Sáng kiến kinh nghiệm Tích cực hóa học sinh khi dạy học Bài 9 Công Nghệ Lớp 10

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
TÍCH CỰC HÓA HỌC SINH KHI 
DẠY HỌC BÀI 9 CÔNG NGHỆ 
LỚP 10 
Năm học 2011- 2012. 
SƠ YẾU LÝ LỊCH. 
Họ và tên: Đỗ Thị Hải Vân 
Sinh ngày 09 tháng 04 năm 1979. 
Năm vào ngành: 2001 
Chức vụ: Giáo viên 
Đơn vị công tác: Trường THPT Ba Vì - Hà Nội. 
Trình độ chuyên môn: Cử nhân Kĩ thuật nông nghiệp 
Hệ đào tạo: Đại học chính quy. 
Chuyên ngành: Sư phạm KTNN 
Bộ môn giảng dạy: Công nghệ 10 
Trình độ ngoại ngữ: Tiếng Pháp 
Trình độ chính trị: Sơ cấp 
 NỘI DUNG ĐỀ TÀI: 
TÊN ĐỀ TÀI 
Tích cực hóa học sinh khi dạy học bài 9 
 Công nghệ lớp 10 
Phần I: ĐẶT VẤN ĐỀ. 
I. Lý do chọn đề tài: 
1. Cơ sở lí luận: 
Trong giai đoạn hiện nay ngành giáo dục đang tiến tới sự đổi mới cả về số 
lượng và chất lượng giáo dục thì việc đổi mới giáo dục phổ thông không thể là 
ngoại lệ. Để đạt được những yêu cầu đó của ngành giáo dục đòi hỏi phải có sự 
thay đổi về phương pháp giáo dục phổ thông. 
 Trước kia với phương pháp dạy học cũ, người dạy chủ yếu đóng vai người 
nói còn người học đóng vai người nghe, kiến thức truyền tải đến học sinh vì thế 
mà đơn điệu, thụ động. Trong giai đoạn hiện nay do yêu cầu đổi mới về mục tiêu 
dạy học nên yêu cầu có sự đổi mới về phương pháp giảng dạy. Sự đổi mới các 
phương pháp hướng vào sự đổi mới hoạt động học của học sinh. 
2.Cơ sở thực tiễn: 
Công nghệ là một trong những môn học ở trường phổ thông, nhưng đây 
không phải là môn thi tốt nghiệp, cũng không phải là môn thi đại học nên các em 
không mấy hứng thú với môn học này. Vì vậy đối với người giáo viên giảng dạy 
môn công nghệ thì làm thế nào để tích cực hóa hoạt động học tập của học 
sinh luôn luôn là câu hỏi thường trực trong quá trình tìm tòi, đổi mới phương 
pháp giảng dạy của mình. 
Bài 9 – “Biện pháp cả tạo và sử dụng đất xám bạc màu, đất xói mòn mạnh 
trơ sỏi đá” trong sách giáo khoa công nghệ 10 là một bài có tính ứng dụng cao 
với các học sinh trường THPT Ba Vì. Do vậy nếu người giáo viên giảng dạy có 
thể tổ chức giờ học cho hoạt động học tập của học sinh thực sự trở nên tích cực 
thì sẽ giúp các em hiểu rõ bài và nắm vững bài hơn, từ đó các em có cơ sở đẻ ứng 
dụng các kiến thức đã học được vào thực tế sản xuất ở gịa đình, địa phương 
mình. 
Như vậy, xuất phát từ các cơ sở lí luận và thực tiễn như trên tôi đã tiến 
hành nghiên cứu đề tài: “Tích cực hóa học sinh khi dạy bài 9 – Công nghệ 10” 
với mong muốn đưa ra một vài sáng kiến nhỏ của mình để mọi người tham khảo. 
II. Mục đích nghiên cứu: 
 - Sáng tỏ cơ sở lý luận của phương pháp dạy học tích cực và biện pháp 
phát huy tính tích cực của học sinh. 
 - Xây dựng ngân hàng băng hình, tranh ảnh, phiếu học tập phục vụ dạy và 
học môn Công nghệ lớp 10. 
 - Thực nghiệm sử dụng băng hình, tranh ảnh, phiếu học tập trong thiết kế 
các bài học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học tập của học sinh. 
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: 
1. Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 10 – Trường THPT Ba Vì. 
- Các lớp thực nghiệm: 10A1, 10A2, 10A3, 10A13 
- Lớp đối chứng: 10A4, 10A5 
2.Phạm vi nghiên cứu: Bài 9- Biện pháp cải tạo và sử dụng đất xám bạc 
màu, đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá (thuộc chương I: Trồng trọt, lâm nghiệp đại 
cương) 
3. Thời gian thực hiện: Một năm học ( 2011-2012). 
IV.Nhiệm vụ nghiên cứu: 
- Xây dựng cơ sở lý luận cho việc thiết lập các băng hình, tranh ảnh, phiếu 
học tập. 
