SKKN Sử dụng phương pháp dạy học khám phá nhằm lồng ghép kiến thức về giáo dục giới tính vào nội dung Tiết 50, Bài 47 sách giáo khoa Sinh 11 cơ bản: “Điều khiển sinh sản ở động vật - Mục II: Sinh đẻ có kế hoạch ở người”

Sở GDĐT Hà Tĩnh 
--------µ-------- 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC 
KHÁM PHÁ NHẰM LỒNG GHÉP KIẾN 
THỨC VỀ GIÁO DỤC GIỚI TÍNH VÀO 
NỘI DUNG TIẾT 50 - BÀI 47 SÁCH 
GIÁO KHOA SINH 11 CƠ BẢN: “ĐIỀU 
KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT - MỤC 
II: SINH ĐẺ CÓ KẾ HOẠCH Ở NGƯỜI” 
Hà Tĩnh, Tháng 11 năm 2009 
 A. Đặt vấn đề. 
 Hiện nay, trong chương trình đào tạo của Việt Nam, vấn đề giáo dục giới tính cho 
học sinh chưa được quan tâm đúng mức. Chưa hề có môn giáo dục giới tính được đưa 
vào nội dung giảng dạy. Vấn đề này được lồng ghép vào một số nội dung trong môn 
sinh học hay một số bài trong môn Giáo dụng công dân, địa lí. Tuy nhiên, những nội 
dung đó vẫn còn chung chung, chưa đáp ứng được nhu cầu hiểu biết và sự cần thiết 
phải nắm vững các kiến thức về giới tính của các em học sinh. 
 Thái độ của các em khi nói đến những vấn đề liên quan đến giới tính còn khá dè 
dặt, các em chưa hề mạnh dạn trong quá trình tìm hiểu hay tiếp thu những kiến thức 
đó. Trong khi có khoảng 96,1% các em học sinh khi được hỏi đều cho rằng cần được 
trang bị đầy đủ các kiến thức về tâm - sinh lí và giao tiếp ứng xử ngay trong giai đoạn 
THPT. Bên cạnh đó, đội ngũ giáo viên chuyên trách về những vấn đề này hầu như 
chưa trường nào có. Các hoạt động giáo dục của nhà trường chỉ dùng lại ở một số buổi 
nói chuyện với các chuyên gia về một số vấn đề sức khoẻ giới tính, phòng chống 
HIV/AIDS...Các giáo viên giảng dạy các bộ môn khi đề cập đến việc dạy các kiến 
thức về giới tính cho các em, một số người còn nói rằng: Giáo viên nói ra những vấn 
đề đó còn cảm thấy ngượng nữa là các em học sinh. 
 Hậu quả của sự thiếu hiểu biết về giới tính không phải ai khác mà chính các em phải 
chịu. Theo bệnh viện phụ sản Từ Dũ Hà Nội: Số sản phụ chưa đến tuổi 18 đến khám 
phá thai ngày càng tăng. Năm 2003 gấp 2 lần năm 2001, Riêng những tháng đầu năm 
2009, trung bình mỗi tháng có hơn 40 ca. Cũng theo báo cáo, đây chỉ là số nổi, thực tế 
còn nhiều hơn vì các em không khai đúng tuổi hay không dám đến bệnh viện để xử lí. 
Hậu quả của sự thiếu hiểu biết về kiến thức giới tính làm các em dễ mang thai ngoài ý 
muốn, dễ mắc một số bệnh như: Lậu, Giang mai, sùi mào gà, AIDS. 
 Xã hội hiện nay có nhiều quan điểm khác nhau về vấn đề nên hay không nên đưa 
chương trình giáo dục sức khoẻ giới tính vào chương trình giáo dục PTTH. Có ý kiến 
cho rằng: không nên vẽ đường cho hươu chạy, ý khác lại cho rằng: Thà vẽ đường cho 
hươu chạy còn hơn để con em chúng ta lao xuống vực. Vấn đề lớn được đặt ra ở đây 
là làm thế nào để lấp lỗ hổng trong công tác giáo dục giới tính cho các em đang ở giai 
đoạn vị thành niên. 
 Theo ý kiến của cá nhân tôi, việc cần thiết phải trang bị cho các em các kiến thức về 
vấn đề giới tính là không cần phải bàn cãi. Với vai trò là một giáo viên dạy môn sinh 
học THPT, tôi thấy có một số nội dung trong chương trình SGK có đề cập đến một số 
vấn đề về dạng kiến thức GDGT. Nếu GV biết cách triển khai tốt, khai thác bổ sung 
thêm một số vấn đề thì sẽ trở thành một bài dạy về giáo dục giới tính rất tốt cho các 
em. 
