SKKN Nâng cao hiệu quả sử dụng các phương tiện dạy học trong đổi mới phương pháp dạy học môn Âm nhạc

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG CÁC PHƯƠNG 
TIỆN DẠY HỌC TRONG ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP 
DẠY HỌC MÔN ÂM NHẠC 
A. PHẦN MỞ ĐẦU 
Đổi mới phương pháp dạy học hiện nay không còn là một phong trào 
mang tính kêu gọi nữa mà nó đã thực sự trở thành một vấn đề mang tính chất chủ 
đạo trong hoạt động dạy và học nếu không muốn nói nó có tính quyết định đến sự 
thành bại của giờ dạy. 
Phương pháp dạy học bao gồm phương pháp dạy và học, hai phương pháp 
này không tồn tại độc lập, tách rời nhau mà nó có liên quan và phụ thuộc nhau. 
Với đặc trưng của bộ môn Âm nhạc cấp THCS thì việc đổi mới phương 
pháp dạy bằng việc kết hợp sử dụng các phương tiện, thiết bị hỗ trợ công tác dạy 
và học càng trở nên cần thiết và có ý nghĩa, phù hợp với đặc trưng bộ môn, thu 
hút được sự quan tâm của học sinh. 
Qua việc giảng dạy môn Âm nhạc nhiều năm, thực tế đã chứng minh là 
chất lượng các giờ học Âm nhạc có sử dụng các phương tiện đều đem lại hiệu 
quả rất cao. Sự hứng thú trong học tập của học sinh thể hiện rất rõ nét, người giáo 
viên có nhiều cơ hội để nâng cao và mở rộng lượng kiến thức cần cung cấp cho 
học sinh... Với việc sử dụng các phương tiện vào trong giảng dạy bộ môn Âm 
nhạc cấp THCS, mỗi tiết dạy giờ đây đã có được sự thu hút thực sự từ học sinh, 
tiết học đã trở nên sinh động hơn, nhiều màu sắc hơn và mang tính trực quan hơn. 
Các em được học hát, được nghe nhạc, được xem video minh họa, được hướng 
dẫn đọc nhạc và nghe đọc mẫu từ các phần mềm chuyên dụng của giáo viên 
giảng dạy mà không cần phải đi đâu xa, mọi thông tin hình ảnh của các nhạc sĩ, 
các bài hát minh họa đã rõ ràng hơn, đẹp hơn, thay thế toàn bộ cho những tranh 
ảnh bằng giấy để lâu ngày bị rách, ố màu, cong queo tạo cảm giác mất mĩ 
quanVề phía giáo viên: đã thật sự chủ động trong các tiết dạy bằng việc tiết 
kiệm được nhiều thời gian hơn trong các thao tác: treo tranh, ảnh, đàn, đọc nhạc.. 
và trong các phân môn dạy Âm nhạc cụ thể, thêm vào đó hiểu biết về việc ứng 
dụng CNTT vào bài giảng của giáo viên được nâng tầm rõ rệt tạo thành kỹ năng, 
kỹ xảo. 
Là giáo viên bộ môn Âm nhạc, cùng với sự hỗ trợ của các phương tiện dạy 
học mang tính công nghệ, tôi đã tích cực sử dụng , nghiên cứu, tìm tòi và đưa vào 
áp dụng trong các tiết dạy từ nhiều năm trở lại đây và đã đạt được những kết quả 
khá cao. 
Chính vì điều đó nên tôi đã chọn đề tài này nhằm bày tỏ những kinh 
nghiệm trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng các phương tiện trong đổi mới 
phương pháp dạy học môn Âm nhạc. 
B . PHẦN NỘI DUNG 
I. Cơ sở lí luận: 
Trên lĩnh vực giáo dục, đổi mới phương pháp dạy học là một vấn đề đã được 
đề cập và được bàn luận rất sôi nổi từ nhiều thập kỉ qua. Những năm gần đây, 
định hướng đổi mới phương pháp dạy học đã được thống nhất theo tư tưởng tích 
cực hóa hoạt động học tập của học sinh dưới sự tổ chức hướng dẫn của giáo viên, 
giáo viên là người chỉ đạo tổ chức các hoạt động để giúp học sinh chủ động tham 
gia các hoạt động chiếm lĩnh nội dung học tập. 
