SKKN Phòng chống tác hại thuốc lá trong trường học thông qua giảng dạy bộ môn Sinh học ở Trường THPT

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
PHÒNG CHỐNG TÁC HẠI THUỐC LÁ 
TRONG TRƯỜNG HỌC THÔNG QUA 
GIẢNG DẠY BỘ MÔN SINH HỌC Ở 
TRƯỜNG THPT 
 MỤC LỤC 
ĐỀ MỤC Trang 
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI.................................................................................................2
II. THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ 
TÀI......................................................................................................................................2 
 1. Thuận lợi.......................................................................................................................2 
 2. Khó khăn......................................................................................................................2 
III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI....................................................................................................3 
 A. Cơ sở lí luận.................................................................................................................3 
 B. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài..........................................3 
 1. Những nội dung kiến thức có liên quan đến tác hại thuốc lá................................3 
 2. Một số giải pháp để giáo dục cho học sinh THPT trong việc phòng chống tác 
hại thuốc lá.........................................................................................................................8 
 2.1. Giáo dục cho học sinh thông qua các bài giảng có nội dung kiến thức liên 
quan ...................................................................................................................................8 
 2.2. Giáo dục cho học sinh thông qua cuộc thi tìm hiểu tác hại thuốc lá..............14 
IV. KẾT QUẢ...................................................................................................................15 
V . BÀI HỌC KINH NGHIỆM......................................................................................15 
VI. KẾT LUẬN ...............................................................................................................16 
VII. ĐỀ NGHỊ .................................................................................................................16 
VIII. TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................16
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: 
 Ai cũng biết hút thuốc lá có hại cho sức khỏe, là nguyên nhân gây nhiều loại bệnh 
và làm tăng tỉ lệ tử vong. Tuy nhiên, tỉ lệ người hút thuốc lá đang có xu hướng tăng lên 
đặc biệt ở các nước đang phát triển. Việt Nam hiện nay đang là một trong những quốc gia 
có tỉ lệ hút thuốc lá cao nhất trong khu vực và trên thế giới. Có nhiều nguyên nhân khác 
nhau nhưng đa số là do sự hiểu biết một cách cụ thể về tác hại của khói thuốc còn hạn 
chế, kiến thức chưa đầy đủ, chính vì thế căn bệnh “ nghiện” thuốc lá, thuốc lào đang lây 
lan ngày càng nhiều trong giới trẻ. Tỉ lệ thanh thiếu niên hút thuốc có xu hướng gia tăng 
trong những năm gần đây, trong đó có nhiều em vẫn còn học ở bậc THPT. 
 Trong khi nhà nước ta đang thực hiện các biện pháp để giảm tỉ lệ người hút thuốc lá 
thì việc tích hợp nội dung phòng chống tác hại thuốc lá vào một số môn học là rất quan 
trọng. Việc làm này nhằm cung cấp cho học sinh kiến thức toàn diện và kĩ năng sống cần 
thiết, góp phần xây dựng một môi trường học đường là một môi trường “ không khói 
thuốc”. Trên tinh thần đó tôi đã mạnh dạn đưa ra đề tài “ Phòng chống tác hại thuốc lá 
trong trường học thông qua giảng dạy bộ môn sinh học ở trường THPT” 
II. THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI: 
1. Thuận lợi: Khi thực hiện đề tài tôi gặp những thuận lợi sau: 
 - Bộ môn sinh học là môn có những nội dung kiến thức liên quan đến giáo dục phòng 
chống tác hại thuốc lá. 
 - Các em học sinh THPT phần lớn là chưa hút thuốc lá hoặc chỉ mới bắt đầu hút thuốc 
lá nên việc giáo dục dễ đạt hiệu quả. 
 - Trường có hệ thống máy vi tính nối mạng internet tạo điều kiện thuận lợi cho giáo 
viên tìm kiếm các thông tin mới nhất về tác hại thuốc lá cũng như các biện pháp phòng 
chống. 
