SKKN Phương pháp giảng dạy nội dung các mạch điện tử cơ bản thuộc chương trình Công nghệ Lớp 12

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LÀO CAI 
TRƯỜNG THPT SỐ 2 BẢO THẮNG 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY NỘI DUNG CÁC 
MẠCH ĐIỆN TỬ CƠ BẢN THUỘC CHƯƠNG 
TRÌNH CÔNG NGHỆ LỚP 12 
Mục lục 
---------- 
Phần I. Khái quát về đề tài.......................................................................................2 
 I.1. Lý do chọn đề tài....................................................................................2 
 I.2. Mục đích của đề tài................................................................................2 
 I.3. Đối tượng nghiên cứu của đề tài...........................................................3 
 I.4. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài............................................................3 
 I.5. Phương pháp nghiên cứu đề tài.............................................................3 
 I.6. Thời gian nghiờn cứu..............................................................................3 
Phần II. Nội dung của đề tài....................................................................................4 
 II.1. Vấn đề cơ bản để có thể dạy tốt một số mạch điện tử cơ bản trong 
chương trình Công nghệ lớp 12...............................................................................4 
II.2. Cấu trúc nội dung chương II: Một số mạch điện tử cơ bản.........................5 
 II.3. Giáo án giảng dạy.................................................................................5 
 Tiết 7: Khái niệm về mạch điện tử - Chỉnh lưu - Nguồn một chiều....6 
 Tiết 8: Mạch khuếch đại - Mạch tạo xung.............................................8 
Phần III. Kết luận và kiến nghị.............................................................................12 
 III.1. Kết luận.............................................................................................12 
 III.2. Kiến nghị...........................................................................................12 
Tài liệu tham khảo.................................................................................................13 
 Phần I. Khái quát về đề tài 
I.1. Lý do chọn đề tài: 
 Tiếp theo đề tài“ Phương pháp giảng dạy nội dung linh kiện bán“ thuộc chương 
trình môn Công nghệ 12 mà tôi đó nghiờn cứu năm học 2009 - 2010, năm học này 
tôi tiếp tục lựa chọn lĩnh vực kỹ thuật điện tử để nghiên cứu, viết đề tài SKKN về 
phương pháp giảng dạy một số mạch điện tử cơ bản với hy vọng tổng kết, khái quát 
được phương pháp giảng dạy nội dung KTĐT lớp 12 đạt hiệu quả cao, có thể áp 
dụng được trong trường THPT số 1 Bảo Thắng 
 Nước ta đã và đang hội nhập sâu, rộng với quốc tế. Hơn bao giờ hết, chúng ta 
cần một đội ngũ trí thức và công nhân lành nghề đáp ứng công cuộc đổi mới đất 
nước. Theo chủ trương của Đảng và Nhà nước ta, đến năm 2020 cơ bản nước ta là 
một nước công nghiệp. Vì vậy trang bị cho các em HS lớp 12 trước khi rời ghế nhà 
trường những kiến thức cơ bản về kỹ thuật để các em có định hướng chọn ngành 
nghề và tiếp tục học trong các trường kỹ thuật là điều hết sức cần thiết 
 Nội dung Kỹ thuật điện tử thuộc chương trình Công nghệ lớp 12 giúp các em 
hiểu biết thông thường về lĩnh vực điện tử, làm cơ sở để các em áp dụng vào cuộc 
sống của bản thân và cộng đồng hoặc học tiếp các chuyên ngành kỹ thuật sau này. 
Kỹ thuật điện tử là ngành kỹ thuật ứng dụng những quy luật tương tác giữa các hạt 
điện tử ( êlêctron) với các trường điện từ và các chất, quy luật của dòng điện tử trong 
mạch điện để chế tạo các thiết bị điện tử và hệ thống điện tử dùng trong sản xuất và 
đời sống. 
 Xuyên suốt nội dung kỹ thuật điện tử là kiến thức về linh kiện bán dẫn. Nội 
dung dòng điện trong chất bán dẫn các em đã được học trong chương trình Vật lí lớp 
11. Tiếp theo đề tài “ Phương pháp giảng dạy nội dung linh kiện bán dẫn trong 
chương trình Công nghệ 12” mà tôi đã thực hiện năm học trước, tôi đã không ngừng 
nghiên cứu, đúc rút kinh nghiệm để đổi mới phương pháp giảng dạy phân môn Kỹ 
thuật điện tử trong chương trình môn học Công nghệ lớp 12. 