Nghị quyết số 40/2000/QH10 ngày 9 tháng 12 năm 2000 của Quốc hội khóa 
X về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông đã khẳng định mục tiêu của việc 
dổi mới “ là xây dựng chương trình, phương pháp giáo dục, sách giáo khoa phổ 
thông mới nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng yêu 
cầu phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất 
nước” 
Nghị quyết Trung ương khoá VII của Đảng đã xác định phải:“ khuyến khích 
tự học”, phải “ áp dụng những phương pháp giáo dục hiện đại để bồi dưỡng cho 
học sinh năng lực tư duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề ” .Nghị quyết 
Trung ương 2 khoá VIII tiếp tục khẳng định phải “ Đổi mới phương pháp giáo 
dục đào tạo, khắc phục lối truyền đạt một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng 
tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện 
dạy học hiện đại vào quá trình dạy học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự 
nghiên cứu cho học sinh ” . 
Để phát huy được tính tích cực trong đổi mới phương pháp dạy học, bên 
cạnh những tố chất cần có của người giáo viên : phương pháp tổ chức, điều 
khiển, hướng dẫn, kĩ năng sư phạm, lượng kiến thức đã được tích lũy thì cần phải 
có sự hỗ trợ của các phương tiện, thiết bị dạy học phù hợp với đặc trưng bộ môn 
trong đó có bộ môn Âm nhạc. 
Việc đưa Âm nhạc vào giảng dạy tại các trường phổ thông được Bộ GD & 
ĐT chủ trương từ năm 1992 - 1993 nhưng mãi năm 1996 thì môn học này mới 
thực sự được phổ cập rộng rãi trong cả nước. Với mục đích không phải đào tạo ra 
những nhạc sĩ , ca sĩ chuyên nghiệp mà chính là góp phần giáo dục , hoàn thiện 
nhân cách của các em, giáo dục cho các em về văn hóa âm nhạc với mục tiêu 
giáo dục toàn diện: Đức - Trí - Thể - Mĩ. 
Thực tế hiện nay việc dạy và học bộ môn Âm nhạc ở bậc THCS còn gặp 
không ít khó khăn và thiếu thốn về phương tiện, thiết bị dạy học chưa đầy đủ, 
phòng chức năng còn hạn chế, giáo viên khai thác chưa hiệu quả các phương tiện 
thiết bị dạy học dẫn đến chất lượng dạy và học chưa được như mong muốn. 
Sau nhiều năm giảng dạy, bản thân tôi nhận thấy việc khai thác, tận dụng có 
hiệu quả các phương tiện, thiết bị hỗ trợ cho việc dạy và học bộ môn Âm nhạc đã 
thực sự nâng cao được chất lượng học tập của học sinh 
II.Cơ sở thực tiễn: 
Với phương châm đi trước đón đầu trong phương hướng, nhiệm vụ giáo 
dục, trường THCS Mỹ Thủy đó sớm triển khai việc sử dụng hiệu quả các phương 
tiện trong đổi mới phương pháp dạy học và coi đây là một nhiệm vụ trọng tâm 
của nhà trường và là tiêu chí đánh giá mỗi giáo viên. 
 Được sự ủng hộ của cỏc cấp, ban ngành, phụ huynh toàn trường hỗ trợ 
cơ sở vật chất cho nhà trường và đặc biệt là sự quan tõm đầu tư các trang thiết bị 
hiện đại của BGH nhà trường trong những năm học vừa qua . 
Nhà trường cú mỏy chiếu Projector, máy Camera vật thể, máy ảnh kỹ thuật 
số, hệ thống máy vi tớnh hiện đại được nối mạng Internet, đàn organ điện tử 
Giỏo viờn được tham gia các lớp tập huấn sử dụng cụng nghệ thông tin 
nên khá thành thạo khi sử dụng các phương tiện, thiết bị dạy học đặc trưng của 
bộ môn. Bên cạnh đó với lòng nhiệt tỡnh, sáng tạo, cú ý thức trong đổi mới 
phương pháp dạy học nên hiệu quả của giờ dạy được nâng cao. 
 Học sinh rất say mê và hứng thú học tập môn âm nhạc, đặc biệt là những 
tiết học có sử dụng, khai thác các phương tiện,thiết bị hỗ trợ dạy học. 
