SKKN Lồng ghép nội dung “ Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” vào một số tác phẩm trong chương trình dạy – học môn Ngữ Văn cấp THPT

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
LỒNG GHÉP NỘI DUNG “ HỌC TẬP VÀ LÀM 
THEO TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ 
MINH” VÀO MỘT SỐ TÁC PHẨM TRONG 
CHƯƠNG TRÌNH DẠY – HỌC MÔN NGỮ VĂN 
CẤP THPT 
A. MỞ ĐẦU: LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 
Nhiều người nước ngoài đã bàn về sức cảm hóa kì lạ trong con người Hồ 
Chí Minh. Có người cho rằng đó là do sự hiểu biết sâu rộng, do tài trí thông 
minh, do ý chí nghị lực phi thường của Người. Có người nói là do đức tính 
khiêm tốn, giản dị, do sự lạc quan, do đức tính thẳng thắn cởi mở, do sự 
từng trải lịch thiệp của Người. Điều đó đúng nhưng bao trùm lên tất cả là sự 
quên mình vì mọi người. Ham muốn tột bực của Bác là mang lại hạnh phúc 
cho dân, cho nước như Tố Hữu trong trường ca “ Theo chân Bác” đã viết: 
“ Ôi lòng Bác vậy cứ thương ta 
Thương cuộc đời chung thương cỏ hoa 
Chỉ biết quên mình cho hết thảy 
Như dòng sông chảy nặng phù sa” 
Tình thương yêu con người, ý chí, nghị lực phi thường, không ngại khó, 
không ngại khổ, luôn lạc quan trong Bác là một tấm gương sáng cho thế hệ 
ngày hôm qua, thế hệ ngày hôm nay và mai sau học tập. 
Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” 
đã được triển khai sâu rộng trong mọi tầng lớp nhân dân, được toàn dân 
hưởng ứng bằng những việc làm cụ thể và thiết thực. Để triển khai cuộc vận 
động này trong khi giảng dạy, nhà trường đã có kế hoạch tích hợp đưa nội 
dung cuộc vận động vào trong các hoạt động dạy và học trong đó có môn 
ngữ văn. 
Ngữ văn là môn học có khả năng cao trong việc giáo dục tư tưởng Hồ Chí 
Minh bởi mục tiêu môn học chứa đựng nội dung giáo dục nhân cách con 
người. Hơn nữa nội dung môn học có nhiều địa chỉ có thể giáo dục tư tưởng 
Hồ Chí Minh như các bài học viết về Nguyễn Ái Quốc, Hồ Chí Minh; các 
tác phẩm của chính Nguyễn Ái Quốc Hồ Chí Minh; Những tác phẩm có nội 
dung gần gũi với tư tưởng Hồ Chí Minh... Chính vì vậy tôi xin mạnh dạn 
chia sẻ một số giải pháp mà bản thân đã thực nghiệm: LỒNG GHÉP NỘI 
DUNG “ HỌC TẬP VÀ LÀM THEO TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ 
MINH” VÀO MỘT SỐ TÁC PHẨM TRONG CHƯƠNG TRÌNH DẠY – 
HỌC MÔN NGỮ VĂN CẤP THPT 
B. PHẦN 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN 
Ngữ văn là 1 môn học thuộc nhóm khoa học xã hội, nó có tầm quan trọng rất 
lớn trong việc giáo dục tư tưởng, quan điểm tình cảm cho học sinh. Đây 
cũng là môn học góp phần hình thành nên những kiến thức cơ bản và quan 
trọng nhất hình thành nhân cách con người, chuẩn bị cho các em một hành 
trang để bước vào đời hoặc học lên những bậc cao hơn. Đó cũng là chiếc 
chìa khóa mở cửa cho tương lai. Chính vì thấy được tầm quan trọng trong 
việc dạy và học môn ngữ văn nói chung và môn ngữ văn cấp PTTH nói 
riêng đồng thời phát huy cao hơn hiệu quả giảng dạy theo tinh thần đổi mới 
sách giáo khoa và quan điểm tích hợp là vấn đề được quan tâm nhất hiện 
nay. Tích hợp các nội dung giảng dạy đối với bộ môn khoa học xã hội là 
mối liên hệ bên trong, mối liên hệ bản chất của nội dung – tư duy- tư tưởng, 
luôn tiềm ẩn và và rất linh hoạt . Trong quá trình giảng dạy, giáo viên ngữ 
văn không chỉ tích hợp nội dung kiến thức, kỹ năng của 3 phân môn: văn- 
tieng1 việt – tập làm văn mà phải tích hợp với các môn học khác như: sử, 
địa hay các vấn đề của đời sống như tích hợp giáo dục môi trường, tích hợp 
giáo dục tư tưởng HCM.... 
