Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp vận dụng kiến thức thực tế vào bài học

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LÀO CAI 
Trường THPT số 2 TP Lào Cai 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
" Phương pháp vận dụng kiến thức 
thực tế vào bài học ” 
 Họ tên : Lương Văn Thắng 
 Đơn vị : Tổ vật lý – Công nghệ 
 Trường THPT số 2 TP Lào Cai 
Phần 1 
ĐẶTVẤN ĐỀ 
 I – LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 
Môn công nghệ là một phân môn có số giờ thực thực hành tương đối 
nhiều và nó cũng là phân môn phụ trợ cho các môn học chính . Tư tưởng 
suy nghĩ của học sinh chỉ đầu tư vào các môn chính để thi vào các trường 
đại học , còn việc học môn công nghệ chỉ là để hoàn thành con số điểm cho 
quá trình học tại trường , có những học sinh còn mang tính chống đối 
trong khi học . Cho nên việc giảng dạy môn này thực sự là khó khăn khi 
lên lớp nếu giáo viên quản lý lớp không tốt và không đổi mới phương pháp 
khi giảng dạy . Trong chương trình có rất nhiều bài thực hành gần gũi với 
thực tế nếu giáo viên không thường xuyên tổ chức các giờ thực hành mà lại 
tăng việc dạy lý thuyết thì các em thực sự là chán học môn này . 
 Vì lẽ đó trong quá trình giảng dạy môn công nghệ tuy kinh nghiệm 
chưa có nhiều nhưng tôi mạnh dạn đư ra một số ý kiên mang tính đổi mới 
phương pháp giảng dạy sao cho giờ dạy của môn này làm cho học sinh 
hứng thu và tích cực hơn , Với tiêu đề “ Phương pháp vận dụng kiến thức 
bài giảng vào thực tiễn” . 
 ý kiến của tôi đưa ra tuy chưa được sâu sắc nhưng cũng phần nào nói 
nên được những vấn đề cần khắc phục và vận dụng trong quá trình giảng 
dạy môn công nghệ . Mong các đồng chí đồng nghiệp tham gia góp ý kiến 
xây dựng cho bản sáng kiến kinh nghiệm của tôi được phong phú hơn . 
 Tôi xin chân thành cảm ơn ! 
II- CƠ SỞ LÝ LUẬN : 
Qua giảng dạy nhiều năm ở lớp 12 cho thấy để học sinh hiểu rõ công 
dụng, ứng dụng của các loại máy biến áp đối với từng lĩnh vực trong thực tế thì 
ta phải giúp các em tìm hiểu và nghiên cứu thêm các nội dung sau: 
1- Khái niệm về máy biến áp. 
2- Máy biến áp 3 pha. 
3- Máy biến áp 1 pha 
 4- Kiểm tra đánh giá học sinh. 
III- CƠ SỞ THỰC TIỄN : 
 Trong quá trình giảng dạy , khi tiếp xúc với học sinh , yêu cầu học sinh 
phải hiểu công dụng của máy biếp áp và việc ứng dụng của từng loại máy biến 
áp vào trong từng lĩnh vực . Các em rất lúng túng , sợ sệt khi phải nêu và trình 
bầy công dụng của máy biếp áp và việc ứng dụng của từng loại máy biến áp vào 
trong từng lĩnh vực . Nắm bắt được tình hình đó nên việc chủ động của người 
giáo viên phải hướng dẫn chỉ bảo các em nắm bắt kiến thức thực tế chu đáo , cụ 
thể những yêu cầu như trên trong từng tiết dạy . Sau mỗi bài dạy cần có kiểm tra 
, đánh giá rút kinh nghiệm . 
IV- PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: 
 - Giáo viên giới thiệu chung và đưa ra nội dung thảo luận. 
- Chia nhóm thảo luận tìm hiểu chung. 
 - Các nhóm đưa ra ý kiến đã thảo luận . 
 - Thăm quan và thực hành thực tế đế làm cơ sở đánh giá ý kiến thảo luận 
của nhóm . 
 - Giáo viên phân tích thêm . 
 - Kiểm tra đánh giá từng cá nhân học sinh. 
V- ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU : Học sinh lớp 12 
VI- THỜI GIAN THỰC HIỆN : Cuối kỳ I và đầu học kỳ II năm học 
2011-2012 . 
Phần II 
CÁC NỘI DUNG ĐỀ TÀI 
 Khi giảng dạy môn công nghệ lớp 12 nhất là các chương mạch điện 
xoay chiều có nhiều kiến thức liên quan đến thực tế hàng ngày . Vì đây là phần 
liên quan đến mạng điện chiếu sáng trong tất cả các gia đình các em học sinh và 
các thiết bị trong điện trong gia đình chủ yếu là sử dụng nguồn điện xoay chiều , 
nếu giảng dạy đến chương này các giờ thực hành không được giới thiệu và 
chuẩn bị chu đáo thì sẽ làm cho các em học sinh chán nản và không hứng thú . 
