SKKN Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học môn Thể thao tự chọn “Cờ vua” ở Trường THCS An Thủy

. 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG 
CAO HIỆU QUẢ DẠY VÀ HỌC MÔN 
THỂ THAO TỰ CHỌN “CỜ VUA” Ở 
TRƯỜNG THCS AN THỦY 
. 
A . Phần mở đầu 
 Thể dục thể thao( TDTT) là một hoạt động không thể thiếu được 
trong đời sống của mỗi con người chúng ta, là một trong những yếu tố nhằm 
nâng cao chất lượng cuộc sống, hoàn thiện con người. 
 Ngay sau Cách mạng tháng 8, tháng 3 năm 1946 Bác Hồ đã kêu gọi 
toàn dân tập thể dục “ Luỵệp tập TDTT bồi bổ sức khỏe là bổn phận của 
người dân yêu nước” với tư tưởng “ Một đất nước vững mạnh khi mọi 
người dân của dất nước đó phải thật khỏe mạnh”. Thực hiện theo mong 
muốn của Người, chúng ta đã từng bước mở rộng, nâng cao chất lượng hoạt 
động TDT trong quần chúng, tận dụng triệt để các nguồn lực trong nhân dân, 
xã hội hóa TDTT để dần dần đưa thể dục nước ta hội nhập với các nước 
trong khu vực và trên thế giới. 
 Trong sự nghiệp đổi mới của dân tộc ta. TDTT có một vị trí vô cùng 
quan trọng được Đảng và Nhà nước ta quan tâm. Điều này được thể hiện 
trong văn kiện hội nghị lần thứ 4 ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 7 
(4-1-1993) đã nêu “Những quan điểm chỉ đạo lớn của Đảng và Nhà 
nước đổi mới công tác này được chăm lo phát triển sự nghiệp TDTT, coi 
đó là biện pháp hàng đầu để tăng cường sức khoẻ”. Nhân tố con người 
được Đảng và Nhà nước ta coi trọng, xem là vốn quý nhất trong xã hội. Nhất 
là trong giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế. Bác Hồ đã nói “Muốn xây dựng 
xã hội chủ nghĩa thì trước hết phải có con người xã hội chủ nghĩa 
(XHCN)”. Vì vậy, ngay trong những bước đi ban đầu của thời kỳ quá độ lên 
chủ nghĩa xã hội ,TDTT trước hết chủ yếu gắn với sự nghiệp đào tạo con 
người và phục vụ con người. Những năm gần đây Đảng và Nhà nước ta chú 
trọng và đầu tư phát triển TDTT cho quần chúng nhân dân và có những bước 
chuyển mạnh mẽ. Nghị 
. 
quyết ban chấp hành TW IV khoá VII đã chỉ rõ “ Đổi mới phương pháp ở 
tất cả các cấp học, bậc học, kết hợp học với hành, học tập với lao động sản 
xuất, thực nghiệm và nghiên cứu khoa học, gắn nhà trường với xã hội, áp 
dụng những phương pháp giáo dục hiện đại, bồi dưỡng cho học sinh 
năng lực tư duy, sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề”. Thực hiện chỉ thị 
số 40/CT-BGDDT của Bộ trởng Bộ Giáo dục Và Đào tạo về phong trào thi 
đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các Trường 
phổ thông giai đoạn 2008-2013 và thực hiện Nghị quyết 40/2000/QH10 và 
số 41/2000/QH10 ngày 09/12/2000 của Quốc hội khoá X, Chỉ thị số 06/CT-
TW ngày 07/11/2006 của Bộ chính trị về cuộc vận động “Học tập và làm 
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” , Chỉ thị số 33/CT-TTg ngày 
08/9/2006 của Thủ tướng Chính phủ về “Chống tiêu cực và khắc bệnh 
thành tích trong giáo dục và cuộc vận động “Hai không” do Bộ Giáo Dục 
và Đào tạo phát động. Hưởng ứng Chủ đề năm học 2009-2010: “Năm học 
đổi mới ứng dụng công nghệ thông tin , đổi mới tài chính và triển khai 
phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” phát huy 
những kết quả đạt được, khắc phục những mặt hạn chế... giáo dục trong giai 
đoạn hiện nay tập trung vào giải quyết một số vấn đề cơ bản nhằm nâng cao 
chất lượng giáo dục nói chung và thể dục thể thao nói riêng. 