 Với kiến thức về các linh kiện điện tử mà các em đã nắm vững sau khi học 
chương I, các em đã hiểu về đặc điểm cấu tạo và nguyên lí làm việc của các linh kiện 
đó. Từ đó các em sẽ rất dễ tiếp thu kiến thức về các mạch điện tử đơn giản thường 
gặp trong thực tế. Trong chương II các em sẽ được vận dụng một cách lôgic kiến 
thức chương I để tìm hiểu các mạch điện tử đơn giản đó là các mạch chỉnh lưu, mạch 
nguồn một chiều, mạch khuếch đại đảo dùng vi mạch thuật toán và mạch tạo xung đa 
hài tự dao động 
 Qua quá trình giảng dạy tôi thấy khi các em đã hiểu về mạch điện sẽ có những 
em rất thích khám phá, tìm hiểu thực tế như muốn được hành nghề luôn. Về nhà có 
những em đã tự tháo các thiết bị ra để tìm hiểu về các mạch. Với tham vọng tôi sẽ có 
một bộ SKKN về PP giảng dạy phân môn Kỹ thuật điện tử trong chương trình Công 
 nghệ phổ thông, năm học 2011 - 2012 tôi tiếp tục thực hiện ý tưởng đó. Trong năm 
học này tôi lựa chọn đề tài sáng kiến, kinh nghiệm “ Phương pháp giảng dạy nội 
dung các mạch điện tử cơ bản thuộc chương trình Công nghệ lớp 12” 
 I.2. Mục đích của đề tài: 
 Tìm ra phương pháp giảng dạy hiệu quả nhất để đạt được mục tiêu về kiến 
thức, về thái độ học tập và hình thành kỹ năng cho HS qua việc học phần “ Các mạch 
điện tử cơ bản” trong chương trình Công nghệ lớp 12 
 I.3. Đối tượng nghiên cứu của đề tài 
 Với giới hạn nội dung của đề tài, tôi chỉ nghiên cứu các quá trình tư duy nhận 
thức của học sinh và đưa ra phương pháp, những hướng dẫn cụ thể trong giảng dạy 
nội dung “ Các mạch điện tử cơ bản” thuộc chương trình Công nghệ 12 
 I.4. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài: 
 Nghiên cứu mối liên hệ giữa Vật lí và Kỹ thuật, đặc biệt là khơi dậy sự ham mê 
tìm hiểu của tuổi học trò để hướng các em vào bài giảng, tiếp thu kiến thức tốt nhất 
và có thể áp dụng vào trong thực tế qua các tiết học bài 7 và bài 8: Các mạch điện tử 
cơ bản 
 I.5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài: 
 - Khảo sát khả năng, tâm lí của học sinh khi học tập môn học nói chung và nội 
dung kỹ thuật điện tử nói riêng 
 - Tìm hiểu điều kiện cơ sở vật chất và phương tiện kỹ thuật đáp ứng nhu cầu 
giảng dạy bộ môn của nhà trường 
 - Thu thập tài liệu tham khảo và nghiên cứu tài liệu có liên quan đến đề tài 
 - Trao đổi ý kiến với các đồng nghiệp để viết đề tài 
 I.6. Thời gian nghiờn cứu: 
 - Từ đầu 9 năm 2011 đến hết tháng 11 năm 2011 
Phần II. Nội dung của đề tài 
 II.1. Vấn đề cơ bản để có thể dạy tốt về các mạch điện tử cơ bản trong 
chương trình Công nghệ lớp 12 
 * Thực trạng của việc truyền đạt cả thầy và tiếp thu của trũ về kiến thức 
một số mạch điện tử cơ bản thuộc chương trỡnh mụn Cụng nghệ lớp 12 
 Kiến thức kỹ thuật điện tử nói chung và các mạch điện tử nói riêng là phần kiến 
thức khó không chỉ đối với môn Công nghệ mà khó cả đối với môn Vật lí. Bởi muốn 
nắm vững nguyên lí của từng linh kiện bán dẫn, cả thầy và trũ phải nắm vững bản 
chất dũng điện trong chất bán dẫn. Nội dung kiến thức về dũng điện trong chất bán 
dẫn được học trong chương trỡnh Vật lớ 11. Đây là phần kiến thức ít được học sinh 
quan tâm vỡ kiến thức phần này ớt cú bài tập tớnh toỏn và cũng ớt gặp trong cỏc đề 
thi. Lên lớp 12 học sinh lại quên đi nhiều, vỡ vậy nếu khụng cú kỹ thuật truyền đạt 
liên môn một cách tinh giản, gọn nhẹ thỡ hoặc là học sinh khụng hiểu gỡ sau tiết 
giảng ngoài sự kể lại bài cdo thầy độc diễn hoặc là học sinh sẽ thấy ngấy ngán vỡ 
quỏ tải do thầy lo sợ học sinh khụng cú cơ sở kiến thức tiếp thu bài 
 Vậy vấn đề cơ bản là gỡ ? 
 * Về kiến thức: 
 Để giảng cho học sinh dễ hiểu và có kiến thức cơ sở vững chắc giáo viên cần 
nghiên cứu, nắm vững bản chất dòng điện trong chất bán dẫn; sự tạo thành điện 
trường riêng lớp tiếp giáp P - N; đường đặc tính vôn - ampe của các linh kiện bán 
dẫn; nguyên lí làm việc của điôt, các loại tranzito. 
 Do điều kiện thời lượng của môn học dành cho nội dung lí thuyết của chương 
này rất ngắn nên giáo viên cần có cách nào đó giúp học sinh nắm được một cách dễ 
dàng về nguyên lí của điốt và các loại tranzito. Ngoài ra giáo viên cần củng cố và 
khắc sâu kiến thức vật lí các em đã học đó là: Dòng điện chỉ đi từ miền P sang miền 
N. Vì vậy tiếp giáp P - N chỉ phân cực thuận khi miền P phải được kích điện thế 
dương so với miền N( Dĩ nhiên UPN phải đủ để mở cửa lớp tiếp giáp). 
 - Đối với điôt tiếp mặt chỉ thông khi UAK > 0 và khoá khi UAK < 0 
 - Đối với tranzito điều kiện để tranzito làm việc là tiếp giáp emitơ- bazơ ( Tiếp 
giáp emitơ- J1) phải phân cực thuận và tiếp giáp colectơ- bazơ ( Tiếp giáp côlêctơ-
bazơ- J2) phải phân cực ngược. Nói một cách khác, hai nguồn nuôi U1 và U2 phải mắc 
sao cho dòng Ib phải đi vào cực bazơ đối với tranzito NPN và từ cực bazơ đi ra đối 
với tranzito PNP. Dòng Ib được hiểu như có tác dụng mồi để có dòng Ic từ emitơ sang 
colectơ. ( Phần nguyên lí tranzito được học ở vật lí 11, trong chương trình Công nghệ 
được đề cập ở phần thông tin bổ sung nhưng GV phải dành thời lượng nhất định để 
giải thích hoạt động của tranzito, không kiểm tra học sinh học phần này ) 
 * Về phương tiện giảng dạy: 
 Để giảng dạy đạt hiệu quả cao và đảm bảo giảm tải cho học sinh khi tiếp thu bài 
về các mạch điện tử, phương tiện dạy học tốt nhất đó là phương tiện trỡnh chiếu, mụ 
phỏng. Nếu thiếu phương tiện trỡnh chiếu, mụ phỏng thỡ học sinh sẽ khó khăn khi 
tỡm hiểu hoạt động của của mạch điện, GV phải khai thác nhiều đến kiến thức vật lí 
thỡ HS mới cú thể hiểu bài, dẫn đến quá tải cho học sinh 
 II.2. Cấu trúc nội dung chương II: Các mạch điện tử cơ bản ( SGK Công 
nghệ lớp 12) 
- Lí thuyết: ( 3 tiết) 
 Học sinh được tìm hiểu về các cách chỉnh lưu dòng xoay chiều thành dòng 
một chiều; Tìm hiểu về cấu tạo và nguyên lí mạch nguồn một chiều thực tế; Tìm hiểu 
về mạch khuếch đại đảo dùng vi mạch thuật toán ( Vi mạch khuếch đại thuật toán là 
vi mạch điển hình ứng dụng các linh kiện bán dẫn được tổ hợp trên một đơn vị diện 
tích nhỏ. IC này đã được