SKKN Tạo hứng thú cho học sinh trong giờ dạy các dạng bài cấu tạo trong của thực vật

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
TẠO HỨNG THÚ CHO HỌC SINH 
TRONG GIỜ DẠY CÁC DẠNG BÀI 
CẤU TẠO TRONG CỦA THỰC VẬT 
A . MỞ ĐẦU 
I. ĐẶT VẤN ĐỀ: 
Do nhu cầu của xã hội hiện đại mục tiêu giáo dục cũng cần thay đổi để tạo con 
người mới thích ứng với xã hội. Một trong những vấn đề cấp bách hiện nay Bộ giáo 
dục đã đề ra phương pháp dạy học mới cho toàn cấp THCS. 
Trong chương trình sinh học 6 là phần mở đầu cho chương trình Sinh học của 
bậc trung học cơ sở, giúp học sinh bắt đầu làm quen với môn khoa học chuyên 
nghiên cứu vế thế giới sinh vật. Các kiến thức về thực vật và một số nhóm sinh vật 
khác, học sinh được học trong chương trình này vừa góp phần làm cho học sinh có 
được những kiến thức sinh học cơ bản, phổ thông và hoàn chỉnh, vừa giúp học sinh 
có cơ sở để tiếp tục học những kiến thức về di truyền, sinh thái ở cấp học trên, đồng 
thời làm cơ sở cho việc nắm vững các biện pháp kĩ thuật sản xuất nông lâm nghiệp. 
Các em rất tự hào khi biết nước ta là một trong số rất ít các quốc gia được thiên 
nhiên ưu đãi có đa dạng sinh học cao có nhiều thực vật qúi và hiếm. Chính thế đặt ra 
cho chúng ta một cách thức to lớn nhiều loài trong số đó đang đứng trước nguy cơ 
tiệt chủng. Làm gì để cứu vãn chúng? Đó không chỉ là trách nhiệm riêng chúng ta 
mà cả cộng đồng để cùng gìn giữ cho thế giới thực vật được bền vững lâu dài. Chính 
là gắn học với hành mục đích của môn Sinh học 6 trong công cuộc đổi mới nội dung 
và phương pháp học tập hiện nay. 
Chính vì lí do đó mà người giáo viên cần phải nghiên cứu đưa ra những phương 
pháp giảng dạy cho phù hợp để giúp các em học môn sinh học tốt hơn. Ở phương 
pháp mới của môn Sinh học hiện nay là học sinh làm chủ đạo lĩnh hội kiến thức với 
cảm giác thú vị, phấn khởi không quá sức từ đó học sinh hứng thú và tích cực hơn 
khi học môn Sinh học và dẫn đến hiệu qủa cao hơn. 
II. NHIỆM VỤ: 
Từ những yếu tố trên là người giáo viên nên đặt ra cho mình là một phương 
pháp mới, làm thế nào trong tiết học phải đầy đủ kiến thức, tranh ảnh mẫu vật, mô 
hình... 
Giáo dục dẫn dắt các em đi từ dễ đến khó, biết xác định trọng tâm bài, trả lời 
câu hỏi trắc nghiệm, biết chỉ trên tranh câm...từ đó tạo cho tiết học sinh động hơn 
không còn cảm giác nặng nề nhàm chán, các em tiếp thu bài tốt và yêu thích môn 
Sinh học. 
III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU: 
Kiến thức Sinh học 6 rất phong phú, kiểu bài đa dạng, học sinh nghiên cứu về 
thực vật từ một tế bào thực vật đến cấu tạo ngoài và trong của các cơ quan như rễ 
thân lá hoa qủa hạt... 
Các em thường gặp khó khăn ở các dạng bài cấu tạo trong ở thực vật. Ví dụ 
như “Cấu tạo của thân non; cấu tạo trong của phiến lá” đây là dạng bài dễ gây nhàm 
chán cho học sinh vì kiến thức khó tìm hiểu cấu tạo các phần khó nhìn thấy, chỉ nhìn 
thấy được dưới kính hiển vi. 
Vì thế đối tượng và phạm vi nghiên cứu tôi chọn đối tượng là học sinh lớp 6 và 
kiểu bài cấu tạo trong thực vật để nghiên cứu trong đổi mới phương pháp dạy học ở 
trường trung học cơ sở. 
IV. ÁP DỤNG ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY MÔN SINH HỌC 6: 
 Giáo viên đã áp dụng ngay từ đầu năm học: 2008 – 2009. 
Thực hiện khi dạy môn Sinh học 6 chủ yếu là các dạng bài đã nghiên cứu. 
