SKKN Sử dụng hình ảnh trực quan đơn giản trong giảng dạy một số bài GDCD Lớp 12

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
SỬ DỤNG HÌNH ẢNH TRỰC 
QUAN ĐƠN GIẢN TRONG 
GIẢNG DẠY MỘT SỐ BÀI GDCD 
LỚP 12
A/ ĐẶT VẤN ĐỀ: 
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: 
 Như chúng ta đã biết, tất cả các môn học được đưa vào giảng dạy đều có một ý 
nghĩa riêng, mang một sắc thái riêng của nó, song môn giáo dục công dân(GDCD) 
là môn học góp phần rất lớn trong việc đào tạo các thế hệ học sinh thành những con 
người có phẩm chất tốt đẹp, có lập trường chính trị vững vàng, có thói quen sống và 
làm việc theo Hiến pháp và Pháp luật, có ý thức trách nhiệm cao đối với Tổ Quốc, 
đối với nhân dân, đối với gia đình và chính bản thân mình. 
 Nhưng trên thực tế hiện nay, trở ngại lớn nhất đối với việc dạy môn GDCD ở 
trường THPT Nguyễn Sinh Cung nói riêng và trường THPT nói chung là phần lớn 
học sinh đều cho rằng môn GDCD là “môn phụ”, không cần thiết phải học. Đặc biệt 
là học sinh khối 12, các em hầu như đặt hết thời gian và sự quan tâm của mình đối 
với các môn thi tốt nghiệp, đại học do vậy, một số em đã bàng quan với môn học, 
lười học bài, nếu học thì cũng chỉ mang tính chất đối phó, làm cho chất lượng và 
hiệu quả dạy học môn GDCD chỉ dừng lại ở một mức độ nhất định. Tuy nhiên, cũng 
cần khẳng định rằng: Không phải các em học sinh 12 đều “ quay lưng” lại với môn 
học này mà như các em nói: “ Em thích giờ học GDCD nhưng không thích việc học 
bài cũ ở nhà” hoặc là: “ Bài học GDCD dễ hiểu nhưng dài nên nhác học” 
 Trước tình hình đó, trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học, ngoài việc lôi 
kéo các em vào mỗi tiết học, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của các em 
trong quá trình khám phá tri thức tôi luôn cố gắng động viên, khuyến khích và tìm 
giải pháp để kích thích tính tích cực của học sinh trong việc học bài, ghi nhớ bài cũ. 
Nhằm giúp các em có thể ghi nhớ bài một cách nhanh nhất, có hiệu quả nhất; Đồng 
thời hình thành cho các em thói quen tư duy logic, tránh học “vẹt”, học “ thuội”, 
qua đó, các em có thể tái hiện, vận dụng kiến thức một cách có hệ thống, đầy đủ, 
chính xác, tạo cho các em có cảm giác hứng thú hơn đối với việc học môn GDCD. 
Đó là lý do tôi chọn viết đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “ Sử dụng hình ảnh trực 
quan đơn giản trong giảng dạy một số bài GDCD lớp 12”. 
II. MỤC ĐÍCH, PHẠM VI NGHIÊN CỨU: 
1. Mục đích: Nhằm góp phần giúp các em hình thành thói quen tư duy logic, ghi 
nhớ kiến thức bài học một cách nhanh nhất, có hệ thống, đầy đủ nhất, nhằm 
nâng cao hiệu quả của bài học GDCD. 
2. Phạm vi nghiên cứu đề tài: Chỉ giới hạn trong một số bài GDCD 12 vì bản 
thân đang giảng dạy khối 12 và đã thử nghiệm thành công khi áp dụng 
phương pháp này 
B/ NỘI DUNG 
1. Cơ sở lý luận: 
 Hình ảnh trực quan đơn giản là những hình ảnh có thể trình bày ngay, trình 
bày nhanh trong quá trình giảng dạy. Hình ảnh trực quan đơn giản có thể được vẽ 
nhanh trên bảng bằng phấn màu hoặc phấn trắng, hoặc có thể vẽ trước trên giấy khổ 
lớn và được sử dụng khi giảng bài. 
Hình ảnh trực quan đơn giản có liên quan đến việc làm rõ bản chất của pháp 
luật, mối quan hệ giữa pháp luật với các yếu tố khác, hoặc để làm rõ nội dung của 
một số quyền được pháp luật quy định. Đó có thể là một sơ đồ hoặc một bảng tóm 
tắt đơn giản. 
 Sử dụng hình ảnh trực quan đơn giản cho phép nâng cao hiệu quả bài dạy học 
mà không cần phải tốn nhiều tiền để chuẩn bị đồ dùng dạy học, nhưng đòi hỏi giáo 
viên phải chịu khó tìm tòi để đưa ra được những hình ảnh trực quan đơn giản hiệu 
quả nhất. 
