Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp phụ đạo học sinh yếu kém môn Địa lí

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
PHƯƠNG PHÁP PHỤ ĐẠO HỌC SINH 
YẾU KÉM MÔN ĐỊA LÍ 
A. đặt vấn đề . 
Nâng cao chất lượng dạy học là một chủ trương của ngành GD&ĐT, là yêu 
cầu khách quan của công cuộc xây dựng đất nước trong thời kì đẩy mạnh công 
nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đặc biệt bắt đầu từ năm học 2006-2007 toàn ngành giáo 
dục thực hiện chỉ thị 33/2006 của bộ GD&ĐT về “Chống tiêu cực trong thi cử và 
bệnh thành tích trong giáo dục” và năm 2007-2008 về “Chống học sinh ngồi nhầm 
lớp”. Đặc biệt chủ đề của năm học 2008-2009 là “Xây dựng trường học thân 
thiện-Học sinh tích cực”. Vì vậy mà nâng cao chất lượng dạy học không chỉ là 
nâng cao chất lượng tỉ lệ học sinh khá giỏi mà phải giảm tối đa tỉ lệ học sinh yếu 
kém, giúp các em học sinh yếu kém, những học sinh có hoàn cảnh khó khăn vươn 
lên trong học tập, có điều kiện tiếp tục học lên ở các lớp trên đối với trường 
THCS nói chung và môn Địa lí nói riêng là rất quan trọng. Để trao đổi những 
kinh nghiệm lẫn nhau trong công tác giảng dạy, phụ đạo, hỗ trợ đối với học sinh 
yếu kém ở trường THCS Dương Thủy, bản thân tôi là một giáo viên trực tiếp 
giảng dạy môn Địa lí ở trường xin đưa ra một số kinh nghiệm của tôi về phương 
pháp phụ đạo học sinh yếu kém để có thể nâng cao chất lượng dạy học và có khả 
năng sánh vai với các trường bạn trong huyện. Với những lí do trên nên tôi chọn 
đề tài “Phương pháp phụ đạo học sinh yếu kém môn Địa lí” ở trường THCS 
Dương Thủy. 
B. Nội dung. 
i. cơ sở lí luận. 
Trung học cơ sở là cấp học mang tính chất kế thừa kiến thức ở cấp Tiểu học 
và khởi đầu cho việc hình thành vốn kiến thức cơ bản cho học sinh làm nền tảng 
vững chắc cho cấp học THPT và Cao Đẳng Đại học. Nó tạo mối quan hệ mật 
thiết giữa các môn học tự nhiên trong nhà trường, Địa lý là một trong những môn 
học mà hiện nay Ngành đặc biệt quan tâm. Do đó, cần có sự nhận thức rõ giá trị 
thực tiễn của môn Địa lý giúp cho học sinh vận dụng kiến thức đã học một cách 
sâu sắc làm nền tảng vững chắc cho các cấp học sau này. 
Từ những cơ sở khoa học đó, dạy học môn Địa lý ở trường THCS là hết sức 
quan trọng nhưng để học sinh có được vốn kiến thức phổ thông đại trà, cơ bản 
thiết thực đầu tiên của bậc THCS. Giáo viên phải hệ thống hóa kiến thức cơ bản 
giúp học sinh yếu kém và hiểu các kiến thức cơ bản giúp học sinh yếu kém nắm 
và hiểu các kiến thức là một vấn đề khó. Muốn để học sinh hiểu được giáo viên 
phải có quyết tâm với nghề một cách triệt để và có một tâm lý nhẹ nhàng, phương 
pháp phù hợp giảng dạy cho các đối tượng này, giáo viên phải vận dụng từ những 
khái niệm đơn giản, mở để học sinh nắm nhằm lấp lại kiến thức mà các em bị 
hỏng. Đặc biệt, khái quát kiến thức trọng tâm cơ bản, ngắn gọn, cô đọng, làm nền 
tảng cho các kiến thức có liên quan vận dụng ở các lớp trên. Về phương pháp 
đòi hỏi giáo viên phải sử dụng triệt để các dụng dạy học như tranh ảnh, bản đồ, 
lược đồ liên hệ thực tế, phân chia nhóm phải đảm bảo phải có đủ các đối tượng 
như (khá, giỏi, TB, yếu, kém) để có điều kiện trao đổi học tập lẫn nhau. Để giảng 
dạy phụ đạo học sinh yếu kém đạt hiệu quả cao thì người giáo viên gặp không ít 
khó khăn, vướng mắc. 
Học sinh đã làm quen với bộ môn như Địa lý và các môn khoa học xã hội 
khác ... Hiện nay sách biên soạn có hình thức trình bày sinh động, hấp dẫn, ngôn 
ngữ trong sáng, rõ ràng, dễ hiểu. Dưới mỗi đầu đề của mỗi bài thường có các 
hình ảnh gắn liền với các câu hỏi hoặc câu phát biểu, câu suy đoán, ... nhằm kích 
thích tính tò mò, kiến thức khoa học, thôi thúc học sinh tích cực tìm tòi khám phá, 
kiến thức mới, khái niệm mới. Nhờ các câu hỏi này mà giáo viên có thể tạo ra các 
tình huống có vấn đề lôi cuốn học sinh yếu kém vào tiết học một cách hứng thú, 
nhẹ nhàng. Từ đó, hình thành kiến thức mới như hình thành các khái niệm Địa lý 
một cách ngắn gọn, cô đọng dễ hiểu làm nền tảng cho việc vận dụng nghiên cứu 
các kiến thức cơ bản ở các lớp sau. 
Để học sinh yếu kém học tốt thì giáo viên phải gây được hứng thú học tập. 
Muốn làm được như thế thì giáo viên định hướng giúp, hỗ trợ kiến thức cũ mà 
học sinh đã khuyết hoặc những câu hỏi gợi mở trên cơ sở tranh ảnh, bản đồ, lược 
đồ, biểu đồ hoặc suy luận từ những kiến thức cũ, ... để học sinh có cơ sở định 
hướng trao đổi tìm ra kiến thức mới như: Tự tay vẽ hình, tính toán và rút ra kết 
luận. Công việc này học sinh yếu còn gặp rất nhiều khó khăn. 
Vì vậy, nhiệm vụ cần thiết của người giáo viên là phải đầu tư, nghiên cứu 
các phương pháp giảng dạy áp dụng phù hợp cho từng đối tượng học sinh, đặc 
biệt là giáo viên tổ chức nhóm học tập; học sinh khá, giỏi phụ đạo học sinh yếu, 
kém nếu được như thế thì giúp ta từng bước nâng dần chất lượng, hiệu quả giảng 
dạy và học tập của học sinh yếu kém ngày được nâng cao. 
 II.cơ sở thực tiễn 
Trong chương trình SGK bậc THCS hiện nay rèn luyện kỹ năng suy luận 
trên cơ sở hình ảnh minh họa trực quan, sinh động hoặc mô hình, bản đồ, biểu đồ, 
lược đồ, ... Để từ đó học sinh rút ra kiến thức và cách trình bày lập luận trên hệ 
thống kiến thức trên mang tính lôgíc, tạo ra một chuỗi hệ thống lôgíc về mặt khoa 
học ... Vậy làm thế nào để sử dụng phương tiện phục vụ cho việc truyền thụ kiến 
thức của giáo viên cho học sinh yếu kém, lĩnh hội kiến thức, thu hút khả năng tìm 
tòi, nghiên cứu của học sinh một cách có hiệu quả vẫn là mối quan tâm hàng đầu, 
là điều kiện khó nhất của giáo viên tìm phương pháp dạy học. 
Trong nhiều năm qua có nhiều giáo viên quan tâm, nghiên cứu, tìm những 
giải pháp thích hợp để giảng dạy và sử dụng các dụng cụ thiết thực kết hợp với 
các phương pháp cũng như tổ chức phân phân bố các em học sinh khá giỏi kèm 
học sinh yếu kém. 
Để đảm bảo việc giảng dạy phụ đạo học sinh yếu kém đạt hiệu quả thì đòi 
hỏi người giáo viên có vốn kiến thức vững vàng, chịu khó học hỏi ở đồng nghiệp, 
lắng nghe ý kiến đóng góp từ các đồng nghiệp, các giáo viên nhiều năm có kinh 
nghiệm. Về học sinh, giáo viên phải tìm hiểu về tâm lý, hoàn cảnh gia đình, đối 
tượng học sinh và phải xem đây là một vấn đề nghiêm túc cần tìm ra những 
phương pháp cụ thể và áp dụng một cách đồng bộ. Phù hợp với đối tượng học 
sinh yếu kém nhằm nâng dần chất lượng, hiệu quả giảng dạy cũng như kết quả 
học tập đạt chất lượng. 
IIi. Thực trạng 
1) Về học sinh: 
Trường THCS Dương Thủy là trường thuộc cụm phía trước của Huyện Lệ 
Thủy, Đa số học sinh ngoan, chăm học nhưng khó khăn là một số học sinh còn 
lười học, Đời sống vật chất, tinh thần của một số học sinh có hoàn cảnh khó khăn 
và đặc biệt là một số phụ huynh chưa quan tâm đến việc học của con em nên 
ngoài giờ học phải phụ giúp gia đình nhiều công việc do đó thời gian tự học còn 
hạn chế. Chính vì những yếu tố trên nên nó gây ảnh hưởng không nhỏ đến việc 
học tập của học sinh. 
