SKKN Một số kinh nghiệm trong việc ôn tập, hệ thống hóa kiến thức môn Hóa học chương trình THPT phù hợp với hình thức thi trắc nghiệm để góp phần nâng cao chất lượng trong các kỳ thi tuyển sinh đại học hệ vừa làm vừa học

SỞ GD - ĐT NINH THUẬN 
TRUNG TÂM GDTX TỈNH 
lll 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
MỘT SỐ KINH NGHIỆM TRONG VIỆC 
ÔN TẬP,HỆ THỐNG HÓA KIẾN THỨC MÔN 
HÓA HỌC CHƯƠNG TRÌNH THPT PHÙ HỢP 
VỚI HÌNH THỨC THI TRẮC NGHIỆM 
ĐỂ GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG 
TRONG CÁC KỲ THI TUYỂN SINH ĐẠI HỌC 
HỆ VỪA LÀM VỪA HỌC 
 NGƯỜI VIẾT : ĐỖ TRUNG THU.MSc 
 (PHÓ GĐ TRUNG TÂM GDTX NINH THUẬN - 
 GIẢNG DẠY BỘ MÔN HÓA HỌC ) 
Ninh Thuận,tháng 5 năm 2010 
MỤC LỤC 
· · · 
 I/- Đặt vấn đề 
 II/- Nội dung ôn tập,hệ thống hóa kiến thức bộ môn 
 II.1- Các nội dung ôn tập,hệ thống hóa 
 II.1.1: Phần hướng dẫn học viên tự học,tư nghiên cứu: 
 II.1.2: Phần giáo viên ôn trên lớp: 
II.1.2.1- Phần đại cương 
 II.1.2.2- Phần hệ thống các hợp chất vô cơ 
II.1.2.3- Phần hệ thống kim loại 
II.1.2.4- Phần hệ thống phi kim 
II.1.2.5- Phần hệ thống chất hữu cơ 
II.2- Một số yêu cầu về kiến thức,kỹ năng cần ôn tập cho học 
viên: 
II.2.1- Yêu cầu về lý thuyết 
 II.2.2- Yêu cầu về thực hành 
II.2.3- Yêu cầu về bài toán hóa học 
II.3- Một số yêu cầu mà giáo viên phải lưu ý thường xuyên cho 
học viên để có thể tìm được nhanh,chính xác phương án trả lời các câu hỏi 
trắc nghiệm 
 III/- Kết luận 
I/- ĐẶT VẤN ĐỀ : 
 Để từng bước chấn chỉnh,kiểm soát chặc chẽ hơn và nhằm nâng cao chất 
lượng trong các kỳ thi tuyển sinh Cao đẳng,Đại học hệ vừa làm vừa học(hệ tại 
chức cũ) ngày 25.11.2008 Bộ GD&ĐT đã ký quyết định số 62/2008/QĐ-
BGDĐT thay thế quyết định số 01/2001/QĐ-BGDĐT ngày 29.01.2001 của Bộ 
GD&ĐT về việc thi tuyển sinh vào các trường đại học và cao đẳng theo hình 
thức vừa làm vừa học(hệ tại chức cũ) 
Theo quyết định này,từ năm 2009 : 
+ Các kỳ thi tuyển sinh cao đẳng,đại học hệ vừa làm vừa học sẽ được tổ 
chức tâp trung mỗi năm 2 đợt : đợt 1 vào tháng 3,tháng 4 và đợt 2 vào tháng 
10,tháng 11 
+ Đề thi tuyển sinh lấy từ cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng của Bộ 
GD&ĐT . Hình thức thi của các môn Vật lý,Hóa học,Sinh học,tiếng Anh 
đều theo hình thức trắc nghiệm.;các môn còn lại thi theo hình thức tự luận. 
Với sự thay đổi tương đối toàn diện như vập đòi hỏi người dạy và người 
học phải có những sự thay đổi về phương pháp,nội dung giảng dạy và học ậtp 
cho thật tích cực và phù hợp 
Đối với Trung tâm GDTX:một trong những nhiệm vụ trước mắt và lâu 
dài của Trung tâm là liên kết với các trường Trung cấp,Cao đẳng và Đại học 
trong cả nước để tổ chức Đào tạo trình độ Trung cấp,Cao đẳng,Đại học tại địa 
phương theo hình thức không chính quy(tại chức,VHVL hay VLVH) nhằm đào 
tạo,bồi dưỡng nguồn nhân lực vừa yếu vừa thiếu tại địa phương góp phần thực 
hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội địa phương trong thời gian 
trước mắt và lâu dài. 
Với tình hình chung trong cả nước là ngành học GDTX ngày càng ổn 
định;nội dung chương trình ngày càng nâng cao và hiện đại hơn,chất lượng 
tuyển sinh đầu vào ngày càng được nâng cao,điểm tuyển sinh ngày càng cao 
hơn. 