2. Cơ sở thực tiễn: 
 Sau hai năm đổi mới chương trình sách giáo khoa, gắn liền với đổi mới 
phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của học 
sinh, cùng với việc kết hợp các phương pháp dạy học như: Đàm thoại, nêu vấn đề, 
thảo luận nhóm, phương pháp tình huống,tôi cũng đã đưa vào sử dụng một số 
hình ảnh trực quan đơn giản. 
 Sử dụng hình ảnh trực quan đơn giản giúp học sinh dễ hiểu, dễ nhớ bài, sáng 
tỏ được bản chất pháp luật, khắc sâu được kiến thức của các quyền cơ bản, giúp học 
sinh củng cố bài học, học bài, làm bài tập và vận dụng kiến thức tốt hơn. 
 Cụ thể: 
 - Bằng một sơ đồ đơn giản có thể cho học sinh thấy được mối quan hệ giữa 
pháp luật và đạo đức, hoặc mối quan hệ giữa pháp luật và kinh tế. 
 - Bằng một bảng tóm tắt đơn giản có thể giúp học sinh nắm được nội dung 
của một số quyền của công dân.. 
 - Có thể sử dụng hình thức trực quan đơn giản để hướng dẫn cho học sinh 
làm bài tập. ( Hướng dẫn hoàn thành nội dung bài tập theo mẫu tóm tắt có sẵn ở 
bảng hệ thống). 
VÍ DỤ: 
*Ví dụ 1: Bằng một sơ đồ đơn giản có thể cho học sinh thấy được mối quan hệ 
giữa pháp luật và đạo đức, hoặc mối quan hệ giữa pháp luật và kinh tế. 
Bài 1- PHÁP LUẬT VÀ ĐỜI SỐNG 
Tiết PPCT: 2 
Nội dung tiết 2: 
II. Bản chất của pháp luật: 
 1. Bản chất giai cấp của pháp luật: Không áp dụng. 
 2. Bản chất xã hội của pháp luật: Sử dụng hình ảnh trực quan đơn giản. 
 Cách thực hiện: 
 Giáo viên có thể sử dụng hệ thống câu hỏi: 
1) Vì sao pháp luật lại quy định bắt buộc đội mũ bảo hiểm đối với người ngồi 
trên mô tô, xe máy? ( Đặt câu hỏi tương tự với một số quy định luật khác) 
2) Dựa vào đâu để Nhà nước ban hành các quy phạm pháp luật? ( Pháp luật bắt 
nguồn từ đâu?) 
3) Những quy định của pháp luật nhằm tác động vào đâu? 
4) Có phải tất cả các quy định của pháp luật đều tác động tích cực đến đời sống 
xã hội? Tại sao? 
 Trong quá trình học sinh trả lời, giáo viên(GV) ghi nhận, thể hiện ý kiến của học 
sinh (HS) bằng cách hệ thống thành sơ đồ. 
Cụ thể: 
HS trả lời câu 2), GV ghi nhận: Xây dựng 
HS trả lời câu 3), GV ghi nhận: Xây dựng 
 Tác động 
HS trả lời câu 4), GV ghi nhận: 
 Xây dựng 
 Tiêu Tích 
Thực tiễn 
xã hội 
Pháp luật 
Thực tiễn 
xã hội 
Pháp luật 
Thực tiễn 
xã hội 
Pháp luật 
 cực cực 
 Tác động 
Trên cơ sở sơ đồ GV mời một HS trả lời tại sao nói pháp luật mang bản chất xã hội? 
HS dựa vào sơ đồ, kết luận: Pháp luật mang bản chất xã hội vì: 
- Các quy phạm pháp luật bắt nguồn từ thực tiễn đời sống xã hội; 
- Các quy phạm pháp luật được thực hiện trong thực tiễn đời sống xã 
hội vì sự phát triển của xã hội. 
- Sự tác động của pháp luật đối với đời sống xã hội diễn ra theo hai 
hướng: tích cực (nếu phù hợp), tiêu cực ( nếu không phù hợp). 
HS chỉ cần vẽ sơ đồ vào vở. 
III. Mối quan hệ giữa pháp luật với kinh tế, chính trị, đạo đức: 
1. Quan hệ giữa pháp luật với kinh tế: Sử dụng hình ảnh trực quan đơn giản. 
 GV giảng: Mối quan hệ giữa pháp luật và kinh tế là mối quan hệ biện chứng, hai 
chiều, xâm nhập vào nhau, tác động lẫn nhau, cùng thúc đẩy nhau phát triển. Nhưng 
trước hết, pháp luật phụ thuộc vào kinh tế. 