II CƠ SỞ THỰC TẾ 
Công cuộc vận động “ học tập và làm theo tấm gương đạo đức của HCM” 
đã phát triển rộng khắp trong cả nước: trong các ngành nghề, các cơ quan 
đoàn thể và đặc biệt là ngành giáo dục. Sở giáo dục và đào tạo tỉnh Đồng 
Nai nói chung và trường THPT Nam Hà nói riêng đã quán triệt thực hiện 
cuộc vận động này. Công cuộc vận động “ học tập và làm theo tấm gương 
đạo đức của HCM” tại trường THPT Nam Hà đã được đưa vào kế hoạch 
dạy học trong nhiều năm nay ở tất cả các bộ môn. Ngoài những hoạt động 
ngoại khóa của đoàn trường thì giáo viên cũng cũng đã tìm tòi vận dụng tích 
hợp vào trong bài dạy của mình đặc biệt là ở bộ môn ngữ văn. Trong hoạt 
động này giáo viên tổ văn của trường THPT Nam Hà nói chung và riêng tôi 
đã có những thuận lợi và một số khó khăn: 
1.Về thuận lợi: 
 được sự hỗ trợ của chi bộ, ban giám hiệu nhà trường động viên, tạo điều 
kiện thuận lợi trong công tác giảng dạy. Hơn nữa phần lớn học sinh phổ 
thông đều có hiểu biết cơ bản về tư tưởng Hồ Chí Minh qua học tập các môn 
học khác, sinh hoạt Đoàn, tiếp nhận những thông tin đại chúng, tiến hành 
các hoạt động công ích xã hội... Ở mức độ nhất định, các em nhận thức 
được vai trò. công lao to lớn của Bác đối với dân tộc, nhân loại, gia đình và 
bản thân. 
2 .Về khó khăn: 
- HS phổ thông có hiểu biết cuộc đời, hoạt động, tư tưởng HCM nhưng chưa 
sâu sắc, còn một số nhầm lẫn, sai lầm về sự kiện. Một phần nhỏ không nhiệt 
tình trong việc tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp Hồ Chí Minh, mà chỉ học 
thuộc để trả bài. Một số ít học sinh chưa thực sự chú tâm tìm hiểu trao đổi, 
tham gia cuộc thi tim hiểu tư tưởng HCM. Hiểu biết của học sinh phổ 
thông về Hồ Chí Minh và tư tưởng của Người còn đơn giản, nặng về cảm 
tính, tác động của tư tưởng HCM đến suy nghĩ, hành động của HS chưa 
mạnh mẽ, hiệu quả chưa cao. Về mặt lý tưởng, tình cảm cách mạng, học sinh 
đã “sống, học tập, lao động theo gương Bác Hồ vĩ đại”, nhưng chưa hiểu gì 
nhiều về tư tưởng của Bác. 
-Về phía giáo viên, tuy giáo viên rất tâm huyết và tích cực nhưng còn lung 
túng về nội dung và phương pháp tích hợp nội dung này bởi tài liệu hướng 
dẫn giảng dạy việc tích hợp này không nhiều mà lại mang tính hàn lâm, phần 
lớn giáo viên phải tự mày mò, nghiền ngẫm, thử nghiệm Phương pháp 
tích hợp đôi khi khiên cưỡng, áp đặt mang tính thuyết giáo không gây hứng 
thú cho học sinh. 
II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 
1. Sự chuẩn bị của giáo viên 
Đối với công việc dạy học nói chung, dạy học ngữ văn nói riêng, việc chuẩn 
bị của giáo viên là vô cùng cần thiết. Ngoài việc xác định mục đích, yêu cầu, 
đồ dùng dạy học liên quan đến bài dạy. Giáo viên còn dự kiến cho bài dạy, 
dạy mục nào, chuẩn bị đồ dùng dạy học gì, kiến thức cho mục đó ra sao 
Đối với những bài dạy liên quan đến việc lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo 
đức Hồ Chí Minh thì giáo viên phải xác định nội dung cần lồng ghép, thời 
điểm lồng ghép, cách lồng ghép như thế nào cho phù hợp với bài dạy 
dùng hình ảnh tư liệu, nội dung tài liệu liên quan đến chủ tịch Hồ Chí Minh. 
Bởi vì tư tưởng đạo đức của Bác là rộng, trên nhiều lĩnh vực Cần phải 
chọn lọc, linh hoạt vận dụng một tư tưởng nào đó để lồng ghép vào bài dạy. 