 Trước đây, chúng ta áp dụng phương pháp dạy học vấn đề, trong đó lấy giáo viên 
là trung tâm truyền đạt lại kiến thức cho Học sinh, do đó Học sinh học tập một cách 
thụ động, thiếu sáng tạo dẫn đến hiệu quả giảng dạy không cao. Hiện nay, công tác đổi 
mới phương pháp dạy học đang vận dung phương pháp dạy học khám phá, lấy học 
sinh làm trung tâm, giáo viên giữ vai trò tổ chức, giám sát, định hướng các hoạt động 
của học sinh nhằm giúp các em tìm hiểu và lĩnh hội các kiến thức mới. 
 Qua thực tế giảng dạy môn sinh học lớp 11 tại trường THPT Bán công Thạch Hà, 
tôi xin đưa ra một kinh nghiệm nhỏ trong vấn đề: Sử dụng phương pháp dạy học 
khám phá nhằm lồng ghép kiến thức giáo dục giới tính trong tiết 50 - bài 47 sách 
giáo khoa sinh học 11 nâng cao: Điều khiển sinh sản ở động vật - mục II: Sinh đẻ 
có kế hoạch ở người.. 
B. Nội dung. 
Hoạt động II. Tìm hiểu công tác sinh đẻ có kế hoạch ở người.( 30 phút) 
I. Mục tiêu. 
Qua hoạt động, học sinh cần: 
- Nêu được sinh đẻ có kế hoạch là gì và giải thích được vì sao phải sinh đẻ có kế 
hoạch. 
- Nêu và trình bày cơ chế tác dụng của một số phương pháp tránh thai chủ yếu. 
II. Chuẩn bị phương tiện. 
- Giáo viên sưu tập hình ảnh, nội dung liên quan đến các vấn đề giới tính. Chuẩn bị kĩ 
và nắm vững giáo án trước khi lên lớp. 
- Phát câu hỏi thảo luận cho các nhóm trước 1 tuần cho các nhóm tự sưu tầm, chuẩn bị 
nội dung, tranh ảnh trước khi lên lớp. 
III. Phương pháp giảng dạy. 
- Vấn đáp tìm tòi. 
- Hoạt động nhóm. 
- Thuyết trình. 
IV. Trọng tâm kiến thức. 
- Cơ chế tác dụng của một số phương pháp tránh thai chủ yếu. 
V. Tiến trình giảng dạy. 
 Khi gặp những trục trặc về những vấn đề tế nhị, khó nói liên quan đến giới tính, 
các em sẽ hỏi ai? Cha mẹ ư? Chuyện không thể có, cha mẹ mắng cho mà coi. Hay đến 
các Bác sỹ để được tư vấn? Đó không phải là thói quen của các em. Chính vì không 
dám hỏi ai nên kiến thức về giới tính của các em hầu như không có, dẫn đến nhiều 
trường hợp đáng tiếc xãy ra như có thai ngoài ý muốn, nạo phá thai, lây nhiễm một số 
bệnh liên quan đến đường tình dục. Vậy tại sao các em không tự mình tìm hiểu, khám 
phá những kiến thức cơ bản về giới tính để trang bị cho mình những hiểu biết để 
không gặp phải hay lúng túng khi gặp những chuyện như vậy. 
Hoạt động của Giáo viên và Học sinh Nội dung bài học 
- GV: Việt Nam là một trong số các quốc 
gia có quy mô dân số cao nhất thế giới. 
Năm 2007, dân số Việt Nam khoảng 84 
triệu người, đứng thứ 13 trên thế giới.Dân 
số tăng nhanh và quy mô dân số lớn đã và 
đang gây ra đã và đang gây ra những áp lực 
rất lớn đến nhiều mặt của cuộc sống như 
nhà ở, cấp nước, giáo dục, y tế, nhà ở, môi 
trường, tài nguyên. 
- ?: Làm thế nào để hạn chế tốc độ gia tăng 
Dân số? 
- HS: Phải thực hiện công tác sinh đẻ có kế 
hoạch. 
- ?: Sinh đẻ có kế hoạch là gì? 
- HS: Nêu khái niệm (như phần nội dung). 
- ?: Hiện nay, nước ta đang vận động mỗi 
cặp vợ chồng nên sinh bao nhiêu con? Giới 
hạn tuổi nào thì không nên sinh con? 
Khoảng cách giữa hai lần sinh là bao nhiêu 
năm? 
- HS: + Mỗi cặp vợ chồng chỉ nên sinh tối 
đa là 2 con. 
 + Không nên sinh con trước tuỏi 
trưởng thành ( khoảng 18 tuổi). 
 + Khoảng cách giữa hai lần sinh 
không dưới 3 năm. 
- GV: Các em hiểu thế nào về tình dục? 
Các em biết gì về các phương pháp tránh 
thai? Phần lớn các em đều cảm thấy xấu hổ 
khi nhắc đến những vấn đề trên mặc dù các 
em rất tò mò, rất muốn tìm hiểu và khám 
phá những vấn đề có liên quan đến tình 
dục. Để trả lời những câu hỏi đó, chúng ta 
cùng tìm hiểu mục II.2. 
- GV: + Chia lớp thành 4 nhóm. 
