.
Nguyễn Văn Biên, Tưởng Duy Hải, Trần Minh Đức, Nguyễn Văn Hạnh, Chu Cẩm Thơ, Nguyễn Anh Thuấn, Đoàn Văn Thược, Trần Bá Trình (2019), Giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông, NXB Giáo dục Việt Nam.
Nguyễn Thành Hải (2019), Giáo dục STEM/STEAM từ trải nghiệm thực hành đến tư duy sáng tạo, NXB Trẻ.
Tưởng Duy Hải, Đào Phương Thảo, Dương Xuân Quý, Kim Phương Hà, Nguyễn Thị Quyên, Nguyễn Thị Hồng Thái, Dương Kim Du, Đỗ Thị Huệ, Vũ Thị Thanh Nga, Vương Hồng Hạnh, Hồ Thị Hương, Phạm Quỳnh (2018), Hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong các môn học lớp 9, NXB Giáo dục Việt Nam.
Trịnh Văn Biểu, Phan Đồng Châu Thủy, Trịnh Lê Hồng Phương, Dạy học dự án
– Từ lí thuyết đến thực tiễn, NXB Giáo dục, 2009.
Trịnh Văn Biều (2003), Các phương pháp dạy học hiệu quả, NXB ĐHSP TP. HCM.
Bộ giáo dục và đào tạo, Hoá học 10, Hoá học 11, Hoá học 12, NXB giáo dục Việt Nam.
Phạm Thị Kiều Duyên (2015), Sử dụng bài tập thực tiễn trong dạy học hóa học nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn cho học sinh, Tạp chí Giáo dục, BGD&ĐT, số 118, tr. 33-34, 43.
Đặng Thị Oanh (chủ biên), Phạm Hồng Bắc, Phạm Thị Bình, Phạm Thị Bích Đào, Đỗ Thị Quỳnh Mai (2018) , Dạy học phát triển năng lực môn Hóa học Trung học phổ thông, Nhà xuất bản ĐHSP, Hà Nội.
Nguyễn Thanh Nga, Phùng Việt Hải, Nguyễn Quang Linh, Hoàng Phước Muội (2017). Thiết kế và tổ chức chủ đề giáo dục STEM, nhà xuất bản Đại học sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh.
PHỤ LỤC 4
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ HOẠT ĐỘNG STEAM
Nhóm nhân viên đài truyền hình
Phỏng vấn và tham quan khu vườn của người dân trồng cây có kinh nghiệm trong việc sử dụng hợp lí phân bón để tăng hiệu quả cây trồng (do HS đóng).
49
Qúa trình cây trưởng thành
Sản phẩm
Quá trình cây lớn lên
Nhóm nhân viên chi cục bảo vệ thực vật
Nhóm nhân viên chi cục bảo vệ thực vật
Nhóm nhân trung tâm y tế dự phòng
Nhóm nhân trung tâm y tế dự phòng
Sản phẩm
Nhật ký quá trình cây lớn lên
Nhật ký quá trình cây lớn lên
Nhật ký quá trình cây lớn lên
Hình ảnh:
Hình ảnh:
Hình ảnh:
Hình ảnh:
Hình ảnh:
Hình ảnh:
Hình ảnh:
Hình ảnh: