SKKN Bước đầu thực hiện thử nghiệm phương pháp dạy học theo dự án đối với môn Sinh học 10

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI 
Đơn vị TRƯỜNG THPT THANH BÌNH 
 Mã số: ................................ 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
BƯỚC ĐẦU THỰC HIỆN THỬ NGHIỆM 
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO DỰ ÁN 
ĐỐI VỚI MÔN SINH HỌC 10 
 Người thực hiện: LÂM THỤY ANH THƯ 
 Lĩnh vực nghiên cứu: 
 - Quản lý giáo dục  
 - Phương pháp dạy học bộ môn: Sinh học  
 - Lĩnh vực khác: .......................................................  
Có đính kèm: Các sản phẩm không thề hiện trong bản in SKKN 
  Mô hình  Phần mềm  Phim ảnh  CD 
Năm học 2011- 2012 
SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC 
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN 
1. Họ và tên : LÂM THỤY ANH THƯ 
2. Ngày tháng năm sinh : 03 tháng 11 năm 1983 
3. Nam, nữ : Nữ 
4. Địa chỉ : Ấp 1, Xã Phú Điền, Tân Phú, Đồng Nai 
5. Điện thoại : CQ 0613858146 DĐ 0987215502 
6. Fax : E-mail: lamthuyanhthu@yahoo.com 
7. Chức vụ: 
8. Đơn vị công tác : Trường THPT Thanh Bình 
II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO 
- Học vị ( hoặc trình độ chuyên môn , nghiệp vụ ) cao nhất : Cử nhân 
- Năm nhận bằng : 2005 
- Chuyên ngành đào tạo: Sinh học 
III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC 
- Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: Phương pháp giảng dạy. 
- Số năm có kinh nghiệm: 6 năm 
- Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây: 1 
Năm học 2008-2009: “Giáo dục sức khỏe sinh sản cho học sinh Trung học phổ 
thông”. 
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 
Chưa bao giờ trong lịch sử nền giáo dục nước ta xu thế đổi mới phương 
pháp giảng dạy theo hướng tăng cường sự tích cực, chủ động của người học lại 
phát triển mạnh mẽ như trong các thập kỷ gần đây. Việc đẩy mạnh ứng dụng 
phương pháp Dạy học giải quyết vấn đề vào giảng dạy đã được tiến hành từ nhiều 
năm nay, điều này cũng đồng thời khuyến khích học sinh chủ động trau dồi các kỹ 
năng ứng dụng khoa học công nghệ phục vụ việc học. Tuy nhiên việc ứng dụng 
thực tế vào giảng dạy hiện vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn do sự chưa tương hợp 
giữa nội dung và thời gian thực hiện chương trình, sự chênh lệch trình độ của học 
sinh và kể cả những hạn chế về trình độ của giáo viên. 
Với mục đích bước đầu thử nghiệm ứng dụng kết hợp dạy học tăng cường 
sự tích cực của học sinh và phát triển khả năng ứng dụng công nghệ thông tin hỗ 
trợ học tập, chúng tôi thực hiện nghiên cứu “ Bước đầu thực hiện thử nghiệm 
phương pháp dạy học theo dự án đối với môn Sinh học 10”. 
II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI 
2.1. Cơ sở lý luận 
2.1.1. Dạy học theo dự án: Chương trình Intel Teach to the Future - Dạy 
học cho tương lai của Intel 
Khoa học kỹ thuật thế giới phát triển với tốc độ ngày càng cao, cung cấp cho 
học sinh những kiến thức của sách giáo khoa là chưa đủ để các em có thể tự tin và 
bản lĩnh sẳn sàng khi bước vào một thế giới được thúc đẩy bởi công nghệ. Điều 
quan trọng hơn là trang bị cho các em những kiến thức và kỹ năng cơ bản để các 
em tự học, tự rèn luyện bản thân trên con đường tìm kiếm tri thức và hoàn thiện 
nhân cách. 