 + Phát phiếu câu hỏi thảo luận cho 
II. sinh đẻ có kế hoạch ở người. 
1. Sinh đẻ có kế hoạch là gì. 
 Khái niệm: Sinh đẻ có kế hoạch là điều 
chỉnh về số con, thời điểm sinh con và 
khoảng cách sinh con sao cho phù hợp với 
việc nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi 
cá nhân, gia đình và xã hội. 
2. Các biện pháp tránh thai. 
a. Tính ngày rụng trứng. 
 Trứng rụng vào giữa kì kinh nguyệt và 
 từng nhóm. 
 + Yêu cầu: Thời gian chuẩn bị trong 
vòng 5 phút, mỗi nhóm cử đại diện (hoặc 
cả nhóm) lên bảng báo cáo. 
- HS: + Nhận câu hỏi. 
 + Tiến hành thảo luận, chuẩn bị nội 
dung. 
 + Đại diện nhóm, nhóm trưởng (hoặc 
cả nhóm) lên bảng trình bày nội dung yêu 
cầu của nhóm mình. 
 + Các nhóm khác nhận xét, đặt câu hỏi 
thêm về vấn đề liên quan cho nhóm báo 
cáo. 
- GV: + Nhận xét thái độ, chuẩn bị, kết quả 
thực hiện yêu cầu của từng nhóm. 
 + Tổng kết, bổ sung kiến thức liên 
quan. 
Nội dung câu hỏi thảo luận của các nhóm: 
* Nhóm 1: 
- Các hiện tượng đánh dấu tuổi dậy thì ở 
nam và nữ? 
- Thế nào là kinh nguyệt? Trình bày chu kì 
kinh nguyệt ở nữ? 
- Nêu cơ chế tác dụng của phương pháp 
tính ngày rụng trứng? 
*Nhóm 2: 
- Nêu cơ chế tác dụng của phương pháp 
bao cao su tránh thai? 
- Trình bày đặc điểm, các loại, cách sử 
dụng bao cao su tránh thai?(có tranh ảnh 
minh hoạ). 
*Nhóm 3: 
- Trình bày cơ chế tác dụng của thuốc tránh 
thai? 
- Kể tên một số loại thuốc tránh thai hiện 
đang được dùng trên thị trường? Khi sử 
dụng thuốc tránh thai cần lưu ý những vấn 
đề gì? 
* Nhóm 4. 
- Trình bày cơ chế tác dụng của các biện 
pháp tránh thai: Dụng cụ tử cung, triệt sản 
nữ, triệt sản nam? 
- Nêu thực trạng nạo phá thai của thanh 
chỉ sống được khoảng 24 giờ. Vì vậy, tránh 
giao hợp vào những ngày đó để trứng đang 
còn khả năng thụ tinh không gặp được tinh 
trùng. 
b. Bao cao su tránh thai. 
 Bao cao su mỏng được lồng vào dương 
vật để hứng tinh dịch, làm cho tinh trùng 
không gặp được trứng. 
c. Thuốc viên tránh thai 
 Viên thuốc tránh thai có chứa prôgestêron 
và ơstrôgen tổng hợp hoặc chỉ chứa 
prôgestêron. Uống thuốc tránh thai hàng 
ngày sẽ làm cho nồng độ prôgestêron và 
ơstrôgen trong máu caô gây ức chế lên 
tuyến yên vùng dưới đồi, làm trứng không 
chín và không rụng; đồng thời làm cho chất 
nhầy ở cổ tử cung đặc lại, ngăn cản không 
cho tinh trùng vào tử cung và ống dẫn trứng 
để gặp trứng. 
d. Dụng cụ tử cung. 
 Dụng cụ tử cung kích thích lên niêm 
mạc tử cung gây phản ứng chống lại sự làm 
tổ của hợp tử ở tử cung. Hợp tử không làm 
tổ được sẽ bị đảy ra ngoài cơ thể. 
e. Triệt sản nữ. 
 Cắt và thắt 2 đầu ống dẫn trứng ngăn 
không cho tinh trùng gặp trứng trong ống 
dẫn trứng. 
g. Triệt sản nam. 
 Cắt và thắt hai đầu ống dẫn tinh ngăn 
không cho tinh trùng đi ra để gặp được 
trứng. 
 thiếu niên Việt Nam hiện nay? Tại sao 
không nên nạo phá thai? Tác dụng chung 
của các phương pháp tránh thai? Tuổi vị 
thành niên không nên sử dụng những 
phương pháp tránh thai nào? 
- GV: Ngoài các phương pháp tránh thai 
trên còn có phương pháp tránh thai nào 
khác? 
- HS: Ngoài ra còn có biện pháp xuất tinh 
ngoài âm đạo. 
- GV: Củng cố thêm kiến thức bằng một số 
câu hỏi trắc nghiệm khách quan. 
Ÿ Nội dung trả lời các câu hỏi thảo luận: 
*Nhóm 1: 
- Các hi