 Cờ Vua là một môn thể thao trí tuệ, có tác dụng phát triển tư duy lô 
gích, luyện trí thông minh,giáo dục những phẩm chất tốt đẹp như tính tổ 
chức kỉ luật,, kiên cường bình tĩnh, luyện mưu trí, óc sáng tạo, luyện cách 
nhìn xa trông rộng, biết phân tích tổng hợp tình hình một cách khách quan, 
khoa học. Môn cờ vua còn rèn luyện cách làm việc có kế hoạch, tính quyết 
đoán và táo bạo trong xử lí tình huống. Căn cứ vào thực tế công tác giáo dục 
thể chất và các kết quả đã đạt dược của trường THCS An Thủy trong những 
năm qua chúng tôi mạnh dạn đưa ra sáng kiến “ Một số giải pháp 
. 
nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học môn thể thao tự chọn “Cờ 
vua” ở trường THCS An Thủy”. 
B.Phần nội dung 
I. Cơ sở khoa học 
Đảng và nhà nước ta luôn chăm lo thế hệ trẻ, đặc biệt là ở lứa tuổi học 
sinh THCS nhằm đào tạo con người phat triển toàn diện để góp phần xây 
dựng một xã hội mới, đưa đất nước Việt Nam sánh vai với các cường quốc 
năm châu. Sự phát triển mọi mặt của cơ thể thanh thiếu niên diễn ra rất phức 
tạp, chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố bên trong và bên ngoài cơ thể.Vì vậy, 
chúng ta cần phải phân biệt tính chất, cường độ, khối lượng vân động sao 
cho hợp lí và gây hứng thú tập luyện để cơ thể các em phát triển toàn diện, 
cân đối. 
 Môn Cờ Vua là môn thể thao phát triển cho con người trí tuệ, tính toán 
lô gíc, sức bền và lòng ý chí quyết tâm cao.Cờ Vua ở Việt Nam đã đựơc các 
cấp, các ngành có liên quan chú trọng và đầu tư phát triển một cách nhanh 
chóng và toàn diện.Đặc biệt ở các trường học, cờ vua là một môn được các 
em cho là sôi nổi và hấp dẫn, gây cho các em nhiều hứng thú, sôi động và là 
môn thể thao tạo cho con người rèn luyện trí tuệ, phát triển toàn diện về mọi 
mặt như luyện trí thông minh, giáo dục phẩm chất tốt đẹp, ý thức tổ chức kỉ 
luật, bình tỉnh,cách nhìn xa trông rộng, sự nhanh nhẹn, và khéo léo trong xử 
lý tình huống thi đấu. Vì vậy, Cờ Vua có một vị trí vô cùng quan trọng trong 
việc phát triển trí tuệ và hoàn thiện nhân cách, kỹ năng sống cho học sinh. 
Môn cờ Vua không những rèn luyện được tư duy logíc, khoa học đối 
với học sinh mà còn giúp các em rèn luyện bản lĩnh, ý chí trong học tập cũng 
như trong lao động. Nhưng để hấp dẫn các em, giúp các em tiếp cận nhanh 
. 
với cách điều khiển các quân cờ, linh hoạt trên bàn cờ thì cần phải có 
phương thức dạy và học phù hợp . Vì thế, việc lựa chọn“ Một số giải pháp 
nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn thể thao tự chọn “Cờ vua” ở 
trường THCSAn Thủy” là vô cùng quan trọng. Tìm ra được phương pháp 
tập luyện hợp lí sẽ đem lại những hiệu quả cao về mặt giáo dục 
thể chất, rèn luyện nâng cao trí tuệ, giáo dục lối sống đạo đức và ý chí hăng 
say rèn luyện, tư duy nhạy cảm, sắc bén, khoa học cho các em. 
II. Cơ sở thực tiễn 
Trường THCS An Thủy đóng trên địa bàn trung tâm của xã An Thủy. 
Những năm qua, phong trào TDTT nơi đây đã có nhiều thành tích thật đáng 
tự hào: Giải nhì cá nhân nữ môn bơi lội toàn quốc năm học 2007 – 2008, 
giải nhì và giải ba cá nhân môn cờ vua toàn tỉnh năm học 2008 – 2009 và 
nhiều giải đồng đội, cá nhân khác nữa. Có được thành tích đó là nhờ sự 
quan tâm, sự chỉ đạo đúng đắn của ban giám hiệu nhà trường, chính quyền 
địa phương, triển khai định hướng đổi mới phương pháp dạy học nghiêm 
túc, khoa học của phòng GD&ĐT Lệ Thủy cùng với sự nỗ lực hết mình của 
thầy và trò trong nhà trường. Trường có 17 lớp với 677 học sinh, có sân bãi 
học thể dục đảm bảo đủ điều kiện của một trường đạt chuẩn quốc gia. Vì thế 
nên vấn đề nâng cao chất lượng dạy học nói chung và TDTT nói riêng được 
thuận lợi và mang tính bền vững cao. 