B. NỘI DUNG. 
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN KHOA HỌC: 
 1. Vai trò của hứng thú trong tiết học. 
Từ lâu các nhà sư phạm đã quan tâm đến việc đổi mới phương pháp giảng dạy 
môn Sinh học ở trường trung học cơ sở tạo hứng thú cho một tiết học có kết quả cao. 
Các nhà khoa học đã nghiên cứu và cho rằng việc giảng dạy phải gây hứng thú 
cho học sinh mà còn hình thành nhân cách cho học sinh. 
Chính thế việc đổi mới phương pháp là rất cần thiết tạo cho học sinh lĩnh hội 
được kiến thức một cách tích cực, tự giác tư duy sáng tạo trong học tập. 
2. Các yếu tố đổi mới phương pháp dạy học: 
a. Phải kết hợp vận dụng các phương pháp dạy học đặc thù của Sinh học với 
các phương pháp dạy học khác có tác dụng kích thích năng lực tư duy tích cực độc 
lập sáng tạo của học sinh như: các phương pháp đặt và giải quyết vấn đề, phương 
pháp kích não (động não), phương pháp dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ, và các 
công tác độc lập của học sinh. 
b. Phương pháp hoạt động nhóm: Đây là một trong những phương pháp quan 
trọng nhất của đổi mới phương pháp dạy học với sự nỗ lực tư duy của mỗi cá nhân, 
cần tổ chức cho các em hoạt động nhóm để giúp các em phát huy sức mạnh của 
nhiều người cùng thực hiện cùng tranh cãi, cùng tham gia để có phương pháp tốt 
nhất trong việc tích cực hóa hoạt động của học sinh. 
c. Theo các định hướng chung đó giáo viên cần biết lực chọn và biết phối hợp 
các phương pháp một cách khéo léo và linh hoạt phù hợp với nội dung của bài học, 
với trình độ của học sinh cấn dẫn dắt học sinh từ kiến thức từ dễ đến khó và luôn tìm 
hiểu cái mới để lĩnh hội kiến thức mới đạt kết quả cao hơn. 
d. Cần tạo không khí thoải mái cho lớp học, làm cho học sinh thích thú khi đến 
lớp, phải mong đợi đến tiết học môn Sinh học. 
Với trình độ sư phạm và kinh nghiệm giảng dạy của mình giáo viên tạo được uy 
tín với học sinh và làm cho các em có sự tin tưởng vào giáo viên, tạo được mối quan 
hệ giữa thầy và trò, tạo sự gần gũi thân mật để tổ chức và điều khiển hợp lí các hoạt 
động dạy học cụ thể như: hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. Từ đó các em tích 
cực năng động sáng tạo nhiều hơn trong tiết học. 
3. Phân loại các dạng bài trong Sinh học 6: 
 Đặc điểm cấu tạo ngoài của rễ, thân, lá, hoa, quả, hạt: học sinh chủ yếu nắm 
được cấu tạo ngoài của các cơ quan thích nghi với đời sống của chúng. 
Sinh sản và phát triển là kiến thức liên quan đến bảo tồn nòi giống của thực vật, học 
sinh biết bảo vệ thực vật có ít trong thiên nhiên. 
 Các dạng bài cấu tạo trong của các cơ quan sinh dưỡng (rễ, thân, lá ở môn 
Sinh học 6 là phần kiến thức học sinh khó tiếp thu nhất, vì đó là các cơ quan bên 
trong cơ thể. Các bộ phận bên trong ở mỗi hệ cơ quan xuất hiện không rõ trên tranh 
hai mẫu vật đòi hỏi phải xem dưới kính hiển vi. Thực tế quan sát để rút ra kiến thức 
mới thường gây dự thụ động trong học sinh, dễ nhàm chán, chính thế ngoài phương 
pháp thực dạy giáo viên cần nghiên cứu chủ yếu phương 
pháp tích cực lấy học sinh làm trung tâm nhằm gây kích thích và sự hứng thú của 
học sinh trong tiết học. 
II. QUÁ TRÌNH NGHIÊN CỨU: 
 1. Xác định điều kiện học tập của học sinh, trình độ học sinh, kinh nghiệm và 
trình độ giáo viên. 
 2. Tham khảo các tài liệu giảng dạy môn Sinh 6. 
 3. Tham khảo ý kiến bạn đồng nghiệp. 
 4. Nghiên cứu thực tế điều kiện thiết bị đồ dùng dạy học hiện có của trường. 
 5. Tự làm đồ dùng dạy học có chất lượng. 
 6. Nghiên cứu thực tế phương pháp dạy học mới vế thay sách lớp 6 do Sở và 
phòng tổ chức. 