Chính vì lẽ đó khi giảng đến phần máy biến áp nói chung thì giáo viên cần phân 
tích cho các em biết những vấn đề sau có liên quan đến cuộc sống hàng ngày của 
các em 
1- Khái niệm Máy biến áp: 
Máy biến áp là một thiết bị điện tĩnh dùng để biến đổi dòng điện và điện áp 
xoay chiều từ cấp này sang cấp khác mà tần số của nó không thay đổi . 
Nếu bỏ qua điện áp rơi trên các cuộn dậy thì ta có E1 = E2 ( E1 là sđđ cuộn 
dây sơ cấp, E2 là sđđ cuộn dây thứ cấp ) 
Gọi k là hệ số máy biến áp ta có 1 2
2 1
U nk
U n
k > 1 thì U1>U2 : ta có máy giảm áp 
k < 1 thì U1<U2 : ta có máy tắng áp. 
2-Máy biến áp 3 pha : Thường dùng để biến đổi và truyền tải , phân phối 
điện năng . 
 +) Có những em học sinh sẽ thắc mắc là : Quá trình biến đổi điện năng 
được thực hiện như thế nào : 
Giáo viên cần lấy ngay ví vụ trong thực tế : Đường dây điện đi từ Đông Anh 
hoặc Yên Bái lên Lào Cai là đường dây 110(KVA) như vậy mạng điện gia đình 
chúng ta không thể đấu trực tiếp vào đường dây điện đó được ví điện áp quá lớn 
. Mà các thiết bị gia đình chỉ có dùng điện áp 220V . Cho nên các trạm điện đã 
phải dùng máy biến áp 3 pha để biến đổi điện áp từ 110KV / 35KV/ 0,4KV / 
220V và mạng điện gia đình chúng ta sẽ đấu vào đầu ra của máy biến áp ba pha 
có điện áp thấp nhất là 220V. 
 +) Có thể có ý kiến của các em học sinh sẽ hỏi là : Mạng điện điện ba pha 
4 dây là mạng như thế nào ? Giáo viên cần giải thích và vẽ hình và lấy ví dụ : 
VD: ở đường dây ngoài đường quốc lộ trên các đầu cột ta thấy có 4 dây dẫn điện 
. Đấy chính là mạng 3 pha 4 dây : Để tạo ra mạng 3 pha 4 dây người ta dùng 1 
MBA 3 pha ( MBA điện lực ) : -> Cuộn sơ cấp đầu vào có 3 cuộn dây 
AX,BY,CZ đấu hình sao . 
 -> Cuộn thứ cấp đầu ra cung cấp điện cho 
các phụ tải có 3 cuộn dây ax, by , cz . 3 cuộn này đấu Yo ( sao không ) 3 điểm x, 
y ,z đấu chụm lại và đưa ra 1 dây 0 ( dây trung tính ) . 3 dây pha thường qui 
định a , b , c và dây trung tính qui định là : 0 
A B C 
Pt1 Pt2 Pt3 
a b c 0 
TC 
SC 
MBA 3ph X Y Z 
x y z 
 +) Học sinh có thể hỏi : Như vậy gia đình em muốn sử dụng điện phải 
đấu như thế nào trên đường dây 3 pha 4 dây đó ? 
Giáo viên cần giải thích cho các em có thể đấu theo 1 trong 3 cách sau : 
 Cách 1 : đấu từ dây a – 0 
 Cách 2 : đấu từ dây b– 0 
 Cách 3 : đấu từ dây c – 0 
Các phụ tải gia đình đấu chung dây chung tính vì đều là phụ tải 1 pha . 
 +) Học sinh có ý kiến tiếp : Tại sao không đấu được từ dây a đến dây b hoặc 
từ dây b đến dây c , từ dây c đến dây a ? 
 Giáo viên cần giải thích : Nếu đo điện áp từ dây a-b; b-c ; c-a đều là điện áp 
dây vì 3 này đều là dây pha ( lửa ), độ lớn của u này bằng 380v . Điện áp không 
phù hợp với điện áp các đồ dùng điện . 
Đấu như C1 , C2 , C3 thì nguồn điện vào gia đình các em sẽ là điện áp pha , có 
độ lớn U= 220v. Theo như lý thuyết thì Ud=3 .Up => Nếu đấu điện vào các 
gia đình từ dây a-b, b-c, c-a thì có U= 3 .Up = 1,7 . 220 = 380v các TB điện sẽ 
bị cháy . 
Nếu đấu điện vào các gia đình từ dây a-0, b-0, c-0 thì có U= Ud/3 = 380/1,7 = 
220v phù hợp với các TB điện . 