Tuy nhiên việc sử dụng có hiệu quả các phương tiện, thiết bị trong đổi mới 
phương pháp giảng dạy bộ môn Âm nhạc đòi hỏi người giáo viên phải đầu tư 
nhiều hơn về thời gian và các điều kiện phục vụ tiết dạy, trước giờ dạy phải 
chuẩn bị lâu hơn về để tiến trình tiết học diễn ra theo dự kiến về mặt thời gian, 
nội dung kiến thứcgiờ học còn bị chi phối và phụ thuộc vào các điều kiện như: 
nguồn điện, các đồ dùng dạy học cần thiết khác 
Từ những năm học trước, mặc dù đã có nhiều cố gắng trong cách thay đổi 
phương pháp dạy học bộ môn đặc trưng nhưng bản thân tôi nhận thấy sự thu hút 
học sinh qua từng tiết học vẫn chưa cao, ý thức về cái đẹp âm nhạc chưa đồng 
đều ở mỗi học sinh 
Chất lượng HS cuối năm học 2008-2009 của học sinh toàn trường bộ môn 
Âm nhạc : 
Khối 
Số 
lượng 
Giỏi Khá Trung bình Yếu 
SL % SL % SL % SL % 
6 90 20 22,2 65 72,2 5 5,6 
7 110 25 22,7 75 68,2 10 9,1 
8 100 36 36 52 52 12 12 
9 118 30 25,4 70 59,3 18 15,3 
Cộng 418 111 26,6 
262 62,7 45 10,7 
Qua bảng số liệu trên chúng ta có thể thấy được việc sử dụng chưa hiệu 
quả các phương tiện thiết bị trong đổi mới phương pháp dạy học bộ môn Âm 
nhạc, đã dẫn đến việc chưa thực sự thu hút được sự tham gia của học sinh, hoạt 
động tích cực của học sinh chưa cao, điều này cũng ảnh hưởng khả năng nhận 
thức thẩm mĩ của học sinh về âm nhạc. Trước những tồn tại về việc sử dụng các 
phương tiện dạy học chưa hiệu quả, sau một vài năm thử nghiệm, tìm tòi, học 
hỏi, tôi đã mạnh dạn tìm ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng các 
phương tiện dạy học, nhất là trong đổi mới phương pháp dạy học bộ môn Âm 
nhạc. 
III. Giải pháp thực hiện: 
1. Sử dụng hiệu quả trang thiết bị dạy học theo phương pháp đổi mới: 
a. Phòng học bộ môn: 
- Tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên và học sinh: Tạo không khí vui vẻ, 
thoải mái cho cả người dạy và người học, không làm ảnh hưởng đến các lớp 
khác. 
- Là nơi có đầy đủ các phương tiện dạy học giúp giáo viên không phải vất vả 
trong việc mang, di chuyển các phương tiện dạy học: đàn organ, máy tính, máy 
chiếu đến từng lớp học. 
b. Công nghệ thông tin trong nhà trường: 
Cần phải khai thác triệt để lượng thông tin hữu ích phục vụ cho bộ môn có từ 
mạng Internet: thông tin của tác phẩm, thông tin các nhạc sĩ , thông tin về các 
sinh hoạt âm nhạc của các vùng miền.đẩy mạnh việc sử dụng các phương tiên 
công nghệ: máy tính, máy chiếu Projector, sử dụng thành thạo các phần mềm tạo 
bài giảng điện tử, tạo giáo án điện tử: Microsoft Powerpoint, Articulate Present 
09, Violet 1.6. để bài dạy mang tính trực quan sinh động cao, các phần mềm 
thuộc chuyên ngành Âm nhạc hỗ trợ: Encore 4.5, Fenale 2009, Silebus thông 
qua đó tạo điều kiện cho học sinh được học bằng nhiều giác quan: nghe, nhìn, 
vận động, cảm nhậntạo cho học sinh sự hứng thú, tiếp thu lượng kiến thức 
nhanh hơn, hoạt động dạy học của giáo viên trở nên nhẹ nhàng nhưng hiệu quả. 
Ví dụ: 
Dạy bài hát mới: 
- Về phần giới thiệu tác giả tác phẩm: Giáo viên khai thác thêm một số 
thông tin ở Internet mà các tư liệu khác chưa có. 
- Cho học sinh nghe giai điệu bài hát: Bài hát được giáo viên soạn trên phần 
mềm Fenale 2009 được trình diễn trực tiếp trên máy tính không cần mang theo 
băng đĩa. 
- Dạy và ôn TĐN: Bài TĐN được giáo viên soạn trên phần mềm Encore 4.5, 
học sinh được theo dõi trực tiếp phần mềm trình bày cao độ tiết tấu một cách 
chính xác, thay cho bảng phụ vừa . 
- Dạy âm nhạc thường thức: Giáo viên khai thác từ Internet các thông tin 
càn thiết cho bài giảng: hình ảnh, các đoạn video mang tính minh họa cao và cho 
các em theo dõi trực tiếp bằng