- Thiết kế bài học sử dụng băng hình, tranh ảnh, phiếu học tập.. 
V. Phương pháp nghiên cứu. 
1. Nghiên cứu lý thuyết. 
 Tìm hiểu cơ sở lý luận của việc phát huy tính tích cực của học sinh. 
2. Thực nghiệm sư phạm. 
- Lớp thực nghiệm: Dạy học có thiết kế sử dụng băng hình, tranh ảnh, 
phiếu học tập. 
- Lớp đối chứng: Dạy học thiết kế bài học không sử dụng băng hình, tranh 
ảnh, phiếu học tập. 
3. Phương pháp thống kê toán học: 
 Kiểm tra, so sánh kết quả, sử lý số liệu. 
Phần II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU. 
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN. 
I. Phương pháp dạy học tích cực: 
Phương pháp dạy học tích cực là một nhóm các phương pháp dạy học theo 
hướng phát huy tính tích cực của học sinh. 
 II. Đặc trưng của phương pháp dạy học tích cực: 
 - Giáo viên hướng vào việc chuẩn bị, tổ chức các hoạt động học tập cho 
học sinh giúp các em sớm thích ứng với đời sống xã hội, 
 - Rèn luyện cho học sinh phương pháp tự học, phát huy sự tìm tòi cá nhân 
hoặc theo nhóm. 
 - Chuyển biến từ việc dạy học chú trọng giới thiệu các khái niệm, định 
luật... của các môn khoa học sang việc chú trọng mối liên hệ giữa các kiến thức 
khoa học cơ bản với ứng dụng công nghệ và mối quan tâm của xã hội. 
 - Rèn luyện cho người học có phương pháp, thói quen , có kỹ năng tự học 
và biết ứng dụng vào điều kiện thực tế của cuộc sống sẽ tạo cho học sinh lòng 
ham học, khơi dậy tiềm năng vốn có trong mỗi người. 
Vì thế ngày nay trong quá trình dạy học người ta nhấn mạnh hoạt động 
học, tạo ra sự chuyển biến từ học tập thụ động sang tự học chủ động. 
Tóm lại trong phương pháp tích cực, người được giáo dục trở thành người 
tự giáo dục. 
III. Sử dụng băng hình, tranh ảnh, phiếu học tập trong dạy học: 
 Khi giảng dạy theo phương pháp tích cực, hoạt động của học sinh chiếm tỷ 
trọng cao so với hoạt động giáo viên về mặt thời gian cũng như cường độ làm 
việc. 
 Trong phương pháp dạy học tích cực có sự giao tiếp thường xuyên, qua lại 
giữa thầy và trò, giữa trò với trò. Bài học được xây dựng từ những đóng góp của 
học sinh thông qua các hoạt động học tập do thầy tổ chức.Do vậy, để tổ chức các 
hoạt động của học sinh người ta dùng băng hình, tranh ảnh, các phiếu hoạt động 
học tập ( gọi tắt là phiếu học tập)... 
1. Băng hình, tranh ảnh được sử dụng trong dạy học chủ yếu theo hai cách: 
-.Băng hình, tranh ảnh có thể được đưa ra cho học sinh xem trước, làm gợi 
ý cho học sinh tiếp cận với nội dung bài học. 
- Băng hình, tranh ảnh cũng có thể được đưa ra cho học sinh xem sau với 
mục đích làm sáng tỏ nội dung bài học. 
2.Phiếu học tập được phát cho học sinh tự lực hoàn thành trong thời gian 
ngắn của tiết học. Mỗi phiếu học tập có thể có một vài nhiệm vụ nhận thức cụ thể 
nhằm dẫn dắt tới một kiến thức, tập dượt kỹ năng rèn luyện một thao tác tư duy 
hay thăm dò trước một vấn đề... 
 Sau đây là một số dạng phiếu học tập thường sử dụng trong dạy học: 
 a.Phiếu phát triển kỹ năng quan sát. 
Quan sát là sự tri giác có mục đích, có kế hoạch của chủ thể trước một hiện 
tượng, đối tượng sống nhằm nhận thức các dấu hiệu bên ngoài, trực quan về đối 
tượng đó. 
Do vậy để phát triển kỹ năng quan sát ở học sinh giáo viên phải: 
- Dạy cho các em biết mục đích quan sát. 
- Lập kế hoạch quan sát. 
- Biết sử dụng các phương tiện quan sát. 
- Biết thu thập sử lý các tài liệu quan sát. 