Kết luận : Khi đấu điện sinh hoạt vào các gia đình chỉ được phép đấu 1 
dây lửa với 1 dây trung tính ta có điện áp Up = 220V. Còn nếu gia đình nào có 
dùng điện sản xuất phục vụ cho động cơ 3 pha thì ta mới được phép đấu váo 3 
dây pha ( a , b , c ) 
 Vì vậy : Trong quá trình đấu và mắc điện trên đầu cột điện người thợ 
phải hết sức chú ý nếu đấu nhầm 2 dây lửa để đưa nguồn điện sinh hoạt vào 
trong gia đình thì toàn bộ đồ dùng điện trong gia đình sẽ chịu điện áp cao và dẫn 
đến cháy hỏng . 
 Sau khi hướng dẫn trên lý thuyết xong giáo viên dùng đồng hồ vôn kế đo 
điện áp trực tiếp tại ổ cắm phòng học cho các em quan sát để chứng minh rằng 
điện áp tại phòng học đang sử dụng điện áp pha Up = 220V . Và tổ chức cho 
các em quan sát tại điểm đấu dâu trên đầu cột điện đã có qui định dây pha và 
dây mát . 
 +) ý kiến học sinh hỏi : máy biến áp 3 pha dùng truyền tải điện năng như thế 
nào . 
Giáo viên giải thích và vẽ hình : 
 Khi truyền tải điện năng đi xa người ta áp dụng phương pháp là tăng điện áp 
trước khi truyền để giảm được sự tổn thất điện năng sau khi truyền đến nơi sử 
dụng . Như vậy phải dùng 2 máy biến áp 3 pha : 
1 máy đầu nguồn trước khi truyền là máy tăng áp , 1 máy ở cuối nguồn sau khi 
truyền là máy giảm áp . 
VD : Sơ đồ truyền tải điện năng đi xa áp dụng phương pháp tăng điện áp 
trước khi truyền . Có thể tăng từ 10KV lên 35kV ( 220kV), sau khi truyền xong 
lại giảm xuống10kV; 0,4kV cung cấp cho phụ tải tiêu thụ. 
 1 – Nhà máy phát điện 3 pha 
 2 - Máy tăng áp 
 3 - Đường dây truyền tải 
 4 – Máy hạ áp 
 5 – Hộ tiêu thụ điện ( các gia đình ) 
 3 -Máy biến áp 1 pha : Thường dùng trong các hộ gia đình đển biến đổi 
điện áp thấp phục vụ cho các thiết bị điện trong gia đình . 
Giáo viên giải thích : 
-Biến đổi điện áp từ 220V xuống còn 3V , 6V , 9V ,12V phục vụ cho các 
thiết bị đài , ti vi , .... 
 1 3 4 
 5 
 2 
  
-Đến phần này giáo viên có thể chuẩn bị 1 máy biến áp nhỏ có nguồn vào 
cuộn sơ cấp 220V và các đầu ra 3V,6,9V ,12V... và chuẩn bị các loại bóng đèn 
nhỏ có điện áp tương ứng với đầu ra máy để thực hiện thực hành ngay tại lớp . 
-Giải thích thêm đây là máy biến áp cảm ứng cuộn sơ cấp và thứ cấp riêng 
biệt . Điện áp đầu ra là điện áp cảm ứng . 
+) Học sinh có thể đưa ra câu hỏi : Như vậy MBA này có mấy cuộn dây ? 
+) Giáo viên vẽ hình và giải thích : 
 Có 1 cuộn sơ cấp . Còn cuộn thứ cấp thì mỗi nấc điện áp ra là có 1 cuộn dây. 
Các cuộn này quấn liền với nhau . 
Trong phần máy biến áp 1 pha này giáo viên đưa ra 1 ví dụ : Có 1 máy biến 
áp cảm ứng cuộn sơ có điện áp đầu vào U= 110V , cuộn thứ cấp có điện áp ra U 
= 220V . 
 Hỏi : Có thể đấu máy biến áp này vào nguồn có điện áp 220V được 
không ? Nếu được thì mắc như thế nào ? 
 Giáo viên cần chuẩn bị 1 máy biến áp cảm ứng có cấu tạo như trên . 1 nguồn 
điện xoay chiều U = 220V .1 đồng hồ vôn kế . 
+) Cho học sinh suy nghĩ . 
+) Sau đó giáo viên giải thích và thực hành ngay tại lớp cho học sinh quan sát : 
 Có thể đấu được vì : Máy biến áp có tính chất nghịch đảo . 
 Cuộn sơ cấp có thể chuyển thành cuộn thứ cấp . 
Sơ đồ nguyên lý MBA 1 
pha 
 Như vậy trong trường hợp này cuộn thứ cấp có điện áp là 220V sẽ chuyển 
thành cuộn sơ cấp . 
 Cuộn sơ cấp có điện áp 110V sẽ chuyển thành cuộn thứ cấp . 
 Nguồn có điện áp là 220V 
 Để chứng minh