Song bên cạnh đó, việc dạy và học bộ môn cờ vua vẫn có những khó 
khăn nhất định. Phong trào cờ vua của xã nhà vẫn còn hạn chế chưa thể hiện 
được tiềm năng và nguồn lực sẵn có của địa phương. Môn thể thao này chưa 
được triển khai một cách phổ biến rộng rãi trong nhân dân. Nhiều học sinh 
chơi cờ còn mang tính tự phát, phong trào chơi môn cờ vua còn nhỏ lẻ chưa 
. 
tạo được sự đồng bộ, thu hút được sự quan tâm của xã hội. Bên cạnh đó, một 
số học sinh và phụ huynh vẫn chưa ý thức được tầm quan trọng của bộ môn 
đối với sự phát triển trí tuệ của con người. Câu lạc bộ cờ vua trên địa bàn 
chưa phát triển xứng tầm như các môn thể thao khác của xã nhà. ở trong 
trường học, số lượng học sinh đông nhưng giáo viên chuyên ngành và những 
người có kinh nghiệm đối với môn cờ vua trong đội ngũ, trong địa phương 
còn hạn chế. Vì thế, việc triển khai đồng bộ môn cờ vua cũng như nâng cao 
chất luợng dạy học còn gặp nhiều khó khăn. 
 Năm học 2007 – 2008, khi nội dung tự chọn môn cờ vua mới được đưa 
vào giảng dạy, chất lượng đạt kết quả qua khảo sát như sau: 
Lớ
p 
Tổn
g số 
Giỏi Khá Trung bình Yếu 
S
L 
% S
L 
% S
L 
% S
L 
% 
61 40 5 12,5 10 25 17 42,5 8 20 
62 39 4 10,3 9 23,1 19 48,7 7 17,9 
63 41 6 14,6 10 24,4 16 39 9 22 
64 40 5 12,5 10 25 17 42,5 8 20 
Từ kết quả trên, bản thân tôi đã trăn trở, suy nghĩ và đưa ra một số giải 
pháp trong giảng dạy môn cờ vua và đã có những kết quả khả quan đáng 
khích lệ. Chúng tôi nhận thức sâu sắc rằng: Đổi mới phương pháp dạy học 
gắn liền những trang thiết bị dạy học theo phương hướng chuẩn hóa, hiện đại 
hóa tạo điều kiện cho việc ứng dụng kiến thức để giải quyết những vấn đề 
thực tiễn, tạo một bước chuyển biến quan trọng, trước hết trong việc chống 
dạy chay và đảm bảo các hoạt động giáo dục toàn diện. 
Đặc trưng của môn cờ vua là vận động trí tuệ, nên đòi hỏi phải có biện 
pháp tổ chức khoa học mới đạt hiệu quả cao. Phòng học phải đảm bảo ánh 
sáng, bàn ghế đúng qui cách, số lượng bàn cờ đủ theo tỉ lệ học sinh. Phải có 
. 
bàn cờ treo phục vụ cho việc giảng dạy của giáo viên. Bên cạnh đó, giáo 
viên cần phải tổ chức cho học sinh tập luyện nhiều, đúng qui cách theo 
nhóm, theo cặp. Giáo viên có sự giúp đỡ, bổ trợ kịp thời khi các em gặp phải 
tình huống khó khăn trong tập luyện. 
 Từ những suy nghĩ và nhận thức trên, chúng tôi mạnh dạn đưa ra một 
số giải pháp trong công tác đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao 
chất lượng bộ môn cờ vua ở trường THCS An Thủy, thiết thực tạo nên sự 
chuyển biến đối với bộ môn này. 
III.Một số Giải pháp 
“Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn thể thao 
tự chọn ‘Cờ vua’ ở trường THCS An Thủy ”. 
 Trên cơ sở khoa học và thực tiễn tôi đã mạnh dạn lựa chọn một số giải 
pháp như sau: 
1. Tuân thủ tối đa sự quan tâm, chỉ đạo của ban giám hiệu nhà trường 
đối với môn học và phong trào rèn luyện thân thể trên địa bàn trên địa bàn. 
Đây là nhân tố đảm bảo cho sự phát triển các hoạt động trong công tác giáo 
dục thể chất. Nếu được lãnh đạo nhà trường khuyến khích động viên, phát 
triển phong trào cờ vua thường xuyên thì đó chính là cơ sở đầu tiên để giáo 
viên v