Ví dụ: Trong nền kinh tế thị trường, quan hệ giữa các chủ thể kinh tế là quan hệ 
bình đẳng, tự thỏa thuận thì nội dung của pháp luật cũng phải thể hiện nguyên tắc 
bình đẳng, tự thỏa thuận của các chủ thể, không được quan hệ theo quan hệ hành 
chính, mệnh lệnh. 
Thể hiện bằng sơ đồ: 
 Quy định Phù hợp Thúc đẩy kinh tế phát triển 
 Pháp luật Kinh tế 
 Tác động Không phù hợp Kìm hãm kinh tế phát triển 
Nội dung giảng: 
- Các quan hệ kinh tế quyết định nội dung của pháp luật, sự thay đổi các 
quan hệ kinh tế sớm hay muộn cũng sẽ dẫn đến sự thay đổi nội dung 
của pháp luật; 
- Pháp luật lại tác động ngược trở lại đối với kinh tế, có thể theo hướng 
tích cực hoặc tiêu cực. Nếu pháp luật có nội dung tiến bộ, được xây 
dựng phù hợp với các quy luật kinh tế, phản ánh đúng trình độ phát 
triển của kinh tế thì nó có tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế, 
kích thích kinh tế phát triển; Ngược lại, nếu pháp luật có nội dung lạc 
hậu, không phù hợp với các quy luật kinh tế thì nó sẽ kìm hãm sự phát 
triển của kinh tế. 
HS chỉ cần vẽ sơ đồ vào vở ghi bài. 
Giáo viên lấy ví dụ minh họa, giúp HS nắm kỹ bài hơn. 
2. Quan hệ giữa pháp luật với kinh tế: Không áp dụng 
3. Quan hệ giữa pháp luật với đạo đức: Sử dụng hình ảnh trực quan đơn giản 
 Nội dung: Trong quá trình xây dựng hệ thống pháp luật, Nhà nước luôn cố 
gắng chuyển những quy phạm đạo đức có tính phổ biến, phù hợp với sự phát triển 
và tiến bộ xã hội thành các quy phạm pháp luật. Làm cho các quy phạm đạo đức ấy 
trở thành các quy phạm pháp luật. 
 Cách thực hiện: GV hướng dẫn HS thực hiện tuần tự các bước sau: 
1) GV sử dụng phương pháp động não: Cho hai dãy HS lên ghi ở hai phần 
bảng. 
* Phần bảng 1- dãy 1: Nêu các quy tắc xử sự của pháp luật mà thường 
ngày chúng ta phải thực hiện? 
 * Phần bảng 2- dãy 2: Nêu các quy tắc xử sự của đạo đức mà thường ngày 
chúng ta phải thực hiện? 
2) GV cho cả lớp nhận xét các câu trả lời ở hai phần bảng. 
3) GV nhấn mạnh ở những quy tắc vừa là đạo đức, vừa là pháp luật. Giải 
thích làm rõ. 
4) GV đặt câu hỏi: Theo các em, giữa pháp luật và đạo đức có mối quan hệ 
như thế nào? 
5) HS trả lời. 
6) GV hỏi: Nếu sử dụng hình vẽ để mô tả mối quan hệ giữa pháp luật và đạo 
đức, em sẽ mô tả như thế nào? 
7) HS sẽ thể hiện được bằng sơ đồ sau: 
Với việc sử dụng hình ảnh trực quan đơn giản, hiệu quả của bài dạy được nâng cao 
rõ rệt, học sinh hứng thú với bài giảng hơn, các em nắm vững kiến thức dễ dàng 
hơn. 
Đạo 
đức 
 Pháp 
 luật 
*Ví dụ 2: Bằng một bảng tóm tắt đơn giản có thể giúp học sinh nắm được nội 
dung của một số quyền của công dân.. 
Bài 8- PHÁP LUẬT VỚI SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CÔNG DÂN. 
Tiết PPCT:24 
I. Quyền học tập, sáng tạo và phát triển của công dân: 
 1. Quyền học tập của công dân:Sử dụng hình ảnh trực quan đơn giản. 
 Cách thực hiện: 
 GV chuẩn bị bảng hệ thống kiến thức từ trước. 
 GV: Tổ chức học sinh thảo luận nhóm. Hướng dẫn HS sử dụng tài liệu tham 
khảo trong quá trình thảo luận. 
 Chia lớp thành 4 nhóm. Nội dung thảo luận: 
 Nhóm 1: Em hiểu thế nào là quyền học không hạn chế? Văn bản pháp luật nào 
quy định quyền này đối với mọi công dân? 
 Nhóm 2: Em hiểu thế nào là quyền học bất cứ ngành nghề nào? Văn bản pháp 
luật nào quy định quyền này đối với mọi công dân? 
 Nhóm 3: Em hiểu thế nào là quyền học thường xuyên, học suốt đời ? Văn bản 
pháp luật nào quy đị