 - Vấn đề phòng chống tác hại thuốc lá hiện nay đang là vấn đề rất được xã hội quan tâm 
đặc biệt công tác giáo dục phòng chống tác hại thuốc lá trong trường học hiện nay đang 
là một trong những mục tiêu mà Bộ giáo dục hướng tới. 
 - Được sự ủng hộ nhiệt tình từ Ban giám hiệu nhà trường, BCH Đoàn trường, BCH 
Công đoàn, đặc biệt là sự giúp đỡ của các giáo viên trong tổ. 
2. Khó khăn: Bên cạnh những thuận lợi trên tôi cũng gặp những khó khăn nhất định đó 
là: 
 - Một số giáo viên vẫn còn hút thuốc lá ở trường vô tình đã tạo điều kiện cho các em có 
suy nghĩ sai lệch về việc hút thuốc lá. Mặt khác, các em học sinh THPT đang ở độ tuổi 
rất thích tìm tòi, khám phá, muốn khẳng định mình nhưng các em lại chưa hiểu hết tác 
hại của thuốc lá nên dễ dàng bắt chước theo. 
 - Thời lượng chương trình dành cho phần giáo dục tác hại thuốc lá chưa nhiều nên khó 
khăn trong việc tuyên truyền những tác hại của thuốc lá đến học sinh. 
 - Công tác quản lí việc kinh doanh thuốc lá ở nước ta chưa chặt chẽ cho nên việc kinh 
doanh thuốc lá diễn ra ở mọi nơi, các em học sinh có thể dễ dàng mua thuốc lá ở mọi nơi, 
mọi lúc. 
III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI: 
 A. Cơ sở lí luận: 
 - Theo thống kê của tổ chức y tế thế giới (WTO), hiện nay trên toàn thế giới có 1,1 tỉ 
người hút thuốc lá thường xuyên và hàng năm có hơn 3 triệu người chết vì các căn bệnh 
do thuốc lá gây ra. Nhưng không chỉ riêng người hút thuốc lá bị ảnh hưởng độc hại của 
khói thuốc mà cả người thân xung quanh họ cũng bị ảnh hưởng theo. Hàm lượng các chất 
độc trong dòng khói tỏa ra từ đầu điếu thuốc lá đang cháy rất cao, cao gấp 30 lần so với 
dòng khói chính do người hút hít vào. 
 - Qua nghiên cứu khảo nghiệm, các nhà khoa học đã có những kết luận: cứ hút một 
điếu thuốc lá là tự mình hủy hoại đi 5 phút cuộc đời. Tuổi thọ trung bình của người hút 
thuốc lá ngắn hơn người không hút thuốc lá từ 5 đến 8 năm. Hút thuốc lá làm tăng tỷ lệ tử 
vong 30%-80%, chủ yếu là bệnh ung thư phổi mãn tính và bệnh tim mạch. Nguy cơ tử 
vong còn phụ thuộc vào thời điểm bắt đầu hút thuốc (hút thuốc lá càng sớm, càng nhiều, 
thời gian càng dài thì nguy cơ càng cao). 
 - Đặc biệt, WTO ước tính, nếu không có các biện pháp mạnh mẽ và kịp thời, mỗi 
năm kể từ 2020 sẽ có 8,4 triệu người chết do thuốc lá và 70% nạn nhân ấy ở các nước 
đang phát triển. Số người chết do thuốc lá sẽ tăng lên khoảng 10 triệu người hàng năm kể 
từ năm 2030. 
 - Ở Việt Nam, theo điều tra y tế quốc gia do Bộ Y tế tiến hành, Việt Nam có tỷ lệ 
người hút thuốc lá vào loại cao nhất thế giới, trong đó có khoảng 56% nam giới ở Việt 
Nam hút thuốc, đó là chưa kể một lượng lớn nam giới hút thuốc lào. Tỷ lệ hút thuốc lá ở 
nữ giới là 1,8% .Đặc biệt tỷ lệ hút thuốc trong những người trẻ tuổi chiếm 31,6% trong 
nhóm tuổi từ 15-24. 
 - Theo Chương trình Phòng chống tác hại thuốc lá Quốc gia (Vinacosh – Bộ Y tế), 
hiện trung bình mỗi ngày ở Việt Nam có 100 người chết vì các bệnh liên quan tới thuốc 
lá, nhiều hơn con số tử vong do tai nạn giao thông đường bộ. Trung bình một năm, Việt 
Nam có khoảng 40.000 người chết vì các bệnh liên quan tới thuốc lá, cao hơn tổng số 
người chết vì tai nạn giao thông và HIV/AIDS. 
 - Như vậy việc phòng chống tác hại thuốc lá nói chung và công tác giáo dục phòng 
chống tác hại thuốc lá trong trường học nói riêng là vấn đề cần thiết và cấp bách. Qua 
việc giáo dục nhằm phân tích cho các em thấy được những tác hại nghiêm trọng của việc 
hút thuốc lá đối với sức khỏe, từ đó hiểu được vì sao không nên hút thuốc lá. Đây là việc 
làm cần thiết bên cạnh việc giảng dạy văn hóa để góp phần xây dựng một môi trường 
“không khói thuốc”. 
B. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài: 
 1. Những nội dung kiến thức có liên quan đến tác hại thuốc lá: 
 1.1. Thuốc lá là gì? 
 - Thuốc lá là loại thuốc kích thích làm từ là cây thuốc lá. Đây là loại cây có độc, nhất 
là những lá già, có hàm lượng Nicitin cao. Trên thực tế đã có trường hợp người lớn chết 
do dùng khoảng 15-20g thuốc lá dưới dạng thuốc nước để thụt tháo đại trực tràng. Trẻ em 
chỉ cần uống 1 vài gram sẽ tử vong. 
 - Người ta thường sử dụng thuốc lá theo cách đốt lên để hít khói thuốc vào người. 
 - Các loại thuốc lá thuờng dùng là : thuốc lá có đầu lọc, thuốc lá không có đầu lọc, 
thuốc lào, xì gà. 
 1.2. Tại sao người ta lại nghiện hút thuốc lá? 
- Chỉ cần vài giây sau khi rít một hơi thuốc lá vào phổi, chúng ta sẽ cảm nhận 
được những kích thích của chất Nicotine lên hệ thần kinh trung ương và lên toàn cơ thể. 
Một số vùng có những thụ thể tiếp nhận Nicotine ở não, cho nên khi hút thuốc lá, người 
hút có thể thấy trí óc sáng suốt và làm việc có hiệu quả hoặc trong những lúc căng thẳng, 
lo âu, thuốc lá có thể làm cho người hút cảm thấy thư giãn và bình tĩnh hơn. Nicotine tác 
động làm tăng tiết các chất dẫn truyền thần kinh trung gian và các nội tiết tố tham dự vào 
chức năng kháng lại các stress của cơ thể. Những chất này làm cho người hút thuốc lá 
cảm thấy bình tỉnh, tự tin, bớt lo âu và có sức để làm việc nhiều hơn. 
- Tuy nhiên trên thực tế nếu chúng ta càng hút nhiều, cơ thể bị kích thích tiết các 
chất nội tiết tố liên tục cho đến khi các chất này bị cạn kiệt, lúc ấy thay vì có cảm giác 
sảng khoái, người bệnh lại thấy mệt mỏi hơn, khó tập trung tư tưởng, cáu gắt và suy sụp 
tinh thần mau chóng. Tiếc rằng phần lớn những người nghiện thuốc lá lại không biết 
được vấn đề này, khi họ hút thuốc mà không thấy sảng khoái thì lại có khuynh hướng 
tăng liều, nên càng lúc càng nghiện nặng hơn và phải gánh chịu những hậu quả rất tồi tệ. 
 1.3 Thành phần, độc tính của thuốc lá: 
Trong khói thuốc lá chứa hơn 4000 loại hoá chất. Trong đó có hơn 200 loại có 
hại cho sức khoẻ, bao gồm chất gây nghiện và các chất gây độc. Người ta chia ra 4 nhóm 
chính: 
 1.3.1. Nicotine: là một chất không màu, chuyển thành màu nâu khi cháy và