Chương trình Intel Teach to the Future - Dạy học cho tương lai là một phần 
trong sáng kiến “Những đột phá trong lĩnh vực giáo dục của Intel” (Intel® 
Innovation in Education), kết hợp với các nhà giáo dục tại các cộng đồng trên toàn 
thế giới nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trong các lĩnh vực công trình học, toán 
học, khoa học và công nghệ, giúp học sinh, sinh viên phát triển các kỹ năng suy 
nghĩ ở cấp độ cao hơn để có thể thành công trong một nền kinh tế tri thức. Chương 
trình được xây dựng dựa trên một mô hình đã được kiểm nghiệm thực tế nhằm đào 
tạo cho các giáo viên những phương thức, thời gian và địa điểm thích hợp để đưa 
công nghệ vào trong các kế hoạch giảng dạy của mình và tích hợp chúng vào trong 
các giáo án giảng dạy phù hợp. Chương trình này còn hướng dẫn cách sử dụng 
Internet, thiết kế trang Web và các phần mềm truyền thông đa phương tiện và triển 
khai các dự án cho học sinh trong các bài học dựa trên mô hình dự án có tính tương 
tác cao. Ra đời từ năm 2000, chương trình Intel Teach to the Future - Dạy học cho 
tương lai tới nay đã đào tạo được hơn ba triệu giáo viên tại 36 quốc gia. 
- Ở Việt Nam, ngày 6 tháng 12 năm 2005, công ty Intel Việt Nam và Bộ 
Giáo dục và Đào tạo Việt Nam đã chính thức công bố triển khai chương trình 
Intel® Teach to the Future - Dạy học cho tương lai tại Việt Nam sau khi triển khai 
thử nghiệm thành công chương trình này từ năm 2003 để tăng cường khả năng ứng 
dụng công nghệ của học sinh, sinh viên và từ đó phát triển một lực lượng lao động 
tri thức hùng hậu đáp ứng cho sự tăng trưởng trong tương lai của đất nước Việt 
Nam. [2,3] 
- Phương pháp dạy học theo dự án tương tự kỹ thuật giao nhiệm vụ với các 
yêu cầu cụ thể, rõ ràng về nội dung, phương tiện, thời điểm và thời gian thực hiện. 
Nhưng phương pháp này có nét riêng, đó là việc ứng dụng công nghệ thông tin vào 
biểu diễn kết quả công việc của học sinh như trình chiếu dưới dạng file 
Powerpoint, Word, Publisher (bài báo) hay kể cả tạo ra trang web. Giáo viên sẽ hỗ 
trợ học sinh lựa chọn phương pháp trình bày phù hợp và giúp đỡ các em về mặt kỹ 
thuật thực hiện khi cần. Khi các kết quả dự án được báo cáo, những học sinh còn 
lại sẽ đặt câu hỏi, các học sinh sẽ cùng nhau tìm hiểu kiến thức mới. 
2.1.2. Ứng dụng Dạy học theo dự án trong giảng dạy Sinh học ở trường trung 
học phổ thông 
- Luật Giáo dục năm 2005 xác định mục tiêu giáo dục phổ thông là đào tạo 
con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề 
nghiệp. Mục tiêu giáo dục phổ thông đã chuyển tử chủ yếu trang bị kiến thức cho 
học sinh sang trang bị những năng lực cần thiết cho các em, đặc biệt là năng lực 
hành động, năng lực thực tiễn. Phương pháp giáo dục cũng được đổi mới theo 
hướng “phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; 
bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập 
và ý chí vươn lên” [1]. Trong những năm gần đây, để khuyến khích tinh thần tự 
học của học sinh nhiều phương pháp dạy học đã được giáo viên ứng dụng như kỹ 
thuật chia nhóm, kỹ thuật giao nhiệm vụ, kỹ thuật đặt câu hỏi, kỹ thuật khăn trải 
bàn chúng phát huy tính tích cực học tập của học sinh bằng việc kích thích, dẫn 
dắt học sinh suy nghĩ, khám phá tri thức mới. Tuy nhiên các phương pháp này 
chưa đặt học sinh vào vị trí cần vận dụng khoa học kỹ thuật vào tìm hiểu các kiến 
thức mới cũng như vận dụng chúng vào giải quyết các nhiệm vụ được giao. 
- Sinh học là môn học kết hợp các vấn đề lý thuyết và có rất nhiều vận dụng 
thực tiễn. Điều này là một lợi thế khi giảng dạy Sinh học vì có thể khai thác những 
vận dụng này kích thích hứng thú học tập của học sinh; đồng thời các khái niệm, 
tính chất cũng như các quá trình sinh học cũng là các nội dung mà khi giao bài tập 
hay nội dung nghiên cứu cho học sinh, giáo viên có thể khai thác để đòi hỏi học 
sinh tự nâng cao năng lực ứng dụng các phương tiện khoa học kỹ thuật mới để có 
thể tìm hiểu và trình bày kết quả công việc của mình. Đặc điểm này là điều kiện 
rất thuận lợi để ứng dụng phương pháp dạy học theo dự án vào giảng dạy. 