Khi áp dụng phải chú ý đến thời gian phân bố trong tiết học. Không được 
“tham” kiến thức, sa đà, không được biến giờ dạy ngữ văn thành tiết kể 
chuyện đạo đức Hồ Chí Minh. 
2. Sự chuẩn bị của học sinh 
-Cũng như các bộ môn khác, bộ môn ngữ văn cũng vậy, sự thành công của 
tiết học là bởi 50% sự chuẩn bị của học sinh ở nhà. Người thầy giáo hướng 
dẫn các em bằng những câu hỏi cụ thể 
-Học sinh cần có tâm thế tích cực, chủ động tiếp nhận vận dụng tư tưởng 
đạo đức của HCM vào trong cuộc sống 
3. Phương pháp đã thực hiện 
Không thể một phương pháp dạy học trong một bài giảng mà kết hợp nhiều 
phương pháp trong một tiết giảng. ... 
Với môn ngữ văn, áp dụng phương pháp giảng giải, thuyết trình, thảo luận, 
liên hệ, nêu vấn đề cho học sinh tham gia. Tuy nhiên, tích hợp đạo đức Hồ 
Chí Minh gắn với kể chuyện, nêu sự kiện, hay nhưng câu nói, lời huấn thị 
của Bác mang tính đúc kết. Lồng ghép tư tưởng đạo đức của Bác vào giảng 
giải là phương pháp tối ưu. Giáo viên khéo léo trong việc tích hợp việc giáo 
dục tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vào các bài học mà vẫn đảm 
bảo tính chính xác, khoa học, khắc sâu được kiến thức trọng tâm. Những 
thước phim tư liệu, hình ảnh minh hoạ về con người, cuộc đời giản dị của 
Bác lồng với những lời bình sâu sắc làm cho bài học trở nên nhẹ nhàng, 
xúc động, giúp học sinh hiểu sâu hơn về tư tưởng Hồ Chí Minh, giúp các em 
nhanh chóng và hứng thú khi tiếp cận và góp phần sáng tỏ vấn đề cốt lõi 
trong tư tưởng Hồ Chí Minh là tư tưởng đạo đức cách mạng. Dẫn dắt nêu 
vấn đề gây hứng thú từ đầu về môn học. Đặc biệt, cách dùng câu từ nhẹ 
nhàng, bình thường, dễ hiểu thay thế những cụm từ mang tính “hàn lâm” để 
dễ cho các em tiếp thu. Khắc phục lối truyền thụ một chiều còn khá phổ biến 
hiện nay, chuyển sang dạy học phát huy tính tích cực của học sinh, bồi 
dưỡng năng lực tư duy sáng tạo của người học, khả năng vận dụng kiến thức 
đã biết vào các tình huống mới. Tạo không khí thoải mái, dân chủ, khuyến 
khích học sinh trình bày ý kiến riêng, chú trọng rèn luyện năng lực, tự lập 
luận, trình bày vấn đề cho học sinh. Nắm bắt những hiểu biết kinh nghiệm 
đã có của học sinh, những điều học sinh đang quan tâm, ham thích, tận dụng 
những điều đó trong quá trình hình thành kiến thức, kỹ năng mới. 
4 .Minh họa bằng 1 số tiết dạy có lồng ghép tư tưởng HCM . 
Hầu hết trong các tiết dạy ngữ văn trong chương trình phổ thông đều có thể 
lồng ghép giáo dục tư tưởng HCM. Tuy nhiên tùy từng bài cụ thể mà giáo 
viên có nhưng cách lồng ghép khác nhau. 
a. Trong văn bản “Vi hành” của HCM Ta có thể giáo dục tư tưởng: Suốt 
cuộc đời hoạt động của Bác là giải phóng giai cấp, giải phóng loài người 
xây dựng một xã hội tốt đẹp không còn người bóc lột người. Trong tác 
phẩm này giáo viên lồng ghép ngay phần dẫn vào bài và củng cố bài bọc : 
Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, Nguyễn Ái Quốc thay mặt những người 
Việt Nam yêu nước tại Pháp gửi tới Hội nghị Vec-xay bản yêu sách đòi tự 
do, quyền bình đẳng cho dân tộc Việt Nam. Tuy không được chấp nhận 
nhưng việc làm đó gây tiếng vang rất lớn đối với dân tộc Việt Nam, nhân 
dân Pháp và các dân tộc thuộc địa. Tháng 7/1920 Người đọc “Sơ thảo lần 
thứ nhất Luận cương về các dân tộc và thuộc địa” của Lê-nin. Ngồi một 
mình trong phòng, Người sung sướng muốn phát khóc lên. Người nói một 
mình như đang nói với toàn thể dân tộc “Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ 
đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng cho chúng ta. 
Muốn cứu nước và giải phóng