Để góp phần cùng các trường Cao đẳng,Đại học trong việc nâng cao chất 
lượng tuyển sinh đầu vào,Trung tâm GDTX Tỉnh phải tổ chức các lớp ôn thi 
tuyển sinh để giúp học viên (nhất là học viên lớn tuổi đã rời nhà trường phổ 
thông từ lâu) có điều kiện nắm bắt và hệ thống lại kiến thức phổ thông để có 
thể đạt những yêu cầu nhất định khi làm bài thi tuyển sinh 
 Tôi nhận thấy khi thực hiện chương trình này có rất nhiều khó khăn : 
 l Thời gian ôn luyện không nhiều 
 l Chương trình Hoá học hiện nay là chương trình cải cách,được thiết kế 
theo đường thẳng,kiến thức này là cơ sở để tiếp thu kiến thức kia,kiến thức sau 
bổ sung,hoàn chỉnh cho kiến thức trước nhưng đối tượng có những đặc điểm 
như trên nên việc nắm chắc kiến thức,hệ thống hóa kiến thức,vận dụng kiến 
thức là một vấn đề khó khăn. 
 l Đại bộ phận học viên là những người rời ghế nhà trường phổ thông đã 
lâu,kiến thức phổ thông đã rơi rụng nhiều.Một số ít mới rời nhà trường phổ 
thông thì lại thuộc vào thành phần khi học phổ thông không phảìi là HS có 
trình độ phổ thông xếp loại giỏi ,khá nênđã không trúng tuyển vào các trường 
lớp chính quy 
 Việc thay đổi hình thức thi tuyển sinh môn Hóa từ hình thức tự luận 
sang hình thức trắc nghiệm đòi hỏi người dạy phải có sự thay đổi phù hợp 
về phương pháp,nội dung giảng dạy và người học cũng phải có sư thay đổi 
thích hợp phương pháp học tập 
Việc tổ chức ôn tập,hệ thống hóa kiến thức cho học viên trước các kỳ thi 
vốn rất khó khắn nay lại cáng khó khăn hơn vì nếu làm bài theo phương pháp 
tự luận đôi khi còn có sự may mắn do trúng “tủ” thì nay làm bài theo phương 
pháp trắc nghiệm không thể con sự may mắn đó mà đòi hỏi người dạy phải hệ 
thống hóa đầy đủ những kiến thức chuẩn của chương trình và người học cũng 
phải có phương pháp thời gian để nắm được hệ thống kiến thức đóTừ những 
thức tế khó khăn nêu trên,bản thân thấy rằng việc ôn tập,hệ thống hóa thức cho 
học viên trước khi thi tuyển sinh vào các lớp Đại học tại chức(vừa làm vừa 
học)trong các Trung tâm GDTX là một việc phải cần phải đầu tư nhiều công 
sức trong việc chọn lọc kiến thức và phương pháp soạn giảng. 
II/- NỘI DUNG ÔN TẬP,HỆ THỐNG HÓA KIẾN THỨC BỘ MÔN : 
 Do đặc điểm của của việc đánh giá kiểm tra kiến thức bằng hình thức 
trắc nghiệm khách quan nên việc Ôn tập kiến thức cơ bản có vai trò rất quan 
trọng trong việc giúp cho học viên hoàn chỉnh kiến thức cũ để tiếp thu kiến 
thức mới,giúp cho học viên năng lực giải quyết các vấn đề trong các dạng câu 
hỏi trắc nghiệm 
 Để HS đạt kết quả tốt trong kiểm tra đánh giá bằng phương pháp 
trắc nghiệm cũng như bằng phương pháp tự luận trước đây việc ôn tập của 
giáo viên phải tiến hành thường xuyên,tiến hành bằng nhiều phương pháp,hình 
thức đa dạng để học viên không bị nhàm chán.Cũng thông qua các câu hỏi 
khác nhau,các bài tập căn bản,bằng các sơ đồ tổng hợp xoay quanh các kiến 
thức cơ bản từ đó giáo viên có những câu hỏi trắc nghiêm,những bài tập nhỏ 
dạng trắc nghiệm để giúp cho học viên hiểu rõ,nhớ lâu,vận dụng tốt,đồng thời 
có thể giúp cho học viên năng lực làm chủ các tình huống có vấn đề khi thay 
đổi câu hỏi.Từ đó hình thành năng lực tự giải quyết vấn đề,phát triển tư duy 
cho học viên. 
 Trên cơ sở ôn tập một dung lượng kiến thức nào đó thì nhiều nội dung 
có liên quan sẽ được khắc sâu,sẽ được hệ thống hóa một cách tự nhiên,học viên 
không những được khắc sâu kiến thức mới,củng cố kiến thức cũ mà còn thấy 
được mối liên quan giữa chúng,nắm được các quy luật biến đổi giữa 
chúng.Đồng thời qua hệ thống hóa kiến thức cũng giúp cho học viên biết cách 
trả lời các câu hỏi về phân loại,nhận biết,tách,điều chế các chất,các loại chất. 