Qua nhiều năm thực hiện chương trình thay SGK nhưng học sinh vẫn còn 
lúng túng trong việc tiếp thu kiến thức mới. Năm nay là năm tiếp tục thực hiện 
cuộc vận động của Bộ GD&ĐT với 4 nội dung, trong đó thể hiện rõ ở hai nội 
dung với học sinh là "Tránh tiêu cực trong thi cử và tránh tình trạng học sinh ngồi 
nhầm lớp". 
Kiến thức học sinh hiện nay còn hỏng rất nhiều kiến thức cũ liên quan đến 
kiến thức mới. Đồng thời, ý thức chịu khó học tập và mối quan tâm của phụ 
huynh thể hiện chưa cao. Do tình hình thực tế chung của trường, hiện nay có một 
số em chưa biết tính toán, thậm chí viết chữ chưa đúng và đây cũng là vấn đề khó 
khăn, nan giải. 
Do thực tại tiết dạy có 45 phút với một lượng kiến thức nhất định, đồng thời 
lớp học có số lượng đông, có đủ các dạng học sinh nên nếu giáo viên đầu tư 
nhiều cho các em học sinh yếu kém am hiểu sâu và nắm rõ kiến thức dẫn đến tiết 
dạy trái giáo án, không đảm bảo truyền tải hết nội dung kiến thức. Đây là một khó 
khăn chung của người giáo viên. 
2) Về giáo viên: 
Việc bố trí giáo viên giảng dạy bậc THCS chưa chuyên môn, một môn dạy 
nhất định, một giáo viên phải đảm nhiệm đến hai, ba môn nên việc đầu tư giảng 
dạy còn gặp rất nhiều hạn chế. 
Do tình hình thực tế của trường nên một số giáo viên chỉ tập huấn chương 
trình thay SGK môn này và phải dạy môn khác không được tập huấn mới dẫn đến 
việc giảng dạy chưa đạt hiệu quả cao. 
Do một số giáo viên chưa chịu khó đầu tư, nghiên cứu, mày mò, tìm hiểu đối 
tượng học sinh yếu kém dẫn đến giáo viên rất ngại tổ chức cho học sinh học 
nhóm, trong giờ học còn hạn chế. 
Giáo viên sợ không khống chế được thời gian nên một số giáo viên còn 
mang tính hình thức, áp đặt kiến thức cho học sinh khá giỏi, chưa quan tâm đến 
học sinh yếu kém. Dẫn đến việc học tập của học sinh bị thụ động và không phát 
huy được khả năng chịu khó trong học tập. 
- Giáo viên bộ môn rất khó khăn được phối hợp gặp phụ huynh để trao đổi 
cụ thể về việc học tập của con em mình tại lơp để từ đó có biện pháp phù hợp cho 
con em mình học tốt từ nhà đến trường, nên việc học tập của học sinh yếu kém 
chưa được nâng cao. 
3) Về gia đình: 
Đa số các gia đình phụ huynh có hoàn cảnh khó khăn và trình độ nhận thức 
của phụ huynh còn hạn chế nên phần lớn phụ huynh chỉ quan tâm theo cách riêng 
của mình như tạo điều kiện cho con em mình đến lớp. Nhưng chưa có biện pháp 
theo dõi quá trình đi học, chưa có biện pháp giúp con học ở nhà, chưa kiểm tra 
được khả năng tiếp thu của con em ở trường học cũng như chưa kiểm tra thời 
gian học hành của con em tại nhà. Dẫn đến chất lượng học tập không cao. Đây là 
những nguyên nhân không nhỏ trong việc giảng dạy của giáo viên ở nhà trường. 
Với sự đổi mới về chương trình thay SGK hiện nay và sự nhận thức của phụ 
huynh còn có giới hạn nên không nắm được kịp thời về việc học tập của con em 
mình. Từ đó chấp nhận thực tế chăm sóc con mình theo một phía, còn lại là giao 
hẳn cho thầy, cô giáo. 
4) Nhà trường: 
Trường THCS đã cố gắng tạo mọi điều kiện từ trang thiết bị đến cơ sở vật 
chất. chuyên môn nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho công tác giảng dạy phụ đạo học 
sinh yếu kém đối với tất cả các bộ môn trong đó có môn Địa lý. 
Các loại SGK, sách tham khảo