 7. Điều kiện dạy học cụ thể: cách tổ chức cho học sinh hoạt động như thế nào 
để lĩnh hội kiến thức lựa chọn và phối hợp các phương pháp dạy học một cách hợp 
lí. 
III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN CÁC DẠNG BÀI CẤU TẠO TRONG CỦA 
THỰC VẬT QUA VIỆC ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP. 
1). Biện pháp thực hiện. 
* Kỹ năng mục tiêu bài học, trọng tâm bài học. 
Học sinh phải thảo luận nhóm từ tranh hình sách giáo khoa, mẫu vật hoặc mô 
hình để hoàn thành bài tập từ đó rút ra kiến thức mới đúng theo yêu cầu của bài học. 
Sau khi học xong bài học thì học sinh phải nắm được những kiến thức gì? Kỹ 
năng gì? Hình thành những thái độ như thế nào để giáo dục các em? 
Các kiến thức phải cụ thể phù hợp với hoàn cảnh và trình độ học sinh, điều kiện 
dạy học phải ở tại trường. 
* Ví dụ: Bài: Cấu tạo trong của thân non. 
Mục tiêu bài học: 
 Kiến thức: Học sinh nắm được cấu tạo trong của thân non và biết so sánh cấu 
tạo trong của thân non với miến hút của rễ. 
 Kỹ năng: Rèn kỹ năng quan sát tranh, kỹ năng so sánh. 
  Giáo dục lòng yêu qúi thiên nhiên bảo vệ cây. 
* Kỹ thuật sử dụng đồ dùng dạy học. 
Ở dạng kiến thức về cấu tạo trong của thực vật về môn Sinh học 6 thường sử 
dụng tranh ảnh phóng to hay mô hình... 
Giáo viên thiết kế bài dạy theo phương pháp sử dụng tranh hoặc sử dụng mô 
hình để làm áng tỏ phần trọng tâm bài hoặc dùng tranh câm để tự các em tìm ra kiến 
thức về các bộ phận của thân non giúp các em hứng thú hơn xuất hiện tranh luận 
phát biểu ý kiến. 
* Kỹ năng hoạt động nhóm và sử dụng câu hỏi gợi ý cho học sinh tìm hiểu bài. 
Giáo viên cho học sinh nghiên cứu thông tin và quan sát trên tranh hoặc mô 
hình để tìm hiểu bài bằng các câu hỏi mà giáo viên đặc ra đòi hỏi phải khớp với nội 
dung thảo luận câu hỏi có tính chất kích thích tư duy học sinh. 
Các câu hỏi đặt ra phải lôgíc cho các em tìm hiểu thảo luận nhóm tìm câu trả lời 
đúng sau đó rút ra ý chính của từng câu hỏi đi đến kết luận. 
Đặt câu hỏi nâng cao để cho học sinh tìm hiểu bài sâu và rộng hơn. 
Ví dụ: khi học về cấu tạo trong của thân non giáo viên cần phải làm gì? 
 Cho học sinh quan sát tranh 15.1 SGK, giáo viên đặt ra các câu hỏi cho học 
sinh thảo luận nhóm. 
+ Cau tạo trong của thân non gồm cấu tạo những bộ phận nào?. Giáo viên hướng 
dẫn học sinh chỉ vào tranh để tìm ra câu trả lời đúng. 
+ Các bộ phận đó có cấu tạo và chức năng như thế nào? (Cụ thể vỏ và biểu bì có cấu 
tạo phù hợp với chức năng của chún), (Thịt vỏ có cấu tạo phù hợp với chức năng 
như thế nào?) 
* Kỹ thuật kiểm tra đánh giá học sinh: 
Đối với phần củng cố bài nên cho học sinh trả lời câu hỏi trắc nghiệm, làm bài 
tập hoặc chỉ trên tranh câm (đòi hỏi kiểm tra với các câu hỏi vừa sát với nội dung bài 
học, thì học sinh chủ động trả lời và tập trung hơn trong tiết học). 
Đối với phần kiểm tra bài củ nên đặt ra câu hỏi chính xoái sâu vào trọng tâm 
bài; và còn câu hỏi bổ sung để mở rộng kiến thức. 
Từ đó giáo viên thấy rõ mức độ tiếp thu của học sinh sau tiết học kích thích sự 
tìm tòi suy nghĩ lắng nghe câu hỏi thông qua mà giáo viên đặt ra. Còn đối với giáo 
viên cũng nên lắng nghe câu trả lời của học sinh tránh cắt ngang làm cho học sinh 
mất bình tĩnh, nên gợi ý khuyến khích khi cần thiết. Cần chống thái độ quá dễ dàng, 
nhưng nghiêm khắc quá cũng làm giảm mất đi sự tích cực của học sinh. 
* Hư