II.1/- CÁC NỘI DUNG CẦN ÔN TẬP,HỆ THỐNG HÓA : 
 Thông thường với thời gian ôn luyện cho mỗi lớp luyện thi từ 70 đến 80 
tiết cho cả nội dung chương trình Hóa học của cả 3 năm lớp 10,11,12 là rất 
ngắn nên việc xác định nội dung ôn luyện là rất quan trọng.Việc các định 
nội dung ôn luyện nầy theo kinh nghiệm bản thân là thường căn cứ vào nội 
dung các đề thi tuyển sinh khối A,khối B của các trường CĐ,ĐH hệ chính 
quy trong các năm trước để xác định nội dung ôn tập cho phù hợp.Nội 
dung ôn luyện này phải chon lọc để: 
 + vừa đảm bảo tinh hệ thống,tính căn bản của mạch kiến thức 
 + vửa đảm bảo xác suất cao nhất phù hợp nội dung đề thi tuyển 
sinh 
 Tuy nhiên việc ôn tập theo hình thức trắc nghiệm đòi hỏi phải ôn 
kỹ,nhất là phần lý thuyết nhưng với thời gian ôn rất ngắn nên cần phải chọn lọc 
nội dung để chia làm 2 phần ôn: 
 ß Phần cho học viên tự ôn theo hệ thống câu hỏi của giáo viên 
 ß Phần giáo viên trực tiếp ôn trên lớp 
II.1.1 - Phần học viên tự ôn tập tại nhà theo hướng dẫn của giáo 
viên: 
Giáo viên chọn lọc một số kiến thức đơn giản mà học viên có thể tự 
xem lại và hiểu được(nhớ lại) một số kiến thức về kiến thức đại cương sau: 
 l GV hướng dẫn cho học viên tự xem lại các định nghĩa về nguyên 
tử,phân tử,mol,khối lượng mol,thế nào kim loại,phi kim,là oxyt kim loại,oxyt 
phi kim,hydroxyt,muối 
 l GV hướng dẫn cho học viên tự ôn về các viết cấu hình electron của 
các nguyên tố có Z từ 1 đến 20,Fe,Cu,Cr;;khái niệm về Liên kết ION,liên kết 
CHT(có cực và không cực),khái niệm về Độ âm điện,hóa trị 
 l GV hướng dẫn cho học viên tự ôn về dịnh nghĩa về Dung 
dịch,nồng độ % và nồng độ mol. 
 l GV hướng dẫn cho học viên tự ôn về dịnh nghĩa về khái niệm về 
chất khử,chất oxihóa.số oxi hóa,phản ứng oxi hóa -khử. 
II.1.2 - Phần giáo viên ôn trên lớp: 
Đây là phần quan trọng nhất 
II.1.2.1 - Phần đại cương : 
Ngoài những kiến thức hướng dẫn học viên tự ôn mà GV đã hướng 
dẫn,GV đi sâu vào những nội dung sau 
 l Phân loại các loại đơn chất và hợp chất vô cơ,tính chất chung,sự liên 
quan giữa chúng (kẻ thành sơ đồ,bảng) 
 l Định luật,hệ thống tuần hoàn,các quy luật biến thiên tính chất của 
chúng. 
 l Dung dịch điện ly(các tính chất cơ bản của dung dịch điện ly: dẫn 
điện,bảo toàn khối lượng,bảo toàn điện tích)-Các tính pH của dung dịch axit 
mạnh,bazơ mạnh-Độ điện ly α.Cách tính pH của dung dịch axit yếu,bazơ 
yếu.Điều kiện để phản ứng trao đổi ion xảy ra trong dung dịch các chất điện ly 
 l.Cân bằng phản ứng oxi hóa khử(chủ yếu là phương pháp thăng bằng 
electron). 
II.1.2.2 - Phần hệ thống các hợp chất vô cơ : 
· Hệ thống hóa các quy luật quan trọng của các hợp chất vô cơ: 
 + Quy luật phản ứng trung hòa. 
 + Quy luật phản ứng giữa axit tác dụng với dung dịch muối 
 + Quy luật phản ứng giữa muối tác dụng với dung dịch muối 
 + Quy luật phản ứng giữa muối tác dụng với dung dịch bazơ 
 + Quy luật phản ứng nhiệt phân 
 + Quy luật phản ứng điện phân 
Khi ôn các quy luật này cần lưu ý các điều kiện chung,riêng và ôn luyện 
bằng các dạng toán cơ bản. 
· Hệ thống hóa các loại hợp chất vô cơ cơ bản: oxyt (oxyt kim loại và 
oxyt bazơ) axit,bazơ,hydroxyt lưỡng tính,muối.Khi ôn luyện phần này cần lưu 
ý tính tan trong nước;’so sánh độ mạnh của axit,bazo. 
II.1.2.3 - Phần hệ thống kim loại : 
 · Hệ thống hóa các quy luật phản ứng giữa kim loại và các chất : 
Oxy,Phi kim thông thường (Halogen,S..),nước,bazo