SKKN Thiết kế bài giảng Địa lý Lớp 11 (Ban Cơ bản) theo công thức Gipo

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VĨNH PHÚC 
TRUNG TÂM GDTX TỈNH 
---------------------- 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
THIẾT KẾ BÀI GIẢNG ĐỊA LÝ LỚP 11 
(BAN CƠ BẢN) THEO CÔNG THỨC GIPO 
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Hải 
Tổ bộ môn: Địa lý 
Mã: 86 
Số điện thoại: 01678375197 
Địa chỉ email: hai1982kon@gmail.com 
VĨNH PHÚC - 2014 
PHẦN MỞ ĐẦU 
I. Lí do chọn đề tài 
Chúng ta đang sống trong thời đại đang diễn ra hai cuộc cách mạng lớn, đó là 
cuộc cách mạng xã hội (CMXH) và cách mạng khoa học - kĩ thuật - công nghệ 
(CMKH - CN). Trong điều kiện đó đòi hỏi trung tâm GDTX phải hoàn thiện quá 
trình dạy học, phải góp phần đào tạo ra những “con người lao động tự chủ, năng 
động, sáng tạo, có năng lực giải quyết những vấn đề thực tế”. Hay nói một cách 
khác thời đại ngày nay đòi hỏi giáo dục phải đảm bảo công bằng, dân chủ; chất 
lượng và hiệu quả. 
Hiện nay, trong lí luận dạy học nói nhiều đến vấn đề đổi mới toàn diện và 
đồng bộ trong giáo dục, đổi mới từ khâu thiết kế bài học đến tổ chức bài học và đến 
đổi mới kiểm tra, đánh giá. Nhất là vấn đề đổi mới thiết kế bài học (TKBH) Địa lý - 
Đây là khâu khởi đầu quan trọng của quá trình dạy học Địa lý. Đặc biệt hiện nay 
khi chương trình và sách giáo khoa (SGK) được đổi mới thì việc đổi mới TKBH là 
một tất yếu, nó tạo cở vững chắc cho sự thành công của việc đổi mới quá trình dạy 
học Địa lý ở các trung tâm GDTX. Hiện nay, có rất nhiều cách thiết kế bài học Địa 
lý khác nhau, mỗi cách thiết kế lại có những ưu, nhược điểm riêng, xong trong thời 
đại ngày nay việc TKBH theo quan điểm công nghệ dạy học (CNDH) mà đặc biệt 
là theo công thức GIPO là kiểu thiết kế tối ưu nhất với nhiều nét nổi trội hơn so với 
các kiểu thiết kế khác. Đây cũng là một xu hướng, một tiếp cận và một công cụ 
quan trọng để đổi mới quá trình dạy học Địa lý. GIPO là công thức thiết kế bài 
giảng theo quan điểm công nghệ dạy học, nghĩa là coi dạy học như một quá trình 
công nghệ để thiết kế những bài giảng sao cho hiệu quả, phù hợp với trình độ nhận 
thức của học sinh, trình độ của giáo viên và phù hợp với cả điều kiện cơ sở vật chất 
kỹ thuật trường, lớp học. Khi thiết kế bài giảng theo công thức GIPO thì không chỉ 
mục tiêu của các hoạt động của thầy và trò được đặt ra mà còn xác định rõ đầu vào 
cho những hoạt động đó là gì?, sản phẩm đạt được là gì? (đầu ra), và những quá 
trình tương tác nào giữa Thày – Trò và giữa Trò - Trò cần được diễn ra để biến đầu 
vào thành đầu ra. Đổi mới thiết kế bài giảng theo công thức GIPO nhằm tạo ra một 
chương trình phối hợp hoạt động dạy của Thày và học của Trò sao cho mối liên hệ 
giữa Mục tiêu - Nội dung - Phương pháp và điều kiện học tập được thể hiện một 
cách sinh động. Thiết kế bài giảng theo công thức GIPO đảm bảo tính khoa học và 
khuyến khích sử dụng nhiều phương tiện kĩ thuật hiện đại, nhiều phương pháp mới 
vào trong giảng dạy nên TKBG theo công thức GIPO còn có tính hiện đại, làm mới 
và “trẻ hoá” cho môn học. 
Như vậy, TKBG theo công thức GIPO có ưu điểm hơn hẳn cách thiết kế truyền 
thống, đó là việc quy trình hoá hoạt động dạy học một cách cụ thể và khoa học, xác 
định cụ thể, chính xác mục tiêu dạy học, dự kiến sản phẩm đạt được, xác định điều 
kiện dạy học cụ thể và cách kiểm tra đánh giá. 
Tuy nhiên, có một điều phải nhận thấy rằng, trong các trung tâm GDTX hiện 
nay việc đổi mới dạy học khó khăn hơn nhiều so với THPT, thiết kế bài giảng theo 
công thức GIPO chưa nhiều và chưa phát huy được tính hiệu quả, tiện ích mà 
những phương tiện này có thể mang lại. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng 
này: sự thiếu thốn về cơ sở vật chất như phòng học chức năng, phương tiện...Song 
điều đáng quan tâm là sự chuyển biến về nhận thức cũng như hành động của đội 
ngũ giáo viên trong việc thiết kế bài giảng theo quan điểm công nghệ dạy học. Đây 
là một hướng nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn, góp phần đẩy nhanh quá trình đổi 
mới nội dung và phương pháp giảng dạy Địa lí ở trung tâm GDTX, nhằm đạt hiệu 
quả cao trong giáo dục, đào tạo. 
Trong hệ thống chương trình Địa lí phổ thông nói chung, nội dung chương 
trình Địa lí lớp 11 (Ban cơ bản) nói riêng rất phong phú, đa dạng. Đó là những điều 
kiện thuận lợi để thiết kế bài giảng theo quan điểm công nghệ dạy học góp phần 
nâng cao hiệu quả dạy học. 
Với mong muốn tìm ra con đường TKBG một cách có hiệu quả nhằm nâng 
cao chất lượng của quá trình dạy học ở trung tâm GDTX , tôi đã lựa chọn đề tài: 
“Thiết kế bài giảng Địa lí lớp 11 (Ban cơ bản) theo công thức GIPO”. 
II. Mục đích của đề tài 
 Mục đích nghiên cứu của đề tài “Thiết kế bài giảng Địa lí lớp 11 (Ban cơ bản) 
theo công thức GIPO ” là nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của quá trình dạy học ở 
các trung tâm GDTX. 
III. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 
 Để đạt được mục đích trên, đề tài phải thực hiện các nhiệm vụ sau đây: 
- Tìm hiểu, nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn của việc thiết kế bài giảng 
Địa lí lớp 11 (Ban cơ bản) theo công thức GIPO. 
 - Nghiên cứu qui trình và kĩ thuật thiết kế bài giảng Địa lí lớp 11 (Ban cơ 
bản) theo công thức GIPO. Thiết kế minh hoạ một số bài giảng tiêu biểu trong 
chương trình Địa lí 11 (Ban cơ bản) theo công thức GIPO. 
- Thực nghiệm sư phạm kiểm chứng hiệu quả và tác dụng của việc đổi mới 
thiết kế bài giảng Địa lí lớp 11 (Ban cơ bản) theo công thức GIPO. 
IV. Phạm vi nghiên cứu 
 Đề tài tập trung nghiên cứu vào việc thiết kế bài giảng Địa lí lớp 11 (Ban cơ 
bản) theo công thức GIPO. 
V. Phương pháp nghiên cứu 
- Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết 
+ Nghiên cứu, kế thừa các công trình lý luận có liên quan đến đề tài 
+ Phương pháp phân tích hệ thống 
- Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tế 
+ Phương pháp điều tra thực tế 
+ Phương pháp thực nghiệm sư phạm 
VI. Những đóng góp của đề tài 
- Xây dựng quy trình thiết kế bài giảng Địa lí lớp 11 (Ban cơ bản) theo công 
thức GIPO. 
- Đã tổ chức thực nghiệm để minh chứng tính khả thi và hiệu quả của việc 
thiết kế bài giảng Địa lí lớp 11 (Ban cơ bản) theo công thức GIPO ở trung tâm 
GDTX Tỉnh Vĩnh Phúc. 
VII. Cấu trúc của đề tài 
 Ngoài các phần mở bài, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo,... đề tài 
bao gồm các phần chính sau đây: 
 Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc thiết kế bài giảng Địa lí lớp 11 
(Ban cơ bản) theo công thức GIPO. 
 Chương II: Thiết kế bài giảng Địa lí lớp 11 (Ban cơ bản) theo công thức 
GIPO. 
 Chương III: Thực nghiệm sư phạm 
PHẦN NỘI DUNG 
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA THIẾT KẾ BÀI 
GIẢNG ĐỊA LÍ LỚP 11 (BAN CƠ BẢN) THEO CÔNG THỨC GIPO 
1. Một số khái niệm có liên quan đến thiết kế bài giảng 
1.1. Bài học Địa lí 
 Bài học là một đơn vị của nội dung dạy học, có vị trí xác định trong hệ thống 
một giáo trình (hay một cuốn sách giáo khoa) và có liên quan chặt chẽ với các bài 
học khác trong toàn bộ giáo trình (sách giáo khoa). 
1.2. Tiết học Địa lí 
 Tiết học của các môn học trong đó có môn Địa lí là hình thức cơ bản của 
hình thức tổ chức dạy học theo trường, theo lớp như hiện nay. Cũng trong tiết học, 
các nhiệm vụ chủ yếu của nhà trường phổ thông đều được thực hiện. 
1.3. Giáo án là bản thiết kế bài giảng 
 Bản thiết kế bài giảng tức là giáo án mà trong đó nêu rõ kế hoạch làm việc 
của thầy và trò trong suốt tiết học như: các bước chủ yếu, các hoạt động của giáo 
viên, các hoạt động của học sinh, đồng thời cũng nêu lên được những điểm cơ bản 
về nội dung và phương pháp của giáo viên, học sinh nhằm đạt được mục đích cụ 
thể mà người giáo viên đã xác định theo yêu cầu của chương trình học. 
1.4. Khái niệm bài giảng 
 Bài giảng là bản thiết kế (giáo án) đã được người giáo viên thực hiện trên 
lớp. Bài giảng là nơi thể hiện một cách tập trung và sinh động nhất những quan 
điểm, những xu hướng khác nhau - nơi đối lập những quan điểm cũ và mới, quan 
điểm truyền thống và hiện đại, giữa sự rập khuôn và sáng tạo của người giáo viên. 
2. Quan niệm về công nghệ dạy học 
Vào khoảng cuối những năm 60 của thế kỷ XX thuật ngữ "Công nghệ dạy 
học", trong đó TKBG theo công thức GIPO là một cách tiếp cận để TKBG theo 
quan điểm công nghệ dạy học. Từ đó đến nay đã có nhiều nhà khoa học quan tâm 
và bàn đến vấn đề này. 
 Tổ chức giáo dục của Unesco ở Hội thảo Giơ-ne-vơ từ ngày 10 đến 16 tháng 
5 năm 1970 đã đưa ra định nghĩa: "CNDH là khoa học về giáo dục, nó xác lập các 
nguyên tắc hợp lí của công tác dạy học và những điều kiện thuận nhất để tiến hành 
quá trình dạy học, cũng như xác lập các phương pháp và phương tiện có kết quả 
nhất để đạt được mục đích đề ra, đồng thời tiết kiệm được sức lực của thầy và trò". 
 Theo Jankieviz (Ba Lan 1971): "CNDH là hệ thống các chỉ dẫn sử dụng các 
phương pháp, phương tiện hoạt động mà kết quả là phải đào tạo được những người 
tốt nghiệp theo mong muốn trong thời gian ngắn nhất có thể được với sự chi phí 
phương tiện một cách tối ưu nhất". 
 Theo quan điểm của công nghệ dạy học, trong quá trình thiết kế bài học 
không chỉ mục tiêu của các hoạt động của thầy và trò được quan tâm mà điều rất 
quan trọng là phải định rõ đầu vào cho những hoạt động đó là gì?, sản phẩm đạt 
được là gì? (đầu ra) và những quá trình tương tác nào giữa Thầy – Trò và giữa Trò 
– Trò cần được diễn ra để biến đầu vào thành đầu ra. Cách thiết kế bài giảng như 
vậy được các nhà nghiên cứu nước ngoài về lí luận dạy học gọi là thiết kế bài giảng 
theo công thức GIPO. GIPO là chữ viết tắt gồm 4 chữ cái đầu của tiếng Anh (Goal, 
Input, Process và Output). 
3. Đặc điểm chương trình, nội dung Địa lí lớp 11 (Ban cơ bản) ở hệ BTVH 
 Theo thiết kế chung, có hai chương trình Địa lí 11: chương trình cơ bản và 
nâng cao. Chương trình Địa lí 11 (Ban cơ bản) bao gồm hai phần: 
* Phần I: Khái quát chung về nền KT - XH thế giới 
- Về mặt lí thuyết, phần này gồm có 4 nội dung: 
+ Sự tương phản về trình độ phát triển KT - XH của các nhóm nước trên thế 
giới 
+ Xu hướng toàn cầu hoá, khu vực hoá 
+ Một số vấn đề mang tính toàn cầu 
+ Một số vấn đề kinh tế của châu lục và khu vực 
- Về mặt th