- Biết rút ra kết luận 
 b. Phiếu phát triển kỹ năng phân tích 
Phân tích là sự phân chia trong tư duy các dấu hiệu, các thuộc tính của sự 
vật hiện tượng để phân biệt chúng. Nhờ có sự phân tích từng thành phần, từng 
mặt của sự vật hiện tượng mà học sinh hiểu đầy đủ, cặn kẽ về sự vật hiện tượng 
đó. 
 c. Phiếu phát triển kỹ năng so sánh. 
So sánh là một biện pháp tư duy được sử dụng để phân biệt sự giống và 
khác nhau giữa các sự vật-hiện tượng.Phát triển tư duy so sánh giúp học sinh 
hình thành các khái niệm, đặc biệt là trong việc tìm ra các dấu hiệu chung hoặc 
để phân biệt những điểm khác nhau để phân chia các khái niệm. 
 d. Phát triển kỹ năng quy nạp, khái quát hoá. 
Quy nạp là con đường tư duy đi từ nhận thức của sự vật đơn lẻ đến các 
khái niệm, khái quát. Quy nạp bắt đầu từ việc tích luỹ những hiểu biết của nhiều 
sự kiện và hiện tượng cùng loại, nhờ so sánh, phân tích mà học sinh phát hiện 
được những dấu hiệu thuộc tính chung của chúng. 
 đ. Phát triển kỹ năng suy luận, đề xuất giả thuyết. 
Diễn dịch là quá trình tư duy đi từ khái niệm, định luật chung đến nhận 
thức các sự vật hiện tượng riêng rẽ, suy lý diễn dịch được dùng khi vận dụng khái 
niệm đã biết vào các trường hợp cụ thể, qua đó nắm vững thêm khái niệm. Nhờ 
có diễn dịch mà trong dạy học hình thành những tri thức cụ thể, nhanh chóng, 
đầy đủ, chính xác. 
 e. Phiếu áp dụng kiến thức đã học. 
Vận dụng trong việc nâng cao kiến thức cũ cho học sinh trên cơ sở những 
kiến thức có liên quan. 
 Trên đây chỉ là một số dạng phiếu học tập thường sử dụng, ngoài ra còn có 
rất nhiều các dạng phiếu học tập khác đáp ứng những yêu cầu sư phạm khác nhau 
phù hợp với từng lớp học, môn học. 
Chương 2 
THIẾT KẾ BÀI HỌC SỬ DỤNG BĂNG HÌNH (TRANH ẢNH), PHIẾU HỌC TẬP. 
Bài 9 
Tiết 11,12 BIỆN PHÁP CẢI TẠO VÀ SỬ DỤNG ĐẤT XÁM 
BẠC MÀU, ĐẤT XÓI MÒN MẠNH TRƠ SỎI ĐÁ. 
I. Mục tiêu bài học: 
 1. Về kiến thức: 
- Học sinh trình bày được nguyên nhân hình thành, tính chất và đặc điểm của đất 
xám bạc màu, từ đó đưa ra các biện pháp cải tạo và hướng sử dụng. 
- Học sinh trình bày được nguyên nhân hình thành, tính chất và đặc điểm của đất 
xói mòn mạnh trơ sỏi đá, từ đó đưa ra các biện pháp cải tạo và hướng sử dụng. 
- Từ đặc điểm của mỗi loại đất học sinh phải đưa ra được biện pháp cải tạo và 
phân tích được tác dụng của từng biện pháp cải tạo đối với loại đất đó. 
2. Về kĩ năng: 
- Rèn cho học sinh kĩ năng phân tích, so sánh, tổng hợp 
- Hình thành ở học sinh ý thức bảo vệ và sử dụng tài nguyên môi trường đất. 
- Học sinh biết ứng dụng kiến thức đã học vào việc cải tạo và sử dụng đất ở gia 
đình, dịa phương 
II. Trọng tâm: 
- Tiết11: Phần I.Cải tạo và sử dụng đất xám bạc màu( Biện pháp cải tạo và 
hướng sử dụng ). 
- Tiết 12: : Phần II. Cải tạo và sử dụng đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá (Biện pháp 
cải tạo và hướng sử dụng) 
III. Phương tiện dạy - học: 
- Tranh ảnh hoặc phim ảnh minh hoạ về toàn cảnh hai loại đất 
- Phiếu học tập. 
IV. Phương pháp: 
- Trực quan 
- Sử dụng SGK + Phiếu học tập. 
- Vấn đáp tái hiện , vấn đáp tìm tòi. 
V. Tiến trình dạy - học: 
1.Ổn định lớp 
2. Kiểm tra bài cũ : không 
3. Bài mới: 
Phương pháp dạy - học Nội dung dạy - học 
- GV : Cho hoc sinh xem toàn 
cả