2.2. Nội dung, đối tượng và biện pháp thực hiện 
2.2.1. Nội dung và đối tượng 
Nội dung thử nghiệm là chương cuối của chương trình Sinh học 10, chương 
Vi-rút và bệnh truyền nhiễm 
Bước đầu thử nghiệm phương pháp dạy học theo dự án, chúng tôi chọn đối 
tượng là các HS khá giỏi đầu cấp, lớp thử nghiệm là lớp 10A1 và lớp đối chứng là 
10A2. 
2.2.2. Biện pháp thực hiện 
Chúng tôi chia lớp thử nghiệm thành 4 nhóm, mỗi nhóm bốc thăm chọn 1 
trong 4 nội dung chính của chương để chuẩn bị, các nội dung sau khi hoàn chỉnh sẽ 
được giáo viên kiểm tra, bổ sung và chỉnh sửa. 
Học sinh được tư vấn các nguồn tài liệu có thể sử dụng phục vụ cho bài báo 
cáo, ví dụ như sách giáo khoa, các sách tham khảo chuyên ngành, internet, các tạp 
chí, báoHọc sinh tự chọn phương pháp báo cáo: giảng giải truyền thống, sử dụng 
Power point, trình bày dạng bài báo hay trang web; đồng thời được giáo viên hỗ 
trợ về mặt kỹ thuật. Bài báo cáo cuối cùng được nhóm trình bày báo cáo trước lớp. 
Thời gian thực hiện: từ 13/3 đến 15/5/2012 
2.2.3. Nội dung phân công công việc cụ thể các nhóm: 
- 13/3/2012: Giáo viên giới thiệu dự án: Tìm hiểu về Vi-rút và bệnh truyền nhiễm 
 Phân nhóm và bốc thăm chọn nội dung, mỗi nhóm chọn 1 phần trong 
4 nội dung sau 
PHẦN 1.CẤU TRÚC CÁC LOẠI VI-RÚT 
1. Mục tiêu cơ bản 
- Mô tả được cấu tạo chung và hình thái một số vi-rút 
- Phân biệt được các thuật ngữ capsome, capsit, nucleocapsit 
- Trình bày được 3 đặc điểm cơ bản của vi-rút 
- Phân biệt được vi-rút, vi khuẩn, prion và viroit 
- Giải thích được tại sao vi-rút là dạng ký sinh nội bào bắt buộc 
- Phân biệt vi-rút và vi khuẩn 
2. Phương tiện cần thiết: hình ảnh vi-rút và cấu tạo vi-rút 
3. Tiến trình thực hiện: 
- Nộp nội dung và sửa bài: 20-22/3/2012 
- Báo cáo trước lớp: 3/4/2012 
PHẦN 2. SỰ NHÂN LÊN CỦA VI-RÚT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
1. Mục tiêu cơ bản 
- Trình bày được quá trình nhân lên của vi-rút. 
- Phân biệt vi-rút độc và vi-rút ôn hòa, chu trình sinh tan và chu trình tiềm tan 
- Giải thích được vì sao vi-rút nhận ra được tế bào chủ 
2. Phương tiện cần thiết: hình ảnh/phim về sự nhân lên của vi-rút, hình ảnh một 
số vi-rút độc và vi-rút ôn hòa 
3. Tiến trình thực hiện: 
- Nộp nội dung và sửa bài: 27-29/3/2012 
- Báo cáo trước lớp: 6/4/2012 
PHẦN 3. VI-RÚT GÂY BỆNH VÀ ỨNG DỤNG CỦA VI-RÚT TRONG 
THỰC TIỄN 
1. Mục tiêu cơ bản 
- Nêu được tác hại của vi-rút đối với vi sinh vật, thực vật và côn trùng. 
- Nêu được nguyên lý và ứng dụng thực tiễn của kỹ thuật di truyền có sử dụng 
phagơ: sản xuất các chế phẩm sinh học như vacxin, inteferon, hoocmon, thuốc trừ 
sâu (Có thể giới thiệu thêm về cơ chế thực hiện) 
- Giải thích được vì sao vi-rút tự nó không có khả năng xâm nhập vào tế bào thực 
vật 
2. Phương tiện cần thiết: hình ảnh một số bệnh do vi-rút trên thực vật, côn trùng, 
cơ chế kỹ thuật di truyền sử dụng phago 
3. Tiến trình thực hiện: 
- Nộp nội dung và sửa bài: 5-7/4/2012 
- Báo cáo trước lớp: